Opperdoes

Plaats
Dorp
Medemblik
West-Friesland
Noord-Holland

opperdoes_muziekvereniging_tavenu_2017_100_jaar.jpg

Muziekvereniging T.A.V.E.N.U. uit Opperdoes is opgericht in 1917 en heeft dus in 2017 het 100-jarig bestaan gevierd. Onze complimenten voor het prachtige creatieve logo t.b.v. het 100-jarig bestaan!

Muziekvereniging T.A.V.E.N.U. uit Opperdoes is opgericht in 1917 en heeft dus in 2017 het 100-jarig bestaan gevierd. Onze complimenten voor het prachtige creatieve logo t.b.v. het 100-jarig bestaan!

Opperdoes..JPG

Ook Opperdoes heeft een station aan de Museumlijn

Ook Opperdoes heeft een station aan de Museumlijn

Opperdoes. (2).JPG

Een van de vele stolphoeves in Opperdoes

Een van de vele stolphoeves in Opperdoes

NH gemeente Opperdoes in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Opperdoes in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Opperdoes in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Opperdoes

Terug naar boven

Status

- Opperdoes is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Medemblik. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1978. In 1979 over naar gemeente Noorder-Koggenland, in 2007 over naar gemeente Medemblik.

- Onder het dorp Opperdoes valt ook de buurtschap Westeinde (grotendeels).

- Wapen van de voormalige gemeente Opperdoes.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Eind 11e eeuw kopie 15e eeuw Those, Thosa, ca. 1312 Dose, 1639 Opperdoes.

Naamsverklaring
De oudste vermelding is identiek aan het Oudnederlandse thosa, dat is overgegaan in het Nederlandse does 'lichte turf, mosveen', met de toevoeging opper 'boven, hoger gelegen' ter onderscheiding van het thans verdwenen Lagerdoes.(1)

Bijnaam
Opperdoes wordt ook wel Klein-Giethoorn genoemd, omdat net als Giethoorn een deel van de plaats bestaat uit bruggetjes over de waterwegen naar de huizen en boerderijen. Een verschil met Giethoorn is dat hier sprake is van schuiten in plaats van punters. In het dorp is ook een camping met deze naam.

Terug naar boven

Ligging

Opperdoes ligt direct ZW van Medemblik.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Opperdoes 102 huizen met 582 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 85/497 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Zuiderweg 16/79 en Almedorp (Almersdorp) 1/6. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 800 huizen met ca. 1.950 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Opperdoes is een oud dorp; het wordt in de 11e eeuw al in de archieven vermeld. In 1635 krijgt het dorp een 'Bootsgesellenbeurs', en in 1903 een groenteveiling.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de in 1999 opgerichte Stichting Historisch Opperdoes. De vereniging heeft 375 leden en heeft als doel om de kennis van de historie en de cultuur van het dorp te vergroten door deze te onderzoeken en er over te publiceren (w.o. het jaarlijks uitgeven van een Jaarboek), alsmede het zorgdragen voor het behoud van onroerende en roerende zaken die van historisch belang zijn. In hun clubhuis, 't Oûwe Jeugdgeboûw, kun je een kijkje nemen in de bibliotheek en op zoek gaan naar foto's van familie, huis of straat.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Dorpsraad Opperdoes is in 2014 opgeheven, omdat een aantal bestuursleden is gestopt en men concludeert dat er kennelijk niet voldoende draagvlak meer is voor een dorpsraad.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Opperdoes heeft 6 rijksmonumenten.

Opperdoes heeft 3 kerken, alle protestants, die hierna worden beschreven. Het dorp heeft sinds lange tijd een streng-calvinistische inslag en vormt daarmee, samen met Andijk, een van de uitzonderingen in de verder overwegend rooms-katholieke regio West-Friesland. Toen het dorp nog een zelfstandige gemeente was (t/m 1978) waren alleen de ARP, SGP en CHU in de gemeenteraad vertegenwoordigd. De zondagsrust werd in acht genomen.

- Na het samengaan van de Hervormde kerk en de Gereformeerde kerk tot (PKN) Protestantse Gemeente te Opperdoes, is men verder gegaan in de (voorheen) Gereformeerde kerk (Noorderpad 21) uit 1939 (die een voorganger uit 1883 verving). De 16e-eeuwse Hervormde kerk (Kerkebuurt 16) is in 2013 overgedragen aan Stichting Dorpskerk Opperdoes en Almersdorp. De kerk blijft deels beschikbaar voor liturgische en anderszins religieuze doeleinden: kerkelijke huwelijken, dopen, uitvaarten, kerkelijke vieringen van andere belangrijke gebeurtenissen: al deze zaken blijven op aanvraag mogelijk. Overigens kan ook het burgerlijk huwelijk in de Dorpskerk worden gesloten. Echter, om tot een verantwoorde exploitatie van het gebouw te komen, zal er uiteindelijk een scala van activiteiten gaan plaatsvinden. Het gebouw wordt in fasen aangepast - met vol respect voor het monument en zijn geschiedenis - tot een multifunctioneel gebouw. Het zal een inspirerende ontmoetingsplaats worden voor zeer velen.

Hierdoor heeft de bestemming van het gebouw een extra dimensie gekregen. Naast een plek voor bezinning en spirituele inspiratie is er ook ruimte ontstaan voor creativiteit. Op veel terreinen. Van foto-tentoonstelling tot dans, van beeldhouwwerken tot concert. Het gebouw kan een podium zijn voor zowel gevestigde artiesten als voor aanstormend talent. Ook aan lezingen, (product-)presentaties, (leden-)vergaderingen, kortom aan alle activiteiten waarbij behoefte is aan een bijzondere, intieme en sfeervolle ambiance biedt de Dorpskerk een fraai onderdak. Op de Facebookpagina van Stichting Dorpskerk Opperdoes en Almersdorp kun je zien wat er de komende tijd te doen is.

Stichting Dorpskerk van Opperdoes en Almersdorp heeft ook de naastgelegen brandweerkazerne verworven. Dit biedt de kans om de functionaliteit van het kerkgebouw uit te breiden met een ontvangst- en koffieruimte of, om het in ‘theatersferen’ te houden, een foyer. "Al snel lagen er schitterende plannen en tekeningen op tafel. Echter, alle plannen lopen telkens stuk op de financiering. We hebben daarom besloten om weer even blanco te beginnen en plannen te maken voor uitsluitend de noodzakelijkste aanpassingen. Hierdoor wordt het prijskaartje een stuk aantrekkelijker, terwijl de hoofdfunctie van het gebouw toch kan worden ontwikkeld. De mooie glazen corridor die gepland stond als vaste verbinding tussen de twee gebouwen is - voorlopig - van de baan. Een investering in een aantal paraplu's is vooralsnog verstandiger", aldus de stichting op haar site.

- De Christelijke Gereformeerde kerk (Noorderpad 51a) dateert oorspronkelijk uit 1902, is in 1938 vervangen door een nieuw exemplaar, dat op zijn beurt in 1980 is vergroot tot het huidige gebouw. De kerk valt onder de Christelijke Gereformeerde Kerk Opperdoes.

- Het kerkgebouw op Kerkebuurt 11 dateert oorspronkelijk uit 1929 en heet Eben Haëzer / Rehoboth, vóór de uitbreiding in 1993 heette het alleen Eben Haëzer. Het is de kerk van de lokale Gereformeerde Gemeente (voorheen 'in Nederland en Noord Amerika'). Vóór 1946 was het van de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland.

Terug naar boven

Evenementen

- Activiteitenagenda Opperdoes.

- Koningsdag.

- Jaarmarkt en Kermis (juni).

- Jeugdfestival Opperdoes (op een zaterdag begin december, in 2018 voor de 28e keer) is een jaarlijks festival voor jeugdorkesten en opleidingsorkesten binnen en buiten de regio.

- Lichtjestocht (op een vrijdagavond half december).

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- De Museumstoomtram Hoorn-Medemblik heeft als halteplaatsen Hoorn, Wognum, Twisk, Opperdoes en Medemblik. Vroeger hadden de boeren van Opperdoes veel land dat alleen over water bereikbaar was. De oogst werd toen per schuit naar de stoomtram gevaren.

- In 2013 is het 10 hectare grote natuur-, recreatie- en waterbergingsgebied De Skoôt gerealiseerd. Voorheen was het agrarisch gebied. Het gebied ligt ten noorden van Opperdoes en de Westfriese Omringdijk/ Markerwaardweg. Twee gerestaureerde ‘Bosmanmolens’ nemen bemaling en peilbeheer van de waterbergingsgebieden voor hun rekening. Parallel aan het natuurgebied is een recreatief fiets- en voetpad aangelegd. Met de realisatie van een waterberging aansluitend op de dijkgracht van de Omringdijk is ook een aanlegplaats voor een boot gerealiseerd. Het gebied is hiermee onderdeel geworden van het vaarroutenetwerk. De Skoôt maakt deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur, de 'stepping stones' van natuurgebieden tussen Callantsoog / het Zwanewater en Medemblik / het IJsselmeer.

Terug naar boven

Eten en drinken

- Het dorp is landelijk bekend vanwege de Opperdoezer Ronde, een van de zes Nederlandse producten met een beschermde oorsprongsbenaming. Dit betekent dat deze aardappels alleen zo mogen worden genoemd als ze daadwerkelijk uit Opperdoes komen (om precies te zijn: 1 km rondom de kerk). In 1996 waren er nog 70 aardappelboeren in het dorp, nu is dat nog de helft. Je herkent de Opperdoezer door hun kleine ronde vorm en fragiele gele schil. De nieuwe oogst Opperdoezer Ronde wordt officieel omschreven als een geel/witvlezige, iets onregelmatige gevormde knol met een vrij laag zetmeelgehalte. De gehele oogst is voor eind augustus uit de grond.

Sinds 1860 wordt de Opperdoezer al verbouwd. Een Opperdoezer Ronde wordt door kenners een delicatesse genoemd en is op zijn best puur met een beetje gesmolten roomboter. Maar door het lage zetmeelgehalte en de vastkokende eigenschappen kun je vrijwel alle kanten op met de Opperdoezer en kun je er nog veel meer mee. Kook ze bijvoorbeeld en serveer met een beetje boter en zeezout, pof ze op de barbecue, verwerk ze tot een zomers stamppotje of rooster ze in de oven. Door de zavelrijke gronden waar de Opperdoezers in groeien, krijgen de aardappels en hun schil hun kenmerkende smaak. De schil is vrij dun, waardoor ze ideaal zijn om ongeschild te eten. Alleen even borstelen en koken, en genieten maar van deze aardappeldelicatesse! (bron o.a.: Plus)

Zie ook het interview uit 2016 van Laila Bakker met Frits Jelsma, de dan 84-jarige aardappelboer uit Opperdoes, die nog altijd - op dat moment al 50 jaar - aardappelen verbouwt. Net als de jaarlijkse veiling van de eerste haringen van het seizoen, is het ook altijd een wedstrijd wie de eerste Opperdoezer Ronde van het jaar op de veiling brengt. Jelsma is dat 25 jaar achter elkaar gelukt. Terwijl de meeste Opperdoezer Rondes pas vanaf eind mei worden geoogst, lukt het Jelsma vaak al vanaf begin mei. Hij kweekt de aardappels nog altijd, omdat hij ze zo lekker vindt dat hij ze in het seizoen elke dag wil eten, en dan het liefst van zijn eigen land. "De Ronde heeft een hele bijzondere smaak, anders dan die van alle andere aardappels", aldus Jelsma.

- Opperdoes wás ook decennialang bekend om de zuurkool van de fa. Rustenburg & Zn., die dit hier sinds 1910 produceerde. Aanvankelijk was het bedrijf vooral gespecialiseerd in de productie van traditionele zuurkool. De laatste jaren werden tal van nieuwe zuurkoolproducten geïntroduceerd, zoals de stazakken van Super Kraut in de varianten Champagne & Druiven, Mango & Ananas en Paprika & Chili. Vanwege de lage zuurkoolprijs, de stagnerende omzetten binnen het bedrijf en de steeds strenger wordende product- en gebouweisen, zag Rustenburg zich in 2008 genoodzaakt de bedrijfsactiviteiten te beëindigen.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Opperdoes, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Diaserie van oude ansichtkaarten van Opperdoes.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Opperdoes (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Dorpshuis: - Dorpshuis De Torenschouw.

- Onderwijs: - Basisschool De Wegwijzer. - Peuterspeelgroep Berend Botje.

- Muziek: - De in 1917 opgerichte Muziekvereniging Tavenu is een bloeiende vereniging met veel jeugdleden, die elk jaar optredens in het dorp en omstreken verzorgt. Jaarlijks spannen ruim 40 leden zich in om zo veel mogelijk mensen van hun muzikale prestaties te laten genieten en om een bijdrage te leveren aan het culturele leven in en om het dorp. In 2017 hebben ze het 100-jarig bestaan gevierd. - Het Noord-Hollands Jeugd Fanfare Orkest (NHJFO) bestaat uit ca. 60 enthousiaste jonge muzikanten tussen 12 en 25 jaar. De leden van het orkest komen uit de gehele provincie Noord-Holland. Ze repeteren afwisselend in Opperdoes en Grootebroek.

"Verder is er nog het leerlingenorkest Oktafria, bestaande uit leerlingen van Muziekvereniging Tavenu uit Opperdoes en Koninklijk Fanfarekorps West-Frisia uit Twisk. De leerlingen van beide orkesten mogen en kunnen ook al na 1 jaar les deelnemen aan dit orkest. Het doel is met name leren samenspelen. Om de jeugd te stimuleren, houden we jaarlijks in december een jeugdfestival. Hierbij laten een aantal jeugd– en leerlingenorkesten hun muziekwerken horen aan het publiek en een deskundige jury. De jury geeft een positief kritisch rapport waarmee de orkesten het komende jaar weer aan de slag kunnen."

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Opperdoes heeft ook een afdeling 'Kaboutervoetbal'. - Facebookpagina van de jeugd van de v.v..

- De in 1897 opgerichte IJsclub Opperdoes is naar eigen zeggen een van de meest actieve ijsclubs in West-Friesland. - Jeugdschaatsen T.O.M. is een gezamenlijk initiatief van de ijsclubs van dit dorp, buurdorp Twisk en buurstad Medemblik (dan weet je ook gelijk waar de afkorting in de naam voor staat).

- Bij de in 1941 opgerichte Gymnastiekvereniging Beatrix kun je doen aan gym, Kidsfit en Total Body Workout (TBWO). TBWO is bedoeld om de algemene conditie, spieruithoudingsvermogen, vetverbranding en flexibiliteit te verbeteren. Deze les is een combinatie van een aantal varianten uit het aerobicprogramma. Na de warming-up volgt een stukje aerobic, steps en een aantal Body Shape oefeningen met steps, gewichtjes, dynabands en gymsticks op lekkere muziek. Total Body Workout is een leuke en gevarieerde les. Deze les is voor iedereen, zowel geoefende sporters als beginners.

- Zorg: - Almere is een klein en gezellig verzorgingshuis in het centrum van Opperdoes.

- Welzijn: - De Zonnebloem afdeling Twisk / Opperdoes is een relatief kleine afdeling met ca. 10 vrijwilligers, die zich inzetten voor het welzijn van mensen met een fysieke beperking. Dit doen zij door het organiseren en uitvoeren van activiteiten zoals Bezoekwerk, Kunst en cultuur, Buitenactiviteiten, Winkelen, en Bezoek aan dierentuinen en natuurparken.

- Begraven: - De in 1931 opgerichte vereniging Draagt Elkanders Lasten is een uitvaartvereniging die samen met gedreven semi-vrijwilligers en professionele uitvaartbegeleiders uitvaarten in Opperdoes begeleidt en verzorgt. Dit doen zij integer en met passie voor alle gezindten, leden en niet-leden, zonder winstoogmerk. De vereniging heeft als doelstelling het zo goed mogelijk verzorgen van een uitvaart tegen zo laag mogelijke kosten en met respect voor een ieders verschillende waarden en/of overtuigingen en ruimte voor wensen. Zoals de naam al aangeeft, proberen ze elkaar zo goed mogelijk te helpen rondom een uitvaart. Deze hulp wordt meestal verzorgd door dorpsgenoten en bekenden.

Terug naar boven

Bekende Opperdoezers

- Opperdoes is het geboortedorp van de wiskundige Pieter Wijdenes (1872-1972).

- Oud-wielrenner Floris Goesinnen (1983).

Reactie toevoegen