Oostum

Plaats
Buurtschap
Westerkwartier
Westerkwartier Middag-Humsterland
Groningen

oostum_plaatsnaambord_kopie.jpg

Oostum is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streken Westerkwartier en Middag-Humsterland en de gemeente Westerkwartier. T/m 1989 gemeente Ezinge. In 1990 over naar gemeente Winsum, in 2019 over naar gemeente Westerkwartier.

Oostum is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streken Westerkwartier en Middag-Humsterland en de gemeente Westerkwartier. T/m 1989 gemeente Ezinge. In 1990 over naar gemeente Winsum, in 2019 over naar gemeente Westerkwartier.

Oostum kerk [640x480].jpeg

Oostum, het kerkje van deze buurtschap is een van de meest gefotografeerde kerken van de provincie Groningen

Oostum, het kerkje van deze buurtschap is een van de meest gefotografeerde kerken van de provincie Groningen

Oostum kerkje op wierde.jpeg

Oostum, van een afstandje is nog beter te zien dat het kerkje van deze buurtschap op een wierde ligt

Oostum, van een afstandje is nog beter te zien dat het kerkje van deze buurtschap op een wierde ligt

Oostum boerderij Reinghes-stede.jpeg

Oostum, boerderij Reinghesstede lijkt gezien de gevelsteen uit 1561 te dateren, maar dateert in werkelijkheid uit 1805 (dus ga nooit alleen op een gevelsteen af...)

Oostum, boerderij Reinghesstede lijkt gezien de gevelsteen uit 1561 te dateren, maar dateert in werkelijkheid uit 1805 (dus ga nooit alleen op een gevelsteen af...)

Oostum minuutplan 1833 [1600x1200].jpg

Oostum, minuutplan 1833

Oostum, minuutplan 1833

Oostum

Terug naar boven

Status

- Oostum is een buurtschap* in de provincie Groningen, in de streken Westerkwartier en Middag-Humsterland en de gemeente Westerkwartier. T/m 1989 gemeente Ezinge. In 1990 over naar gemeente Winsum, in 2019 over naar gemeente Westerkwartier.

* Oostum heeft weliswaar een kerk, en plaatsen met een kerk zijn doorgaans een dorp. Maar omdat deze plaats naast de kerk verder slechts een handvol boerderijen omvat, verder geen enkele voorziening heeft, en ook geen kern (bebouwde kom), opteren wij voor de kwalificatie 'buurtschap' (met kerk) (waarvan er, zoals je onder de link kunt lezen, nog een 70-tal zijn in ons land).

- De buurtschap Oostum valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Garnwerd.

- Onder de buurtschap valt in de praktijk ook het grootste deel van de buurtschap Wierumerschouw; dit deel van de buurtschap Wierumerschouw valt voor de postadressen echter, net als de buurtschap Oostum zelf, onder het dorp Garnwerd.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
11e eeuw in Astnem lees: Asthem, 1378 en 1506 Oestum, 1579 sic: Oostrum, ca. 1660 Oostum.

Naamsverklaring
Samengesteld uit het Oudnederlandse ast 'oost' en hem = heem 'woonplaats, woning'. In plaats van het aannemen van een verschrijving "Astnem, lees Asthem" kan ook sprake zijn van verkorting uit astanahem* 'oostelijk gelegen woonplaats'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Oostum ligt NW van de stad Groningen, Z van het dorp Garnwerd en NO van het dorp Aduard, rond de Oostumerweg (die soms foutief als Oostummerweg wordt geschreven), voor zover gelegen Z van de buurtschap Krassum en N van de splitsing met de Wierumerschouwsterweg. Het deel Z daarvan hoort niet tot de buurtschap en valt onder het dorpsgebied van Aduard.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Oostum 15 huizen met 121 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In Oostum stond ooit een borg. Deze is in 1552 door de Geldersen in brand gestoken en vermoedelijk begin 17e eeuw gesloopt.

Oostum lag oorspronkelijk op een wierde. De wierde is tussen 1905 en 1913 grotendeels afgegraven.

- Pagina over de geschiedenis van de buurtschap en de kerk.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De Oostumerweg was tot enkele jaren geleden buitengebied waar max. 80 km per uur gereden mocht worden. Optimaal was dat niet voor zo'n landweggetje waar bovendien veel Pieterpadwandelaars lopen. De inwoners hebben daarom geijverd voor een 60 km- en deels 30 km-zone. En met succes. Sinds in ieder geval 2016, maar wellicht al eerder, is een gebiedje rond de kerk ingericht als 30 km-zone, het gebied daarbuiten is een 60 km-zone geworden.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Oostum heeft 5 rijksmonumenten. De buurtschap is een beschermd dorpsgezicht.

- Het kerkje van Oostum (Oostumerweg 15) ligt op een wierde en is gebouwd in het midden van de 13e eeuw. In de zuidgevel is siermetselwerk aanwezig, in de stijl van de romanogotiek. Ongebruikelijk is dat de waarschijnlijk in de 16e eeuw geplaatste zadeldaktoren, in tegenstelling tot andere zadeldaktorens in de regio, dwars staat. De brede kant van de toren staat tegen de kerk. Tegen de westgevel zijn in 1821 twee kleine steunberen gebouwd. Opvallend is de dakbedekking van de kerk, die deels uit halfronde pannen bestaat, die afwisselend met de bolle en de holle kant naar boven liggen (zogeheten monniken en nonnen). De preekstoel met een maniëristisch doophek dateert uit 1663. De herenbank, met het familiewapen van Lewe van Aduard, is gemaakt in de eerste helft van de 18e eeuw. Er is geen kerkorgel, alleen een loos orgelfront. Het kerkje is een van de meest gefotografeerde kerken van de provincie Groningen. De kerk is in het bezit van Stichting Oude Groninger Kerken.

Oostum was eeuwenlang kerkelijk gecombineerd met Garnwerd. Omdat de meeste kerkgangers naar Garnwerd gingen en daar ook de meeste diensten werden gehouden, werd het onderhoud door het kerkbestuur sinds begin 19e eeuw steeds meer gezien als een dure kostenpost. In 1841 wilde het kerkbestuur de kerk afbreken, maar de Oostumers kwamen hier met succes tegen in verzet: de gemeente Ezinge verzocht het Provinciale College van Toezicht op de kerkelijke goederen om de kerkvoogdij te verplichten de kerk naar behoren te onderhouden. Van dat onderhoud kwam echter niet veel terecht, en in 1857 probeerde de kerkvoogdij wederom toestemming te krijgen om de kerk af te breken. De Oostumers kwamen weer in verzet. Het College van Toezicht eiste dat het noodzakelijk onderhoud alsnog werd uitgevoerd. Tevens bleek bij een bouwkundige inspectie dat het gebouw er niet zo erg aan toe was als het kerkbestuur eerder had willen doen geloven. Een lid van het kerkbestuur trad af, het gebouw werd hersteld en verdere plannen voor de afbraak van de kerk bleven achterwege. Zie verder het hoofdstuk Evenementen en activiteiten.

- Boerderij Reinghes-stede (Oostumerweg 16) is een kop-hals-rompboerderij uit 1805, uitgebreid in 1827. Voor het voorhuis zijn oude kloostermoppen gebruikt. In de voorgevel zit een als gevelsteen toegepaste zandstenen schouwfries in maniëristische vormen uit 1561 (maar dat is dus misleidend).

- Huis de Dageraad (vanaf de 5e foto onder de link) (Oostumerweg 35) is in 1890 gebouwd door de Veendammer reder B.H. Krans in de vorm van een schip, naar ontwerp van G.T. Bos. Het pand is opgetrokken uit kloostermoppen. In de voorgevel zit het wapen van Veendam-Wildervank. (bron boerderij Reinghes-stede en Huis Dageraad: (2))

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Het kerkje van Oostum is niet meer in functie voor de eredienst, en wordt tegenwoordig gebruikt voor o.a. exposities en concerten. Op de site van de Oostumer Culturele Commissie kun je zien wat er wanneer te doen is. Je kunt het kerkje ook voor een schappelijke prijs huren voor bijv. een huwelijk, receptie, feest, expositie of concert. Ook die informatie vind je op hun site.

Terug naar boven

Links

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Oostum.

Reacties

(2)

Ik heb zeker 40 jaar op de boerderij de Dageraad bij de fam. Koopman vertoefd, ieder vrij moment, ik kom zelf uit Amsterdam.

Ik ben op de Dageraad geboren in 1939. Mijn ouders hebben er 40 jaar gewoond tot 1965 . Jammer dat het gebouw daarna erg verwaarloosd is. Het stalgedeelte is intussen afgebroken en heeft een woonbestemming gekregen. Gelukkig is het voorste deel behouden gebleven, zij het dat veel originele onderdelen verdwenen zijn. De Dageraad is altijd een bezienswaardigheid geweest. Mijn ouders hebben honderden keren moeten vertellen aan vöorbijgangers wat de oorsprong en de betekenis van het gebouw was.

Reactie toevoegen