Oosterzee

Plaats
Dorp
De Fryske Marren
Fryslân

oosterzee_collage.jpg

Oosterzee, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Oosterzee, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Oosterzee Buren..jpg

Oosterzee-Buren, de Hervormde Martinuskerk is in 2012 verkocht en wordt herbestemd tot woonhuis

Oosterzee-Buren, de Hervormde Martinuskerk is in 2012 verkocht en wordt herbestemd tot woonhuis

Oosterzee

Terug naar boven

Status

- Oosterzee is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente De Fryske Marren. T/m 2013 gemeente Lemsterland.

- Het dorp bestaat uit twee los van elkaar gelegen kernen. De grootste kern is Oosterzee-Gietersebrug, de kleinste Oosterzee-Buren.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Eastersee / Eastersé, Giterskebrêge.

In het Stellingwerfs
Oosterzee.

Oudere vermeldingen
Oosterzee: 1132 falsum 2e helft 13e eeuw Osterse, 1179 Oesterze, 1331 Oisterzee, 1338 Osterse, 1395 Oesterzee.
Gietersebrug: 1861 de Gieterbrug.

Naamsverklaring
Oosterzee: samenstelling van het Germaanse austra-* 'oostelijk' en saiwi-* 'zee'. De plaats is gelegen aan het grootste meer van de provincie, tevens het oostelijkste van de kleine meren in Zuidwest-Fryslân; het Tjeukemeer.
Gietersebrug: gelegen aan de Gietersevaart, vernoemd naar de turfafgravers uit Giethoorn, die zich hier in de 18e eeuw vestigden.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Oosterzee ligt NO van Lemmer en grenst in het W aan de A6, in het N aan het Tjeukemeer en in het O aan Echten.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Oosterzee 161 huizen met 880 inwoners. Tegenwoordig hebben beide kernen samen (-Buren en -Gietersebrug dus, zoals vermeld onder Status) inclusief het buitengebied ca. 350 huizen met ca. 900 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In den beginne
In de 18e eeuw vestigen zich hier turfafgravers uit Giethoorn. Honderden inwoners uit de Kop van Overijssel trekken na ca. 1750 als veenbazen en veenarbeiders naar het zuiden van Fryslân, via Sintjohannesga, Oudehaske en Aengwirden (Heerenveen) tot in Opsterland (Luxwoude, Tijnje en Nij Beets). Aanvankelijk zijn deze zogeheten Gietersen herkenbaar aan hun dialect, in de loop van de tijd assimileren zij volledig en herkent men de afkomst alleen nog maar aan familienamen zoals Ruiter, Wuite, Mast, Dam, Toering, Klaren, Krikke en Pijlman. (2)

Bedrijvigheid
De zuivelfabriek uit 1892, aan de Zuivelweg te Gietersebrug, is in 1993 gesloten. De fabriek is afgebroken en heeft sinds 2006 plaats gemaakt voor ca. 35 nieuwbouwwoningen en een jachthaven. De beeldbepalende schoorsteen kon gelukkig behouden blijven: telecombedrijven konden de schoorsteen goed gebruiken als zendmast. Zij huren de schoorsteen en hebben hem tevens gerenoveerd. Het boekje 100 jaar zuivelindustrie in Oosterzee (1992) is via de link ook online te lezen. Andere grote werkgevers in het dorp waren de gebroeders De Haan met een fabriek voor landbouwvoertuigen (sinds 1946, later een metaalbedrijf geworden) en het Limnologisch Instituut van de KNAW (1966-1991, in dat gebouw is sinds 1992 het Watersportcentrum Tjeukemeer gevestigd).

Sinds 2008 is er een supermarkt in het dorp. Verder is er in het dorp nog een watersportcentrum, een café, een slager en een camping direct aan het meer.

Literatuur
'As in faas mei blommen' is een boek over de geschiedenis van Oosterzee (512 p., 2000). Het boek is uitverkocht, maar wel te leen in de bibliotheken in de regio.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Oosterzee heeft 7 rijksmonumenten, alle in de kern -Buren, zijnde de woonhuizen op Buren 10 en 14, het voormalig rechthuis De Beverkooy (Buren 19 / Molenweg 2, dat zijn 2 rijksmonumenten), de kop-rompboerderij op Buren 23, de kop-rompboerderij op Westeind 4, en de voormalige Hervormde kerk.

- Oosterzee heeft 22 gemeentelijke monumenten.

- De voorheen Hervormde Martinuskerk (Buren 29) is een markant op een aan drie zijden door water, beukenhagen en enkele bomen omzoomd iets verhoogd kerkhof (zonder zerken) gelegen neoclassicistische zaalkerk, die in 1860 is gebouwd ter vervanging van een 12e-/13e-eeuwse voorganger. In de klokkenstoel een luidklok gegoten in 1498 door Gerardus van Wou. Het mechanisch smeedijzeren torenuurwerk is gedateerd 1602, later voorzien van electrische opwinding. Na de kerkelijke fusie van een aantal buurdorpen tot Protestantse Gemeente Echtenerbrug - Oosterzee is de kerk in 2012 verkocht. Het gebouw is verbouwd tot woonhuis. De Protestantse Gemeente kerkt nu nog in de kerken te Echten, Echtenerbrug en Delfstrahuizen.

- Het pand op Buren 24 was een kerk van de Gereformeerde Kerken in Nederland. Buiten gebruik in 1980 en achtereenvolgens in gebruik genomen als stal en sinds 1996 praktijkruimte.

- In het Roorda-monument te Oosterzee-Buren is de eerste steen uit de - hier vroeger gestaan hebbende - Roordastate van Grietman en Gedeputeerde Frederik van Roorda uit 1651 verwerkt. Het dorp was, voordat Lemmer dat werd, de hoofdplaats van de grietenij (= wat we nu gemeente noemen) Lemsterland en de vestigingsplaats van de 'grietman' (vergelijkbaar met onze huidige burgemeester).

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Eastersimmer (juli). Er is een dag- en avondprogramma met naast de Veldsink-Ferwerda Mud Run diverse activiteiten voor kinderen en volwassenen. De activiteiten vinden grotendeels in en om de feesttent plaats, die gesitueerd is op het strand van Oosterzee, dat je vindt aan het eind van het Sluispad. Ook aan de inwendige mens wordt gedacht; naast drankjes, zijn er snacks verkrijgbaar, is er een viskar en is er een ijscokar aanwezig. Ook als toeschouwer ben je van harte welkom in de tent op het strand. 's avonds kun je dansen op de beat van de DJ, met de voetjes in het zand.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Behalve allerlei mogelijkheden voor watersporters, zijn er in en rond Oosterzee ook ideale mogelijkheden om te fietsen en te wandelen over onder andere mooie schelpenpaadjes, de zogeheten voet- en kruipaden.

- De fietsroute It Tsjongerpaad (Het Tjongerpad) gaat door Oosterzee, maar ook het langeafstandwandelpad Het Zuiderzeepad: als u de bekende rood met witte stickers volgt en lang genoeg de moed erin houdt, komt u uiteindelijk 'vanzelf' in Amsterdam terecht. Deze route van 400 km gaat via Stavoren, Enkhuizen, Amsterdam en de Veluwe om de voormalige Zuiderzee heen.

- Maar ook een kortere wandeltocht (7,5 km) is mogelijk, en wel vanuit Oosterzee-Gietersebrug. De start is bij de Gietersevaart. Je volgt daar het links van de vaart gelegen voetpad. Dit is een van de weinig overgebleven rustige weggetjes. Het gaat langs karakteristieke veenhuisjes, waarvan de meeste tegenwoordig als tweede woning in gebruik zijn en die niet per auto bereikbaar zijn. Na een haakse bocht naar links ben je op de Landmansweg. Eerst is dat ook nog een pad, maar halverwege gaat het over in een verharde weg. Aan het eind van de weg loop je even naar rechts en dan meteen links de Commissiepolle op. Bij de Middenvaart ga ja linksaf, je komt dan in het dorpje Echten. Daar steek je de Herenweg recht over en volg je het Meerpad tot aan het Tsjûkemar (Tjeukemeer). Als je daar linksaf gaat en over de Polderdijk langs het Tsjûkemar loopt, kom je weer in het dorp terug.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Oosterzee, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Oosterzee.

- Nieuws: - Nieuws uit het dorp op Facebook.

- Belangenorganisatie: - Plaatselijk Belang Oosterzee.

- Onderwijs: - "CBS Eben Haëzer in Oosterzee is opgericht in 1912. De naam Eben Haëzer komt uit de bijbel en betekent ‘steen der hulp’. In het logo is de steen dan ook zichtbaar. De Eben Haëzer is opgericht omdat er onder dorpsbewoners de wens was voor Christelijk onderwijs in het dorp. Ouders kiezen tegenwoordig bewust voor een school. Dat is op de Eben Haëzer ook het geval. De leerlingen die op onze school zitten komen niet alleen uit het eigen dorp maar ook uit Echten en Follega. Ook zien we steeds meer leerlingen uit Bantega, Munnekeburen en andere buitendorpen naar de Eben Haëzer komen. Onze school is een dorpsschool waar alle leerlingen welkom zijn. Een groot aantal leerlingen is tweetalig met Fries als moedertaal.

Het toekomstige scholenlandschap voor de regio Oost Lemsterland (Oosterzee, Echtenerbrug en Bantega) is nog niet bepaald. De verwachting vanuit de gemeente is dat de Eben Haëzer in de toekomst onder de gemeentelijke opheffingsnorm zal komen (in 2022). Op dit moment is daar nog geen sprake van. Er zijn volop gesprekken over de toekomst van de school. Sinds de start van een gezamenlijke directeur in april 2017 is de samenwerking tussen C.B.S. Eben Haëzer en P.C.B.S. De Spoarsiker begonnen. Samen de verbinding zoeken om zo ons onderwijs nog sterker te maken, dat is het doel. Vanuit een professionele houding elkaar beter leren kennen, met elkaar in gesprek gaan over onderwijs, samen vergaderen en organisatorische zaken op elkaar afstemmen zijn het begin geweest. Dit is de afgelopen jaren uitgebouwd naar een intensieve samenwerking waarbij er 1 visie opgesteld is voor beide scholen. Er wordt gewerkt in 3 bouwen, onder-, midden-, en bovenbouw waarin veelvuldig overleg is over onderwijsinhoud en praktische zaken. Ook wordt er regelmatig collegiale consultatie gedaan en staat het samen leren onder de leerkrachten centraal. Dit alles vanuit 1 team op twee locaties. De komende jaren wordt deze samenwerking uitgebouwd en binnen ons onderwijs verankerd."

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. EBC (Eastersé Bantega Combinatie) is ontstaan in 1976 uit een fusie van v.v. Eastersé en SC Bantega.

- "Wij zijn een fanatieke groep sportliefhebbers / atleten die in 2015 het plan hebben opgevat om in samenwerking met Werkgroep Oosterzee mee te liften in het burgerinitiatief van de Club van Aanjagers van de Tsjûkemar om het sportieve aanbod in de regio te verbreden. Op deze manier deed zich voor ons de kans voor om een hindernisbaan in ons dorp te realiseren. Vervolgens is 3 jaar lang intensief gewerkt om deze 'droom' te realiseren en zijn er veel plannen en ideeën ingebracht. Wat in november 2018 leidde tot de totstandkoming van Stichting Survivalbaan Eastersee. Onze stichting stelt zich ten doel de survivalbaan in te zetten voor het geven van survivaltrainingen, clinics en mogelijkheid tot exploitatie in eigen beheer of door onze professionele partners. Op deze manier zorgen we voor een groter aanbod van sportieve activiteiten in de regio. Volwassenen en kinderen willen wij enthousiasmeren om deel te nemen aan onze survivalsport. De survivalsport is een sport waarin je lichaam en geest beide worden uitgedaagd en je over grenzen zult gaan die jezelf niet voor mogelijk had gehouden. Zeker in deze tijd van het digitale vermaak is dit een welkome sportieve prikkel. Hier kunnen en willen wij graag een bijdrage aan leveren, onder het motto "Docendo discimus - Leren door te doceren".

Nadat verschillende mogelijke locaties afvielen omdat de wind er te zeer vrij spel had, viel de keuze op een groenperceel naast het voetbalveld van Oosterzee. Daar liep al een voetpad doorheen en er was door de bomen aan beide zijden beschutting. Bovendien is de locatie goed bereikbaar, zijn er voldoende parkeerplaatsen en mogen ze gebruikmaken van de kantine en kleedkamers. Gemeente De Fryske Marren vond het een goed plan en besloot het perceel aan de stichting te verhuren. De stichting is ook verantwoordelijk voor het onderhoud.

In 2019 hebben vrijwilligers bijna 3.000 manuur gestoken in de opbouw van de hindernissen. In september 2019 is de survivalbaan van 120 meter lengte gereedgekomen. De stichting heeft, toen de baan net klaar was, van ervaren survivallers vernomen dat het een van de mooiste banen van Nederland is. Er valt vrijwel eindeloos te variëren met de vele verschillende hindernissen. De baan is bij de start 2,5 meter hoog en gevorderden kunnen aan het einde naar 3,5 meter klimmen. Je kunt het zo zwaar maken als je zelf wilt. "Dat is het misschien wel het leukste aan survival", aldus de stichting. Daarnaast zijn er ook in de naastgelegen bosschages nog routes uitgezet. Met verschillende bedrijven uit de omgeving zijn sponsorovereenkomsten getekend, die zo de realisatie mede mogelijk hebben gemaakt. De stichting exploiteert de baan zelf, dankzij de vele vrijwilligers.

Dat geldt ook voor de trainers. Oosterzee heeft het wat dat betreft getroffen met inwoner Kerst Wind, meervoudig Nederlands kampioen Survival, die trainingen geeft en er ook zelf zijn trainingen doet. Ook een actieve groep van survivallers in de regio, die voorheen naar een van de andere acht trainingsgroepen in de provincie moest, is blij dat ze nu dichter bij huis terecht kunnen. De stichting verwacht dat in de toekomst nog meer survivalbanen in de provincie gerealiseerd zullen worden. Het meedoen aan wedstrijden en mud runs wordt namelijk steeds populairder. Al die mensen willen trainen en daar heb je voldoende banen voor nodig. De Nederlandse Survivalbond heeft er in een paar jaar 5.000 leden bij gekregen. Steeds meer mensen ontdekken de sport en ervaren de uitdaging die het biedt. Een van de doelen van de stichting is ook om de jeugd uit de regio meer (buiten) te laten bewegen en "achter de spelcomputer weg te halen".

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Oosterzee-Buren.

Reactie toevoegen