Status

- Oldelamer is een dorp in de provincie Fryslân, in de streek Stellingwerven, gemeente Weststellingwerf.

- Niet alleen qua naam, maar ook in de praktijk is Oldelamer een 'setje' met buurdorp Nijelamer, omdat ze op veel gebieden samenwerken, bijvoorbeeld qua evenementen, en voorzieningen delen. Je zou ze dan ook als 'tweelingdorp' kunnen beschouwen.

Naam

In het Stellingwerfs
Ooldelaemer.

In het Fries
Aldlemmer.

Ligging

Het dorp Oldelamer ligt O van de dorpen Delfstrahuizen, Echtenerbrug en Oosterzee, OZO van het Tjeukemeer, ZO van de dorpen Rotstergaast, Rohel en Sintjohannesga, OZO van de dorpen Rottum en Oudehaske, Z van de dorpen Nieuweschoot en Heerenveen, ZZW van de dorpen Oudeschoot en Oranjewoud, ZW van de dorpen Nijelamer, Nijeholtwolde, Oldeholtwolde en Ter Idzard en de A32, W van de dorpen Sonnega en Wolvega, NW van het dorp Oldetrijne, NNW van het dorp Oldemarkt, NNO van het dorp Nijetrijne en NO van de dorpen Spanga, Scherpenzeel, Munnekeburen en Langelille.

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Oldelamer 54 huizen met 315 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 100 huizen met ca. 240 inwoners.

Geschiedenis

Rolbrug met brugwachterswoning
In Oldelamer hebben twee zeer bijzondere objecten gestaan respectievelijk gelegen, die beide helaas afgebroken zijn, en die gezien hun bijzondere constructie en functie hier een uitvoerige beschrijving verdienen. Vroeger liep de Kerkeweg in het Z door tot aan de Helomavaart, ter hoogte van de rij wilgen aldaar. Daar lag een smalle ijzeren rolbrug over de vaart, die in de volksmond 'de draai' werd genoemd. Maar dat klopte dus eigenlijk niet. Het was namelijk een rolbrug* die over een rails heen en weer bewoog. Het enige dat draaide was de slinger van het mechaniek, waardoor de brug naar de kant en weer terug over het water werd geschoven.
* Deze niet-alledaagse constructie doet ons denken aan de vlotbruggen in het Noordhollands Kanaal, die ook in- en uitschuiven, maar met andere constructies en technieken dan hier het geval was.

Het slingeren zelf was puur handwerk. En omdat de mannen in de regel op het land werkten, was het brugwachterswerk hier doorgaans het werk voor de vrouw des huizes. In dit geval heeft o.a. Fokje Hoekstra dat hier decennialang gedaan, die er versleten schouders aan heeft overgehouden... In 1925 passeren bij deze brug in Oldelamer ca. 20 boten per dag, in 1940 zijn dat er al 50 en rond 1955 moet de brug dagelijks voor zo'n 100 boten talloze keren open en dicht. Dat komt vooral door de opkomst van de pleziervaart en feit dat de Helomavaart de enige verbinding was tussen Fryslân en Overijssel.

In 1900 wordt er een prachtige stelpboerderij bij gebouwd als brugwachterswoning. De woning was eigendom van de Provincie. In 1966 is de rolbrug opgeruimd, mede in verband met de ruilverkaveling en de aanleg van de Kerkhofslaan, waardoor iedereen uit Oldetrijne en de Kerkeweg in het vervolg over de echte draaibrug van Oldelamer kon, die 100 meter verderop lag. In 1972 vervolgt de familie Hoekstra het sluiswachtersvak in Donkerbroek en wordt de stelpboerderij verhuurd als vakantiehuis. Uiteindelijk is de boerderij op 7 december 1978 afgebroken. Want de Provincie wilde geen onroerend goed in haar bezit én hij stond in de weg omdat de vaart zou moeten worden verbreed. Maar daar is het nooit van gekomen... (bron en voor nadere informatie in tekst en beeld zie de pagina 'De boerderij aan de Helomavaart en de 'draai'')

Bezienswaardigheden

- Oldelamer heeft 1 gemeentelijk monument, zijnde pastorie Frisia Magna uit 1880 op Hoofdweg 3.

- De Hervormde (PKN) kerk van Oldelamer (Hoofdweg 63) dateert uit 1784. Het is een eenvoudig gotiserend kerkje met klokkentorentje uit 1869 boven de westgevel. - Bij een grote herfststorm die op 14 september 2017 door het hele land heeft gewoed, is het topje van de torenspits met o.a. de windvaan afgebroken. Dankzij enkele draden is hij niet naar beneden gevallen maar aan de spits blijven hangen. Uiteraard is e.e.a. z.s.m. hersteld. De kerk was net helemaal opgeknapt en zou de zondag erna worden heropend.

- Molens: Bij Oldelamer staan maar liefst 6 kleine zogeheten Amerikaanse windmotoren, namelijk: - Windmotor 1. - Windmotor 2. - Windmotor 3. - Windmotor 4. - Windmotor 5 en, inderdaad, last but not least: - Windmotor 6.

Evenementen en activiteiten

- De VVV (Vereniging Voor Volksvermaak) te Oldelamer organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten.

- De Baggerrace (op een zaterdag in juli) door de dorpsgebieden van Oldelamer en Nijelamer "is het mooiste jaarlijks terugkerende evenement van Weststellingwerf en omstreken. Jaarlijk lopen ca. 100 lichtelijk gestoorde mensen een hardloopwedstrijd die de menselijke anatomie op de proef stelt. De grootste uitdaging in de Baggerrace is vanzelfsprekend de bagger. Gelukking ontbreekt het daar in deze omgeving niet aan. De barre tocht kent natuurlijke en onnaturlijke hindernissen; voornamleijk sloten, heuvels, touwbruggen en dergelijke. Voor de dorstigen staat er onderweg een bar, waar gezellig bijgepraat kan worden, maar niet te lang, want het is en blijft een wedstrijd." Aldus de site van de organisatie. Voor degenen die nog twijfelen of het wel wat voor ze is, zie hier de 11 Redenen waarom het goed is om af en toe eens lekker in de modder te spelen. ;-)

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan van IJsclub Oldelamer. Met enige regelmaat zijn zij ook de club die de eerste schaatswedstrijd op natuurijs uit kan schrijven. Waar een klein dorp groot in kan zijn!

Landschap, natuur en recreatie

- Zelfbedieningspontje van Oldelamer naar Rotstergaast v.v. over de Tsjonger of Kuunder. "Het is even een flinke gymnastiekoefening oftewel flink zwengelen om de pont aan jouw kant te krijgen. Want dat gele gevaarte ligt natuurlijk altijd net aan de andere kant van het water... Deze eerste actie is een goede graadmeter voor hetgeen je later te wachten staat, als je - nu óp de pont én met bemanning - naar de overkant moet. Oftewel; je zwengelt en draait je een ongeluk! Het is zonder twijfel mannenwerk. Het zijn van die schaarse momenten waar vrouwen plots een afwachtende houding kunnen aannemen of zeer geïnteresseerd naar de omgeving turen en zich stilletjes beroepen op hun kwetsbare kant. De echte mannen dienen zich nu te bewijzen en zwengelen zich in het zweet. Het zou mij absoluut niet verbazen als een paar grote pechvogels het onder het motto 'Ben jij nou een kerel!' niet meer na kunnen vertelllen... :-)

Ook als je als kind altijd al draaiorgelman had willen worden, kun je hier je hart ophalen. De orgelmuziek moet je er zelf bij even denken." Aldus inwoner 'Hank Dussen' onder de link, waar je verder nog een uitvoerige beschrijving vindt in tekst en beeld van de prachtige omgeving van het pontje, én waar je het beroemde en hilarische veerpont-liedje van Drs. P. nog eens kunt nalezen.

- W van de dorpskern of beter gezegd het dorpslint van Oldelamer, ligt grenzend aan de Tsjonger of Kuunder het zeer bijzondere natuurgebied Brandemeer. Wat er zo bijzonder aan is wordt in tekst en beeld beschreven onder de link.

Het in 2010 nieuw ingerichte natuurgebied bij Oldelamer ligt in de directe nabijheid van natuurgebied Brandemeer, dat verbonden is met natuurgebied Rottige Meente. De inrichting bestond uit het realiseren van een aangepast waterpeil, het graven van enkele petgaten, het aanleggen van plasdras-gebieden en plaggen van de vruchtbare bovenlaag van de bodem. Staatsbosbeheer heeft het gebied in beheer. Met de aanleg van deze 60 hectare nieuwe natuur levert de provincie een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van een kwalitatief hoogwaardig natuurgebied Brandemeer. De inrichting van het gebied maakt bovendien een verbetering van de wateraanvoer aan de omringende landbouwgebieden mogelijk. De herinrichting levert een belangrijke bijdrage aan optimalisatie van het leefgebied van onder andere de visotter, grote vuurvlinder, ringslang en zwarte stern. Tevens draagt het bij aan de realisering van de Ecologische Hoofdstructuur en de Robuuste Natte As in Fryslân.

Links

- Algemeen: - Uitvoerige site over Oldelamer en omgeving, met tientallen informatieve artikelen over het dorp en omringende dorpen en landschap, door inwoner 'Hank Dussen'*, een Randstedeling die hier vanwege zijn werk naartoe is 'geëmigreerd'. Aan zijn enthousiasme over de prachtige omgeving waar hij in terecht kwam, gecombineerd met zijn redactionele en visuele kwaliteiten natuurlijk, hebben wij dus deze zeer informatieve site over dit dorp te danken. Chapeau!
* Een mooi verhaal over hoe hij aan deze zelfgekozen 'nickname' komt, kun je lezen onder de link.

- Ook de site Oldelamer.com is een site van en over het dorp, die nog in ontwikkeling is.

- Belangenvereniging: - Plaatselijk Belang Oldelamer.

- Dorpshuis: - Dorpshuis 't Griffioentje is het bruisende dorpshart van Oldelamer. Het is een ontmoetingsplaats in het hart van het dorp, dat onderdak biedt aan het verenigingsleven en aan diverse maatschappelijke diensten. Dit is allemaal mogelijk dankzij het bevlogen enthousiasme van de vele vrijwilligers. Wij organiseren diverse evenementen en activiteiten, maar ook particulieren zijn welkom om onze locatie te boeken voor bruiloften, verjaardagen, trainingen en cursussen. Met of zonder logistieke ondersteuning.

- Onderwijs: - Basisschool De Lamer heeft zijn huidige naam gekregen in 1985. "Lamer is een Stellingwerfs woord voor sluis. Met deze Stellingwerfse naam willen we aangeven dat we midden in de samenleving staan: het Stellingwerfse dorp Oldelamer in de gemeente Weststellingwerf. Onze school is een sluis voor alle leerlingen uit het dorp: de geleidelijke overgang van het dorp naar de multiculturele Nederlandse samenleving. We geven dat ook concreet vorm in de dagelijkse omgang met elkaar. Wij richten ons onderwijs zo in dat ieder kind de mogelijkheid krijgt zich te ontwikkelen naar eigen aard en mogelijkheden. Wij laten de leerlingen kennis maken met allerlei verschillende aspecten van de samenleving. We streven er naar een schoolklimaat te creëren waarin een ieder zich veilig voelt." Aldus de site van de school, die er ook is voor de kinderen uit het nóg kleinere buurdorp Nijelamer.

- Sport: - SSS (Sport Staalt Spieren) Oldelamer is de gymnastiekvereniging om wat aan de conditie te doen. In zijn 100-jarige bestaan - de vereniging is opgericht in 1920 - heeft al menig dorpsgenoot hier aan zijn conditie gewerkt. Het aanbod van de lessen is altijd met de tijd mee gegaan. Lag vroeger het accent op turnen, tegenwoordig is dat meer fitness gericht en sportief bezig zijn. Er is ook een 14-daagse Nordic Walking groep, die op zaterdagen afstanden tussen de 8 en 12 km loopt. De wandelingen vinden plaats tussen 1 september en eind mei en vinden steeds op een andere locatie plaats. Het seizoen eindigt met een dagwandeling ergens in het land.

- Zorg: - Boerderij Ruimzicht in Oldelamer biedt wonen, leven en werken voor mensen die dat niet zelfstandig kunnen. 24 Uur per dag en 7 dagen in de week bieden wij professionele ondersteuning bij het realiseren van optimale kwaliteit van leven, wonen en werken. Boerderij Ruimzicht ligt buiten het dorp tussen de weilanden. Rondom de tuin staan veel bomen, waardoor het mooi beschut is. Bewoners kunnen hier gemakkelijk een rustig plekje voor zichzelf vinden. Het perceel biedt mogelijkheden voor een eigen hobby voor bewoners. Hier wonen betekent rust en ruimte, een plek voor jezelf, maar ook: werken om de boerderij en tuin netjes te houden. Op een boerderij is altijd wat te doen en alle hulp is welkom. De appartementen zijn bedoeld voor mensen die een eigen woonplekje zoeken, een beetje zelfstandig zijn en in het dagelijks leven hulp nodig hebben. Wij bieden hulp bij bijvoorbeeld je persoonlijke verzorging, beslissingen nemen, werk, opleiding en dagbesteding vinden, vrienden maken en houden, opkomen voor je zelf, je dag goed te plannen, iets te doen in je vrije tijd dat je echt leuk vindt, je vervoer naar school of werk, het kan van alles zijn.