Oldebroek

Plaats
Dorp en gemeente
Oldebroek
Veluwe
Gelderland

gemeente_oldebroek_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Oldebroek anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Oldebroek anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Oldebroek

Terug naar boven

Status

- Oldebroek is een dorp en gemeente in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe.

- De gemeente Oldebroek omvat naast het gelijknamige dorp verder nog de dorpen Hattemerbroek, 't Loo, Noordeinde, Oosterwolde en Wezep, en de buurtschappen Bovenveen, Duinkerken, Eekt, Engeland, Kerkdorp, Mullegen, Posthoorn (deels), Trutjeshoek, Voskuil en Zuideinde (deels). In totaal zijn dit 6 dorpen en 10 buurtschappen.

- Wapen van de gemeente Oldebroek.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente.

- Onder het dorp Oldebroek vallen ook de buurtschappen Bovenveen en Mullegen.

Terug naar boven

Ligging

De gemeente Oldebroek ligt NO, O en ZO van Elburg. Het gelijknamige dorp ligt centraal-westelijk in de gemeente; de A28 loopt centraal tot ZO door de gemeente, van ZW naar NO.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Oldebroek 568 huizen met 4.137 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 63/473 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Broekdijk 61/570, Bovenstreek en Mullingen of Millingen, samen 135/963, Eekt (Echt) en Zwarteweg, samen 71/440, Heerder-Weesp, Hattemer-Weesp en Voskuil, samen 126/885, Hattemerbroek 44/350, Geldersche Dijk 46/344 en Molencaten (Molecaten) 22/112. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 9.000 huizen met ca. 23.000 inwoners; het gelijknamige dorp omvat ca. 2.400 huizen met een kleine 6.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van (de kernen in de gemeente) Oldebroek, kun je terecht bij de volgende instanties, sites en literatuur:

- Op 16 oktober 1980 is tijdens een bijeenkomst van geïnteresseerden in de geschiedenis van de gemeente Oldebroek Oudheidkundige Vereniging De Broeklanden opgericht. Zo’n 60 mensen werden op dat moment lid, waarmee de grondslag werd gelegd voor de huidige vereniging, voor de activiteiten van veel werkgroepen en vrijwillige medewerkers. Tevens werd hier de aanzet gegeven tot het inrichten van een oudheidkamer in het oude gemeentehuis aan de Zuiderzeestraatweg (het Olde Amtshuis). Eind jaren negentig verhuisde de vereniging naar het Rakkersoord, wat fungeerde als tussenstation. In 1999 is een nieuwe ruimte betrokken in het inmiddels opgerichte Boerderijmuseum De Bovenstreek. Op de bovenverdieping van dat complex vergadert het bestuur, komen de werkgroepen bijeen en vinden diverse andere activiteiten plaats. Vier keer per jaar geeft de vereniging haar periodiek “Uut ’t Oldebroeck” uit, telkens in de eerste week van ieder kwartaal. Leden van De Broeklanden ontvangen het gratis. Het lidmaatschap van de oudheidkundige vereniging kost € 11,50 per jaar. Losse nummers van het tijdschrift kosten € 3,50.

- Geschiedenis van het grondgebied van de gemeente Oldebroek, door Hendrik van Boven.

- In 2012 is het idee ontstaan om een boek te maken over de huizen langs de Zuiderzeestraatweg, in navolging van het boek “Kuieren deur ‘t darp Oldebroek” van Frits Vaessen. Langs deze straat staan veel mooie huizen en boerderijen, deels inmiddels verbouwd. Er is geprobeerd van elk huis een foto te krijgen in de oude staat en van de mensen die er hebben gewoond. Natuurlijk is dat niet volledig gelukt. Ook de Looweg wordt er in beschreven. Het boek omvat ca. 300 bladzijden, met ruim 1.200 foto’s. Het boek bestaat uit drie delen. deel een gaat langs de oneven nummers vanaf ’t Wissel naar de Vierhuizenweg en langs de even nummers terug. Hetzelfde gebeurt in deel twee: van de Vierhuizenweg naar de Verlengde Looweg en het laatste deel is vanaf de Verlengde Looweg tot aan de Kamperveense Melkfabriek. Dus op zijn Oldebroeks gezegd: “Drie keer hinne en weerumme”. Het boek is geschreven door Korrie Lans-Kooiman, kost € 17,50 en is verkrijgbaar bij de oudheidkundige vereniging.

- In Boerderijmuseum De Bovenstreek (Bovenstraatweg 10a) is een indrukwekkende verzameling uit vroeger tijden bijeengebracht, zodat de bezoeker zich een goed beeld kan vormen hoe de bevolking hier destijds leefde en werkte. De boerderij bestaat uit een woongedeelte, met de authentieke inrichting van rond 1900, en het boerenbedrijf. Het woongedeelte heeft een 'heerdt' als hoofdvertrek met o.a. nog de originele bedsteden. Naast allerlei gebruiksvoorwerpen voor huishoudelijk en boerengebruik bezit het museum een uitzonderlijk mooie en complete collectie Noordveluwse klederdracht. Op de 'deel' worden veel gebruiksvoorwerpen en gereedschappen voor de uitoefening van het boerenbedrijf getoond. De tuin en het erf zijn ingericht op de wijze zoals dat vroeger in deze streek gebruikelijk was. Een compleet boerenerf met werktuigen, wagenloods, hooibergen en levende have zoals schapen, kippen, geiten en een bijenstal. Ook de moestuin en de boomgaard met oude fruitrassen ontbreken niet.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Oldebroek heeft 11 rijksmonumenten.

- De Hervormde (PKN) kerk van Oldebroek (Zuiderzeestraatweg 106) is een laatgotisch gebouw met eenbeukig, driezijdig gesloten koor en oorspronkelijk driebeukig schip, dat in 1866 door uitbreiding aan noord- en zuidzijde onherkenbaar is gewijzigd. Eenvoudige, vermoedelijk 14e-eeuwse toren met ingezwenkte 19e-eeuwse spits waarop een open achtkant van hout. Aan weerszijden van de toren een gotische zijbeuktravee. De kruisribgewelven van het koor vertonen een ornamentale beschildering uit 1497. De kerk bezit een 17e-eeuwse preekstoel en enkele 17e eeuwse zerken op het koor. Kerk en toren zijn recentelijk gerestaureerd. Het 17e-eeuwse mechanische smeedijzeren torenuurwerk is later voorzien van elektrische opwinding.

- Molen De Hoop in Oldebroek (Zuiderzeestraatweg 252) is een in 1853 gebouwde en tot ongeveer 1957 in gebruik geweest zijnde korenmolen en pelmolen. De molen is particulier eigendom en is nog niet te bezoeken. Het oorspronkelijke molenaarshuis was gebouwd als een T-boerderij. In het verleden heeft deze achtkante stellingmolen ook als oliemolen dienstgedaan, waarbij het olieslaan in een vóór 1900 gebouwde uitbouw naast de molen was ondergebracht. Na het verwijderen van de olieslagerij is in de uitbouw een hulpmotor geplaatst. De uitbouw is verder vergroot en bestaat nu uit drie met hun lange zijde aan elkaar gebouwde ruimtes. Omstreeks 1900 is een zuiggasmotor bijgeplaatst, die rond 1930 is vervangen door een Crossley ruwoliemotor. Na 1949 is er alleen nog met een hamermolen gemalen, tot 1957 aangedreven door de ruwoliemotor. In 1957 is het gaande werk, met uitzondering van het bovenwiel, verwijderd om plaats te maken voor silo's, waardoor de molen niet meer kon malen en slechts draaivaardig was. De molen is in 1973 uitwendig gerestaureerd. - Molen De Hoop is in 2012 wederom gerestaureerd. Onder de link kun je in een filmpje zien hoe de gerestaureerde romp en kap weer op hun plek zijn getakeld. - Nieuws van Molen De Hoop op Facebook.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "Milieu- en Natuurvereniging Groentje in Wezep bestaat uit echte doeners. Zo hebben enkele bestuursleden in juni 2020 middels een cursusochtend 'Fruitbomen Snoeien' in een boomgaard 30 deelnemers de fijne kneepjes van het vak bijgebracht. Marten Muller: 'Onze werkwijze is vooral: Laten zien wat iedereen zelf kan doen voor een groenere omgeving.' Maar ook steken ze zelf graag de handen uit de mouwen. Zo hebben ze in 2020 de oude boomsingels rondom de bijenstal van de regionale imkervereniging uitgedund. Zieke essen en opslag van struiken hebben plaats gemaakt voor een betere biodiversiteit van insectvriendelijke bomen en struiken. Groentje klopt voor advies graag aan bij Natuur en Milieu Gelderland. Bijvoorbeeld m.b.t. kennis van bestrijdingsmiddelen, die de gemeente wil inzetten tegen de eikenprocessierups. Marten: 'Maar zij waren ook belangrijk in het verzet tegen de uitbreiding van het motorcrossterrein bij de Wezepse Hei.' Ook bezocht Groentje de informatiebijeenkomsten van Natuur en Milieu Gelderland over de regionale energiestrategieën (RES). Want ook de gemeente Oldebroek heeft opgaven voor duurzame energie.

Groentje probeert het natuur- en milieubeleid te beïnvloeden. Bijvoorbeeld door het schrijven van brieven of door in te spreken bij raadscommissies. 'Niet alleen de gemeente, maar ook inwoners horen graag van ons wat wij van bepaalde kwesties vinden. Maar wij zoeken het ook op verbinden en verbreden.' Alida Bosma vult aan: 'Zo is het ook ontstaan. Wij willen anderen inspireren. Al bij onze start, bijna 30 jaar geleden, vertelden wij over milieuvriendelijk huishouden en biologisch tuinieren. Onder het motto: dat kun je zelf doen.' Een recent voorbeeld daarvan is het project 'Dorpen in het Groen', met Landschapsbeheer Gelderland. Marten: 'In de afgelopen anderhalf jaar hebben 80 inwoners 22.000 struiken en bijna 700 bomen geplant. Het ging om streekeigen groen dat op erven werd geplant. Zo willen wij werken: samen met de inwoners Wezep en omgeving groener en duurzamer maken.'" (bron: Natuur en Milieu Gelderland, juni 2020) Overigens is het werkgebied van de vereniging de gehele gemeente Oldebroek, aldus hun site.

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Oldebroek. - Nieuws van de gemeente op Facebook.

- Algemeen: - Site van en over Oldebroek.

- Nieuws: - Locourant: nieuws-, informatie- en advertentiekrant voor de regio Oldebroek. - Nieuws van de Locourant op Facebook.

- Sport / bewegen / gezonde leefstijl: - "Het Goed Bezig-team bestaat uit verschillende buurtsportcoaches. We zorgen voor een structurele verbinding tussen scholen, instellingen, beweegaanbieders, buurten en lokale bedrijven. Samen werken we aan een gezonde en actieve samenleving in de gemeente Oldebroek. Onze doelgroepen zijn tot en met 18 jaar, de 55-plussers en binnen het sociaal domein. Structureel bewegen en een gezonde leefstijl zijn hierbij middel of doel. Lees al onze doelstellingen in het Actieplan 2020-2023. We zijn in dienst van de Gelderse Sportfederatie en werken in opdracht van de gemeente. Wil je meer weten over hoe de gemeente invulling geeft aan sport en bewegen, bekijk dan de Sportnota 2018-2021 van de gemeente.

Activiteiten. Goed Bezig Oldebroek draagt op (basis)scholen in de gemeente zorg voor het bewegingsonderwijs, pauzeactiviteiten en geeft invulling aan het beleid voor gezonde(re) scholen. Daarnaast coördineren en promoten wij de naschoolse sportactiviteiten van lokale aanbieders op een veld of in een zaal in de buurt. In de schoolvakanties zijn er andere sportieve activiteiten waarbij ook lokale partijen betrokken zijn. Bij sportverenigingen zijn we actief om ze te ondersteunen en versterken bij hun activiteiten. We geven advies en helpen actief mee aan een gezond en sportief leven voor inwoners van de gemeente. In het Factsheet 2019 lees je wat we in 2019 hebben gedaan.

Waarmee kunnen we jou helpen? Wil jij als school, sportvereniging, bedrijf of buurtbewoner iets organiseren en hierbij ondersteuning van het Goed Bezig team? Wij denken graag met je mee om bestaande activiteiten eventueel te vergroten en/of nieuw leven in te blazen. Graag blijven we op de hoogte van alle activiteiten rondom sport en gezondheid. Ook kunnen lokale partijen gratis gebruik maken van de materiaaluitleen. Je kunt hiervoor contact opnemen met coördinator Rudolf Huberts: rhuberts@oldebroek.nl / tel. 038-3758658.

Stage. Elk jaar hebben we verschillende stagiairs binnen ons team. Studenten van opleidingen als Sport en Bewegen en CALO zijn van harte welkom. Wij zijn een door het SBB erkend leerbedrijf voor Sport- en bewegingsleider / Operationeel sport- en bewegingsleider (niveau 4) en Sport- en bewegingsleider (niveau 3). Wekelijks hebben we vaste stage-uren beschikbaar tijdens gymlessen en voor sportprojecten, maar ook voor naschools aanbod, vakantieactiviteiten of andere activiteiten."

- Folklore: - De uit ca. 20 leden bestaande klederdrachtgroep Veluws Schoon geeft klederdrachtpresentaties in Boerderijmuseum De Bovenstreek en daar buiten. Veluws Schoon laat de streekdrachten zien die in de gemeente Oldebroek gedragen zijn tussen 1800 en nu. Dat wil zeggen de oude volksdracht met de bonte tipmuts en het zilveren oorijzer, de dracht met het schootjak en de lange muts met de gouden, zilveren of zwarte bellen en het jacquetpak, een laatste mode die nog door een hand vol vrouwen gedragen wordt. Ook worden kostuums getoond die gedragen werden in tijden van rouw, als men op visite ging of aan het werk was. Soms nemen ook kinderen deel aan de show.

- Welzijn: - Ouder worden we allemaal en het liefst zo plezierig, gezond, vitaal, actief en zelfstandig mogelijk, met een kring van leuke mensen om je heen en betrokken blijven bij de samenleving. De ca. 150 vrijwilligers van Senioren Wezep Oldebroek staan daarom dagelijks klaar voor alle 55-plussers uit deze gemeente, met hun dienstverlening en activiteiten. Zij bieden niet alleen interessante, sportieve en gezellige activiteiten. Ook kun je bij hen terecht voor zinvol en plezierig vrijwilligerswerk.

- Veiligheid: - Politie Elburg - Oldebroek.

Reactie toevoegen