Status

- Odijk is een dorp in de provincie Utrecht, in de regio Kromme Rijnstreek, gemeente Bunnik. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-8-1964.

- Wapen van de voormalige gemeente Odijk.

Naam

In het dialect
Ojik, Ooik.

Oudere vermeldingen
918-948 kopie 11e eeuw Iodichem lees: I Odichem, ca. 1160 kopie 14e eeuw Odinghe, 1165 kopie 13e eeuw Odike, 1165 Odeke, 1169 Odeke, 1394 Odic, 1395 Oetwijc, ca. 1500 Oeyck, 1564 Odewijck, 1599 Odijck, Oyker steech, 1599 Oeijek.

Naamsverklaring
De oudste vorm Iodichem is een verlezing voor I (getal) Odichem, dat lijkt op een samenstelling met het Oudnederlandse hem, heem 'woonplaats, woning'. In de lijst van 918-948 heeft de schrijver echter uit systeemzucht of slaperigheid hem achter Odike toegevoegd, zie ook Bunnik. De etymologie van Odike is nog niet opgehelderd. Naar de vorm kan deze naam teruggaan op een inheemse afleiding met het suffix -ikja-. De attestatie Odinghe is vermoedelijk een reïnterpretatie die aanleunt bij afleidingen met het suffix -ingi bij een persoonsnaam Odo met als betekenis 'bij de lieden van Odo'.(1)

Ligging

Odijk ligt Z van de A12 en ligt ZO van Bunnik, Z van Zeist, W van Driebergen, N van Werkhoven en NO van Houten.

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Odijk, die alleen het dorp omvat, 56 huizen met 411 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.250 huizen met ca. 5.600 inwoners.

Geschiedenis

- Geschiedenis van Odijk.

Recente ontwikkelingen

- "In de jaren zeventig was het dorp een centrum van linkse experimenteerzucht. Progressieve nieuwkomers, onder wie kopstukken als Piet Reckman en Dolf Coppes, botsten met de oude dorpsbewoners. Het dorp was een microkosmos, waar de grote tegenstellingen van de tijd in het klein werden uitgevochten." Aldus de inleiding van het artikel 'Odijk in de jaren zeventig. Links bolwerk in de polder' (in Historisch Nieuwsbad, 8/2008), waar Saskia Jansens een beeld schetst van het dorp in en sinds de jaren zeventig.

- De gemeente Bunnik gaat W van de dorpskern van Odijk, aan de overkant van provincialeweg N229, rond de 16e-eeuwse boerderij Het Burgje (Weteringsdijk 6) een kleinschalige en duurzame nieuwbouwwijk realiseren. Daartoe heeft de gemeente in 2016 een nationale aanbestedingsprocedure uitgeschreven. Daarbij liet ze veel vrijheid aan marktpartijen. Verschillende zaken zijn niet tevoren vastgelegd, om zo de creativiteit en deskundigheid van de marktpartijen te prikkelen. De aanbesteding richtte zich op drie belangrijke pijlers: ruimtelijke kwaliteit, duurzaamheid, en visie op het gebied. De aanbesteding is gewonnen door de combinatie Explorius Vastgoed & Nijhuis Bouw. Bekijk in deze video hun ontwerp.

De gemeente Bunnik is trots op het winnende plan voor de ontwikkeling van de nieuwe wijk rond de oude boerderij Het Burgje. "We hebben nadrukkelijk gekozen voor kwaliteit, niet voor het hoogste bod. Het gaat het er niet om dat we veel woningen bouwen, maar dat we mooie, duurzame woningen bouwen en dat we aansluiten bij het karakter en de groene kwaliteiten van onze gemeente", stelt wethouder Jorrit Eijbersen. Het winnende plan heet 'De buurtschappen van Odijk'. De nieuwe wijk beslaat ongeveer 6,3 ha. Zij bestaat uit twee deelgebieden: Het Burgje en De Heuveltjes. In die 'buurtschappen' zullen in fasen uiteindelijk in totaal ca. 145 woningen worden ontwikkeld. De monumentale krukhuisboerderij Het Burgje wordt herbestemd tot multifunctioneel ontmoetingscentrum.

'De Buurtschappen van Odijk' wordt een van de duurzaamste wijken van Nederland. De woningen worden bijvoorbeeld zeer energiezuinig, zeer comfortabel en toekomstbestendig. Ook bij het waterbeheer en materiaalgebruik staat duurzaamheid centraal. Verder worden elementen van het boerenland bij Het Burgje, zoals een kersenboomgaard en heggen, in de wijk opgenomen. De bouw van de nieuwe wijk start medio 2018. (bron: gemeente Bunnik)

Voorafgaand aan de voorbereidingen voor de bouw van de nieuwe wijk zijn er in 2017 archeologische opgravingen verricht (waarbij publiek tijdens Open Dagen welkom was), die meer duidelijkheid zouden moeten verschaffen over het middeleeuwse verleden van het dorp, o.a. over het al dan niet bestaan van een kasteel op deze locatie in vroeger tijden. "In oude documenten is sprake van een versterkte boerderij met verdedigingstoren of zelfs van een kasteel op deze plek. Er zijn rijen van paalkuilen gevonden die mogelijk bij een gebouw horen en een sloot die opvallend breed is", aldus archeoloog Laurens van der Feijst. De resultaten van het onderzoek kun je lezen in het rapport 'Erf Het Burgje te Odijk. Een Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van een verkennend en karterend booronderzoek', door ADC ArcheoProjecten, augustus 2017.

Bezienswaardigheden

- Odijk heeft 3 rijksmonumenten, zijnde het Witte Kerkje, de 17e-/18e-eeuwse boerderij De Beug op Werkhovenseweg 1/1a, en een archeologisch monument; een stuk woongrond uit de Romeinse en laatmiddeleeuwse tijd aan de Houtenseweg hoek Achterdijk.

- Het dorp heeft 8 gemeentelijke monumenten, zijnde de 18e-eeuwse boerderij 't Vagevuur op Achterdijk 40, het Wapen van Odijk op De Meent 53, de schuurberg bij de boerderij op Houtenseweg 14, de Raadhuisbrug uit 1901 van architect J.C. Wentink aan de Leemkolkweg, de langhuisboerderij met naastgelegen veeschuur uit 1930 op Vinkenburgweg 3, de 19e-eeuwse hoeve De Beug op Werkhovenseweg 1, de 16e-eeuwse hoeve Het Burgje op Weteringsdijk 6, en de stadse villa uit 1909 van architect D. Kruyf op Zeisterweg 32.

- Het Hervormde (PKN) Witte Kerkje (Zeisterweg 34) valt onder de Protestantse Gemeente Odijk. - Onder deze link vind je de geschiedenis van het Witte Kerkje en de orgels die er door de jaren heen zijn geweest.

Rond het Witte Kerkje liggen de kerkeboomgaard, de pastorietuin en de begraafplaats. Samen vormen zij de oudste groene kern van Odijk. Uit afbeeldingen van vroeger valt te concluderen dat er in de loop van de jaren heel wat veranderd is, maar een paar oude eiken en perenbomen en een grote magnolia zijn nog een zichtbare erfenis uit het verleden. Om die reden genieten zij ook gemeentelijke bescherming. Honderd jaar geleden lag rond de toenmalige pastorie een "pleziertuin", een grote moestuin en een klein park met laantjes, een eilandje en twee bruggetjes. De begraafplaats lag direct naast de kerk; dit is het gedeelte direct bij de ingang, aan weerszijden van het ingangspad. In 1948 en de jaren daarna is de pastorietuin geleidelijk ingekrompen, en de begraafplaats uitgebreid. Het nieuwste gedeelte is in 2004 voltooid.

De begraafplaats is een van de weinige Protestantse begraafplaatsen in de provincie. De oudste graven, vanaf 1837, liggen rechts van de ingang. Latere graven in dat gedeelte, vanaf ca. 1900, zijn enige tijd geleden geruimd, behalve enkele graven waarop nog grafrechten rusten. In dat gedeelte liggen nu twee rijen urnengraven. Het gedeelte links van de ingang is in stand gebleven, maar hier wordt niet meer begraven.

- Na de Reformatie gaat de RK kerk (het huidige Witte Kerkje) geleidelijk over naar de protestanten. Na het overlijden van de laatste katholieke pastoor eind 16e eeuw gaan de RK Odijkers ter kerke in Bunnik (kasteel Rhijnauwen), kasteel Blikkenburg ten zuiden van Zeist en ook wel naar het kasteel van Rijsenburg. In 1718 wordt in buurtschap Schoudermantel bij Bunnik een nieuw kerkje gebouwd. Dit kerkje wordt het hart van de statie Bunnik waar ook Odijk onder ressorteerde. In 1845 wordt in Bunnik een nieuwe kerk gebouwd en in 1939 wederom. Die kerk komt verder van Odijk af te liggen, waardoor de inwoners plannen gaan maken voor een eigen RK kerk in het dorp. Maar voorlopig komt het er nog niet van. In de jaren vijftig wordt het dorp uitgebreid, waardoor het inwoneraantal en ook het aantal katholieken toeneemt. In 1955 wordt een katholieke kleuterschool in gebruik genomen en in 1962 een RK lagere school. De RK Nicolaaskerk (Sint Nicolaaslaan 1) komt in 1964 gereed.

- Beschrijving van de begraafplaatsen in Odijk.

- Het gemaal bij Werkhovenseweg 2 dateert uit 1978.

Evenementen en activiteiten

- 5x per jaar is er in het Sporthuis op het Rijneiland Muziekcafé Odijk. Iedere avond staat in het teken van een van tevoren gekozen muziekstijl, zoals blues, country, funk, soul, rock, pop e.d. Van tevoren wordt een lijst met nummers, met toonsoort, gepubliceerd, waarop muzikanten kunnen 'intekenen'. Geef aan welk instrument je bespeelt en welk(e) nummer(s) je wilt meespelen of -zingen.

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Rijnpinters.

- Bij het evenement OmOdijk (hardlopen, op een zaterdag in maart, in 2018 voor de 3e keer) kun je kiezen uit de afstanden 5 en 10 km. Er is ook een 2 km Kinderloop en een 1 km Duoloop.

- Koningsdag, met o.a. Vrijmarkt, fietstocht, diverse sport- en spelactiviteiten, en 'De grootste lunch van Odijk', die in een paar jaar is uitgegroeid tot een traditie waar dorpsgenoten van alle leeftijden elkaar ontmoeten en bijpraten. Donateurs van de Oranjevereniging hebben met het hele gezin gratis toegang tot de lunch.

Natuur en recreatie

- Kinderboerderij Dier en Wij is opgericht door Stichting Dierenweide Odijk. In 1989 is in de groenzone in Dalenoord een onderkomen gebouwd. Hier wordt aan kinderen en volwassenen de mogelijkheid geboden goed met dieren te leren omgaan. De zorg voor de dieren is een door volwassenen en kinderen gedeelde taak. Volwassenen zorgen voor het benodigde voedsel. Zij zien toe op de hygiène, verrichten onderhoudswerk en begeleiden kinderen bij hun taken en bij hun omgang met de dieren. Kinderen krijgen zoveel mogelijk taken in de dierverzorging. Dit doen ze iedere zaterdag- en zondagmiddag tijdens de openingstijden in groepjes onder begeleiding van een beheerder. Zo ervaren zij dat het zorgen voor dieren geen vrijblijvende zaak is. Ook kinderen die af en toe naar Dier en Wij komen krijgen gelegenheid dieren te knuffelen en te aaien. De boerderij draait geheel op vrijwilligers.

- De doelstellingen van Kringloopwinkel Het Snuffelhonk zijn: Zuinig zijn op onze aarde: door het hergebruik van goederen wordt bespaard op de grondstoffen van onze aarde en op de energie voor de productie van nieuwe goederen. En geld genereren voor goede doelen. Zo wordt uit de opbrengsten van Het Snuffelhonk 50 procent van de kosten van het onderhoud van Het Witte Kerkje gesubsidieerd (de andere helft wordt door Monumentenzorg gesubsidieerd). Andere goede doelen die ze de afgelopen jaren hebben ondersteund zijn o.a.: luidklok op de Algemene begraafplaats in het dorp, Kinderboerderij Dier en Wij, Scouting Katimavic, Sociëteit De Schans, Stichting Welzijn Ouderen Bunnik, het Dorpshuis, het ooievaarsnest bij de Kromme Rijn, activiteiten van basisschool De Beurthonk, het bomenproject aan de Singel, het Dak van Werkhoven, Vluchtelingenwerk Bunnik, en Humanitas Odijk.

Beeld

- Oude foto's, ansichtkaarten e.d. van Odijk op Facebook.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Odijk (online te bestellen).

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Odijk op Facebook.

- Dorpshuis: - Dorpshuis Odijk is een recentelijk gerealiseerd multifunctioneel activiteitencentrum waar je kunt deelnemen aan tal van activiteiten. Je kunt er ook terecht voor je eigen activiteit, variërend van vergaderingen, sportactiviteiten tot (jubileum)feesten. Centraal in het complex, waartoe ook Sporthal De Lindenhof behoort, bevindt zich sportcafé De Linde. Aan de ruime ontvangsthal vind je vier zalen: Eik (40 m2) en Berk, Es en Spar (ieder ca. 70 m2). Dankzij hoogwaardige schuifwanden zijn deze drie zalen te combineren.

- Onderwijs: - Wereldkidz Bongerd. - St. Nicolaasschool. - Basisschool Beurthonk. - Peutergroep Grutje maakt deel uit van Brede School Palet.

- Jongeren: - Jongerenwerk De Schoudermantel / Stichting Jeugdwerk Bunnik organiseert activiteiten voor jongeren in de leeftijd van ca. 9-21 jaar in Bunnik, Odijk en Werkhoven. Het jongerencentrum van De Schoudermantel staat in Odijk (de boerderij achter het Gemeentehuis). Daar vinden activiteiten plaats zoals het inloopcafé op woensdagmiddag en vele andere dingen waar je aan mee kunt doen. De jongerenwerkers organiseren steeds weer nieuwe activiteiten zoals disco’s, lasergamen, een DJ-workshop, een beautymiddag, voetbaltoernooi of talentenjacht. Als jij zelf een leuk idee hebt voor een activiteit dan kunnen ze dat ook samen met jou organiseren. Zo kan De Schoudermantel ook een plek zijn waar jij je talent kunt ontwikkelen. Ook als je een vraag of probleem hebt kun je altijd bij hen terecht, aarzel niet om contact met een van hen op te nemen. Ze denken graag met je mee. Je vindt op de site ook tips en websites voor hulpvragen.

- Sport: - SV Odijk is opgericht in 1962 en kent naast de afdeling voor voetbal ook afdelingen voor judo en tennis. De vereniging is ook nauw betrokken bij de ijsbaan.

- Zorg: - Seniorencomplex Hof van Rhijnwijck.

- "Bij Het Burgje in Odijk kun je aan de slag als je houdt van hard werken en gezelligheid. Wij werken voornamelijk buiten. We verwerken haardhout voor de verkoop aan bedrijven en particulieren. We onderhouden diverse gereedschappen, machines en het terrein. Je kunt je vaardigheden verbeteren en certificaten behalen in het werken met machines. We kijken samen welke werkzaamheden bij je passen. Er zijn altijd twee begeleiders aanwezig. Voor wie? Voor tien volwassenen met een (licht) verstandelijke beperking. Je bent tussen de 18 tot ca. 50 jaar. Ook kun je als stagiair aan de slag. Cliënten en stagiairs houden ervan om te werken in een klein team en verschillende werkzaamheden te doen. De werkzaamheden bestaan uit: kloven met de kleine kloofmachine; kloven met de grote kloofmachine; hout stapelen in kratten; kratten maken; kratten herstellen; hout afkorten met de kettingzaag; kleine magazijnwerkzaamheden; meubels maken in opdracht; bomen, struiken en heggen snoeien; onkruid wieden; bladblazen in de herfst; opknappen van tuinmeubels; tuintjes aanleggen."

- Welzijn: - De Huiskamer van Odijk brengt mensen samen die elkaar willen helpen. Nu de overheid niet alle hulp meer kan bieden, is de Huiskamer een goed alternatief. Heb je even geen vervoer? Dan biedt de chauffeur van de Huiskamer je de helpende hand. Tegen een kleine vergoeding brengt hij je naar het ziekenhuis, een vriend of een plek voor je familiebezoek. Ook bij het invullen van lastige formulieren, het beoordelen van een moeilijke brief of het regelen van een subsidie, voor onafhankelijk advies op juridisch gebied, staat de Raadkamer met raad en daad voor je klaar.

De vrijwilligers zijn beschikbaar tijdens de openingstijden van de Huiskamer van Odijk op woensdagavond van 19.30-21.00 uur en woensdagochtend van 10.00-12.00 uur in het Dorpshuis. Heb je een klusje dat nodig moet gebeuren? Een boodschap te doen die je even zelf niet kunt halen? Of kun je wat hulp gebruiken in de tuin? Dan staat de Helpende Hand van Odijk ook voor je klaar. Eén keer per maand op woensdagochtend is het Ouders & Kids Café geopend. Elke maand met een ander thema. De diensten van de Huiskamer worden voortdurend uitgebreid. Zo zijn in 2016 de Boekenkast en de Leestafel gerealiseerd. Een heerlijk boek lenen? Of breng zelf een prachtig boek zodat andere mensen daar ook van kunnen genieten.

- De Zonnebloem afd. Odijk organiseert door het jaar heen regelmatig activiteiten voor mensen met een lichamelijke beperking.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Odijk (prot., Zeisterweg). - Idem Singel, met foto's van de grafzerken.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)