- Nuenen is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Zuidoost-Brabant, en daarbinnen in de streek Kempen, gemeente Nuenen, Gerwen en Nederwetten. Het is de hoofdplaats van de gemeente.
- Omdat de gemeente in 1978 kennelijk geen eigen postcodes heeft aangevraagd voor haar kerkdorpen Eeneind, Gerwen en Nederwetten, liggen deze dorpen sindsdien voor de postadressen ook 'in' Nuenen.
- Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Boord, Langlaar (deels), Opwetten en de voormalige buurtschap Vaarle. Onder de dorpen Eeneind, Gerwen en Nederwetten, en daarmee voor de postadressen - want net als die dorpen - ook onder de postale plaatsnaam Nuenen, vallen de buurtschappen Alvershool, 't Coll (grotendeels), Heerendonk, Hooidonk (deels), Hool, Laar, Langlaar (het andere deel van de buurtschap), Nieuwe Dijk, Olen (deels), Rullen, Spekt en Stad van Gerwen (grotendeels). Dat zijn bij elkaar 14 (delen van) buurtschappen. De vroegere buurtschap Refeling is in de jaren zeventig opgegaan in de nieuwbouw van Nuenen-Zuid. Op de plek van de buurtschap is de wijk Revelingse Erven verrezen, die wij beschrijven in het hoofdstuk Links > Wijkvereniging.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1840 Nunen.
Nuenen ligt NO van Eindhoven.
Terug naar bovenIn 1840 omvat het dorp 156 huizen met 707 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 8.000 huizen met ca. 19.000 inwoners, dit is exclusief de aantallen voor de dorpen Gerwen, Nederwetten en Eeneind (die voor de postadressen en daarmee voor allerlei statistieken gemakshalve namelijk ook 'in' [de postale plaatsnaam] Nuenen liggen, omdat die dorpen in 1978 geen eigen postcode en bijbehorende postale plaatsnaam hebben gekregen).
Terug naar bovenAls je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Nuenen, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:
- Heemkundekring De Drijehornick.
- Dagboekaantekeningen van toenmalig pastoor Herman Aldenhuijsen over de bevrijding van Nuenen sept.-dec. 1944.
- De week van Dolle Dinsdag sept. 1944 Nuenen.
- Verslag in tekst en beeld van Nuenen anno 1953.
Terug naar boven- Nuenen heeft 32 rijksmonumenten.
- Nuenen heeft 52 gemeentelijke monumenten.
- De RK Clemenskerk (Park 53), is een ontwerp van K. Weber uit 1871. De driebeukige kruisbasiliek heeft een westtoren van vijf geledingen en een koor met kastenomgang. De Neo-Romaanse/Neo-Gotische stijl is gebaseerd op de overgang van Romaans naar vroeg-Gotiek. Omstreeks 1910 zijn naar ontwerp van Jan Stuyt kapellen en een sacristie aangebouwd. Zo'n 15 jaar later heeft men aan de noordelijke zijde een stookhuis aangebouwd. Omstreeks 1950 is aan de noordelijke zijde van de kerk een poort naar het kerkhof gebouwd.
In het interieur zijn onder meer van belang het zandstenen hoogaltaar (C.Weber, uitvoering J.Oor, 1872), het Maria-altaar en het H.Hartaltaar (C.Weber en J.Oor, 1878), een eikehouten lezenaar (XIXB), een koperen doopvont (1852), twee marmeren communiebanken (J.Custers, 1927), een Mariabeeld (eind XVII), een H.Clemensbeeld en een H.Jozefbeeld (C. Weber en J.Oor, 1878), een Jacobusbeeld uit omstreeks 1900, twee beelden aan de balustrade van het zangkoor (David, vrouwenfiguur, 1881), een Staakmadonna (XIX), een beeldengroep van de H.Familie (Custers, 1929), zeven houten beelden (waarvan alleen H.Quirinusbeeld met oorspronkelijke polychromie), Custers, 1903-'07, kruisbeeld met zilveren corpus op houten balk (XIX), drie ramen in het priesterkoor (H. Drievuldigheid, Olijfhof, Annunciatie, 1895), geschilderde kruiswegstaties (A. Windhausen, Roermond, tot 1907).
De kerk is van algemeen belang. Het gebouw heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van het katholicisme in het zuiden. Het gebouw heeft architectuurhistorisch belang door de stijl en de detaillering, met name de min of meer romanogotische detaillering en is van belang als voorbeeld van de overgangsfase van Neo-Gotiek naar Neo-Romaans in het oeuvre van architect Weber. Het heeft ensemblewaarden vanwege de bijzondere situering, verbonden met de ontwikkeling/uitbreiding van Nuenen en vanwege de samenhang met de overige bebouwing aan het Park. - Beschrijving orgel Clemenskerk.
- Beschrijving orgel PK De Regenboog.
- Beschrijving orgel Van Goghkerkje.
- Molen De Roosdonck (Gerwenseweg 2) is een ronde stenen bovenkruier. Deze beltmolen was en is in gebruik als korenmolen. De molen is gebouwd in 1884. Oorspronkelijk zou het een stellingmolen worden, maar tijdens de bouw in 1883 stortte een deel van de romp in, waarbij een dode viel. Daarna zijn de plannen gewijzigd en is de huidige beltmolen ontstaan. Deze beltmolen is smaller dan gebruikelijk omdat na het eerdergenoemde ongeluk het geld nagenoeg op was en snel een nieuwe molen opgebouwd moest worden, waarbij door minder stenen te gebruiken, kostenbesparend te werk is gegaan. Van 1887 tot 1930 is de molen ook als oliemolen gebruikt. In 1959 stopte de productie en verviel de molen. In 1970 kocht de gemeente de molen en er volgden restauraties in 1972, 1984 en 1996. In de jaren negentig wordt de molen weer particulier bezit. Stichting Vrienden van de Roosdonck staat garant voor de onderhoudskosten. Vanuit landschappelijk oogpunt is de molen zeer fraai gelegen, ten noorden van de bebouwde kom. Molen De Roosdonck is zeven maal getekend door Vincent van Gogh. In Nanjing (China) is in 2011 een kopie van de Roosdonck gebouwd in het 'Van Gogh Vriendschapspark'.
- In Van Gogh Village kun je lopen in de voetsporen van Vincent van Gogh. Dat kunnen we in Nuenen gerust letterlijk nemen. Het unieke is dat we de verhalen over Van Gogh, de brieven van hem en zijn schilderijen op een en dezelfde plaats kunnen tonen en laten ervaren. In museum Vincentre horen we de verhalen over hem en lezen we zijn verhalen over het dorp, toen hij hier van 1883 tot 1885 woonde en werkte. We leren hem kennen als mens en we zien zijn ontwikkeling tot wereldberoemd kunstschilder. Vervolgens gaan we naar buiten, waar maar liefst 22 locaties aan Van Gogh herinneren; 14 daarvan zijn locaties die door hem zijn geschilderd of geschetst. De overige objecten zijn standbeelden of gebouwen met een bijzondere betekenis. Op vele plekken in het dorp wordt Van Gogh dus zichtbaar gemaakt.
In juni 2020 heeft museum Vincentre het schetsontwerp gepresenteerd voor de uitbreiding van het museum. De uitbreiding voorziet in de behoefte aan extra faciliteiten voor horeca, sanitair, winkel en garderobe, maar vooral tentoonstellingsruimte. Bovendien zal de nieuwbouw onderdak bieden aan Vincents Lichtlab, een ontdekkingsreis naar licht en kleur en Van Goghs studie daarnaar, die tot stand komt in samenwerking met ASML. Provincie Noord-Brabant investeert meerjarig in Van Gogh Brabant en wil zo de maatschappelijke en economische betekenis van het erfgoed voor de provincie te vergroten. “Kleine dingen goed doen is een stap om grote dingen beter te doen”, aldus gedeputeerde Eric de Bie (Erfgoed), die daarmee Vincent van Gogh zelf aanhaalt. “Het ontwerp voor de uitbreiding van museum Vincentre is van een dusdanige kwaliteit dat het Nuenen, het Van Gogh Nationaal Park en Brabant nog aantrekkelijker maakt.”
"Als onderdeel van een financieringsplan voor het Van Gogh erfgoed in Brabant heeft de Provincie een lening van 2,5 miljoen euro verstrekt. Hiermee kan museum Vincentre in Nuenen begin 2022 beginnen met de geplande uitbreiding. Vincentre is in 2010 geopend en ontvangt jaarlijks 20.000 bezoekers uit binnen- en buitenland. De afgelopen jaren bleek de capaciteit van het huidige museum te klein om de groei in het aantal bezoekers bij te kunnen benen. Naast het museum komt de uitbreiding in de vorm van een expressieve en eigentijdse versie van een langskap boerderij. Gedeputeerde Stijn Smeulders (Cultuur, Sport, Vrije tijd en Erfgoed) is trots op de stappen die nu worden gezet. “Samen met de bijdragen van de gemeente, de Brainport Regiodeal, ASML, Mondriaanfonds en veel lokale en regionale bedrijven wordt hier een museum van internationale allure gebouwd. Bijzonder dat we met zo’n Brabantbrede samenwerking en de dagelijkse energie van 160 vrijwilligers een groots eerbetoon aan Van Gogh kunnen realiseren. Dit draagt bij aan onze ambitie om Brabant voor zoveel mogelijk mensen een fijne en leuke plek te laten zijn. Om te wonen, te werken en te bezoeken.” Architectenbureau diederendirrix uit Eindhoven ontwierp het plan, dat recht doet aan het dorpse en Brabantse karakter van toen en de hedendaagse kijk op duurzame en vernieuwende architectuur. De materiaalkeuze van de nieuwbouw sluit aan bij de voorkeur van Vincent van Gogh om natuurlijke en eerlijke materialen te gebruiken.
Vincents Lichtlab. Naast een vernieuwde vaste tentoonstelling, is er in de nieuwbouw ook ruimte voor een wisseltentoonstelling plus een interactieve belevenis rond het thema ‘licht’. Dit interactieve onderdeel wordt gerealiseerd in samenwerking met ASML. In Vincents Lichtlab gaan jong en oud op zoek naar perspectief en licht, net zoals Van Gogh dat in zijn tijd deed. Onder het motto licht is kleur, en kleur is licht, richten ASML en Van Gogh Brabant zich met dit educatieve Lichtlab op een jonge doelgroep. Op deze wijze wordt Museum Vincentre in Nuenen een kunsthistorisch museum waar ook creativiteit en technologie een logische plek krijgen in de Brainport-regio.
Van Gogh Nationaal Park. Met de nieuwe inrichting van Museum Vincentre wordt ook een duidelijke relatie gelegd met het Brabantse landschap waar Van Gogh zich zo mee verbonden voelde. Het unieke van het nieuwe museum wordt dat het straks nog meer kan worden ervaren als een centrum van waaruit het dorp en het omliggende landschap kan worden bezocht. Zo is het museum in Nuenen al het startpunt van de 435 km lange Van Gogh fietsroute en wordt het binnenkort ook het middelpunt van de Van Gogh Nationaal Park wandelroute door het omliggende landschap.
Van Gogh Brabant. Museum Vincentre vormt met de erfgoedlocaties in Zundert, Etten-Leur, Tilburg en Het Noordbrabants Museum in Den Bosch de keten die het levensverhaal van Van Gogh in Brabant vertelt. De Van Gogh Sites Foundation die onder de naam Van Gogh Brabant onder het publiek bekend is blijft de komende jaren private financiers en fondsen werven om de kwaliteit en de betekenis van het Van Gogh erfgoed in Nuenen en in de rest van Brabant te kunnen versterken. Volgens Frank van den Eijnden, directeur Van Gogh Brabant zijn de investeringen voor een beter cultureel en internationaal aansprekend aanbod essentieel voor de regio. “Een sterk groeiende economie heeft een aantrekkelijk cultuuraanbod en een fijne groene omgeving nodig. Het levensverhaal, het werk en het erfgoed van Van Gogh heeft alles in zich om deze kwaliteiten te kunnen uitstralen.”" (bron: Provincie Noord-Brabant, december 2021)
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Nuenen, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Nuenen (online te bestellen).
Terug naar boven- Dialect: - Het Nuenens. - Impasse in het dialect van Nuenen.
- Wijkvereniging: - Wijkvereniging Revelingse Erven. Revelingse Erven was een van de eerste wijken in Nuenen-Zuid, gebouwd op en nabij de plek van voorheen buurtschap Refeling. "De wijk wordt begrensd door de Smits van Ooijenlaan, Klamperlaan, Brabantring en Peellandlaan. Gebouwd omstreeks 1972, bestaat de wijk uit zo'n 180 geschakelde herenhuizen, in de 'buurt'-mond ook wel 'blokkendozen' genoemd. De huizen in de Refelingse Erven lenen zich erg voor verbouwingen en aanpassingen. In onze wijk zijn dan ook geen twee huizen meer hetzelfde. Meer informatie over de bouw van de huizen, met o.a. het toenmalige plan voor de wijk en het bestek van de huizen, staat op de Historie pagina.
De huizen in de wijk zijn bijna allemaal zo ingericht dat ouderen er kunnen blijven wonen. Er wonen dan ook relatief steeds meer ouderen in de wijk. Centraal gelegen is een brede groenstrook/speelweide, wat de wijk uitermate kindvriendelijk maakt. Hoewel geen officieel woonerf, is de scheiding tussen lopen, spelen en weg in een aantal gedeelten gering. In de hele wijk geldt een maximumsnelheid van 30 km/u." Op kaarten, ook recente, zien wij op de plek van de wijk Nuenen-Zuid (waar de wijk Revelingse Erven een onderdeel van is) de naam Refeling staan, maar op het internet zien wij die naam door personen of instanties nergens gebruikt worden. Vermoedelijk heeft de wijk eerst zo geheten en is later de huidige aanduiding gangbaarder geworden.
Een reuzige handige service van de wijkvereniging, en al helemaal in deze tijden van duurzaamheid, is de Revelingse Erven Leenpoule. "Veel gereedschap wordt maar een enkele keer gebruikt of alleen in bepaalde seizoenen. Denk hierbij in de herfst aan een bladblazer/-zuiger om bladeren bij elkaar te blazen, of een vlakzuigende dompelpomp om het water van het dak te halen om daarna de bladeren/eikels van je dak te kunnen verwijderen. Of een kruiwagen wanneer de tuin veranderd wordt. Binnen wijkvereniging Refelingse Erven hebben we daarvoor een leenpoule opgezet. Nu is het mogelijk dat de leden van de wijkvereniging de gereedschappen dicht bij huis lenen voor een dagdeel of langer in overleg als ze deze nodig hebben, al dan niet tegen een kleine vergoeding (dat kunnen de eigenaren zelf bepalen). Niet iedereen hoeft dan het gereedschap zelf meer aan te schaffen (geld) en te bewaren (ruimte) dat maar kort of eenmalig nodig is. Wat voor gereedschap of andere spullen heb jij in de berging liggen die ooit zijn aangeschaft en daarna bijna niet meer worden gebruikt, maar waarmee andere wijkbewoners geholpen kunnen worden? Hier vind je de lijst van gereedschappen e.a. spullen die in de leenpoule worden aangeboden. Welllicht ook een idee voor andere wijk- en dorpsverenigingen.
- Dorpshuis: - In de zomer van 2020 gaat de verbouwing van dorpshuis Het Klooster in Nuenen van start. Na de verbouwing gaat het dorpshuis ook onderdak bieden aan de bibliotheek. Daarvoor is meer ruimte nodig dan in het bestaande dorpshuis. Het Haagse architectenbureau Braaksma & Roos gaat het dak boven de binnenplaats daarom ‘optillen’ om de zolder van het gebouw beter te kunnen benutten. Het dak wordt transparant. De zolderverdieping is tot dusver niet in gebruik. Ook komt er een grote boekenwand voor de bibliotheek. De architect schat dat er vanaf zomer 2020 nog drie jaar nodig is tot de feestelijke heropening van het dorpshuis.
- Muziek: - Van oorsprong is Oktoberfeest-band de Nünentaler Schürzenjäger voortgekomen uit allround coverband Unit Four, die sinds eind jaren tachtig vooral speelden op bruiloften en personeelsfeesten. De voorliefde voor de Apres Ski muziek en de Schlagers zorgen er in die tijd voor dat ze steeds vaker een set Oktoberfeest-muziek spelen op bruiloften. Omdat ze dat (en ook het publiek) steeds leuker gaan vinden, hebben ze daar uiteindelijk hun specialisme van gemaakt.
- Hobbycentrum: - "Hobbycentrum de Dorpswerkplaats ligt in het centrum van Nuenen aan het Park. Het is een plaats waar iedereen vanaf 18 jaar welkom is. Ons gebouw is een plaats voor ontmoeting en voor het uitoefenen van vele hobby’s. We bieden ruimte, apparatuur, begeleiding én gezelligheid. Wij werken met de methode “leren van en aan elkaar.” Zo houden we het betaalbaar. In de jaren negentig is de basis voor ons hobbycentrum gelegd in vormingscentrum de Boerderij aan de Beekstraat. Onze huidige locatie is de voormalige poetsdoekenfabriek aan het Park. De ingang ligt tussen Restaurant Goesting en Restaurant Ratatouille. In 1995 is een ingrijpende verbouwing uitgevoerd om de vervallen fabriek geschikt te maken voor meerdere hobbyactiviteiten. Ons hobbycentrum wordt in beperkte mate gesubsidieerd. Omdat we een stichting zijn hebben we geen leden, maar deelnemers. Hun jaarlijkse bijdrage vormt de hoofdmoot van onze inkomsten.
Hobbycentrum de Dorpswerkplaats is nauw betrokken bij de omgeving. Ieder jaar nemen we deel aan diverse evenementen in Nuenen en omgeving. Wij zijn geen sociale werkplaats, maar we vervullen wel een belangrijke maatschappelijke rol. De activiteiten van Hobbycentrum de Dorpswerkplaats en de gemoedelijkheid hebben ertoe geleid dat we nu bijna 500 deelnemers hebben! Met je handen zelf iets maken geeft voldoening. Als dat kan in een comfortabele omgeving waar anderen je graag helpen als je daarom vraagt, dan maakt dat je hobby nóg leuker. Lijkt het je wel wat, meld je dan aan als deelnemer!"
- Veiligheid: - Whatsapp Buurtpreventie wijk Revelingse Erven.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Nuenen alg. en - idem RK H. Clemens.
Reactie toevoegen