Noorddijk

Plaats
Dorp
Groningen
Groningen

gemeente_noorddijk_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Noorddijk anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Noorddijk anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Noorddijk

Terug naar boven

Status

- Noorddijk is een dorp in de provincie Groningen, gemeente Groningen. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1968. Het gemeentehuis stond in het dorp Ruischerbrug.

- Onder de gemeente Noorddijk vielen naast het gelijknamige dorp verder nog de dorpen Engelbert, Middelbert, Noorderhoogebrug (deels) en Ruischerbrug, en de buurtschappen Euvelgunne (deels), Oosterhoogebrug (tegenwoordig als wijk opgegaan in de stad Groningen), Paddepoel (deels), Roodehaan, Oude Roodehaan en Selwerd. In totaal waren dit 5 dorpen en 6 buurtschappen.

- Wapen van de voormalige gemeente Noorddijk. In 1919 werd besloten dat er een gemeentewapen moest komen. Het voorstel van dhr. L.H. Folkers om ‘een slanke vrouw’ in het gemeentewapen op te nemen, in verband met het vrouwenkiesrecht, haalde het niet. Het wapen bevatte uiteindelijk aan de ene kant een rode adelaar op gouden achtergrond en aan de andere kant op blauwe achtergrond een gouden rad op een zilveren zwaard. In de bovenhoek nog een gouden achtpuntige ster. Het wapen is o.a. te bewonderen aan de voorgevel van de kerk.

- Het dorp Noorddijk heeft - evenals de andere dorpen in de gemeente Groningen - in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Groningen.

Terug naar boven

Naam

In het Gronings
Noorddiek.

Oudere vermeldingen
Noordijk, 1299 de Northdic, 1323 or Northdic, Northdike, 1332 Nordike, 1408 van Noortdycke, 1794 Noorddyk, 1840 en 1883 Noorddijk.

Naamsverklaring
Oorspronkelijk een dijk ten noorden van Groningen.(1) De naam van het dorp verwijst volgens sommigen naar de noordelijk van de stad Groningen gelegen dijk, die deel uitmaakte van Innersdijk. Volgens anderen is het een referentie naar de dijk die de directe omgeving van Noorddijk verdeelt in een Noorder Polder (met daarin de Noordermolen) en een Zuider Polder, namelijk de Stadsweg. Noorddijk staat dan voor "ten noorden van de dijk".(2)

Terug naar boven

Ligging

Het dorpje Noorddijk ligt direct NO van Groningen, tegenwoordig grenzend aan de Groningse nieuwbouwwijk Lewenborg. De uitgestrekte gelijknamige gemeente lag in een grote schil om de stad Groningen, van het NW tot het ZO (zie de oude plattegrond hieronder). Bij Noorderhoogebrug was een punt waar de gemeente slechts 20 meter breed was, met de gemeenten Groningen in het Z en Adorp en Bedum in het N.

Terug naar boven

Statistische gegevens

- In 1840 heeft de gemeente Noorddijk 165 huizen met 1.051 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 33/199 (= huizen/inwoners) met de buurtschappen Oosterhoogebrug 12/118, Noorderhoogebrug 8/34, Selwerd 8/48 en Ruischerbrug 13/87, dorp Middelbert 19/94 met buurtschap Euvelgunne 18/126, en dorp Engelbert 32/193 met buurtschap Roodehaan 22/152.

- Vandaag de dag heeft de naam Noorddijk verschillende definities. Het eigenlijke dorpje heeft geen kern van enige omvang, en heeft ca. 45 huizen met ca. 115 inwoners. Daarnaast wordt deze naam tegenwoordig door de gemeente Groningen gebruikt voor een stadsdeel dat naast het eigenlijke Noorddijk de wijken Oosterhoogebrug, Lewenborg, Beijum, Ulgersmaborg en Ruischerbrug omvat. Dit stadsdeel telt ca. 35.000 inwoners, het hoogste inwonertal van alle stadsdelen van de gemeente Groningen. Dus als je deze naam ergens in een artikel tegenkomt, vergewis je er dan even van over welke van de twee men het heeft.

Terug naar boven

Geschiedenis

Vroeger stond hier een burg Ulgersma, op de rechteroever van de Hunze. Deze is eind 18e eeuw afgebroken.

- De site van de Noorddieker Noabers, een groep inwoners en oud-inwoners van Noorddijk, bevat onder het menu Historie diverse artikelen over de geschiedenis van dit dorp en deze voormalige gemeente, en een evaluatie van de annexatie van de gemeente door de gemeente Groningen in 1969.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Noorddijk heeft 11 rijksmonumenten.

- Van de romano-gotische Stephanuskerk is de 13e-eeuwse oorsprong door de vele wijzigingen vrijwel niet meer herkenbaar. De toren stamt uit 1648. Zeldzaam voor Groningen zijn de gebrandschilderde ramen uit 1765.

- De Noordermolen in Noorddijk (Noorddijkerweg 6) is een achtkante molen van het type grondzeiler, gebouwd als poldermolen met vijzel om de Noorderpolder te bemalen. De molen is in 1888 gebouwd ter vervanging van de in dat jaar afgebrande molen uit 1864. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft de molen onderdak geboden aan Joodse onderduikers. De molen is voor het laatst in 1980 gerestaureerd. Sindsdien heeft de molen geen bemalingsfunctie meer. De waterstand in de polder wordt nu geregeld via een (vlak bij de molen gelegen) stuw. De molen slaat uit op een afgesloten gedeelte van het Thesingermaar, waarna het water weer terugstroomt in de Noorderpolder (circuitbemaling). De molen wordt door enkele vrijwillige molenaars bediend. In 1999 is het riet (romp en kap) vervangen. De molen is eigendom van Molenstichting Hunsingo en Omstreken. - Vlak naast de Noordermolen staat een ca. 200 jaar oude wilg, waar je onder de link een mooi verhaal over vindt.

- Grafpoëzie te Noorddijk.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Natuur- en recreatiegebied Kardinge, ook wel Recreatiepark Noorddijk genoemd, wordt beheerd door Natuurmonumenten.

- "Samen met de gemeente Groningen en Natuurmonumenten heeft Waterschap Noorderzijlvest in 2015 gewerkt aan het verbeteren van de waterkwaliteit in de sloten van de wijken Beijum, de Hunze, Kardinge, Lewenborg en Noorddijk. Hiervoor is het Waterstructuurplan Noorddijk gemaakt. In het ontwerp hebben we wensen van bewoners meegenomen. Bijvoorbeeld wensen die er waren voor natuurvriendelijke oevers. Wat hebben we gedaan? We hebben langs een aantal sloten natuurvriendelijke oevers aangelegd. Dit zijn oevers die schuin aflopen. En waarop riet en andere waterplanten groeien. Dat is goed voor de waterkwaliteit. En een veilige woonomgeving. Bijvoorbeeld voor spelende kinderen langs het water. En we hebben duikers, stuwen en gemalen in het gebied aangelegd. Het water stroomt daardoor beter door de wijken. Als het water beter doorstroomt, wordt het water schoner. Zo is er bijvoorbeeld minder kans op blauwalg. Betere doorstroming lost ook problemen met lage waterstanden in de Lewenborgster Middensingel en andere wateren in de wijken op."

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Noorddijk (online te bestellen).

Terug naar boven

Links/voorzieningen

- Dorpshuis: - "In 2011 werd ons een aanbod gedaan om het oude schuurtje achter bij onze stal over te nemen van de Protestantse Gemeente Damsterpoort. Daar hoefden we niet lang over na te denken, want we konden deze ruimte prima gebruiken voor de opslag van onze agrarische goederen, die we normaal 's winters bij onze overbuurman Roelf Mulder konden bergen. Na er een paar keer aan het werk te zijn geweest werden de plannen enigszins bijgesteld. Vroeger hadden wij op Noorddijk een stille kroeg waar het ontzettend gezellig toeven was en met weemoed denken wij hier dan ook aan terug. "Zullen we hier een stille kniepe van maken?", was onze suggestie aan de dorpelingen. Het antwoord liet niet lang op zich wachten. "Ja, we maken er een theehuis van!"

We hadden van de verbouwing thuis nog de oude keuken overgehouden die we deels nog terug konden plaatsen. Een plan voor de bar werd uitgedacht en gerealiseerd. De infrastructuur werd aangelegd: water/riolering/elektra. We moesten ook meubilair in ons theehuis hebben en wilden hier de Noabers graag bij betrekken. Dit hebben we gedaan door hen aan te schrijven of ze misschien ook meubilaor wilden sponsoren. Dus mede door de sponsoren hebben we meubilair kunnen aanschaffen. Voor het terras hebben we zoveel mogelijk oude materialen gebruikt. Van Loonbedrijf Mulder hebben we zand laten komen wat we nodig hadden om het straatwerk op te hogen en uit te breiden.

Op 27 juni 2014 is dopshuis de Noaberstee in Noorddijk (achter Noorddijkerweg 10) feestelijk geopend door Bartina Tempel, in het bijzijn van veel Noorddieker Noabers. Dit gebeurde d.m.v. het uitpakken van het noaberbord aan de Noorddijkerweg. We zijn tot in de late uurtjes doorgegaan. Het dorpshuis is ook te huur voor feesten, vergaderingen, workshops en dergelijke. Geschikt voor ongeveer 50 personen. In redelijk overleg is er veel mogelijk. De ruimte kan gehuurd worden inclusief bediening en verstrekking van consumpties. Een dagdeel kost 60 euro. Een avonddeel kost 75 euro. Er kan op de parkeerplaats bij het kerkhof ruimschoots worden geparkeerd. We zijn open wanneer het bord aan de weg dit aangeeft. Het is de bedoeling dat we bijna iedere zondag open zijn van 12.00 tot 18.00 uur. Voor andere tijden of huur van de ruimtem kun je overleggen met Gerda Hartsema. tel. 06-12795084." Aldus een verslag van de totstandkoming van de Noaberstee op de site van de Noorddieker Noabers.

- Duurzaamheid: - "Energiecoöperatie EC Noorddijk is opgericht in 2018. Ons werkgebied omvat de postcodes die, naast ons eigen dorp, de dorpen, wijken en buurten Lewenborg, Ulgersmaborg, De Hunze, Van Starkenborgh, Drielanden, Oost-Beijum, Ruischerbrug, Ruischerwaard, Driebond, Thesinge, Garmerwolde, Zuidwolde en een deel van Meerstad bestrijken (de zogeheten Postcoderoos). We zijn aangesloten bij GrEK, de Groninger Energie Koepel. Ons eerste grote project was een zonnedak op het bedrijfspand van Peter Kuil Reinigingsservice op Driebond.

Duurzaam energie opwekken. De knop moet om; de gaskraan dicht. Dat is de afgelopen tijd meer dan duidelijk geworden. Niet alleen de overheid maar wij als inwoners moeten ook zelf in actie komen. We gaan in onze buurt zelf stroom opwekken, voor onze eigen buurt, en jij kunt daar als inwoner van Noorddijk en de genoemde omliggende dorpen, wijken en buurten aan meedoen! Onze doelstelling is om de energiegelden in onze eigen regio te houden, via energieleverancier Energie VanOns.

Energiebesparing. Vaak is het veel voordeliger om energie te besparen dan om het extra op te wekken. Dat kan met zuiniger apparatuur, en met het isoleren van de woning. De energiecoöperatie wil actief bezig zijn met voorlichting en met het doen van energieverliesmetingen. Inschakelen van Buurkracht is zo’n mogelijkheid. Buurkracht van Enexis, die gratis diensten aanbiedt, zoals: EPA-adviseur die een woning- en buurtscan kan maken; communicatiemiddelen (posters, lantaarnpaalborden, artikelen, uitnodigingsbrieven/kaarten, etc.); warmtebeeldcamera; energieverbruiksstekkers; kosteloze plaatsing van een slimme meter, zodat je inzage krijgt in je energieverbruik. Voorlichting woningverwarming. In Noorddijk en het omliggende gebied zijn al meerdere warmtepompen in gebruik, daar kunnen we van leren. Er zijn zelfs al huizen zonder gasaansluiting. Het zijn vaak wel kostbare oplossingen, maar er is subsidie beschikbaar en leningen met lage rente."

- Genealogie: - Lidmaten van Noorddijk 1726-1811. - Overzicht van begravenen te Noorddijk en idem begraafplaats (vermoedelijk heeft de eerste dan betrekking op begravenen in dan wel direct bij de kerk, en heeft de laatste betrekking op een los van de kerk gelegen begraafplaats elders in het dorp).

Reacties

(2)

Betr. bovenstaande aanduiding: 'Oude fotos en ansichten uit de kern van de voormalige gemeente Noorddijk'.
Ik zie geen foto's. Doe ik iets verkeerd?
Ik zoek nl. naar enige aanduiding van een koninklijk bezoek (stopplaats van 5 minuten :)
op 21 Juni 1950, van het koninklijk paar, op weg naar Station Groningen.
te weten van 18:00 tot 18:05 uur.
Blijkbaar was het niet toegestaan voor pers en privé, om foto's te nemen. Ik heb dit altijd jammer gevonden, want mijn broertje en ik (6 en 8 jaar) waren daar
aanwezig en presenteerden het Koninklijk paar met een bloemen bouquet.
Ik zou het op prijs stellen te horen of er hiervan iets meer aangegeven staat in de gemeente documentatie.

Met vriendelijk groet,

Harmien Torenbeek, Surrey, BC Canada.

U doet niets verkeerd, de beheerder van die site 'doet iets verkeerd', in die zin dat het kennelijk een technisch verouderde site is die stukje bij beetje aan het uitvallen is. Zo werken de fotopagina's en ook afbeeldingen elders op die site niet meer. Het enige informatieve op die site dat nog werkt, is een verhaal over de steenfabriek van Ruischerbrug, dus ik heb de site hierboven verwijderd en een deeplink naar het stuk over die steenfabriek van Ruischerbrug op die pagina geplaatst. Ik kan me voorstellen dat u het bezoek van het koninklijk paar in 1950 nooit vergeet, al was het dan maar heel kort. Wellicht reageert er iemand die er meer documentatie van heeft/weet, zo ja dan zal ik u dat melden. Wellicht weten de Noorddieker Noabers, gelinkt onder het kopje Geschiedenis, er meer van, maar op hun site kan ik geen contactmogelijkheid vinden.

Reactie toevoegen