Nieuwkuijk

Plaats
Dorp
Heusden
Langstraat
Noord-Brabant

NB gemeente Nieuwkuijk in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Nieuwkuijk in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Nieuwkuijk in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Nieuwkuijk

Terug naar boven

Status

- Nieuwkuijk is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de subregio Langstraat, gemeente Heusden. Het was een zelfstandige gemeente t/m 30-4-1935. Per 1-5-1935 over naar gemeente Vlijmen, in 1997 over naar gemeente Heusden.

- Wapen van de voormalige gemeente Nieuwkuijk.

- Onder het dorp Nieuwkuijk valt ook een deel van de buurtschap Kuikse Heide.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1383 Niewekuyc, 1410 Nyekuyck, 1444 kopie 1563 Nyeukuyck, 1566 in Novo Cuyck, 1573 Cuijck, 1617 Nieuwe Kuyck, 1645 Niewe Cuijck, ca. 1660 Cuyck, 1773 Nieuw Kuik, 1840 Nieuwkuik.

Naamsverklaring
Naar het geslacht Van Cuijk, dat in deze streken bezittingen had.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Nieuwkuijk grenst in het Z en W aan Drunen, in het NW aan Elshout, in het N en NO aan Haarsteeg en in het O aan Vlijmen, en ligt NO van Het Nationale Park De Loonse en Drunense Duinen, O van Waalwijk, ZO van Heusden, W van 's-Hertogenbosch en NW van Vught. Door het N van het dorpsgebied loopt, N van de dorpskern, de A59, van NW naar O.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Nieuwkuijk 177 huizen met 1.241 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 135/978 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Onsenoort 16/133 en De Hoeven 26/130. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 850 huizen met ca. 2.150 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

- Verhalen over de geschiedenis van Nieuwkuijk en Onsenoort op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Nieuwkuijk heeft 11 rijksmonumenten.

- Nieuwkuijk heeft 7 gemeentelijke monumenten.

- Van het voormalige Kasteel Onsenoort (bij Abdijlaan 6), thans klooster, is een zware rechthoekige toren overgebleven, met latere verhoging. Klokkenstoel met twee klokken.

- Mariënkroon (Abdijlaan 6) is een voormalig cisterciënzerabdij en klooster in Nieuwkuijk. De oorspronkelijke kloosterabdij lag wat dichter bij Heusden en werd in 1338 gesticht vanuit de zich in Kamp-Lintfort bevindende Abdij van Kamp, die op zijn beurt weer onder Morimond viel. In 1579 kwam ten gevolge van de Tachtigjarige Oorlog en einde aan de abdij. In 1903 werd Kasteel Onsenoort verkocht aan de Cisterciënzers en zo werd het een Cisterciënzerklooster. Deze werd klooster Onze Lieve Vrouw van Onsenoort genoemd. Op het terrein bouwden ze onder andere de Kapel Mariënkroon. Gaandeweg werd het een kloosterabdij. In 1936 werd het officieel een abdij en werd de naam veranderd naar Mariënkroon, vernoemd naar de eerdere abdij. Het jaar ervoor is het kasteel gesloopt voor de bouw van de abdij. De abdij bloeide halverwege de 20e eeuw maar daarna zette langzaam het verval in. Sinds 2002 is de abdij in verschillende fasen onderdeel geworden van de Focolarebeweging. In 2014 nam deze beweging via Stichting Mariapoli Mariënkroon de laatste gebouwen over. In 2016 hield de abdij, toen de laatste abt overleed, officieel op te bestaan. Tegenwoordig is er sprake van Conferentiecentrum Abdijhof Mariënkroon. Mariënkroon dient niet te worden verward met de in de nabijheid gelegen cisterciënzer priorij Mariëndonk, die een stichting was vanuit Mariënkroon.

- De Emmamolen in Nieuwkuijk (Sint Jorisstraat bij 16) is een ronde, stenen stellingmolen met een kap bedekt met dakleer. De molen dateert uit 1886 en is vernoemd naar Emma van Waldeck-Pyrmont, destijds koningin der Nederlanden. In 1966-1967 is de molen voor het laatst gerestaureerd. De Emmamolen is een korenmolen en die functie heeft zij nog altijd. Er wordt echter nu alleen nog voor veevoer gemalen met een koppel 17der (150 cm doorsnee) kunststenen. In de molen is nog een groot deel van de oorspronkelijke inrichting aanwezig. Haar belangrijkste functie is tegenwoordig echter die van café. In de molen is tevens een meelwinkel gevestigd. Tijdens de openingsuren worden er rondleidingen in de molen verzorgd.

- Gevelstenen in Nieuwkuijk.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Jeugdvakantieweek (laatste week van de schoolvakantie).

- "Op een zaterdagavond eind oktober blaast Blaaskapel Outblast uit Vlijmen ' 't Dak Eraf', in Café-zaal D'n Bork in Nieuwkuijk, onder begeleiding van leuke kapelletjes, lekkere hapjes en veul bier."

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- De Mini Efteling (Onsenoortsestraat 36a) is in 1985 gestart in de achtertuin van de familie Van Veldhoven - en is daar nog altijd gevestigd - door zoon Erwin van Veldhoven. Sinds 2005 is broer Imre hier directeur. Zoals de naam al suggereert, zijn hier op verkleinde schaal Efteling- en Efteling-achtige attracties gebouwd. Om te zien wat het allemaal inhoudt, hoe het allemaal begonnen is, en hoe het zich heeft ontwikkeld tot wat het nu is, kun je het beste de videoreportage van vlogger Bart Baan over de Mini Efteling (23 min., 2016) bekijken. Zie ook de geschiedenis van de Mini Efteling op de Eftepedia. Na enkele jaren te hebben gewerkt aan nieuwe attracties, is de Mini Efteling op 20-8-2013 door Henny Huisman heropend. De Mini-Efteling, die het meest geschikt is voor kinderen van 5 t/m 10 jaar, is alleen op zaterdagen geopend, het hele jaar door. In de zomervakantie ook op de woensdagen. Rondleidingen duren 3 uur. Je moet, gezien de kleinschaligheid, vooraf reserveren. De entree kost €6,00. Kinderen t/m 3 jaar gratis.

Terug naar boven

Beeld

- Fotoreportage van Nieuwkuijk door Kees Wittenbols uit Breda. Zie onderaan de pagina ook deel 2.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Nieuwkuijk (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Onderwijs: - "Basisschool KBS Het Kompas heeft de kenmerken van een dorpsschool midden in een niet zo grote dorpskern. Van oorsprong was Nieuwkuijk een agrarisch dorp, maar de laatste decennia heeft er een duidelijke industrialisatie plaatsgevonden. Met deze verandering is ook de populatie van de school steeds gemêleerder geworden. De school is ontstaan in 1966 door de samenvoeging van de vroegere jongens- en meisjesschool en heette vanaf dat moment R.K. Gemengde Lagere School. Pas in 1971 kreeg zij de naam Het Kompas. Het Kompas is een katholieke school en er vindt samenwerking plaats met de parochie van de H. Johannes Geboorte. Op school worden dan ook de voorbereidingen voor Communie- en Vormselvieringen ondersteund. Daarnaast wordt aandacht geschonken aan diverse kerkelijke feesten.

In 2002 heeft de laatste bestuurlijke fusie plaatsgevonden. Sindsdien hoort Het Kompas met nog 13 andere scholen in de gemeente Heusden bij Stichting Scala. Deze stichting bestaat uit scholen met openbaar, katholiek en bijzonder algemeen onderwijs. Het beleid dat bovenschools gemaakt wordt, geldt ook voor onze school. Missie: kinderen op de best passende, didactisch en pedagogisch professionele wijze, ondersteunen en begeleiden in hun ontwikkeling tot volwaardige autonome personen. Visie: uitdagend, relevant en betekenisvol onderwijs bieden, binnen een veilige en krachtige leeromgeving, met oog voor de natuurlijke behoefte van kinderen om vanuit intrinsieke motivatie tot zelfontplooiing te komen."

- Muziek: - Harmonie De Eendragt van Onsenoort en Nieuwkuijk is opgericht in 1835 en behoort daarmee tot een van de oudste orkesten van Nederland. De vereniging heeft een rijke historie en heeft nog altijd een maatschappelijke functie binnen het dorp en in de gemeente Heusden. Ze treden regelmatig op voor publiek en verzorgen o.a. de muziek bij gelegenheden als dodenherdenking, serenades voor inwoners en verenigingen, kerst en andere gelegenheden.

- Sport: - Voetbalvereniging RKVV Nieuwkuijk. Facebookpagina van Dames 1.

- Postduivenvereniging De Gevleugelde Vrienden is heropgericht in 1948. De vereniging bestond al eerder, maar is vanwege de Tweede Wereldoorlog opgeheven geweest. De vereniging bestaat uit ca. 30 actieve leden en diverse steunende leden uit de woonkernen Nieuwkuijk, Drunen, Elshout, Vlijmen, Haarsteeg, Helvoirt en Rosmalen. De leeftijd van de leden varieert van ca. 13 tot ca. 88. Na vele jaren thuis te zijn geweest in Café Zaal D’n Bork, betrok de vereniging in 2000 haar eigen clublokaal op het Sportpark in Nieuwkuijk. Daar worden in het vliegseizoen elke week de duiven ingekorfd en de klokken gelicht. Ook organiseert de activiteitencommissie er diverse andere activiteiten, zoals een jaarlijkse tentoonstelling en feestmiddag. Via een maandelijks clubblad blijven de leden op de hoogte van het wel en wee in de vereniging.

Reactie toevoegen