- Nieuweroord is een dorp in de provincie Drenthe, in grotendeels gemeente Hoogeveen, deels gemeente Midden-Drenthe. Vóór de gemeentelijke herindelingen van 1998 viel de dorpskern met bijbehorend buitengebied N van de Verlengde Hoogeveense Vaart onder de gemeente Westerbork. Een klein stuk buitengebied, zijnde de rechthoekige strook Z van deze vaart, tot aan de Coevorderstraatweg, viel altijd al onder de gemeente Hoogeveen. Omdat een postcode maar onder één gemeente mag vallen, zijn daarom in 1978 2 postcodes aan het dorp toegekend: 7911 voor het destijds Hoogeveense deel, 7912 voor het Westerborkse deel.
Bij de herindelingen van 1998 is een aantal grenscorrecties in de regio doorgevoerd. De gemeente Westerbork is in dat jaar grotendeels opgegaan in de nieuwe gemeente Midden-Drenthe. Besloten is toen om middels grenscorrectie het dorp Nieuweroord grotendeels toe te voegen aan de gemeente Hoogeveen. Omdat het daar veel dichterbij ligt dan bij Westerbork (waar het maar een afgelegen uithoek van was), en daar qua voorzieningen e.d. al op georiënteerd was, omdat de veenontginningen meer band met elkaar hebben dan met de zanddorpen zoals Westerbork, en omdat men ook religieus meer overeenkomt (rechtzinnig in de veendorpen, t.o.v. vrijzinnig in Westerbork).
Een klein N deel van Nieuweroord - zijnde de panden op Middenraai 1-27 en 2-44, Geeserraai 4 en 7-9 en Noorderweg 15 - is wél overgegaan naar de nieuwe gemeente Midden-Drenthe. De grens tussen deze gemeenten is ter plekke door de Noorderweg getrokken. Dat deel heeft de plaatsnaam Nieuweroord behouden (en is dus niet toegevoegd aan een van de dichtstbijzijnde dorpen in die gemeente, Nieuw-Balinge of Tiendeveen, waar men ook voor had kunnen kiezen) en heeft daarom een nieuwe postcode moeten krijgen: 7910.
- Onder het dorp Nieuweroord valt ook de buurtschap 't Noorden.
Terug naar bovenIn het Drents
Neieroord.
Oudere vermeldingen
1855 Nieuwer Oord.
Naamgeving
De plaats is naar het eerste huis alhier genoemd, want dat was - in 1850 - Huize Nieuweroord. Volgens overlevering zou het huis zijn vernoemd naar landgoed Nieuwenoord tussen Hilversum en Baarn (enkele km's N van Huize Pijnenburg), waar Andries de Wilde - een van de in die tijd investeerders in het gebied - woonde. De naam moet echter worden verklaard als 'Nieuw Oord' in de wildernis van de toenmalige Tiendevenen en Drievenen. (bron: gemeente Hoogeveen). Zie verder bij Geschiedenis.
Naamsverklaring
De oorspronkelijke betekenis van het toponymisch element oord is 'spits, punt, van lans of zwaard'. Hieruit ontwikkelden zich de betekenissen 'in het water uitstekend stuk land, landtong, buitendijks land' enerzijds en 'stuk grond in het algemeen (oorspronkelijk wel in een hoek uitlopend), plaats' anderzijds. Het Oudnederlandse, Oudsaksische en Oudfriese ord en het Oudhoogduitse ort betekenen 'spitse punt', maar ook reeds 'plaats'. In de 18e eeuw werd oord productief tot het vormen van eigennamen voor buitenplaatsen en alleenstaande huizen, sinds de 19e eeuw met name voor nederzettingen in de nieuwe ontgonnen gebieden, zoals Schoonoord, Evertsoord, en de stichtingen van de Maatschappij van Weldadigheid, zoals Boschoord en Frederiksoord.(1)
Nieuweroord ligt O van Hoogeveen, O van Noordscheschut, rond de Verlengde Hoogeveense Vaart, en de verticaal N hiervan lopende weg Middenraai. Aan weerszijden van de weg en het kanaal Middenraai liggen genummerde 'wijken' (zijkanalen), 1 t/m 9, waarvan 1 t/m 6 aansluiten op zowel het Noorder Hoofddiep als op de Geeserraai en 7 t/m 9 alleen op het Noorder Hoofddiep.
Terug naar bovenHet dorp Nieuweroord omvat ca. 350 huizen met ca. 900 inwoners in de gemeente Hoogeveen, en ca. 40 huizen met ca. 110 inwoners in de gemeente Midden-Drenthe. In totaal dus ca. 400 huizen met ca. 1.000 inwoners. In 2004 zou het dorp nog slechts ca. 500 inwoners hebben gehad. Kennelijk is er de afgelopen jaren relatief veel nieuwbouw gepleegd.
Terug naar bovenIn 1798 zijn er de eerste plannen voor het ontginnen van de gronden rondom het huidige Nieuweroord. De 'Markegenoten van Bork en Broek' treffen dan met Van Echten een regeling over de afvoer van veen door Hoogeveens water. Bij dat akkoord wordt de Markegenoten van Bork en Broek verleend: "Het regt om hunne veenen en andere voortbrengselen door de kolonie en derzelver vaart en vallaten af te voeren tegen betaling van bepaalde afvaarts-, opvaarts- en lastgelden en onder de last om geen water, hoegenaamd,door vaarten, wijken of sloten, grondpompen of andere kanalen af te tappen, tot schade van die van Hoogeveen, alsmede om zoveel mogelijk te zorgen dat derzelve met geen overtollig water wordt belast." Op grond van allerlei overwegingen besluiten de eigenaren van het Bork en Broek echter met de veenexploitatie te stoppen en het veen te verkopen.
In 1849 gaat de ontginning hier pas echt van start, als enkele Amsterdamse en Utrechtse heren de Westerbork- en Broekvenen en het Mekelermeersche Veen aankopen, samen 1400 hectare groot. Zij stichten de Maatschappij tot Exploitatie der Westerborker Broekvenen. De investeerders in deze maatschappij zijn Andries de Wilde (grondeigenaar te Soestdijk), Klaas Koopman (rentenier te Amsterdam), Jan Coenraad Rahder (wijnkoper te Amsterdam), Herman A. van de Wall-Bake, (rijks-muntmeester te Utrecht) en Barend Kooy (koopman te Amsterdam).
Als eerste daad bouwen ze in het gebied in 1850 Huize Nieuweroord (te vergelijken met de vroegere havezathe De Klencke bij Oosterhesselen), waar een van de directeuren, Jan Coenraad Rahder, gaat wonen. Rond dit huis ontstaat de gelijknamige nederzetting. In 1856 verhuist Rahder naar zijn Huize Valkenheim in Noordscheschut. Huize Nieuweroord is in 1919 afgebroken.
In 1865 sticht Rahder in Nieuweroord een machinale turffabriek, om de hier gegraven turf te verwerken. In 1885 werken hier 200 mensen. In 1891 wordt 10 procent van de winst verdeeld onder het personeel, wat voor die tijd een opmerkelijk gebaar is. De meeste aandelen zijn in handen van de schatrijke oudsuikerplanter Frederik s'Jacob, met wie Rahder in 1857 een burgerlijke vennootschap is aangegaan.
De eerste veenarbeidershutten en -woningen worden aan weerszijden van de Middenraai en aan de westkant van het Noorder Hoofddiep gebouwd. In de 20e eeuw verdwijnt een groot deel van de laatste plek. Nieuwbouw verrijst daarop langs de oostkant van het Noorder Hoofddiep, de Geeserraai en langs de wijken.
In de eerste helft van de 20e eeuw ontwikkelt Nieuweroord zich tot een agrarisch dorp. Na de Tweede Wereldoorlog gaan steeds meer inwoners werken in de industrie in Hoogeveen.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de in 1997 opgerichte Historische Kring Nieuweroord. Qua literatuur kun je terecht bij het in 2001 verschenen boek 'Nieuweroord 1850-2000' en het artikel van A.H. Booij; 'Het ontstaan van Nieuweroord', in het Tijdschrift Historische Vereniging Gemeente Westerbork (1998, nr. 1).
Terug naar boven- In 2016 is aan de Trambaan, direct Z van de dorpskern en de Verlengde Hoogeveense Vaart, een 10-tal kavels gerealiseerd van ca. 6.000-7.000 m2. Kopers kunnen hierop hun eigen huis realiseren.
Terug naar boven- De Hervormde (PKN) Rehobothkerk (Middenraai 77) uit 1919 valt onder de in 1972 ingestelde Hervormde Gemeente De Brug, waar ook de Hervormde kerk van buurdorp Noordscheschut onder valt.
Terug naar boven- De Vereniging voor Volksvermaak (V.v.V.) is opgericht in 1968 met als doelstelling het organiseren van ontspannende activiteiten voor de gehele bevolking van Nieuweroord en omgeving. Zij organiseren o.a. de Feestweek, klaverjasavonden, bingoavonden, kinderactiviteiten, volleybaltoernooien, voorstellingen, evenementen op Koningsdag, het Sinterklaasfeest en - i.s.m. basisschool De Hoeksteen en de Sportvereniging - de Avond Wandel Vierdaagse. Ook verzorgen zij de uitgave van het 6x per jaars huis aan huis verspreide V.v.V. Nieuws. - V.v.V. Nieuweroord op Facebook.
- Avondvierdaagse (eind mei / begin juni).
- De Feestweek (augustus) heeft jaarlijks een aantal wisselende onderdelen. Vaste onderdelen zijn o.a. een zeskamp, een playbackshow en verschillende feestavonden.
- Boulevardloop (op een vrijdag in september). Voor volwassenen is de afstand 4 mijl, voor de jeugd gelden kortere afstanden.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Nieuweroord, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Oude foto's en ansichtkaarten van Nieuweroord op Facebook.
- Nog een pagina met oude foto's en ansichten van Nieuweroord.
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Nieuweroord.
- Dorpshuis: - In 1967 is Dorpshuis De Vuurkörf (Middenraai 79b) gerealiseerd, waarin ook Peuterspeelzaal De Speelkorf is gevestigd.
- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Hoeksteen. - Peuterspeelzaal De Speelkorf.
- Muziek: - Muziekvereniging Irene is opgericht in 1945.
- Sport: - De in 1977 opgerichte Landelijke Rijvereniging en Ponyclub De Raairuiters is er voor zowel wedstrijdrijders als recreanten. Voor kinderen die geen eigen pony hebben is er de mogelijkheid om te lessen op een van de dorpspony’s. Dit is een groot succes geworden. In 2008 is de gemeente Hoogeveen namelijk gestart met De Smederijen, een fonds dat geld beschikbaar stelt voor projecten om de leefbaarheid in de dorpen te vergroten. Dorpsbewoners kunnen ideeën indienen en daar mogen alle dorpsbewoners dan op stemmen. De Raairuiters dienden het idee in om dorpspony's aan te schaffen voor kinderen uit het dorp, om te leren ponyrijden via de rijvereniging. Het project kreeg net te weining stemmen, maar er is toch alternatieve financiering gevonden. In 2009 kon worden gestart met de lessen op de 'dorpspony's'. Inmiddels zijn er ruim 30 ruitertjes in de leeftijd van 6 tot 12 jaar.
- Zorg: - Zorgboerderij De Boterhoek heeft kennis van, ervaring en plezier in en begrip voor: jongeren vanaf ca. 13 jaar met ADHD, autisme, Downsyndroom, PDD NOS. Ze zijn iets minder gericht op mensen met een lichamelijke beperking, alhoewel dat geen probleem hoeft te zijn. Ook logeren er af en toe volwassenen, bijvoorbeeld mensen die met ondersteuning van familie begeleid zelfstandig wonen, maar die af en toe wel eens weg willen (en de familie even de handen vrij heeft). Ze hebben inmiddels ook enige ervaring in psychiatrische problematiek. Bijzonder is dat de zorgboerderij een eigen voetbalteam en popkoor heeft. - Zorgboerderij De Waagschaal is gespecialiseerd in de zorg voor mensen met een verstandelijke handicap en onbegrepen gedrag. - Zorgboerderij en Schapenhouderij De Groote biedt de begeleidingsvorm 'begeleid wonen' aan, voor mensen vanaf ca. 18 jaar.
Reactie toevoegen