Gemeente Nieuwenhagen in ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Nieuwenhagen is een voormalig dorp, thans stadsdeel in de provincie Limburg, in de regio Parkstad, gemeente Landgraaf. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1981. De gemeente is opgericht in 1800. Voorheen viel dit gebied onder Heerlen.
- Wapen van de voormalige gemeente Nieuwenhagen.
- Voor een kaart van de buurten in het gebied Nieuwenhagen zie pag. 6 van het hieronder gelinkte Wijkontwikkelingsplan.
- Het stadsdeel Nieuwenhagen heeft witte borden waarop de naam ervan staat vermeld.
Terug naar bovenIn het Limburgs
Volgens Veldeke: Nuienhage. Volgens de plaatsnaamborden: Nuijenhage.
Oudere vermeldingen
1603 Nieuenhaghen, 1803-1820 Neuvenhág, Neuwenhaegen, 1840 Nieuwenhagen.
Naamsverklaring
Betekent de nieuwe hagen (haag 'omheining, afgesloten gebied, hofstede'). Wordt reeds in 1213 genoemd. Ten zuiden ligt Kasteel Strijthagen.(1)
Het stadsdeel Nieuwenhagen ligt centraal in de gemeente en de stad Landgraaf. Het stadsdeel ligt verder Z van het Landgraafse stadsdeel Ubach over Worms, WZW van het dorp Rimburg, NW van het dorp Eygelshoven en de stad Kerkrade, N van het Landgraafse stadsdeel Schaesberg, NO en O van de stad Heerlen en ZO van het 'dorp in de stad' Hoensbroek en de stad Brunssum.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente 214 huizen met 1.089 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 85/318 (= huizen/inwoners) en de buurten Bovens-Nieuwenhagen 69/471 en Onders-Nieuwenhagen 60/300. Een klein deel van het dorp viel t/m 1981 onder de gemeente Ubach over Worms (met in 1840 13 huizen en 63 inwoners). In 1982 is de gemeente opgeheven en opgegaan in de gemeente Landgraaf met 688 hectare en 10.093 inwoners.
Terug naar bovenNieuwenhagen wordt voor het eerst vermeld in 1213. In de Spaanse tijd (17e eeuw) staat het dorp onder Staats (en daarmee protestants) gezag. De katholieken gaan daarom ter kerke in het nabije Ubach over Worms; op het ‘Sjpaans kentje’ stond hun kerkje. Later, tot 1745, gaan de inwoners in Heerlen ter kerke, waarvan men zowel wereldlijk als kerkelijk deel uitmaakt. In 1745 wordt op in die tijd Oostenrijks gebied een kapel gebouwd, de voorloper van de latere eerste parochiekerk (1837).
Het natuurgebied Brunssummerheide viel gedeeltelijk onder de gemeente Nieuwenhagen.
Terug naar bovenNieuwenhagerheide (in het Limburgs: G'n Hei)
De huidige buurt Nieuwenhagerheide is ontstaan in de jaren zestig van de 20e eeuw (aldus het gemeentelijke Wijkontwikkelingsplan Nieuwenhagen-Lichtenberg, 2012, pag. 40) en wordt rondom begrensd door de oude verbindingswegen de Hoogstraat, de Kleikoeleweg en Brunssummerweg. Maar al in 1796 is officieel sprake van een Neuwenhaagender Heyde rotte (wijk). In dat zelfde jaar was er ook sprake van een Neuwenhaagender rotte (Onders-Nieuwenhagen) en Neuwenhaagender Dorp rotte (Bovens Nieuwenhagen). Ook in de 19e eeuw is hier het woonadres Heyde al welbekend. Nieuwenhagerheide telt ca. 1.500 huizen met een kleine 4.000 inwoners. Aan de westzijde grenst de buurt aan het natuurgebied Brunssummerheide.
Ravetsmaar
Buurt van Nieuwenhagerheide. De oorspronkelijke heuvel Ravetsmaarberg heeft geleid tot de naamgeving van de buurt Ravetsmaar. Maar = vochtig gebied of waterloop, bezocht door de vogelsoort raven.
Voort
De naam komt van voorde ‘doorwaadbare plaats, nabij vochtig of bronnengebied of water’. Dat klopt gezien de ligging bij Ravetsmaar.
- De gemeente Landgraaf en enkele investeerders steken de komende jaren ruim 47,5 miljoen euro in het opknappen van Oud Nieuwenhagen en het winkelcentrum Op de Kamp. (bron en voor nadere informatie zie de Limburger, 16-1-2020)
- In 2012 is Wijkontwikkelingsplan Nieuwenhagen-Lichtenberg verschenen. Onder de link de publieksversie (compacte brochure). Het complete plan is inmiddels niet meer op het internet te raadplegen.
Terug naar boven- De Maria Hulp der Christenenkerk (Heigank) dateert uit 1917.
- H. Hart van Jezus-kerk (Hoogstraat, Nieuwenhagerheide). Gebouwd in 1919, in een door het Expressionisme beïnvloede bouwstijl. Gebouwd door aannemer Johan Peter Vreuls, naar een ontwerp van de Sittardse architect Joseph Wielders.
- In Nieuwenhagen spreekt vooral de kapel op het 'Spaans Kentje'(= hoekje) tot de verbeelding. Deze is gebouwd in de tijd dat het op 'Nederlands' grondgebied (in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden) verboden was kerkgebouwen of kapellen te bouwen en men dit verbod handig omzeilde, door de kapel te laten oprichten op het grondgebied van het 'Overworms kwartier' dat eigendom was van de Oostenrijkse Nederlanden. Maar hoezo dan 'Spaans'? Dit komt doordat dit gebied ruim twintig jaar daarvoor behoorde tot Spaans grondgebied...
- De grote boerderij met binnenplaats op Gatestraat 70 is een rijksmonument uit de 18e eeuw. Het pand staat bekend als ‘De muële van d’r Vrösch’ omdat van 1920 tot 1973 hier de molen van de fam. Herman Vrösch was gevestigd. Sinds 1994 is de fam. Vossenberg eigenaar, die de hoeve schitterend heeft gerestaureerd, waarbij zelfs de graanmolen en de bakoven weer gebruiksklaar zijn gemaakt.
Terug naar boven- Carnaval. - "CV de Spinneköpkes is een in 1956 opgerichte gezellige damescarnavalsvereniging uit Nieuwenhagen. De leeftijden variëren van 25 tot 70+ jaar."
Terug naar boven- Oude foto's en actualiteiten uit Nieuwenhagen op Facebook.
Terug naar boven- Muziek: - Fanfare Eendracht Nieuwenhagerheide is opgericht in 1890. Het is een bruisende vereniging die midden in de samenleving staat, met 65 muzikanten en meer dan 100 ondersteunende leden. "De vereniging staat onder leiding van dirigent Bart Deckers en speelt in de Eerste afdeling. Naast het grote orkest heeft de verenging een drumband, een jeugdorkest en een jeugddrumband. Met een zeer afwisselend muziekprogramma beogen wij onze luisteraars steeds weer te boeien. Naast de standaardactiviteiten verleggen we telkens onze muzikale grenzen. Bijvoorbeeld door samenwerkingen met Slagerij van Kampen, Rowwen Heze, Guido’s Orchestra en Gé Reinders. Wil jij lid worden van de vereniging? Dan betaal je per maand slechts €7 contributie. Je ontvangt bovendien een instrument en uniform in bruikleen."
- Ook Harmonie St. Caecilia is opgericht in 1890, door leden van de toenmalige Sängerbund Nieuwenhagen. De beweegreden hiervoor was om, net zoals in de omliggende dorpen reeds het geval was, tijdens de sacramentsprocessie een muziekvereniging te hebben. In 1956 is de orkestbezetting omgevormd van fanfare naar harmonie. De vereniging heeft ca. 50 spelende leden.
- Sport: - Voetbalvereniging RKSV Sylvia is opgericht in 1949. Hun sportcomplex ligt "op de gezelligste berg in de wijk De Voort", aldus de vereniging op haar site.
- Tennisclub Nieuwenhagen (TCN) heeft ruim 200 leden, waarvan ca. 30 jeugdleden. Dankzij de vele vrijwilligers die zich elk seizoen weer inzetten, draait een vereniging als TCN goed en kunnen zij de contributie ook op een acceptabel niveau houden. Het bestuur is dan ook erg blij met de inzet van al die mensen, die TCN maken tot wat het is; een gezellige sportvereniging. Zowel voor de recreant als voor de prestatietennisser zijn er voldoende mogelijkheden om te tennissen.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Nieuwenhagen.