Nieuw-Roden

Plaats
Dorp
Noordenveld
Drenthe

Nieuw-Roden Dubbele woning op de hoek Beukenlaan Bremstraat.jpg

Nieuw-Roden, dubbele woning op de hoek Beukenlaan/Bremstraat

Nieuw-Roden, dubbele woning op de hoek Beukenlaan/Bremstraat

Nieuw-Roden Voormalige School met de Bijbel.jpg

Nieuw-Roden, voormalige School met de Bijbel

Nieuw-Roden, voormalige School met de Bijbel

Nieuwbouw Nieuw-Roden III [640x480].jpg

Roden, het laatste stuk van de nieuwe wijk Vijfde Verloting wordt gebouwd tot aan Nieuw-Roden

Roden, het laatste stuk van de nieuwe wijk Vijfde Verloting wordt gebouwd tot aan Nieuw-Roden

nieuw-roden_brinkstratenbuurt_of_t_rooie_dorp.jpg

Nieuw-Roden, de huizen in de Brinkstratenbuurt of 't Rooie Dörp zijn recentelijk herbouwd

Nieuw-Roden, de huizen in de Brinkstratenbuurt of 't Rooie Dörp zijn recentelijk herbouwd

nieuw-roden_brinkstratenbuurt_of_t_rooie_dorp_ii.jpg

Nieuw-Roden, Brinkstratenbuurt of 't Rooie Dörp

Nieuw-Roden, Brinkstratenbuurt of 't Rooie Dörp

nieuw-roden_begraafplaats.jpg

Nieuw-Roden, begraafplaats

Nieuw-Roden, begraafplaats

nieuw-roden_hervormde_kerk.jpg

Nieuw-Roden, Hervormde kerk

Nieuw-Roden, Hervormde kerk

nieuw-roden_museumhuis_kunstpaviljoen.jpg

Nieuw-Roden, Museumhuis Kunstpaviljoen

Nieuw-Roden, Museumhuis Kunstpaviljoen

nieuw-roden_hertenkamp_erebergkamp.jpg

Nieuw-Roden, hertenkamp Erebergkamp

Nieuw-Roden, hertenkamp Erebergkamp

nieuw-roden_geschoren_alpaca_kopie.jpg

Juni 2019. Vers geschoren alpaca in de omgeving van Nieuw-Roden. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

Juni 2019. Vers geschoren alpaca in de omgeving van Nieuw-Roden. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

Nieuw-Roden

Terug naar boven

Status

- Nieuw-Roden is een dorp in de provincie Drenthe, gemeente Noordenveld. T/m 1997 gemeente Roden.

- Nieuw-Roden vormt inmiddels één geheel met het aangrenzende hoofddorp Roden. Het heeft echter nog altijd een eigen postcode (9311) en plaatsnaam in het postcodeboek dus wordt nog steeds als aparte plaats gezien.

- Onder het dorp Nieuw-Roden valt ook een klein stukje van de buurtschap Oostindie.

Terug naar boven

Naam

In het Drents
't Ronerveld, Nei-Roon. Sinds april 2018 zijn de plaatsnaamborden tevens voorzien van deze dialectspelling, - op verzoek van Dorpsbelangen. Doordat het dorp wordt uitgebreid met een nieuwe straat (de Turksemalaan), moesten de borden sowieso worden verplaatst. Een mooie aanleiding om de borden gelijk te vernieuwen, dacht de vereniging. Daar was de gemeente het mee eens. Het dorp heeft als eerste in Drenthe een plaatsnaambord met Drents onderschrift, tot genoegen van o.a. actiecomité Drents op Stee, die ijvert voor het gebruik van het Drentse dialect, ook in de openbare ruimte, zoals op de plaatsnaamborden, zoals men dat ook doet in Fryslân en Zuid-Limburg.

Oudere vermeldingen
Tot 1930 stond de nederzetting in de heidevelden tussen Roden en Zevenhuizen (GR) bekend als het Roderveld* (en het gebied er omheen, het eigenlijke 'veld', stond op de kaarten als Roonderveld) (niet te verwarren met natuurgebied Roderveld bij Oldenzaal). Daar ten zuiden van lag het Steenbergerveld. De verzameling plaggenhutten dat een nederzetting vormde was vernoemd naar het gelijknamige heideveld. Toen in de jaren twintig van de 20e eeuw er meer en meer stenen huizen en boerderijtjes werden opgericht, was men niet langer blij met de bestaande naam, die in de wijde omtrek geassocieerd werd met armoede en miserabele levensomstandigheden.

Een naamgevingscommissie werd door de toenmalige gemeente Roden ingesteld en een van de voorstellen luidde Roderoord. Volgens enkele raadsleden deed dit echter te sterk denken aan een psychiatrische of andere inrichting (destijds ‘gesticht’ geheten). Men liet vervolgens de blik glijden over de kaart van Drenthe, waar meer nieuwe veennederzettingen waren vernoemd naar andere plaatsen, die niet altijd nabij gelegen waren: Nieuw-Buinen, Nieuw-Amsterdam, Nieuw-Dordrecht, Nieuw-Schoonebeek, enzovoort. Daarom werd de naam in 1930 officieel gewijzigd in Nieuw-Roden, dat passend werd geacht voor deze jonge nederzetting. Paradoxaal genoeg is het dorp nu het oudere gedeelte in vergelijking met de aangrenzende nieuwbouwwijken van het ‘oude’ moederdorp Roden. (© Robert Kemkers)

* Overigens is deze naam in de directe omgeving weer in gebruik geraakt; eind jaren zeventig van de 20e eeuw werd Roderveld namelijk de naam van een nieuwbouwwijk in Roden, gelegen tussen Roderweg, Hullenweg en het dorp Nieuw-Roden. Dus niet de naam van de noordelijk van de Roderweg gelegen wijk, dit in tegenstelling tot wat sommige topografische kaarten en encyclopedieën ons willen doen geloven. Die wijk heet namelijk Zultherveld. In de loop der jaren is Roderveld als wijk flink uitgebreid en bestaat het uit de buurten Roderveld I, II en III en IV, waardoor Roden en Nieuw-Roden volledig met elkaar vergroeid zijn geraakt.

Spelling
De officiële spelling van de plaatsnaam is met koppelteken. Op de plaatsnaamborden staat het (wellicht deels?) foutief gespeld zonder koppelteken. De gemeente heeft ons meegedeeld dat als de borden op enig moment aan vervanging toe zijn, ze vervangen zullen worden door borden met de correcte spelling.

Terug naar boven

Ligging

Nieuw-Roden ligt aan de westkant van Roden, O van Zevenhuizen (GR), Z van Nietap en Terheijl en NW van Roderesch.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Het deel van Roden dat volgens de plaatsnaamborden en postcode bekend staat als Nieuw-Roden heeft ca. 600 huizen met ca. 1.500 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis en beschrijving nederzetting

Vanaf eind 19e eeuw werd het hoogveengebied ten westen van Roden ontgonnen en werden wijken aangelegd: de Poolswijk, Langewijk, Bisschopswijk en Kortewijk (de laatste twee zijn grotendeels verdwenen), die allemaal uitmondden in de Oostindische Wijk halverwege Zevenhuizen. Deze wijken zijn vaarten waarover per trekschuit en andere kleine drijvende vaartuigen de turf werd afgevoerd. Na bebouwing rond deze vaarten en later langs de weg naar Zevenhuizen, vond rond de eeuwwisseling langzamerhand komvorming plaats van plaggenhutten rond het openbare schooltje uit 1903 aan de huidige Dorpsstraat en het kerkje dat gebouwd was in 1922.

Vanaf 1924 werd een begin gemaakt met vervanging van de plaggenhutten door stenen boerderijtjes en arbeiderswoningen. De laatste bewoonde plaggenhut bleef echter staan tot vlak voor de Tweede Wereldoorlog; tot ongeveer 1990 stond nog een exemplaar als herinnering aan de zuidkant van het dorp, bij de begraafplaats. Deze was echter in dermate slechte staat als gevolg van vandalisme dat hij werd afgebroken.

De nieuwe bebouwing bestond uit kleine vrijstaande en halfvrijstaande rode woninkjes, waardoor het geheel al snel de naam kreeg van ’t Rooie Dörp (Het Rode Dorp); een naam die tot vandaag de dag in gebruik is. De officiële naam is echter Brinkstratenbuurt, naar de in het midden gelegen Brinkstraat-Noord en –Zuid. Het geheel was een planmatige uitbreiding (de eerste in de gemeente Roden), rond een plantsoen, dat fungeerde als brink. Op die manier moesten de veenarbeiders er zich thuisvoelen, nu het aansloot op de traditionele belevingswereld van de bewoners. Ieder huisje werd omgeven door een ruime moestuin en sommige deden qua vorm zelfs denken aan een boerderijtje, zoals aan het begin van de Beukenlaan. Het resultaat was een tot voor kort goed bewaard gebleven tuindorp, waarvan er in Noord-Nederland nog maar weinig te vinden zijn. Wegens de bouwvallige staat van de huizen zijn zij recentelijk echter in dezelfde rode kleuren maar in nieuwe stijl herbouwd.

In de jaren dertig vond uitbreiding aan de noordkant plaats, rond de (voormalige) christelijke school aan de Eikenlaan. Lange tijd bleef Nieuw-Roden tamelijk arm, ook de eerste tijd na de oorlog. Het dorp werd later vrij sterk uitgebreid rond de oorspronkelijke staten en langs de uitvalswegen. De veenwijken werden grotendeels gedicht of groeiden vol met planten; de zandpaden werden voor het grootste deel verhard, terwijl sommige delen geheel werden geschrapt tijdens de ruilverkaveling. De kleine keuterijen zijn vrijwel allemaal verbouwd en de streek is vandaag de dag welvarender dan men ooit had kunnen vermoeden. (© Robert Kemkers)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De intentie is dat er medio 2019 een natuurbegraafplaats komt, aansluitend aan de bestaande begraafplaats in Nieuw-Roden. De bestemmingsplanwijziging die dit mogelijk maakt is medio 2019 opgesteld. Een bijzonderheid is dat er alleen urnen en geen kisten mogen worden begraven. Archeologisch onderzoeks- en adviesbureau De Steekproef acht de kans namelijk groot dat in het bos nog intacte grafheuvels voorkomen. Alleen met een sleuvenonderzoek, waarbij steekproefsgewijs wordt gegraven, is vast te stellen of dit daadwerkelijk zo is. Maar door de bosrijke omgeving zouden hiervoor bomen moeten worden gekapt. De gemeente wil het gebied hiervoor niet aantasten en heeft daarom voor de middenweg gekozen dat er alleen urnen de grond in mogen. Die hoeven namelijk maar 30 tot 40 centimeter diep, terwijl het gat voor een kist al snel meer dan 120 centimeter diep is. Sommigen waren sceptisch toen dit plan werd aangekondigd, maar later werden de meesten toch wel erg enthousiast. Het is een prachtige, parkachtige plek. Dat spreekt mensen enorm aan. Vermoedelijk is er op deze locatie plek voor ca. 1.000 urnen, dus daar kan de gemeente vele jaren mee vooruit.

- Vanaf de jaren tachtig werd een nieuwbouwwijk aangelegd aan de noordwestkant van Nieuw-Roden, deels ook fungerend voor Roden. Veel meer impact had echter de oprukkende bebouwing van de hoofdkern. Met de aanleg van de woonwijken Zultherveld, Roderveld en Vijfde Verloting werd de veenontginningsnederzetting Nieuw-Roden volledig verbonden met het moederdorp. Niet overal staat consequent een plaatsnaambord. Als vuistregel geldt dat alle nieuwe bebouwing bij Roden hoort, en alleen de oude, deels in dezelfde straat, officieel bij Nieuw-Roden. Het dorpscentrum en de winkels van het dorp gelden tegelijk als wijkcentrum voor de uitbreidingen.

In Nieuw-Roden stond lange tijd de smelterij van Huizing, waardoor de omliggende grond ernstig vervuild raakte. De Roder nieuwbouwwijk Vijfde Verloting, die in zijn geheel opgehoogd werd ten opzichte van het maaiveld, werd aanvankelijk om deze plek heengebouwd, terwijl men overging tot sanering. Rond 2000 is deze plek gesaneerd en nu is dit laatste vlekje ook volgebouwd. Er zijn reeds nieuwe plannen voor continuering van de woningbouw ten (zuid)westen van het dorp. Andere (provinciale) plannen zien meer in bebouwing aan de noordwestzijde, aansluitend op de toekomstige nieuwbouw van buurdorp Leek, om zo een dubbelkern te vormen. Politiek Noordenveld is hier echter niet warm voor te krijgen. Hoe dan ook zal het landschap en het aanzien van het dorp de komende jaren sterk wijzigen. Eigenlijk is er al geen sprake meer van een zelfstandig Nieuw-Roden en het dorp heeft dan ook eigenlijk maar amper driekwart eeuw bestaan.

- Het Bestemmingsplan kern Nieuw-Roden is in 2010 vastgesteld.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Nieuw-Roden heeft 1 rijksmonument, zijnde de voormalige christelijke lagere school uit 1931 van achitect H. Beumer op Eikenlaan 5.

- Net ten zuiden van de Brinkstratenbuurt ligt aan het einde van de Beukenlaan de begraafplaats, rustiek in een bosje. Op deze dodenakker zijn twee grafheuvels gevonden die ongeveer 4000 jaar oud zijn. In 2009 zijn deze grafheuvels opgeknapt door vrijwilligers van Dorpsbelangen Nieuw-Roden samen met Landschapsbeheer Drenthe. De grafheuvels waren overwoekerd door planten en er groeiden bomen op.

- Het hervormd kerkje uit 1922, op de hoek Dorpsstraat / Terheijlsterweg, is een zeer eenvoudig veenkerkje, typisch voor die tijd.

- Jannie Tonnis de Graaf en haar man Job Kuiper wonen in hun passie: Museumhuis Kunstpaviljoen. Een totaalkunstwerk van architectuur, interieur, kunst en natuur. Geïnspireerd door het Museum Insel Hombroich en het gedachtengoed van Helene Kröller-Müller creëerden zij in 1999 op het Drentse platteland in Nieuw-Roden hun museumhuis. Voor de basisvorm is uitgegaan van Villa Rotonda van Palladio, de doorkijkjes binnen zijn geïnspireerd op het werk van Frank Lloyd Wright. Hun visie op hedendaagse kunst heeft het echtpaar consequent doorgevoerd in het Kunstpaviljoen. Hier kunt u als bezoeker ervaren hoe het is: wonen tussen hedendaagse Nederlandse kunst en vormgeving.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Paasvuur. - Het is een van de grootste paasvuren dan Drenthe en misschien wel het grootste.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- De Knapzakroute Nieuw-Roden - Nietap (19 km, desgewenst op te knippen in 2 'lussen') is een deel uit de serie knapzakroutes (wandelroutes) door Drenthe.

- Goede wandel- en fietsmogelijkheden in het Natuurschoonbos tussen Nietap en Roden; o.a. bereikbaar vanaf Terheijl, ten noorden van Nieuw-Roden. Ook is er een bosje net ten zuiden van het dorp, en liggen er enkele schelpenpaadjes die een verrassende fietstocht garanderen door de uitgestrekte velden aan de zuidwestkant (rond de Veldweg).

- Naast de begraafplaats aan de onverharde Beukenlaan ligt de Erebergkamp, een mooi, klein hertenkamp met een vijvertje. Leuk voor zowel kinderen als volwassenen, bereikbaar vanaf de Esweg.

Terug naar boven

Beeld

- Oude foto's van Nieuw-Roden op Facebook.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Nieuw-Roden (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Belangenvereniging: - Dorpsbelangen Nieuw-Roden.

- Dorpshuis: - Dörpshuus NijRoon.

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Poolster heeft in 2012 een nieuw onderkomen gekregen. - Kinder- en buitenschoolse opvang De Kluts.

- Muziek: - Zangkoor de Briljantjes. Wellicht dat ze ook briljant zingen, maar de naam is in eerste instantie gekozen omdat er zoveel leden waren met een bril ;-)

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Nieuw-Roden. - KTP (Futsal vrouwenvoetbal en vrouwen combivoetbal). In de zomermaanden zijn ze ook van de partij bij de Eredivisie Beach Soccer. - V.O.G. is een vereniging voor gymnastiek, turnen, volleybal, blijf fit en freerunning. De vereniging is in 1963 opgericht en heeft ca. 150 leden in de leeftijd van 2 tot 82 jaar.

- Overige verenigingen: - Toneelvereniging EODS.

- Zorg: - Zorgboerderij Roccohoeve.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Nieuw-Roden.

Reacties

(3)

Ik zou graag willen weten hoe Nieuw-Roden werd geschreven, Roonerveld of Ronerveld in het oude geschrift van rond 1922 toen het Nieuw-Roden werd, weet u dat, ik hoor het graag, bij voorbaat dank.

Die naamswijziging ging in in 1930. Voorheen heette de plaats in de atlassen Roderveld, en het gebied er omheen stond op de kaarten als Roonderveld. U kunt dat desgewenst zelf nakijken op www.topotijdreis.nl. De dialectnaam/-spelling is Nei-Roon of 't Ronerveld, wat in die tijd ook wel met twee o's werd geschreven. Als u wilt weten welke spelling er precies in het raadsbesluit over de naamswijziging stond, wat u lijkt te vragen; dat besluit hebben wij niet dus dat weten wij niet. Wellicht heeft de historische vereniging van Roden dat: http://www.historischeverenigingroon.nl/

Door Jacco op 16 oktober 2015
Ik zou erg graag de plek willen weten waar mijn moeder is geboren.
Ze is geboren in het Roderveld in een woonwagen in 1926, ze heeft zich er altijd voor geschaamd, maar ik ben er trots op, ik zou zo graag weten waar was dan vroeger in 1923 een Roderveld waar woonwagens stonden, en zijn er nog foto's van rond die tijd, het houdt me erg bezig, mijn moeder is inmiddels overleden, zij is 89 jaar geworden.
Zou u mij kunnen helpen of een tip kunnen geven, zodat ik wat meer kom te weten waar Roderveld met de woonwagens vroeger was,
vr. gr. Jacco

Door Frank van den Hoven op 17 oktober 2015
Gecondoleerd met uw moeder. Ik hoop voor u dat er een reactie komt. Zo ja, zal ik het u melden. Maar ik denk dat de Historische Vereniging Roon u vast ook kan helpen. De contactgegevens van die vereniging vindt u hier: https://www.historischeverenigingroon.nl/contact/.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen