Nieuw-Heeten

Plaats
Dorp
Raalte
Salland
Overijssel

nieuw-heeten_plaatsnaambord.jpg

Nieuw-Heeten is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Raalte.

Nieuw-Heeten is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Raalte.

Nieuw-Heeten

Terug naar boven

Status

- Nieuw-Heeten is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Raalte.

- Onder het dorp Nieuw-Heeten valt ook een deel van de buurtschap Schoonheeten.

Terug naar boven

Naam

Spelling
Lokale instellingen (verenigingen e.d.) schrijven de plaatsnaam wisselend met en zonder koppelteken. Maar van de gemeente mag je ieder geval wél verwachten dat zij consequent is. Op de plaatsnaamborden staat de plaatsnaam met koppelteken (wat taalkundig ook te prefereren is. Zie daarvoor 6.E onder de link). Maar in de in 2009 in werking getreden gemeentelijke Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) heeft de gemeente de spelling Nieuw Heeten, zonder koppelteken dus, vastgesteld. Wij gaan er maar vanuit dat de spelling in de BAG een 'slip of the pen' is en houden op onze pagina de spelling mét koppelteken aan.

Oudere vermeldingen / naamgeving
"Toen op 23 oktober 1923 de kerk werd ingewijd, is de naam van de streek Achterhoek veranderd in Nieuw-Heeten." (bron: het onder Geschiedenis gelinkte artikel)

Terug naar boven

Ligging

Nieuw-Heeten ligt ZO van Raalte, NW van Holten.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Nieuw-Heeten heeft ca. 450 huizen met ca. 1.150 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Een prachtige beschrijving van het decennialange lobbyen en fondsenwerven voor het uiteindelijk kwam tot de kerk en school en daarmee het dorp Nieuw-Heeten, vinden wij op de site van de huidige parochie Heilig Kruis: "Een eerste poging om in de omgeving van "Den Achterhoek" een eigen kerk te krijgen werd gedaan door twee landbouwers destijds woonachtig nabij de plaats waar later de kerk is gebouwd. In 1874 begaven beiden zich naar de Deken van het dekenaat Deventer om te spreken over de mogelijkheid van een eigen kerk in Den Achterhoek. De Deken schijnt hun weinig of geen hoop te hebben gegeven; althans men is daar nooit op teruggekomen en van werken voor een eigen kerk in die tijd weet niemand iets te vertellen. Daar alle kans op een eigen kerk in de naaste toekomst dus scheen uitgesloten, werden verschillende boerderijen in de richting Espelo langzamerhand door de katholieken verkocht, wegens de grote afstand van kerk en school.

De eigenlijke voorbereidingen tot een eigen kerk in den Achterhoek vinden hun aanleiding in het streven naar een eigen school. Zowel bij Rooms als niet-Rooms bestond het verlangen naar een school in de omgeving. Geen wonder, want menig kind moest een afstand van 6-7 km afleggen om een school te bezoeken, en dat langs zand- en boswegen, in die tijd soms bijna onbegaanbaar, en die dikwijls ook nog gedeeltelijk in het duister moesten worden afgelegd. Tenslotte verrezen er twee scholen voor lager onderwijs nl. een aan de Holtenseweg (de huidge Bosschool) en de Poggebeltschool. De bewoners van de Helhuizen waren hier niet blij mee; de Bosschool was voor hun kinderen nog moeilijk te bereiken. De stichting van de Poggebeltschool stuitte op verzet bij de toenmalige pastoor van Heeten. Hij ontbood twee van zijn parochianen, die aan het hoofd van de beweging stonden en verbood hun verder daarvoor te werken. De beide parochianen Jan Herder en Henricus Schrijver, begrijpelijkerwijze zeer teleurgesteld, begaven zich naar de Deken van Deventer, die pastoor was te Duistervoorde. Deze vroeg beide bezoekers in welke buurtschap zij woonden. Was dit op zich genomen de Deken moeilijk uit te leggen, gelukkig had er iets plaats gehad, wat dit vergemakkelijkte. Een paar jaar tevoren was Deken Rekvelt, op kerkvisitatie zich begevende van Lettele naar Haarle, in de binnenwegen verdwaald; daar had hij toen aan de weg aangetroffen zijn twee bezoekers, die hem verder de goede weg naar Haarle hebben gewezen. De deken kon zich het voorval nog herinneren en zich voorstellen hoe afgelegen zij woonden. Hij antwoordde hen nu: verbieden voor die school te werken mag die pastoor in Heeten niet, wel het u afraden en dat doe ik u ook; u moet zien daar een kerkje te krijgen, dan komt de school er van zelf bij.

Ze zetten een paar grote ogen op... Dat zouden ze natuurlijk nog veel liever willen, maar daaraan mochten ze zelfs niet denken: in zo'n arme buurtschap was aan geen geld te komen... De deken lachtte en sprak: gij hebt mij eens de weg gewezen, ik zal U nu de weg wijzen, om een eigen kerkje te krijgen. Gij schommelt naar eens een paar keer per jaar de buurt rond, om een of ander, die fortuin heeft vergaard, aan de pols te voelen; en in uw omgeving kunt ge gaan, zoveel gij verkiest. Wat ging hun verlangen nu veel verder. Kon dat eens werkelijkheid worden, een eigen kerk hebben... Dit bezoek had plaats in het jaar 1895. Beide eerder genoemde personen, de eerdere ijveraars voor een eigen school werden nu de grote ijveraars en pioniers voor een eigen kerk. Na veel bedelen togen zij met een bedrag van Hfl. 28,25 op 26-11-1896 naar Utrecht. Monseigneur ontving hen zeer welwillend en liet zich van een en ander goed op de hoogte brengen. De monseigneur gaf geen toestemming in het eigen dekenaat te collecteren omdat er reeds drie priesters in het bisdom aan het collecteren waren voor nieuwe parochies, die veel harder nodig waren dan de hunne. Voor de pioniers zat er niets anders op om te proberen meer geld bij elkaar te krijgen. Na adressen verkregen te hebben bezochten zij een aantal goed gesitueerde burgers in Zwolle. Zo ook kwamen zij bij de Heer Vos de Wael, door wie zij nauwkeurig bevraagd werden naar de plaats waar zij dachten hun kerk te bouwen. Die vraag was koren op hun molen. Zij wezen de heer Vos de Wael op een stuk grond in diens bezit, liggende in den Achterhoek op de scheiding van de gemeenten Raalte, Hellendoorn en Holten. op een punt waar vijf wegen bijeenkwamen; geen geschikter punt volgens hen voor het bouwen van een kerk.

Zo ging het nog jaren door met inzamelen van geld op allerlei wijzen. Het gebeurde niet zelden, dat bij de verkoop van een koe, varken, schaap of geit wanneer zij het niet eens konden worden het verschil tussen vraag en bod ten goede kwam aan de te bouwen kerk. Zo ook ging menig gewonnen kaartcent in het busje voor de bouw van de kerk. Op 3 december 1920 schonk de eerdergenoemde dhr. Vos de Wael, inmiddels rechter te Roermond, het zo begeerde stuk grond. De opbrengt van de gerooide bomen leverde nog eens een flink bedrag op. Het jaar daarop (1921) werd kapelaan Scholtens naar Utrecht geroepen en verzocht voorbereidende maatregelen te treffen voor de stichting van een parochie in den Achterhoek. Ook hij zamelde veel geld in. In totaal werden ongeveer 110.000 (bedel)brieven verstuurd waarop in totaal Fl 43.000,00 binnen kwam.

Bij de publieke aanbesteding in augustus 1922 kwam de firma Koenders uit Enschede als laagste uit de bus met een aanneemsom van Fl. 87.797,00. Het grondwerk en transport van materialen hierin niet begrepen. Zo werden ca. 600.000 stenen voor kerk en schoolgebouw gehaald van de losplaats in Heeten, waar bovendien een paar schepen met ander materiaal werden gelost. Van het station Dijkerhoek werden ongeveer 100 wagens met hout en ander materiaal aangevoerd; metselzand werd gegraven uit de berg bij Helhuizen en langs zand- en boswegen werden van daaruit ongeveer 1000 wagens aangevoerd. Een hele prestatie voor zo'n kleine gemeenschap met meestal kleine paarden; slechts enkele boeren hadden 2 paarden. De school (kosten Hfl 41.587,00) werd eveneens aan Koenders gegund onder de voorwaarde dat deze uiterlijk 1 juli 1923, voor het begin van het nieuwe schooljaar, gereed moest zijn. Het lukte in 3 maanden 2 lokalen en een huis voor het hoofd van de school te realiseren. Hoewel de kerk van Nieuw-Heeten nog niet geheel gereed was, is deze op 23 oktober 1923 door de Aartsbischop van Utrecht ingewijd."

In 1923 zijn dus de Sint Josephkerk en de lagere school gebouwd. Dat jaar wordt daarom beschouwd als oprichtingsjaar van het dorp Nieuw-Heeten. "En zo kwam er dan een einde voor de meeste ingezetenen voor het afleggen van die grote afstanden naar de kerk in Haarle of Heeten, vaak bij donker, te voet of met paard en kar, of kleedwagen. Zo was het vroeger eens gebeurd, dat Jans Reusken, van het plaatsje waar later Kogelman woonde, op een avond in het donker terug kwam van Heeten (hij was koorzanger). Koldewee wist dat en wilde hem eens bang maken. Hij kroop in een zak, ging op het vonder over de waterleiding zitten, waar Jans over moest als hij over het kerkpad door het Hemmekesveld op huis aan liep. Jans schrok eerst wel, maar nam toen een paaltje en sloeg dat ding in de leiding. De volgende dag liep Koldewee met een poest aan de kop (buil aan het hoofd) en toen wisten ze ook wie de grap had uitgehaald." (bron: het hierna gelinkte artikel)

- Op de dorpssite van buurdorp Okkenbroek hebben wij een mooi verhaal gevonden met elementen uit de geschiedenis van Nieuw-Heeten. De naam van de auteur staat er niet bij, en ook geen datum of jaar. Zo te lezen betreft het herinneringen van iemand aan zijn jeugd in het dorp, en is het te dateren in de jaren zeventig, omdat er ergens gesproken van wordt dat het ten tijde van het schrijven van het artikel een jaar na de uitgevoerde ruilverkaveling is, en dat ca. vijftig/zestig jaar geleden de kerk er nog niet was.

- "Dorpsarchief Nieuw-Heeten is een groep enthousiaste mensen die de historie van het dorp in kaart en beeld proberen te brengen. Wij zijn vooral op zoek naar gegevens van vroeger en nu van het dorp en omgeving en willen dit vastleggen. Deze foto’s en alle andere materialen kunnen door ons worden gescand. Alles blijft in je eigen bezit. Dit kan zijn: familiegegevens en familiefoto’s; foto’s van huizen, boerderijen en bedrijven; schoolfoto’s van vroeger en nu; allerlei foto’s wat met het dorp heeft te maken; bidprentjes; krantenknipsels; verhalen van vroeger en nu; films van vroeger en nu; ansichtkaarten van het dorp; gegevens van vroeger en nu uit het dorp en omgeving; boeken waar informatie instaat over het dorp. Het is de bedoeling zo een steeds completer beeld te schetsen van het leven vroeger en nu in Nieuw-Heeten." Helaas is men op de dorpssite, waar wij dit artikel vanaf hebben gehaald, vergeten om concactgegevens te vermelden...

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "In de Structuurvisie gemeente Raalte is aangegeven dat alle kernen binnen de gemeente ruimte moeten krijgen om - naar verhouding - te groeien. Deze keuze maakte het noodzakelijk om voor Nieuw-Heeten de ontwikkelingsmogelijkheden voor de lange termijn te verkennen. Dit heeft geleid tot een dorpsvisie voor de periode tot 2025, die is opgesteld door een projectgroep, waarin de gemeente, Plaatselijk Belang en de ondernemersvereniging zitting hadden. Zij werden ondersteund door Bureau Nieuwe Gracht. Voortborduren op bestaande kwaliteiten staat centraal in de in 2014 verschenen Dorpsvisie.

Dit is vertaald in een Raamwerk, waarin de essentie van het dorp Nieuw-Heeten is vastgelegd. Alle toekomstige ontwikkelingen in en rond het dorp moeten op dit Raamwerk aansluiten en het zo mogelijk versterken. Aan het Raamwerk zijn bovendien spelregels gekoppeld. Spelregels die de kwaliteiten van het dorp bij verdere ontwikkeling moeten waarborgen. Deze spelregels zijn altijd van toepassing, op welke ontwikkeling dan ook. Met het Raamwerk als ondergrond is een visiekaart opgesteld, waarop de belangrijkste ruimtelijke ontwikkelingen, wensen en keuzes zijn weergegeven. Het gaat dan bijvoorbeeld om kleinschalige voorstellen voor het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit, keuzes voor te ontwikkelen woningbouwlocaties en de keuze voor de ontwikkeling van een nieuw bedrijventerrein." (bron: Bureau Nieuwe Gracht)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Nieuw-Heeten heeft 5 gemeentelijke monumenten.

- Nieuw-Heeten is als plaatsnaam en als dorp ontstaan door de bouw van de RK St. Josephkerk (Scholtensstraat 1) in 1923. Het is een typerend werk uit het latere oeuvre van architect Wolter te Riele (1867-1937). De kerk is uitgevoerd als driebeukige hallenkerk onder doorlopend leien zadeldak met eindschilden. Aan de westzijde is binnen de bouwmassa een toren opgenomen. Deze toren is opgebouwd in drie geledingen en gedekt met tentdak. Aan de rechterzijde is een traptorentje aangebouwd. De toegang is teruggeplaatst in een gemetseld boogportiek, daarboven drie gotiserende vensters, in de bovenste geleding galmgaten en blindnissen. De gevels van de kerk worden gedeeld door steunberen waartussen gotiserende ramen met glas-in-lood vulling. Het middenschip is aan beide zijden met dakkapellen doorgetrokken waardoor in de muraalbogen van het gewelf licht in de kerk toetreedt. Het koor wordt gesloten met een vijfhoekig koor, de beide zijbeuken met een driehoekig koor. De pastorie is gelijktijdig aangebouwd en bestaat uit twee bouwlagen hoog en gedekt met een leien schilddak.

In de kerk een orgel uit 1836, oorspronkelijk van orgelbouwer Linsen, herbouwd in de kerk van Naarden en in 1923 door Van Eck en Maars herbouwd op de huidige locatie. Het orgel is in de jaren negentig geheel gerestaureerd.- Hier vind je een prachtige fotoreportage van het interieur, door Kerkfotografie.nl. "Gekoppeld aan het kerkgebouw bevindt zich een secretariaat en woning. De woning gebouwd als pastorie is momenteel verhuurd voor bewoning. Achter het kerkgebouw ligt een begraafplaats met daaromheen een processiepad. De voormalige parochie behoorde achtereenvolgens vanaf 1991 tot de cluster Heeten - Nieuw-Heeten - Holten en vanaf 2002 tot het samenwerkingsverband De Hoeksteen. Sinds 2010 is St. Joseph een locatie van de nieuwe Parochie Heilig Kruis. Het dorp ligt aan de voet van de Holterberg. Het grondgebied behoort merendeels tot de gemeente Raalte maar ook vallen delen onder de gemeenten Hellendoorn, Rijssen-Holten en Deventer. De kerkelijke grenzen zijn veel ruimer en grenzen aan de zuidoostzijde aan Laren en Rijssen. Geloofsgemeenschap St. Joseph telt bijna 1.300 ingeschreven leden, waarvan bijna 300 woonachtig in Holten. Sinds 1965 is het voor bewoners in Holten mogelijk in het weekend in gebouw Irene, gelegen in het centrum van Holten, een kerkdienst bij te wonen. De geloofsgemeenschap is nauw verbonden met die in Nieuw-Heeten." (bron: Parochie Heilig Kruis)

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Popfestival Orangepop op Koningsdag is gratis toegankelijk.

- In de laatste week van de schoolvakantie lopen alle basisschoolkinderen van Nieuw-Heeten en omstreken vanaf het schoolplein naar het Gerritsenbos (naast MFA De Belte) om lekker te ravotten tijdens de Bosweek. Hutten bouwen in het bos en spelletjes doen om zo de bekende goud- en zilverstaven te verzamelen. Van maandag t/m woensdag wordt er in het bos gespeeld. Op de donderdag staat Avonturenpark Hellendoorn op de planning. Het is altijd een erg leuke afsluiter van de schoolvakantie.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Nieuw-Heeten, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Nieuw-Heeten.

- Nieuws: - "Dorpskrant Nieuw-Heeten is het tweewekelijks nieuwsblad van, voor en door het dorp. Hierin vind je alles wat te beleven is op het gebied van cultuur, sport, activiteiten, Plaatselijk Belang, school en kerk. Als particulier (of vereniging, goed doel) kun je gratis een klein oproepje laten plaatsen op het prikbord. Bedrijven kunnen in de Dorpskrant adverteren. Tevens kunnen er folders, flyers of boekjes worden ingevoegd."

- Belangenorganisatie: - Plaatselijk Belang Nieuw-Heeten is een vereniging die de inwoners van het dorp vertegenwoordigt, waarbij ze als doel hebben de belangen te behartigen van de inwoners van zowel de kern als het buitengebied. Ze maken zich sterk om hun standpunten kenbaar te maken bij het gemeentebestuur om het woonplezier in het dorp te behouden en waar mogelijk te vergroten. Hierbij kun je denken aan onderwerpen als het realiseren van een hekwerk om een speelveldje, het uitbreiden van de woningbouw voor starters en senioren, infrastructuur en aanleg glasvezel in het dorp en buitengebied.

- MFA: - Veel mensen in omliggende kleine kernen (met name Espelo, Dijkerhoek, Okkenbroek en Haarle) zijn qua voorzieningen en verenigingsleven aangewezen op Nieuw-Heeten. Het verenigingsleven concentreert zich in en rondom het Timmermanshuis en sportcomplex De Belte. Het betreft onder meer een omni-sportvereniging, waarin voetbal, handbal, volleybal en tennis zijn ondergebracht, een carnavalsvereniging, een katholieke bond voor ouderen, een krea-doe-club, schilderclubs, jongerenclub, toneelvereniging en koren. In totaal maken meer dan 20 clubs, groepen, verenigingen en organisaties gebruik van de ruimtes in het Timmermanshuis.

- Jeugd: - Joclunie biedt de jeugd in Nieuw-Heeten en omstreken een leuke vrijetijdsbesteding. Activiteiten worden georganiseerd speciaal voor de doelgroep: jongeren tussen de 12 en 16 jaar.

Reactie toevoegen