Niawier

Plaats
Dorp
Noardeast-Fryslân
Fryslân

niawier_collage.jpg

Niawier is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Noardeast-Fryslân. T/m 1983 gemeente Oostdongeradeel. In 1984 over naar gemeente Dongeradeel, in 2019 over naar gemeente Noardeast-Fryslân. (© Jan Dijkstra, Houten)

Niawier is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Noardeast-Fryslân. T/m 1983 gemeente Oostdongeradeel. In 1984 over naar gemeente Dongeradeel, in 2019 over naar gemeente Noardeast-Fryslân. (© Jan Dijkstra, Houten)

Niawier..JPG

Bijna in Niawier

Bijna in Niawier

Niawier. (2).JPG

De Hervormde kerk aan het Tsjerkepaed in Niawier, met het beeld van Anders Minnes Wijbenga. Over beide vind je nadere informatie in het hoofdstuk Bezienswaardigheden.

De Hervormde kerk aan het Tsjerkepaed in Niawier, met het beeld van Anders Minnes Wijbenga. Over beide vind je nadere informatie in het hoofdstuk Bezienswaardigheden.

Niawier.JPG

Het Linepaed, vanaf de kerk gezien, in Niawier

Het Linepaed, vanaf de kerk gezien, in Niawier

Niawier

Terug naar boven

Status

- Niawier is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Noardeast-Fryslân. T/m 1983 gemeente Oostdongeradeel. In 1984 over naar gemeente Dongeradeel, in 2019 over naar gemeente Noardeast-Fryslân.

- De inwoners van het kleine dorp Niawier en het qua aantal huizen en inwoners nog 7x kleinere buurdorp Wetsens werken op veel gebieden samen en hebben veel gemeenschappelijke voorzieningen en verenigingen. Zo is er bijvoorbeeld een gezamenlijke dorpsraad. Je zou ze dan ook als een 'tweelingdorp' kunnen beschouwen. Maar er bestaan ook veel samenwerkingsverbanden met de buurdorpen Metslawier en Oosternijkerk.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Nijewier.

Oudere vermeldingen
1467 Nyaweer, 1543 Næwier, 1573 Nyewerr, Nawier, 1664 Nyewier, 1718 Nijewier, 1786 Nieuwier, Nyewier.

Naamsverklaring
Samenstelling van nye, nia 'nieuw' en wier = weer 'werf, opgeworpen hoogte voor bewoning'.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Niawier ligt Z van het dorp Nes, ZZW van het dorp Oosternijkerk, ZW van de dorpen Lioessens en Morra, WNW van het dorp Metslawier, NW van het dorp Jouswier, NNW van het dorp Oostrum, NO van het dorp Wetsens en de stad Dokkum, O van het dorp Hantum, OZO van het dorp Hantumhuizen en ZO van het dorp Wierum.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Niawier 57 huizen met 381 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 140 huizen met ca. 360 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Evenals voor veel andere ‘wier’-dorpen in Noordelijk Oostergo geldt ook voor Niawier dat de woonheuvel een geringe hoogte heeft en langwerpig of zoals in dit geval meer vierkant van vorm is. Binnen het vierkant van straten, dat als ‘ring’-weg mag worden opgevat, is het terrein door enkele stegen en paden verder rechthoekig opgedeeld. Kenmerkend is voorts dat de kerk en het kerkhof geen centrale plaats in de plattegrond innemen, maar enigszins terzijde staan. Een vergelijking van de huidige situatie met de Schotanuskaart en het kadastrale minuutplan leert dat het dorp in de loop van de tijd iets dichter bebouwd is geraakt. De aanwezigheid van een enkele boerderij in de dorpskom en een aanzienlijke oppervlakte aan tuinen op de wier geven het dorp nog altijd een duidelijk agrarisch karakter.

Vroeger stond het klooster Sion in het dorp. Dit cisterciënzerklooster was een van de rijkste kloosters van Friesland en bezat meer dan 1200 pondemaat aan grond. Tegenwoordig is het een woonboerderij. Het klooster heeft een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van Niawier. Sion was een zusterklooster van klooster Claercamp te Rinsumageast. Het huidige dorps- en zalencentrum Nij Sion en het Talma Sionsberg ziekenhuis in Dokkum zijn naar dit klooster vernoemd.

- Geschiedenis van Niawier.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Niawier heeft 2 rijksmonumenten.

- De Protestantse (PKN) Kleastertsjerke (Tsjerkepaed 4) is een zaalkerk met driezijdig gesloten koor en rondboogvensters, staand op een terp en gebouwd uit kloostermoppen van de vorige kerk. In de geveltoren met ingesnoerde spits een mechanisch torenuurwerk. Boven de ingang aan de noordzijde staat op een gevelsteen dat de eerste steen is gelegd door Cornelis Bosman op 19 april 1678. Uit dat jaar is ook de preekstoel. Het interieur wordt gedekt door een tongewelf. In 1817 is de kerk gerestaureerd. Het orgel uit 1818 is gemaakt door J.A. Hillebrand. In 1997 zijn tijdens restauratiewerkzaamheden enkele grafstenen uit de 17 eeuw opgedoken. Deze zijn in het middenpad van de kerk geplaatst. De kerk valt tegenwoordig onder de Protestantse Gemeente Metslawier - Niawier.

- De Gereformeerde Kerk van Niawier (Bornensisstrjitte 7), die de afgelopen jaren De Moeting heette, had van 1888-1952 een samenwerkingsverband met de Gereformeerde Kerk van Metslawier betreffende erediensten en een gezamenlijke predikant. Sinds 1999 vormden de Hervormde en Gereformeerde kerken van de beide dorpen, in totaal 4 stuks, een federatie. In 2010 zijn ze gefuseerd tot de in de vorige alinea gelinkte PKN-gemeente. Omdat het onderhoud van 4 kerkgebouwen voor de kerkelijke gemeente niet op te brengen is, is de Gereformeerde kerk van eerstgenoemd dorp in 2010 aan de eredienst onttrokken en verkocht. De kerk is herbestemd tot woonhuis.

- "In hiel moaije tiid belibbe ik mei it Anders Minnes Comité, 1966-1970. Wy soargen meiinoar foar in byld yn Nijewier en it boek 'Alderheljen', mei in kar út it wurk en it libbensferhaal fan Anders Minnes Wijbenga. Byldhouster Maria van Everdingen makke it byld. Se hat deryn fêstlein in ierappel sykjend minske, dy’t oer it fjild sjocht en mimert. It gefoel fan tankberheit foar iten en dat by soargen dy’t er ek binne. 'It ljocht oer it fjild'. Ljocht dat er yn syn Psalm 27 beneamt mei: God is myn ljocht, myn heil, myn treast, en blidens. 18 september 1970 wie de dei dat it byld ûntbleate is, de Griff. Tsjerke wie grôtfol en yn Nij Sion wie in útstalling oer de dichter. It boek 'Alderheljen' gong dat it slydjaget. Moaije, ûnferjitlike minsken: it komité bestie út: Gjerryt Haaksma (Anjum), de masters Visser (Ingwjirrum), Wiersma (Easternijtsjerk), bakker Jan Walda (Nijewier), Doet Visser (berne yn Wetsens), en my." Aldus Doede Wiersma op de Facebookpagina van Niawier-Wetsens, maart 2020. Zie ook de beschrijving m.b.t. Anders Minnes Wijbenga onderaan deze pagina.

Terug naar boven

Evenementen

- Dorpsfeest Niawier-Wetsens (juni). De jeugd van deze dorpen heeft in 2018 bij de burgemeester van de toenmalige gemeente Dongeradeel aandacht gevraagd voor de volgens hen wel erg strenge regels voor hun dorpsfeest en voor de dorpsfeesten in bredere zin in die gemeente. "Jullie mogen niet over provinciale wegen rijden, alleen oversteken. Volgend jaar worden aparte jeugdroutes niet meer toegestaan", stelde de gemeente onder meer als voorwaarde voor het Dorpfeest 2018. "Dan creëer je wel een bepaalde smaak, want de jeugd besteedt duizenden euro's aan een wagen, doet er een jaar zijn best voor, dus dan wil je die ook in andere dorpen laten zien. Maar nu mag je het eigen dorp niet eens uit", aldus Aant Jelle Soepboer, een van de initiatiefnemers van een open brief in september 2018 aan de burgemeester over deze kwestie. Ze vinden het ook niet fair dat de dorpen jaarlijks maar twee evenementen mogen organiseren. "In het dorp mag je maar één bijzonder evenement per jaar houden naast het dorpsfeest. In Dokkum zijn dat er jaarlijks zes binnen de bolwerken en zes daarbuiten." (bron en voor nadere informatie en beluister ook het interview met Aant Jelle Soepboer op Omrop Fryslân, 11-9-2018)

- In 2021 krijgt het dorp zijn eerste Openluchtspel. - "Noordoost Friesland is een culturele stichting rijker. Niawier vestigt zich op de culturele kaart, om precies te zijn met de in maart 2020 opgerichte Stichting iepenloftspul Nijewier. De bestuursleden hebben lang uitgekeken naar dit moment. Nu de stichting een feit is kunnen de plannen van de afgelopen maanden vorm gaan krijgen. Maar als nieuwe stichting is de grootste uitdaging eerst om geld te genereren. Openlucht producties zijn tegenwoordig van hoog niveau en daar gaat veel geld mee gemoeid. Klein beginnen is geen optie voor de initiatiefnemers, nee er wordt groots gedacht. Men zal dus in de oude gewelven van waar ooit een klooster stond in ons dorp de schatkist moeten vinden of ludieke acties op touw moeten zetten. Ook zal er aan fondsenwerving worden gedaan. De klok mag luiden om het nieuws te verspreiden. Want het iepenloftspul over het voormalig Kleaster Sion brengt de geheimen van ooit in 2021 ten tonele. Dus noteer 15, 17 of 18 september 2021 vast in je agenda. Want dit wil je niet missen, hier wil je deel van zijn! Als je op de hoogte wilt blijven van onze vorderingen, volg ons dan op Facebook! (zie de link hierboven, red.)." Aldus de stichting op haar Facebookpagina anno maart 2020.

- Vrijdagavond 15 november 2019 was het in heel Fryslân Verhalenavond. Het was het vervolg op de geweldige 2018 Verhalen waarmee LF2018 begon. Op Verhalenavond ontmoet heel Fryslân elkaar om te luisteren naar verhalen. Verhalen in huiskamers, musea, cafés, overheidsgebouwen, bij verenigingen en bedrijven. Tijdens editie 2019 zijn er in maar liefst 76 dorpen en steden in heel Fryslân in totaal 350 verhalen verteld. Het was in de hele provincie zo'n groot succes dat er ook in 2020 weer een editie van de Verhalenavond komt. Ook in Niawier deed men mee aan de Verhalenavond 2019. Omdat dit toch wel een heel bijzonder evenement is, vermelden wij hier de aankondiging van editie 2019 (door Worstmakerij Weidenaar), natuurlijk ook in de hoop dat er ook in dit dorp ook een editie 2020 komt:

"Sinds 2004 staat onze worstmakerij in Dokkum, maar daarvoor stond deze in Niawier. Nu woont Durk Weidenaar, broer van Lieuwe, in het pand waar vroeger de winkel en worstmakerij waren. Tijdens de Verhalenavond vertelt Tiny Weidenaar (tweede generatie) over hoe het er vroeger aan toe ging en kleindochter Afke Weidenaar vertelt over Stal Weidenaar dat nu in het pand gevestigd is. Niet alleen bij Durk gaan de deuren open; ook het oude klooster, de openbare basisschool, de oude smederij en de oude bakkerij doen mee aan de Verhalenavond. Het gaat in de verhalen veelal over vroeger tijden. In sommige verhalen was er nog geen elektriciteit, auto, mannen om vrouwen te beschermen, tractor of computergestuurde ovens. Er werden wel paarden beslagen, beesten gedood, kinderen gestraft met liniaal en nonnen die werkten op het land.

Ben je al nieuwsgierig naar de verhalen van Niawier? Kom dan op 15 november 2019 meeluisteren. Op de volgende adressen ben je van harte welkom en vertellen deze toppers over de schatten van hun dorp: Jenny Boonstra Wiersma (De Singel 43, Kleaster Sion), Coen en Anne van Etten (Tsjerkepaed 2, oude openbare school), Gosse Veenma (Linepaed 11, oude smederij waar Klaas Dijkstra woont), Gjalt Walda (Siercksmawei 6, oude bakkerij), Afke Weidenaar (Bredewei 4, Stal Weidenaar) en Tiny Weidenaar (Bredewei 4, Oude slagerij). Om 19.00, 19.30, 20.00, 20.30 en 21.00 uur worden de verhalen verteld, zodat je alle schatten kunt bezoeken, in een volgorde die je zelf bepaalt. De plekken waar de verhalen verteld worden zijn te herkennen aan een wapperende vlag en speciale verlichting."

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In mei 2019 is er door de dames van de Dorpstuin samen met de schoolkinderen van het dorp op verschillende locaties in het dorp bloemenzaad gezaaid. Het plan om meer biodiversiteit in het dorp te krijgen is ontstaan door bloeiende velden in de omgeving. "Als het in andere dorpen kan dan kunnen wij het ook", zo dachten ze. In overleg met de toenmalige gemeente Dongeradeel zijn vier locaties in het dorp uitgekozen om dit te realiseren. "In Limburg hebben ze een Rozendorp (Lottum, red.), laten wij van Niawier samen een rijk bloeiend Bloemendorp maken", aldus de initiatiefnemers.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Niawier, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Niawier en Wetsens.

- Nieuws: - Nieuws uit Niawier en Wetsens op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Dorpsbelang Niawier-Wetsens is een niet-politieke vereniging, die opkomt voor het algemene belang van de inwoners van deze dorpen. Tevens vertegenwoordigt Dorpsbelang de beide dorpen naar buiten toe. Dit gebeurt op allerlei manieren: door ‘sociale’ activiteiten te organiseren, plannen maken, projecten in eigen beheer uitvoeren, overleg voeren met de gemeente over ontwikkelingen enz. Samen met de inwoners wil Dorpsbelang leefbare dorpen behouden, waar aandacht is voor de woonomgeving en werkgelegenheid. Ook is het zeer belangrijk om een accommodatie te behouden waar het sociaal-culturele leven kan blijven plaatsvinden. Want ook al is er veel van de oude bedrijvigheid uit de dorpen verdwenen, het dorp als gemeenschap is blijven bestaan.

Dorpsbelang Niawier-Wetsens is de initiatiefnemer van periodiek overleg tussen alle organisaties en verenigingen die de beide dorpen kennen. Dit om de communicatie te verbeteren en richting overheden één lijn te kunnen trekken. Besluitvorming komt tot stand in de bestuursvergaderingen. Daar waar het gaat om grote of ingrijpende besluiten zal het bestuur de leden raadplegen in de jaarlijkse ledenvergadering, of indien nodig op een uit te schrijven bijzondere ledenvergadering. Het is dus in het belang van de bewoners van beide dorpen om lid te zijn van de vereniging, zodat men ook invloed heeft bij de besluitvorming. Vanaf 18 jaar kan men lid worden. Hiervoor betaalt men een kleine contributie.

Dorpsbelang heeft ook een aantal commissies en beheerders in het leven geroepen. Dit is o.a. de Activiteitencommissie. De commissie organiseert activiteiten voor de inwoners van Niawier en Wetsens, voor jong en ouder. De activiteiten variëren van karten tot Pietendisco, fietstocht, klaverjassen. Dorpsreisje, knutselavond enz. Ook is er een Groencommissie. Zij onderhouden in overleg met Staatsbosbeheer en Landschapsbeheer Fryslân het dorpsbos en verrichten 1x per jaar snoeiwerk."

- Dorpshuis: - Als laatste van de - voor Dongeradeelse begrippen - grotere dorpen van Dongeradeel heeft Niawier een dorpshuis gekregen. Dat is eind 2009 besloten. Verenigingsgebouw Nij Sion (Bornensisstrjitte 4) uit 1967, dat voorheen vermoedelijk van de Hervormde dan wel de Gereformeerde kerk was, is daarvoor verbouwd. Het dorp telt meer dan 20 verenigingen en de druk op het kleine gebouwtje werd met het jaar groter. Omdat het dorp voorheen nog nauwelijks een beroep heeft gedaan op het subsidiepotje van Dongeradeel heeft de gemeente €100.000 bijgedragen in de kosten van de verbouwing. Ook de provincie en diverse fondsen hebben meebetaald aan het project, dat in totaal €365.000 heeft gekost. Zoals niet ongebruikelijk in dit deel van Fryslân hebben ook de inwoners de armen flink uit de mouwen gestoken. Dorpshuis Nij Sion is begin 2011 gereedgekomen.

"In het hart van het rustieke dorpje Niawier vind je dorpshuis Nij Sion, geheel gebouwd en gerund door betrokken vrijwilligers met hart voor jouw zaak. De stijlvol ingerichte zalen bieden tal van mogelijkheden voor je (trouw)feest, jubileum, vereniging, gezellig samen zijn met familie en vrienden of voor je vergadering. Nij Sion is uitgerust met een drietal zalen, een keuken, een bar, ruime entrée met invalidentoilet. Uitgerust met voldoende tafels, stoelen, internet, beamer en een mobiel podium, biedt Nij Sion plek voor zowel bruiloftsfeest als conferenties en ruimte tot ruim 200 gasten. Van alle moderne gemakken voorzien, betaalbaar, maar bovenal met persoonlijke service en Friese gastvrijheid. Tevens kunnen wij je catering verzorgen. Koffie, thee, gebak, hapjes, snacks of een compleet buffet, het kan allemaal. Informeer vrijblijvend naar prijzen en mogelijkheden.

Ontvang je gasten in de Húskeamer, vier feest in de Kleasterseal. Gebruik de Steurseal voor al je trouwcadeaus of als omkleedruimte. Vier je trouwdienst in het Hervormde kerkje op 150m lopen vanaf Nij Sion. Eet met al je vrienden aan een van onze buffetten, en sluit de avond tevreden af bij de openhaard in de Húskeamer. Of verzin zelf nóg iets beters! De vrijwilligers van Nij Sion staan klaar om je een onvergetelijke dag te bezorgen. Organiseer je eigen kinderkledingbeurs of andere festiviteit. Ruimte nodig voor je plannen? Informeer naar de mogelijkheden! Ook voor culturele uitingen kun je prima bij Nij Sion Niawier terecht. Denk aan huiskamerconcerten, kamerconcerten, kleine dans- of theatervoorstellingen. In overleg kunnen wij ook de benodigde techniek voor je regelen. Wil je Nij Sion met eigen ogen bekijken, maak dan een afspraak voor een bezichtiging."

- Onderwijs: - Basisschool By de Boarne in Niawier is met ingang van schooljaar 2018-2019 samengegaan met de Foeke Sjoerds Skoalle in Oosternijkerk tot één school met één team. De beide locaties blijven vooralsnog gehandhaafd, maar het is wel de bedoeling dat er over niet al te lange tijd één nieuw Integraal Kindcentrum komt voor de beide dorpen, waarna de oude locaties worden opgeheven. "Maar liefst 33 namen zijn door ouders, kinderen en dorpsgenoten ingebracht bij de prijsvraag voor de nieuwe naam van de school. De fusieschool heeft de naam Basisschool Wrâldwizer gekregen. De bedenkers motiveerden dit als volgt: 'We hebben gekozen voor een mooie Friese naam. Er is nog geen basisschool met deze naam. De naam staat voor uitdaging en avontuur, vrede en respect, warmte en openheid, plezier, zelfstandigheid en creativiteit; vaardigheden die een kind nodig heeft om de weg te vinden in onze wereld.' De stuurgroep kan zich helemaal vinden in deze naam en deze omschrijving, het geeft een mooie inhoud aan dat wat wij de komende jaren willen realiseren."

- Jeugd: - Jeugdhonk It Hokje.

- Sport: - Kaatsvereniging KF De Trije Doarpen is er van en voor de dorpen Oosternijkerk, Niawier en Metslawier.

- Ook voetbalvereniging Ropta Boys is er van en voor de hiervóór genoemde dorpen.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Niawier.

Terug naar boven

Bekende Niawierster

- "Anders Minnes Wijbenga, 1881-1948. Gernier, dichter, út Niawier, ek it berteplak fan myn frou. Njonken de hurde striid om it bestean as lytse boer op in mingd bedriuw, hat Wybenga in soad gedichten en ferhalen skreaun. Alle psalmen yn it Frysk oersette, wat in ûnbidich stik wurk. Hiel moai en weardefol, omdat it tsjûget fan in tiid dy’t foarby is, is de bondel 'Ljocht oer it fjild'." Aldus Doede Wiersma op de Facebookpagina van het dorp, maart 2020. Zie ook de beschrijving m.b.t. Anders Minnes Wijbenga in het hoofdstuk Bezienswaardigheden.

Reactie toevoegen