Munnekezijl

Plaats
Dorp
Noardeast-Fryslân
Fryslân

munnekezijl_oranjecommissie.jpg

De Oranjecommissie Munnekezijl organiseert diverse evenementen door het jaar heen, zoals uiteraard Koningsdag, maar bijv. ook de feestweek in augustus

De Oranjecommissie Munnekezijl organiseert diverse evenementen door het jaar heen, zoals uiteraard Koningsdag, maar bijv. ook de feestweek in augustus

munnekezijl_muziekvereniging_tida_kira.jpg

Het kleine dorp Munnekezijl met nog geen 500 inwoners heeft een bijna 100 jaar oude, maar nog altijd bloeiende muziekvereniging met de exotische naam Tida Kira, wat 'Nooit Gedacht' blijkt te betekenen.

Het kleine dorp Munnekezijl met nog geen 500 inwoners heeft een bijna 100 jaar oude, maar nog altijd bloeiende muziekvereniging met de exotische naam Tida Kira, wat 'Nooit Gedacht' blijkt te betekenen.

munnekezijl_kattenopvang_bastet_kopie.jpg

Kattenopvang en -pension Bastet in Munnekezijl is tevens een dagbestedingsplek voor mensen met een beperking. Een in Nederland unieke combinatie. Donaties zijn zeer welkom!

Kattenopvang en -pension Bastet in Munnekezijl is tevens een dagbestedingsplek voor mensen met een beperking. Een in Nederland unieke combinatie. Donaties zijn zeer welkom!

Munnekezijl

Terug naar boven

Status

- Munnekezijl is een dorp* in de provincie Fryslân, gemeente Noardeast-Fryslân. T/m 2018 gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland.

* Munnekezijl is lange tijd een buurtschap onder Burum geweest. Pas in 1912 heeft het de dorpsstatus toegekend gekregen.

- Munnekezijl heeft een dorpswapen en -vlag.

- Onder het dorp Munnekezijl vallen ook het restant van de grotendeels afgebroken buurtschap De Schans en de buurtschappen De Kolk (deels) en Krabburen.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Muntsjesyl.

In het Kollumerlands
Muntjeziel.

Uitspraak
Muntjesiel.

Oudere vermeldingen
2e helft 16e eeuw Muckezijl, ca. 1660 Munnekezyl.

Naamsverklaring
Samenstelling van muncke, munneke 'monnik' en zijl 'uitwateringssluis'. De nederzetting is na de bedijking van Munnikeoog (ca. 1450) gesticht door de monniken van Gerkesklooster. Lieden uit Achtkarspelen brachten in 1476 schade toe aan deze sluis; blijkbaar voldeed deze zijl niet voor de erachter gelegen streken.(1)

Terug naar boven

Ligging

Munnekezijl ligt NO van Kollum en Burum, NW van Grijpskerk en grenst in het O aan de provincie Groningen en in het N aan het Lauwersmeer. Het N buitengebied van het dorp, dat een deel van de Kollumerwaard beslaat, valt al onder het Lauwersmeergebied. In het Munnekezijlster deel van de Kollumerwaard ligt Proefboerderij Kollumerwaard, waar praktijkonderzoek plaatsvindt naar aardappelen en suikerbieten.

O langs het dorp loopt de Munnekezijlstrried, die ter plekke de grens vormt met de provincie Groningen. Vlak voor Lauwerzijl buigt deze grens naar het W (Lauwerzijl ligt in Groningen). De waterloop komt in het N, bij de sluis bij Zoutkamp, uit in het Reitdiep (O van de sluis) en/of de Zoudkamperril (W van de sluis).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Munnekezijl 47 huizen met 333 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 200 huizen met ca. 490 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In de monding van de Lauwers, dicht bij de Lauwerszee, lag vroeger een eilandje genaamd 't Oegh. Dit betekent letterlijk: eiland (vergelijk Schiermonnikoog: 'het eiland van de Schiere Monniken'). De monniken van Gerkesklooster hebben in 1471 een sluis in de Lauwers gelegd en daarbij ontstaat het dorp Munnekezijl.

Onderwijs
Het onderwijs in Munnekezijl wordt aanvankelijk gegeven door dezelfde monniken die de sluis hebben gesticht, of door de pastoor of hulppriester. Door de Reformatie van 1580 komt het onderwijs in handen van de regering. Toch zijn het vaak nog dezelfde geestelijken die les blijven geven: ze zijn met de Reformatie meegegaan en houden zo hun baan als onderwijzer.

Het onderwijs in het dorp wordt evenals het kerkelijk leven vermoedelijk in eerste instantie vanuit Burum gecoördineerd. En dat geeft een aardig feit want in Burum is in 1475 al een onderwijzer. Hij komt voor in een oude oorkonde: "Wopke, scoelmeyster", zo wordt hij vermeld. Dat betekent dus dat Burum en Munnekezijl kunnen bogen op een zeer oude school. Misschien wel een van de oudste scholen van Fryslân. In 1611 krijgt het dorp een eigen onderwijzer.

In Munnekezijl is aanvankelijk sprake van een openbare school. Uit de verslagen van de Nederlands Hervormde kerk blijkt dat de meester die in de begintijd lesgeeft tevens koster en klokkenluider is. Hoewel er in het begin zelfs nog geen klok is, waardoor de man op een hoorn moet blazen om aan te geven dat de kerkdienst begint. Deze kerkelijke bijbaantjes geven wat extra verdiensten, want als onderwijzer verdiende men niet veel.

In 1903 komt er in het dorp een Gereformeerde school. De Hervormde scholen van dit dorp en van de ZW van het dorp gelegen buurtschap Halfweg (aan de Leegsterweg ZO van Warfstermolen) vallen onder één bestuur. In Halfweg wordt de school al in 1903 opgericht, in Munnekezijl pas in 1921. In Halfweg waren in die tijd maar liefst ca. 80 leerlingen. In Munnekezijl waren het er in 1927 ca. 60. Het stichten van deze scholen heeft tot gevolg dat de openbare school leegloopt en moet sluiten.

In 1969 zijn de beide scholen gefuseerd tot één christelijke school. Op hetzelfde moment start ook de kleuterschool. In 1995 is basisschool 't Oegh zoals de school tegenwoordig heet, gefuseerd met de 7 andere schoolbesturen in de gemeente. De school valt nu onder VCBO Kollumerland c.a. en werkt nauw samen met de andere scholen in de vereniging vanuit de gedachte: samen ben je sterk. (© basisschool 't Oegh)

- Beschrijving van de geschiedenis en monumentale panden van Munnekezijl.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Dorpshuis De Schans is het bruisende dorpshart waar alle verenigingen en activiteiten samenkomen. In het dorpshuis zijn ook een peuterspeelzaal en gymzaal ondergebracht, waar de basisschool, korfbalvereniging, voetbalvereniging en schuttersvereniging gebruik van maken. Andere gebruikers van het dorpshuis zijn het shantykoor, de biljartvereniging en de ouderensoos. Activiteiten buiten het verenigingsgebeuren zijn o.a. toneel, disco, muziekoptredens en filmuitvoeringen. Het dorpshuis is in de jaren zeventig met eigen middelen - donaties van alle gezinnen uit het dorp - gebouwd. De afgelopen jaren raakte het gebouw verouderd. Er waren bijv. tochtproblemen in het verband met het enkel glas. In 2016 is het dorpshuis daarom grootschalig verbouwd waardoor het weer helemaal aan de eisen des tijds voldoet.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De Zijlsterkerk (PKN) (voorheen Hervormde kerk) (Methardusstraat 42) dateert uit 1898 en is de opvolger van de eerste kerk die dateerde uit 1665. De kerk maakt deel uit van de Protestantse Gemeente Burum / Munnekezijl / Warfstermolen.

- Gereformeerde (PKN) kerk uit 1914 (Methardusstraat 19). - Pagina over de kerk in tekst en beeld.

- Molen Rust Roest, voorheen Munnekezijlstermolen. Het verhaal gaat dat de molen pas haar huidige naam krijgt als ze vorige eeuw gerestaureerd moet worden, en daar niet genoeg geld voor gevonden kan worden. Iemand vraagt de eigenaar ‘maar hoe heet de molen eigenlijk?’, waarop hij zei: ‘Rust Roest’. Inderdaad: een molen moet draaien! Stilstand is achteruitgang, dat geldt zéker ook voor molens.

Begin 2014 blijken de wieken van de molen in slechte staat. Ook de rietdekken worden steeds slechter. En ondanks jaarlijks onderhoud zijn toch diverse onderdelen, zoals de staartbalk, aangetast door de tand des tijds en aan vervanging toe. Er wordt een restauratieplan opgesteld, waarbij meteen de wens wordt geuit om de molen weer maalvaardig te maken. Molen Rust Roest kan namelijk wel draaien, iets wat molenaar Jan Ellens dan ook zeer regelmatig doet. Maar functioneel draaien - het malen van graan - was niet meer mogelijk vanwege de slechte toestand van het spoorwiel (het grote wiel wat de aandrijving verzorgt voor de maalstenen). Na de nodige fondsenwerving is de molen in 2016 gerestaureerd en weer maalvaardig gemaakt.

- De huidige brug met keersluis dateert uit 1882 en is, naast de molen, het tweede rijksmonument van Munnekezijl. Het complex valt onder buurtschap De Schans en wordt daarom aldaar verder beschreven.

- Standbeeld van 'heks' Griet Koenes.

Terug naar boven

Evenementen

- Een eenmalig maar wel grootschalig en indrukwekkend evenement was 'Munnekezijl in Dickens sferen' op 15 december 2018. Er was een doorlopend programma - in het centrum gelegen tussen de molen, de kerken, het dorpshuis en de brug De Schans - dat in het teken stond van de geschiedenis van het dorp. Men kon genieten van de muziek, de figuranten, de ambachtslieden en de verschillende acts van het straattheater. Alles in de sfeer van Charles Dickens. In de Hervormde kerk is een bruiloft in stijl opgevoerd. Op het Marktplein was het gezellig vertoeven met onder andere varken aan het spit, snert en warme broodjes. Er was een fotoroute met verhalenvertellers. De school en het dorpshuis waren open, met Oud-Hollandsche spelletjes, oude foto's en filmmateriaal. Het geheel werd opgeluisterd door muziek en zang. Het evenement vond plaats in verband met het afscheid van de gemeente Kollumerland c.a. Een belangrijke factor was de samenwerking tussen jong en ouder en het overbrengen van een stukje geschiedenis. Er hebben ca. 150 in stijl verklede vrijwilligers uit het dorp aan meegedaan.

- De Oranjecommissie organiseert diverse evenementen door het jaar heen.

- Muntjepop (op een zaterdag in april).

- Koningsdag.

- Feestweek (augustus) met o.a. kermis.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Passantenhaven 't Eiland.

Terug naar boven

Beeld

- Filmpje over Munnekezijl anno 1952.

Terug naar boven

Links

- Belangenvereniging: . Plaatselijk Belang Munnekezijl.

- Onderwijs: - Basisschool 't Oegh.

- Muziek: - Muziekvereniging Tida Kira is opgericht in 1924. Voor het geval je je, net als wij toen we de naam voor het eerst lazen, afvraagt wat dát nu weer betekent: we hebben het op de site van de vereniging opgezocht en die biedt gelukkig uitkomst: het is Maleis en betekent: 'Nooit gedacht'.

- Sport: - " 't Mikpunt is een gezellige schuttersvereniging in Munnekezijl. We schieten op vrijdagavond vanaf half 9 in de even weken. Kom eens langs!"

- Kattenopvang: - Kattenopvang Bastet is een kleinschalige particuliere kattenopvang in Munnekezijl die, in tegenstelling tot veel reguliere asiels en opvangen, katten opvangt ongeacht hun leeftijd, gezondheid of gedrag. Bastet heeft ook een pension voor tijdelijk verblijf, en biedt als een van de weinige pensions in Nederland ook langdurig pensionverblijf tegen aangepast tarief. Tevens is Bastet een dagbestedingsplek voor mensen met een beperking. Een in Nederland unieke combinatie.

Helaas zit Bastet momenteel in 'zwaar weer'. De opvang zit niet op eigen terrein, en een van de grondeigenaren maakt het de opvang erg moeilijk om te blijven zitten. De opvang heeft wel de mogelijkheid om het terrein te kopen, maar helaas is dit geld er na diverse investeringen voor de gebouwen en faciliteiten domweg niet, en werken de banken ook niet mee om dit te financieren. Als er op korte termijn niet genoeg geld bij elkaar geschraapt kan worden, is Bastet helaas genoodzaakt om de opvang en het pension te sluiten. Dat is een enorme strop voor de katten, die veelal een hoop meegemaakt hebben en voor wie Bastet hun enige thuis is. Donaties zijn dus zeer welkom! Voor de mogelijkheden zie de link.

- Begrafenisvereniging: - Begrafenisvereniging De Laatste Eer.

- Duurzaamheid: - Op Willem van der Ploegweg 1, NW van de dorpskern van Munnekezijl, in de Kollumerwaard, was tot 1990 op een 78 ha groot terrein een kruitfabriek gevestigd van Muiden Chemie. In genoemd jaar is deze failliet gegaan. Sindsdien ligt het terrein met 19 kleine - aan vandalisme ten prooi gevallen - gebouwtjes, bos en struikgewas braak. In de loop der jaren zijn er plannen geweest voor een recreatiegebied, een vuurwerkfabriek en een gevangenis, maar dat is allemaal niet van de grond gekomen. Anno 2019 zijn er plannen voor een zonnepark. Investeerder Beryllus Sun Energy (BSE) wil er een van de grootste zonneparken van Nederland aanleggen. Op het terrein beogen 360.000 zonnepanelen te komen, goed voor de jaarlijkse stroom van 27.000 huishoudens. Akkerbouwer Writzer Meijer uit Oldehove heeft er 75 hectare grond in de nabijheid en verwelkomt de zonnepanelen, want: "Op het chemieterrein stikt het van de stekels en berenklauw. Daar hebben we alleen maar last van." Voor de aanleg van het zonnepark is een deel van het productiebos ter plekke gekapt. Er is nog wel kennelijke onenigheid tussen de initiatiefnemer en de provincie, die dreigt met een dwangsom als de firma niet voor een bepaalde datum aan zijn herplantplicht voldoet.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Munnekezijl.

Reactie toevoegen