Status

- Mossel is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Ede.

- De buurtschap Mossel valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Otterlo.

- In de omgeving staan wel richtingbordjes naar de buurtschap, maar ter plekke staan geen plaatsnaambordjes (helaas wordt dat bij de helft van de 4.000 buurtschappen in ons land 'vergeten'). Gelukkig kun je aan het uithangbord van Boerderij Mossel dan nog wél zien dat je in deze buurtschap bent aangekomen.

Naam

Oudere vermeldingen
Mosselt, 1476 in den Morsschel, 1478 Mossel, 1546 die Morssel, 1665 Mosell.

Naamsverklaring
- Afleiding met -l- suffix van morsch = meers 'land aan water, moerasland, weiland'.(1)

- Jan Vos heeft op zijn site 'Oud Otterlo' een andere verklaring en stelt: "Mosschel betekent ‘alles van mos’ en slaat op het feit dat herders met hun kuddes schapen over de Veluwe trokken en dan ’s nachts zomerhutjes en schuilplaatsen bouwden van mos. Dat gebeurde vooral in de lente en zomer. Een bekend punt om deze hutten te bouwen was de plaats waar nu Boerderij Mossel staat. De gronden om de boerderij zijn inderdaad al sinds ca. 1500 in gebruik en werden letterlijk op de schrale zandgronden van de Veluwe veroverd." Maar dit klopt niet, want in de oudste vermelding zit een -r- en dan krijg je een heel andere verklaring, zoals in de alinea hierboven verwoord. De naam van de buurtschap heeft dus niets met mos te maken (en ook niets met een mossel).

Ligging

De buurtschap Mossel ligt Z van Otterlo, rond de Mosselseweg. De buurtschap ligt ongeveer 4 km van Otterlo en is niet gemotoriseerd te bereiken, tenzij men ontheffing heeft omdat er accommodatie gehuurd is. Te voet, te paard of per fiets is het via een zandweg en een goed fietspad te bereiken.

Veel locaties in ons land adverteren met rust en ruimte als sterke punten, maar hier is dat wel in ult ultieme vorm het geval. Zeer bijzonder en wellicht vrijwel uniek in ons land is namelijk het feit dat je hier in een straal van ca. 4 km rondom de kern van de buurtschap geen bewoning tegenkomt.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap 1 huis met 7 inwoners. Tegenwoordig omvat de buurtschap nog altijd alleen Boerderij Mossel met toebehoren. Dat zijn 3 huisnummers (Mosselseweg 2-4-6). De panden op Mosselseweg 1-11 vallen niet onder de buurtschap, want die liggen bij de dorpskern van Otterlo.

Geschiedenis

Buurtschap Mossel was vanouds een landbouwenclave tussen de omringende natuurgebieden. Halverwege de jaren negentig zijn de landbouwgronden teruggegeven aan de natuur. Vereniging Natuurmonumenten kreeg natuurgebied Planken Wambuis (waar dit gebied deel van uitmaakt) in 1980 van de staat als cadeau voor haar 75e verjaardag.

In de landbouwenclave is slechts een handvol gebouwen te vinden. Momenteel bestaat de kern van de buurtschap uit Boerderij Mossel met deel, woonhuis, schaapskooi, hooiberg, veldschuur en theeschenkerij, wat een bekend rustpunt is voor wandelaars, fietsers en ruiters. De huidige familie Prangsma is de 3e generatie die hier woont en werkt. Voordat de familie Prangsma hier kwam wonen, woonde er de familie G. van Beek. Deze had hier al een uitspanning voor fietsers, die even op hun tocht door het 'Wild en Bijster' land, onder het genot van een glaasje limonade, wat konden uitblazen. De boerderij dateert uit 1863, de theeschenkerij is er sinds 1946.

Tweede Wereldoorlog en later
Tijdens de oorlog was de afgelegen Boerderij Mossel een uitstekende plaats voor onderduikers en evacuees. En van het boerenbedrijf kwamen veel aardappels die in Otterlo zeer welkom waren om de vele evacuees via de gaarkeuken te kunnen voeden. In de jaren na de oorlog werd het vooral als pension verhuurd en in de jaren tachtig is er een groepsaccommodatie aan het geheel toegevoegd.

Boerenerven: “Wij, kinderen van de zandgrond, butagaskinderen”
Tessy Smeets uit de nabijgelegen buurtschap Driesprong heeft Hetty Prangsma (1946) in 2014 geïnterviewd in het kader van de interviewreeks: "Gelderse verhalen van boeren, burgers en buitenlui: oral history verhalen uit heel Gelderland, in 2014 verzameld en geschreven door de vrijwilligers van de Oral History werkgroep Gelderland" van en voor Landschapsbeheer Gelderland. Het is een prachtig verhaal over haar leven in buurtschap Mossel, dat wij daarom graag hier citeren: "Ik ben geboren in Otterlo, waar de ouders van mijn moeder woonden en mijn opa rijksveldwachter was. De huisarts wilde dat mijn moeder daar zou bevallen, want de boerderij waar mijn ouders woonden, lag te afgelegen voor eventuele snelle hulp bij complicaties bij een bevalling. Ik was tien dagen oud toen ik naar Mossel kwam. De naam van de boerderij komt van moshutten. Vroeger waren er op die plek nederzettingen, van die, nou ja, moshutten.

Ons gezin bestond uit vader, moeder en vijf kinderen, waarvan ik de middelste was. Zelf was mijn vader geen boer, maar ingenieur bij de Heidemaatschappij. Hij heeft het hele gebied samen met anderen tot landbouwgebied, tot landbouwenclave helpen ontginnen. Hij was commensaal bij mijn moeder thuis, bij mijn opa en oma. Zo hebben mijn vader en moeder elkaar leren kennen. Mijn vader kon boerderij Mossel van de Heidemaatschappij pachten, maar omdat hij nog niet getrouwd was, heeft hij gevraagd of zijn ouders daar tijdelijk wilden wonen. Die kwamen net als hijzelf uit De Krim in Overijssel. De bedoeling was tijdelijk, maar het is uiteindelijk ‘tot de dood ons scheidt’ geworden.

In 1942 zijn mijn ouders daar ook komen wonen. Een prachtige plek, al dacht mijn moeder er in het begin anders over: ze vond het er verschrikkelijk. Ze is in Otterlo bevallen van mijn broer en ze ging daarna niet mee terug naar huis. Mijn vader ging trouw elke avond naar haar toe en bleef dan slapen tot de volgende ochtend. Na een paar maanden zei hij: “Ik kom morgen weer en dan ga je mee, anders hoef je nooit meer terug te komen.” Toen is ze meegegaan. Later heeft ze zo’n liefde voor Mossel opgevat, dat het tranen kostte toen ze daar uiteindelijk wegging.

Omdat mijn vader geen boer was, werd het land op Mossel bebouwd met hulp van boerenknechts. ’s Ochtends vroeg besprak hij met ze wat voor werk er gedaan moest worden, en dan ging mijn vader naar zijn bezigheden buitenshuis. Zo was hij als voorzitter betrokken bij de fusies van alle melkfabrieken in Nederland, was hij commissaris bij verzekeringsmaatschappijen en nog meer. Hij was heel veel weg en zelden thuis. Zo heb ik horen vertellen dat de petroleumboer tegen iemand zei: “Dat is toch wat daar, die weduwe met die vijf kinderen op de hei.” Want al die jaren dat hij bij ons leverde, had hij mijn vader nog nooit gezien.

Bij ons huis was altijd al een theetuin. Tegenover het bakhuis stond een koepel, waar stoelen buiten stonden. Daar kon je thee drinken en later kwam er dan limonade bij. Maar mijn moeder wilde graag meer en zij zei: “Als ik hier wil blijven wonen, dan wil ik wat te doen hebben, dan wil ik pension houden.” Toen hebben mijn ouders het voorhuis daarvoor veranderd en zijn er naast een grote woonkamer negen slaapkamers gekomen. Aan de overkant van de weg stond een schuur en die is toen verbouwd tot zomerhuis. Daar woonden wij dan van maart tot eind oktober. We verhuisden twee keer per jaar en de piano ging mee.

We hebben heel veel meegewerkt in het pension. In de zomer was het bakhuis onze keuken. Mijn moeder kookte daar altijd voor onze pensiongasten en wij wasten daar af. Met de hand, want ja, afwasmachines die hadden we natuurlijk niet. Vóór de verbouwing tot pension stond er nog zo’n oud fornuis met een oven. Als het in de winter heel koud was, dan deed mijn moeder de oven open en dan konden de knechts hun voeten warmen. Tussen de middag aten ze daar hun boterhammen en ze kregen er altijd wat warms bij van mijn moeder. Zij was een heel goede gastvrouw en niet alleen voor de pensiongasten.

Mijn moeder was ook heel vroeg met het uitproberen van nieuwe dingen. Toen er macaroni, spaghetti, champignons en paprika kwamen, moest zij die gelijk proberen. Dan gaf ze de jongens dat ook en vroeg ze wel eens aan een van hen: “Jan, vond je het lekker?” Waarop Jan zei: “Ik vond ‘t hartstikke lekker, maar ‘k hoop da’k ’t nooit weer krieg.” Echt een goede gastvrouw was ze. En ja, ze was ook enorm goed in hoofdrekenen. Als er dan een rekening gemaakt moest worden, dan: zoemmmm... zo allemaal achter elkaar uit het hoofd, geweldig. Onze moeder was wel een factor bij ons en ze was er altijd. En mijn vader, ja, daar moesten we van leren, leren moest!

We gingen in Otterlo naar de lagere school. Op de fiets, weer of geen weer, mijn vader bracht ons nooit. Als we dan zeiden: “Papa er ligt zoveel sneeuw”, dan zei hij: “Nou dan ga je maar lopen.” Dat deden we dan en het was voor ons heel normaal. Soms speelden we onderweg en dan kwamen we pas om half elf op school aan. Dan zeiden de leraren: "Oh, die arme kinderen van Mossel" en dan mochten we bij de kachel zitten om op te warmen. Maar wij hadden niet gezegd dat we onderweg gesleed en gespeeld hadden. We hadden best eerder kunnen komen. In de winterperiode stond er op sommige momenten heel veel water op de wegen. Je kon er dan niet meer met de auto rijden. We hebben er zelfs geschaatst. Dat was zo’n beetje rond 1960. Later is dat water niet meer zo hoog geweest.

Voordat mijn zus en ik naar de mms gingen, hebben we ook nog even in Ede op school gezeten. We gingen met de tractor die we dan in het Edese Bos neerzetten, waarna we het laatste stuk liepen. We wilden niet dat iemand wist dat we met de tractor kwamen. Toen we naar de mms gingen, hadden mijn zus en ik samen al een auto, een oude Vauxhall die we Tjoeks noemden. We waren toen iets van veertien jaar. Met die auto gingen we over de zandwegen naar Otterlo, waar we hem vlak bij de bushalte neerzetten. Met de bus gingen we dan verder. Later op de dag gingen we in omgekeerde volgorde weer terug. We reden al op heel jonge leeftijd, ook op de tractor. Als we meehielpen met het werk, was het nodig om op de tractor te rijden. Met een jaar of zes zat ik er al op. Dan moest je aanrijden voor de stro- en hooibalen die van het land moesten. Het ding werd in de versnelling gezet en hup...

Mijn vader had eens pootaardappelen die te groot waren. Moesten wij, mijn zus Ake en ik, achter op die aardappelrooier en dan moesten we die aardappels erdoorheen douwen. Maar behalve dit en het aanrijden met de tractor hoefden we niet op het land mee te werken. Een heel enkele keer, als er gelammerd werd, werden mijn zus en ik nog wel eens ’s nachts het bed uit gehaald, als er een lammetje verkeerd lag. Omdat mijn vader nogal grote kolenschoppen van handen had, moesten wij voelen en het beestje soms goedleggen.

In de weekenden verzorgden wij de kippen. Daar had ik wel de pest aan. Ik hield niet van kippen, ze pikten je vaak. Door de week hadden we voor dat werk een kippenknecht, die kon toen nog betaald worden van de eieropbrengst. In de herfst en de winter werd er licht aangestoken om de dag te verlengen. Dat ging met gaspotten die in de hokken stonden. Dat was om de kippen meer te laten leggen. ’s Avonds rond half tien liepen wij dan weer langs de hokken om de gaspotten dicht te draaien. Behalve kippen en schapen hadden we geen vee op Mossel.

Elektriciteit kwam er pas in 1972, want we zaten daar hartstikke onrendabel. We hadden butagas en gaskousjes, overal gasverlichting, ook in het pension. Onze kachels waren op kolen, zoals iedereen dat had. Koelkasten hadden we pas later. Eén koelkast op petroleum en één op gas, butagas. Toen heel veel later de televisie kwam, hadden we een televisie op een accu. Als die accu leeg raakte, dan zag je het beeld zo klein als een speldenprikje worden. Bij de nieuwe accu moest je goed zorgen dat je de plus op de plus en de min op de min aansloot, anders was dat heel slecht voor de beeldbuis.

We hadden geen waterleiding. We pompten ons eigen water met een motor naar een grote watertank. Vanuit de watertank waren er kranen in het pension. De was werd in grote ketels gekookt. Niet de was van het pension, die ging allemaal naar de wasserij. Dat wassen was best wel een gevaarlijk situatie hoor, de gaspot met slang naast het fornuis. En dan onze strijkbout... ook op gas. Dan zag je de vlammetjes binnen in de strijkbout. Als deze te heet werd, dan deed je hem uit. Totdat hij ver genoeg was afgekoeld en dan stak je hem weer aan.

Als gezin waren we erg op onszelf aangewezen. Vriendjes en vriendinnetjes in de buurt hadden we niet, wel van school. Onze eerste buur was de boswachter, meneer en mevrouw Minnen, ongeveer twee kilometer verderop. We speelden met hun kinderen, die wat ouder waren dan wij. Later speelden we ook met de kinderen die bij ons in het pension kwamen. Bij hen gingen we later ook logeren in Amsterdam, Den Haag en weet ik veel waar allemaal. We zijn als gezin ook nog eens naar tante Maby en oom Daan in Den Haag geweest. Die hadden daar een balletschool. Toen we terugkwamen zei mijn vader: “Verrek had je de deur niet op slot gedaan?” Nee dus, er was ook helemaal niks weg. We deden nooit de deur op slot, ook ‘s avonds of ’s nachts niet.

Op zondagmiddag gingen we vaak een eind rijden. In de omgeving of naar familie. De familie woonde in Overijssel, in Lutten aan de Dedemsvaart. Daar kwam mijn vader van oorsprong vandaan. Als we over de IJssel en de Dedemsvaart gingen, dan riepen wij: “Water! Water!”, want zagen wij op die droge zandgrond ooit een rivier? Toch nooit! Prachtig vonden we dat, met al die oude brugjes. Wij, kinderen van de zandgrond, butagaskinderen.

Op onze zandgrond waren ook veel militaire oefeningen. Als we op de fiets waren en er was een oefening, dan werden we door die militairen over de wegversperringen heen getild. Alleen als er een rode vlag was gehesen bij buurtschap Roekel, dan mochten we niet doorfietsen. Dan werd er geschoten. Mijn moeder vertelde dat tijdens de oorlog de Duitsers, Engelsen en Canadezen elkaar gewoon troffen, een sigaretje uitwisselden en elkaar foto’s lieten zien. Waarna ieder weer zijns weegs ging.

Bij het Kröller Müller museum, het oude, niet het huidige, was in de oorlog een noodhospitaal. Daar heeft mijn zus Ake nog eens gelegen met een verbrand been. Ze had difterie en moest naar het hospitaal. Daar hebben ze een te hete kruik tegen haar aangelegd. Als mijn moeder kwam, mocht ze het kind nooit uit bed halen, zelfs haar dekentje mocht er niet af. Toen ze er weer eens was met tante Diet, een verpleegkundige, heeft ze de zuster afgeleid. Toen zagen ze die brandwond. Die plek heeft ze altijd gehouden.

Later hebben mijn oudste broer en zijn vrouw het werk op de boerderij en het pension overgenomen. Dat was in 1972. Mijn ouders zijn toen naar de Hindekamp gegaan, want die hoorde ook bij de grond die mijn vader pachtte. Net als De Kreel, waar mijn jongste broertje woont. Nadat ik weg was van Mossel miste ik het daar thuiskomen. Het is ook een tijd het huis van anderen geweest. Dat was best moeilijk. Maar het doet me enorm veel plezier om te zien hoe het nu weer verzorgd is en dat er nog steeds familie woont."

Bezienswaardigheden

Boerderij
Boerderij Mossel dateert uit 1863.

Schaapskooi
Op 8 augustus 2016 was er brand in de meer dan een eeuw oude schaapskooi bij Boerderij Mossel. De brandweer van Otterlo rukte na de melding met groot materiaal uit en was snel ter plaatse, maar het vuur greep snel om zich heen. "Het riet vatte zo snel vlam dat het gebouw snel instortte, daardoor was het gebouw niet meer te redden", liet een brandweerwoordvoerder weten (video). Eigenaar Danny Prangsma was tijdens de brand niet bij de voormalige schaapskooi aanwezig. Het huis van de familie staat naast het gebouw dat vlam vatte. Prangsma: "Gelukkig stond de wind goed. Daardoor kon het vuur niet overslaan naar onze woning. Nu is er alleen materiële schade. Al is het wel zonde van het mooie gebouw." De schaapskooi is in 2019 in oude stijl herbouwd.

Jaarlijkse evenementen

Schapen scheren
Op tweede pinksterdag worden de schapen die grazen rond theeschenkerij Boerderij Mossel geschoren. Dat is, voor volwassen en natuurlijk nog meer voor kinderen, leuk om te zien en er zijn die dag ook nog allerlei andere activiteiten op het erf van de theeschenkerij.

Landschap, natuur en recreatie

Wandelen
- Klompenpad het Kreelsepad start o.a. bij Boerderij Mossel. "Ontdek het prachtige buitengebied van Ede. Wandelen door een klein, oud landbouwgebied met vennen te midden van een groot heidegebied, oude zandverstuivingen, hoge stuifduinen, eeuwenoude grafheuvels en de stuwwallen van de westelijke Veluwe. Klompen aan, rugzak op en gaan!" Het Kreelsepad heeft een lengte van 14 km. Desgewenst is deze te verkorten tot 7 of 8 km. Dit staat op de kaart aangegeven en is onderweg als zodanig gemarkeerd. De route heeft een blauwe markering in de vorm van een klomp. De route is in twee richtingen gemarkeerd, zodat je de route zowel links- als rechtsom kunt wandelen. Wandelbikkels die hier niet genoeg aan hebben, kunnen het Kreelsepad combineren met het Eeskooterpad, het Doesburgermolenpad of het Molenbeeksepad. Overstappunten en -routes zijn aangegeven op de kaart en in het veld. In tegenstelling tot veel andere Klompenpaden zijn honden op het Kreelsepad toegestaan. Om verstoring van vee en wild te voorkomen moeten honden wel aangelijnd zijn.

- "Trage Tocht Planken Wambuis (14 km) is een pareltje, deze wandeling op de Veluwe met 100% zandpadgarantie. Afwisselend naald- en loofbos, heidevelden, grasvlaktes en majestueuze beukenlanen zijn de belangrijkste ingrediënten van deze tocht tussen Planken Wambuis, Oud Reemst en de Mossel. Met wat geluk maken we grote kans onderweg zwijnen of edelherten tegen te komen, maar ook schapen, paarden, wilde pony's en Spaanse runderen. We lopen vanaf de parkeerplaats aan de Planken Wambuisweg al snel over de lange rechte Oud Reemsterlaan. De beukenlanen hoorden vroeger bij het landgoed van kasteel Rosendael. Aan het eind van die laan een mooi uitzichtpunt over de uitgestrekte grasweide waar we wild kunnen spotten.

We vervolgen onze route over de Oud Reemsterhei en de Nieuw Reemsterlaan. Na het huis Nieuw Reemst is er opnieuw een bijzonder uitzichtpunt over de heuvelachtige heidevelden. Over brede zandpaden door naaldbos, langs de glooiende heideheuvels van Kruiponder en knoestige eikenbomen komen we bij de enclave Mossel. Een idyllische plek midden in de natuur, met theeschenkerij. Ook ons keerpunt voor de weg terug in zuidelijke richting. Bijzonder zijn de bospaden tussen de Westerbergen, hoge stuifheuvels. Op het laatste stuk van de wandeling mogen we nog één keer van een dubbele beukenlaan genieten. Wie wil kan zich aan de overkant van de weg bij restaurant Planken Wambuis nog culinair vermaken." - Verslag van de gelopen Trage Tocht Planken Wambuis door en op 'Frank Wandelt'.

- Er loopt een gemarkeerde wandelroute door het Mosselse Zand die start bij camping De Wije Werelt (Arnhemseweg 100).

- Rondje Mossel en Mosselse Zand vanuit Droompark De Zanding in Otterlo (12,8 km). "Gemiddelde wandeling. Goede conditie vereist. Vooral goed begaanbare paden. Het startpunt van de Tour is bereikbaar met openbaar vervoer."

- "GPS wandeling van 15 km door de omgeving van buurtschap Mossel. Er zijn ook verkortingen van 9 en 8 km beschikbaar. De paden op deze wandeling zijn goed begaanbaar. Soms een beetje rul. Goede wandelschoenen zijn aan te bevelen. Onderweg is er een horecagelegenheid in de buurtschap. Van deze wandeling is zowel een Track als een WPT-Route beschikbaar."

- En ook vanuit de enkele km's ZW van de buurtschap gelegen camping Zuid Ginkel is een mooi 'rondje Mossel' te maken van ca. 10 km.

Fietsen
- "Als je vanuit Ede over de Koeweg naar Otterlo fietst tussen knooppunt 83 en 84, dan kan het niet missen of je fietst over het erf van Theeschenkerij de Mossel. Het is hier te leuk om door te fietsen en dat doet dan ook niemand. :-) Het perfecte rustpunt midden in de Veluwse natuur." (bron: Fietsen in Ede)

- Fietsroute Rondje Mossel (10 km) vanaf camping De Wije Werelt.

- "Deze afwisselende gps-fietsroute (29 km) voert u vanuit Ede via de Doesburger heide en De Valouwe over goed berijdbare paden en wegen naar Boerderij Mossel, een oude boerenhoeve met schaapskooi en tevens een heerlijke rustplek voor een natje en een droogje. Via de Planken Wambuis en de Edese Heide koerst u naar het eindpunt."

- En bikkels met nóg meer uithoudingsvermogen en/of tijd kiezen voor de 'Groene fietsroute door natuurgebied de Planken Wambuis' (40 km). "Een mooie fietsroute over de Veluwe met de schoonheid van bos, heide en zandverstuivingen. Vanaf camping Nieuw Beekdal in Otterlo rijdt u de mooie omgeving van de Veluwe in. U fietst richting Roekel en houdt daarna Otterlo aan. Het bos geeft beschutting aan de ene kant terwijl u aan de andere kant over de agrarische velden kijkt. Vanaf Otterlo volgt u het Mosselsepad naar Mossel. Dit is een landbouwenclave oftewel een landbouwgebied omsloten door in dit geval bossen, zandverstuivingen en heidevelden. Dit natuurgebied, Planken Wambuis, valt onder Natuurmonumenten. Het is een bos dat grotendeels bestaat uit grove dennen maar ook een deel uit eikenhakhoutbos. Al in de middeleeuwen werd deze vermeld en nog steeds worden bomen deels gekapt tot net boven de stambasis zodat op de stronk een nieuwe boom kan ontstaan. Door de buitenwijken van Ede slingert u om het landgoed heen. U passeert nog het uitkijkpunt Valenberg. Wanneer u over het heide dal kijkt kunt u zelfs wilde zwijnen, paarden en reeën zien lopen."

- "De Poëziefietsroute door de natuur van de Zuidwest-Veluwe voert je langs 38 bijzondere plekken. Plekken die voor mensen zo dierbaar zijn dat ze er een gedicht over hebben gemaakt. Je kunt fietsen over Planken Wambuis, de Ginkelse heide, langs de Rijn, Wolfheze en de Kreelse Plas. De lengte van de route bepaal je zelf en ook het startpunt ligt niet vast. Op pad met je smartphone. Fiets je bij voorkeur aan de hand van onze route-app op je smartphone, ga dan naar GooglePlay of de AppStore en download gratis Natuur routes. Zoek in de app op fietsroutes in de buurt van Ede en je vindt de Poëziefietsroute. Iedere markering is een plaats onderweg, waar een gedicht over is geschreven. Klik op de markering om het gedicht te lezen, of het geluidsfragment van het gedichten te beluisteren. Bijzonder aan deze route is bovendien dat alle dichters hun gedicht zelf voordragen." Een van de gedichten aan de route is een gedicht over buurtschap Mossel, van Tjarda Eskes. Wij hebben begrepen dat de gedichten ook ter plekke op een informatiepaneel staan. Er is ook een boek over deze gedichten gemaakt. Onder de link vind je enkele fragmenten daaruit. Hier kun je een toelichting op dat project lezen.

Natuurgebieden
De buurtschap Mossel wordt o.a. omringd door de naar de buurtschap genoemde natuurgebieden Mosselse Veld, Mosselse Bergen, Mosselse Dennen en Mosselse Zand, die deel uitmaken van natuurgebied Planken Wambuis (dat je beschreven vindt onder Otterlo).

Mosselse Zand. Op het Mosselse Zand kun je o.a. aantreffen: grofwild, hazelworm, vliegend hert, zandhagedis, gladde slang en heivlinder. Op het onbegroeide stuifzand broeden bijzondere soorten als nachtzwaluw, boomleeuwerik, duinpieper en tapuit. Raster op het Mosselse Zand verlaagd. Door de kap van bomen en uitbreiding van de zandverstuiving is het Mosselse Zand de afgelopen jaren veel opener geworden. Deze maatregelen waren nodig om te voorkomen dat het stuifzand helemaal dichtgroeit. Dieren als zandhagedis en gladde slang gedijen juist goed in open terrein. Het raster van twee meter hoog werd door de ingrepen een storend element in de openheid van het stuifzand. Het hoge raster stond er al jaren en diende oorspronkelijk als eigendomsgrens. Door grondruil, de aanleg van het ecoduct bij Oud Reemst en rasters langs de Harderwijkerweg was een hoog raster dat herten tegenhoudt niet langer nodig. Natuurmonumenten heeft het hoge raster in 2013 daarom vervangen door een zo onopvallend mogelijk flink lager raster. Het raster helemaal weghalen was volgen Natuurmonumenten echter geen optie. Het raster is namelijk nodig om de runderen en paarden die in natuurgebied Planken Wambuis leven, te beletten op plaatsen te komen waar ze niet gewenst zijn.

Uitkijktoren
De buurtschap Mossel is alleen te bereiken via zandpaden in de omgeving. Bijvoorbeeld via de Planken Wambuisweg, een O zijweg van de N304 (Apeldoornseweg), Z van Wekerom, ter hoogte van de buurtschap Roekel. Na enkele honderden meters heb je daar aan de linkerkant uitkijktoren De Valenberg. De uitkijktoren biedt een fantastisch uitzicht over het open, glooiende landschap van het Mosselse Veld. Ook in augustus prachtig als de heide bloeit in dit glooiende dal. Bij helder weer is de molen van Harskamp te zien, de zenders van Radio Kootwijk, de radio-/tv-toren van Ugchelen, het Jachtslot St. Hubertus, de hoogspanningsmasten bij Terlet en de plaatsen Otterlo en Arnhem. Er is een oriëntatietafel op het uitkijkpunt. De beste tijd om hier dieren te zien is in de schemering of in de morgen. De dieren die je hier kunt spotten zijn onder meer wilde paarden, zwarte wilde koeien (sayagesarund), wilde zwijnen, edelherten en reeën. De beukenlanen tegenover en op weg naar de uitkijktoren dateren uit het midden van de 19e eeuw. Het gebied en het uitkijkpunt zijn eigendom van Natuurmonumenten en is het hele jaar toegankelijk. Bijzonder is dat de toren ook toegankelijk is voor rolstoelgebruikers. Zij kunnen namelijk over het betonnen fietspad naar het uitkijkpunt rollen.

Flora en fauna
- Overzicht van waargenomen dier- en/of plantensoorten op het Mosselse Zand (tip: als je onder de tab 'Waarnemingen' weinig of geen resultaten ziet, leg de datum dan een stuk, bijvoorbeeld een jaar, terug).

Beeld

- Buurtschap Mossel op oude en recente kaarten, samengesteld en toegelicht door Mathilde Maijer.

Links

- Genealogie: - Er zijn personen die Van Mossel heten, en wier voorouders uit deze buurtschap afkomstig zijn. In de Nederlandse Familienamenbank is te zien dat de grootste concentraties van personen met deze naam zich nog altijd op de Veluwe bevinden. Er is een geslacht met die naam dat een geregistreerd familiewapen heeft dat een drietal zwarte vogels (kraaien) met open snavel weergeeft (zie verder de reactie onderaan deze pagina).

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)