Morra

Plaats
Dorp
Noardeast-Fryslân
Fryslân

morra_en_lioessens_collage.jpg

De kleine dorpen Morra en Lioessens werken op veel gebieden samen, de inwoners beschouwen hun dorpen dan ook als tweelingdorp Morra-Lioessens, of op zijn Fries Moarre-Ljussens (© Jan Dijkstra, Houten)

De kleine dorpen Morra en Lioessens werken op veel gebieden samen, de inwoners beschouwen hun dorpen dan ook als tweelingdorp Morra-Lioessens, of op zijn Fries Moarre-Ljussens (© Jan Dijkstra, Houten)

Morra. (2).JPG

In de verte zien we Morra al liggen

In de verte zien we Morra al liggen

Morra..JPG

In Morra aangekomen

In Morra aangekomen

Morra.JPG

Mooi Morra

Mooi Morra

morra_welgelegen_buurtschap_ja_of_nee.jpg

Deze boerderij in Morra heet Welgelegen, maar het bordje is een plaatsnaambordje en suggereert dat het hele huizengroepje ter plekke als buurtschap Welgelegen moet worden beschouwd. Wie weet hier meer van? Wij kunnen er niets over vinden... (© H.W. Fluks)

Deze boerderij in Morra heet Welgelegen, maar het bordje is een plaatsnaambordje en suggereert dat het hele huizengroepje ter plekke als buurtschap Welgelegen moet worden beschouwd. Wie weet hier meer van? Wij kunnen er niets over vinden... (© H.W. Fluks)

Morra

Terug naar boven

Status

- Morra is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Noardeast-Fryslân. T/m 1983 gemeente Oostdongeradeel. In 1984 over naar gemeente Dongeradeel, in 2019 over naar gemeente Noardeast-Fryslân.

- Onder het dorp Morra valt ook een deel van de buurtschap Reidswâl.

- Onder het straatnaambordje Headamsterwei, op de hoek met de Keechsdyk, hangt een officieel uitziend op een plaatsnaambordje lijkend bordje genaamd Welgelegen. Dat suggereert dat het boerderijengroepje ter plekke als buurtschap Welgelegen beschouwd wordt. In bronnen komen wij deze naam echter alleen tegen als naam van de boerderij ter plekke (Headamsterwei 1). Maar als dat ermee bedoeld wordt, zou je de naam op de gevel van het pand verwachten en niet als plaatsnaambordje. Als men het hele boerderijengroepje als gelijknamige buurtschap zou beschouwen, zou je ook een bordje verwachten aan de andere uiteinden (aan de Headamsterwei en de Heechsdyk), en dat is voor zover ons bekend niet het geval. Dus ons is niet duidelijk of dit bordje alleen op de boerderij ter plekke slaat, of dat men er een buurtschap mee beoogt aan te duiden.

- Het kleine dorp Morra werkt op veel gebieden samen met het iets grotere kleine buurdorp Lioessens. Zo zijn er veel gemeenschappelijke verenigingen. Ze worden dan ook wel als tweelingdorp beschouwd.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Moarre.

Oudere vermeldingen
Morrha, 13e eeuw? Mora, 1422 Morra, 1500 Morrum.

Naamsverklaring
De identificatie van de 13e-eeuwse vorm is onzeker. Morra betekent 'moeras', vergelijk jongere namen als Het Moer.(1)

Terug naar boven

Ligging

Morra ligt NO van Dokkum en Metslawier. De dorpskern grenst in het O aan de N361 (Tytsjerk - Groningen). Langs het dorp loopt de 'getemde kwelderslenk' Moarster Feart, die in het N overgaat in de Dykster Feart.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Morra 62 huizen met 385 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 100 huizen met ca. 240 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Vroegere staten
De Heemstra State is in 1801 afgebroken. Ter plekke is er niets meer van te herkennen. Op de plek van de vroegere Oldhuistra State (Skyligerwei 4) staat tegenwoordig een boerderij.

Emigratie naar Argentinië
Onder de titel "Afscheid van Morra" vinden we een artikel met een opsomming van tientallen inwoners van dit dorp en omgeving die in 1889 naar Argentinië zijn geëmigreerd. Men had hier in die tijd een karig bestaan en wilde men daarom de sprong wel wagen. In de Dockumer Courant van 29 maart 1889 staat hierover te lezen: "Reeds vroeg in de morgen heerste er in ons dorpje een levendige, maar tevens een gevoelvolle beweging. Drie en twintig personen, groot en klein, vertrokken van hier naar Zuid-Amerika om in den Argentijnschen Republiek den strijd om 't bestaan, zoo te hopen, onder gunstiger omstandigheden te voeren dan 't hier in de laatste jaren mogelijk was. Zoo kinderen van ouders, broeders en zusters, van betrekkingen en vrienden voorzeker voor altijd te zien scheiden om aan gene zijde van den Oceaan eene onzekere toekomst tegemoet te gaan. Wie zou dien aanblik ongevoelig blijven?" De Argentijnse regering zat in die tijd om landbouwers verlegen en bekostigde daarom de overtocht. Toen bleek dat ook allerlei ongeschoolden daar 'gebruik' van maakten, wat kennelijk niet de bedoeling was, werd die regeling snel weer ingetrokken.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De dorpen Morra en Lioessens hebben de krachten gebundeld bij het project ‘It Nije Doarp Moarre Ljussens’. Zij willen samen verder op weg naar zoveel mogelijk zelfvoorzienende dorpen. Om dit te bereiken hebben ze drie werkgroepen opgericht die elk met hun eigen thema aan het werk zijn. De thema’s zijn: energie, wonen en zorg. Voor nadere informatie zie de link.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Morra heeft 3 rijksmonumenten, zijnde 2 archeologische monumenten (terrein met resten van het Premonstratenzer nonnenklooster Weerd aan de Weardwei, en terrein met resten van een stins aan de Roptawei), de boerderij uit 1772 op Greate Buorren 7, en de Hervormde Sint Johanneskerk.

- Beschrijving van de monumentale objecten in Morra, in tekst en beeld.

- Het dorp is vrij gaaf bewaard gebleven en dat geldt ook voor de hervormde Sint Johanneskerk. Het muurwerk is op de grote ramen na nog 13e-eeuws, met versieringen die aan de romano-gotiek doen denken. De kerk had oorspronkelijk een stenen zadeldaktoren. Deze is echter wegensa bouwvalligheid ingestort. In 1843 is de toren afgebroken en vervangen door een nieuwe westwand met een houten geveltorentje. Als voorbeeld voor dit model hebben de kerktorens in de Bohemen gediend. Op de toren staat een windvaan met een viool, op het schip van de kerk een windvaan voorstellend een man te paard. De man te paard is de heilige Johannes. De viool als windvaan is geïnspireerd op de klassieke muziek uit de Bohemen. Het oorspronkelijke kruis onder de viool was in 1919 gesmeed door Michiel Heegstra, waaraan hij wel vier weken heeft gewerkt. In de jaren zestig is deze vervangen door een nieuwe, die gemaakt is door zijn zoon Age Heegstra. Age werkte er met helper Eeltje Jansma en nieuwe lastechnieken twee lange dagen aan. De vaan draait op een ingebouwde glazen stuiter. - Beschrijving van het kerkorgel in tekst en beeld. De kerk maakt deel uit van de Hervormde Gemeente Morra-Lioessens.

- Stopplaats Morra-Lioessens aan de spoorlijn Leeuwarden-Anjum was er van medio 1913 tot medio 1935. Het stationsgebouw (even buiten de dorpskom richting Lioessens aan je linkerhand) is herbestemd tot woonhuis en verkeert in goed gerestaureerde staat.

- De voormalige melkfabriek De Dongeradelen, tegenover het voormalige stationsgebouw, dateert uit 1916 en verkeert in matige staat. Het is al jarenlang een doorn in het oog van de inwoners van Morra en Lioessens. Gemeente en eigenaar konden het de afgelopen jaren niet eens worden over de herbestemming. In 2016 hebben de partijen weer om tafel gezeten en zijn ze tot een oplossing gekomen. "Wij hebben een vergunning gekregen voor twee woonbestemmingen en willen van het hoofdgebouw en misschien de fabriek een pension maken", aldus eigenaar Mary Van Sommeren uit Boven-Leeuwen, directeur van een bedrijf gespecialiseerd in renovatie, sloop, grond- en groenwerkzaamheden, in het Friesch Dagblad d.d. 19-7-2016. Kennelijk is het uiteindelijk toch weer iets anders gelopen, want eind 2021 vernemen wij het volgende:

Acht dorpen in de gemeenten Noardeast-Fryslân en Waadhoeke zijn in 2021 gevraagd een plan te verzinnen om een leegstaand karakteristiek pand om te toveren tot een overnachtingsaccommodatie, in het kader van de prijsvraag binnen het project Waddenkust K(l)eigoed, een initiatief vanuit de Erfgoed Deal Waddenkust om erfgoed in te zetten om krimpeffecten tegen te gaan in de streken langs de Waddenkust. Een jury koos welke vier plannen een subsidiebedrag van 200.000 euro krijgen en daarmee kunnen worden uitgevoerd. Beide winnende dorpen maakten bijzondere voorstellen voor leegstaand of verwaarloosd erfgoed in hun dorp. Ideeën om toeristen of andere gasten te trekken en te verleiden om naar het gebied te komen. Erfgoed blijft zo behouden, levert een bijdrage aan leefbaarheid én stimuleert de toeristisch-economische ontwikkeling van het gebied.

Morra-Lioessens bedacht om in voormalige zuivelfabriek De Dongeradelen 13 appartementen te bouwen. Niet door rigoureus alles kaal te trekken en te verbouwen, maar met liefde, zodat de geschiedenis van de fabriek zichtbaar blijft. Volgens de jury kan het initiatief voor het zwaar verwaarloosde gebouw rekenen op veel draagvlak in het dorp. Augsbuurt maakte een plan voor kop-hals-rompboerderij De Steenharst, die als een baken in het landschap staat en vanaf bijna alle kanten van veraf zichtbaar is. De ‘pleats’ is zo verbouwd dat gezinnen en groepen er kunnen overnachten. Ferwert (overnachten in een voormalige herberg en brouwerij) en Sint Jacobiparochie (slapen in de watertoren) eindigden op de plekken twee en drie. Ook zij krijgen het subsidiebedrag.

De prijzen werden uitgereikt door gedeputeerde Klaas Fokkinga in de Aerden Plaats in Oudebildtzijl. “Ik fyn dat it fjouwer kwalitatyf prachtige plannen opsmiten hat. En dat nei in hiel moai proses weryn doarpsbewenners, eigners fan de gebouwen, inisjatyfnimmers, oerheden en saakkundigen mei-inoar gearwurkje.” De dorpen werden ondersteund door deskundigen van Partoer, Kenniscentrum Herbestemming Noord, Toerisme Alliantie Fryslân/Ynbusinesss en een architect. De eigenaren van de panden krijgen nu de gelegenheid een definitieve subsidie aan te vragen. De jury prijst de moed van de initiatiefnemers. “Zij verrichten pionierswerk. En dus verdienen zij buitengewone waardering. Bovendien hebben vrijwilligers van de lokale Dorps Ontwikkel Maatschappijen (DOM) en dorpsbelangen dit gedaan uit liefde voor de eigen leefomgeving”, aldus juryvoorzitter Oeds Westerhof.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Koningsdag.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Wandelroute rond Morra en Lioessens (6 km).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - De site van en over Morra en Lioessens is een recent initiatief in het kader van het project ‘It Nije Doarp Moarre Ljussens’ (waarvoor zie verder bij Recente ontwikkelingen).

- Muziek: - De in 1907 opgerichte Muziekvereniging Advendo is er van en voor de dorpen Morra en Lioessens. Het fanfareorkest heeft ca. 30 leden en staat onder leiding van dirigent Thom Zigterman. Advendo komt uit in de 5e divisie. Wekelijks wordt er gerepeteerd in De Gearkomst in Lioessens. Het repertoire is zeer gevarieerd te noemen: grote concertwerken, vlotte marsen, geestelijke werken, populaire (lichte) werken en filmmuziek staan afwisselend op de lessenaar. Regelmatig verleent Advendo haar medewerking aan kerkdiensten, maar ook tijdens de bondsconcoursen en het Gouden Spikerfestival is Advendo regelmatig van de partij. Ook wordt er jaarlijks gestreden om de regionale eer op het federatiefestival in Anjum. Daarnaast is de fanfare uiteraard prominent aanwezig bij de plaatselijke feestelijkheden.

- Sport: - Ook Kaatsvereniging Warber Bliuwe is er van en voor de dorpen Morra en Lioessens. In 2012 heeft de kaatsvereniging samen met de jeugd een compleet nieuw complex gerealiseerd. De accommodatie bestaat uit twee delen: een kaatskantine en een jeugdhonk. Deze ruimtes zijn gescheiden door een wand, bestaand uit losse panelen. Op deze manier kan er na overleg door beide partijen beslist worden of de wand open of dicht gaat, zodat er desgewenst een grotere ruimte beschikbaar komt.

- Duurzaamheid: - "De leden/klanten van Energie Coöperatie Dongeradeel (ECODon) met betrekking tot het tweelingdorp Morra-Lioessens hebben er mede voor gezorgd dat er in 2018 zonnepanelen zijn geplaatst op dorpshuis De Stikel. De duurzaam opgewekte energie geeft een verlaging van de energiekosten. Dit komt de leefbaarheid van het dorp ten goede, want minder kosten betekent dat de exploitatie van het gebouw makkelijker wordt. Dat vertaalt zich in betaalbare activiteiten en daar profiteert iedereen van! De werkgroep Energie van de projectgroep ‘It Nije Doarp Moarre-Ljussens’ heeft het hele traject uitgewerkt en uitgevoerd." (bron: ECODon, april 2018)

- Energie Coöperatie Dongeradeel (ECODon) wil samen met de inwoners de voormalige gemeente Dongeradeel verduurzamen en tevens hun energierekening naar beneden brengen. Dit doet ECODon door middel van het realiseren van collectieve zonnedaken* met de zogeheten Postcoderoosregeling. De coöperatie wil er minimaal zeven verspreid over Dongeradeel opzetten. Het eerste 'postcoderoosproject' van ECODon is in 2019 gerealiseerd in Morra, bij Loonbedrijf Dijkstra & Zn. In totaal heeft de coöperatie 200 zonnepanelen op het dak bij het loonbedrijf geplaatst. Naast inwoners van het dorp konden inwoners van de omringende dorpen Metslawier, Jouswier en Ee in dit zonnedak deelnemen. Men kon een of meer zonnepanelen kopen van de coöperatie in de vorm van zoncertificaten. Door deelname aan het project wordt dan duurzame energie opgewekt en de deelnemers ontvangen jaarlijks de komende 15 jaar ook nog eens een korting op hun energierekening.
* Dat betekent dat de zonnepanelen niet op je eigen dak worden geplaatst maar gezamenlijk bij iemand anders op een groot dak, waar je dan een of meer aandelen in kunt kopen. Ideaal wanneer je zelf geen zonnepanelen op je eigen dak wilt of kunt plaatsen.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Morra.

Reactie toevoegen