Status

- Molenhoek is een dorp grotendeels in de provincie Limburg, in de regio Noord-Limburg, gemeente Mook en Middelaar, deels in de provincie Gelderland, in de streek Rijk van Nijmegen, gemeente Heumen. Het dorp heeft maar 1 postcode (6584), alleen voor het Limburgse deel. Het Gelderse deel heeft geen eigen postcode en plaatsnaam, dat ligt voor de postadressen daarom 'in' Heumen.

- Onder het dorp Molenhoek valt ook een deel van de buurtschap Bovendorp.

Naam

In het Limburgs
De Meulenhoek.

Bijnaam
Omdat Molenhoek het meest noordelijke dorp van de provincie Limburg is, wordt het ook wel De Poort van Limburg genoemd.

Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Kuulengat.

Oudere vermeldingen
In de Volkstelling van 1840 wordt de plaats onder de gemeente Mook c.a. Molenpoort genoemd.

Naamsverklaring
Zowel vanuit Heumen als vanuit Mook was dit de hoek (uithoek) waar de molen stond. In deze Heumense Molen maalde bakker Lelieveld sinds ca. 1900 op Gelders grondgebied het meel voor zijn bakkerij. De bakkerij stond aan de overkant van de Rijksweg op Limburgs grondgebied. De Heumense Molen is in 1928 afgebrand. De bakker bleek niet verzekerd. Sindsdien moet Molenhoek het zonder haar naamgever stellen.

Ligging

Molenhoek ligt ZO van Malden, NW van Mook en grenst in het Z aan de Maas, in het O aan de spoorlijn Nijmegen-Venlo en in het W aan Rijksweg N271 (Heumen-Venlo). Met dien verstande dat W van de N271 nog het kleine Gelderse deel van het dorp ligt. Dat betreft dus het buurtje rond de Molenstraat en aan de W zijde van de N271.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Molenhoek onder de gemeente Mook c.a. 9 huizen met 55 inwoners. Onder de gemeente Heumen wordt de plaatsnaam in dat jaar niet apart vermeld (maar die gemeente vermeldde in dat jaar helemáál geen buurtschappen en begreep ze gemakshalve in de dorpen, dus dat zegt niets over het al dan niet bestaan in dat jaar). Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.550 huizen met ca. 3.900 inwoners.

Geschiedenis

In 1907, als Molenhoek nog altijd slechts een bescheiden buurtschap is, dienen de paters Passionisten een verzoek in bij de gemeente Mook en Middelaar om aan de huidige Stationsstraat een klooster te mogen bouwen. Zij vinden dit een gunstige locatie omdat de grond betaalbaar is en vlakbij het station is gelegen. Het eerste deel van dit klooster Mater Dolorosa, het eerste Passionistenklooster in Nederland, komt reeds in 1907 gereed, het laatste deel in 1925.

De kapel in het klooster is alleen bestemd voor de kloosterlingen. De Molenhoekers gaan, afhankelijk van onder welke burgerlijke gemeente ze vallen, in Mook of Heumen naar de kerk. In 1910 krijgt het spoorwegpersoneel toestemming van de bisschop om de zondagsmis van de paters in de kapel bij te wonen. Later mogen ook zieke Molenhoekers dat, zodat zij niet helemaal naar Mook of Heumen hoeven. Ook de andere Molenhoekers willen bij de paters de kerkdiensten bijwonen, maar de pastoors van Mook en Heumen werken niet mee omdat die dat verlies van parochianen kennelijk niet zien zitten.

Een jarenlange strijd, die in heel Nederland bekend wordt als 'de Mookse kwestie', volgt. De kapel wordt voor niet-kloosterlingen gesloten. Pas in 1931 besluit het bisdom dat de kapel van de Passionisten 'beperkt openbaar' wordt: er mag één Heilige Mis worden gelezen maar dan wel de Vroegmis, zodat de mensen voor de Hoogmis nog naar de eigen kerk in Mook of Heumen kunnen...

In 1934 krijgen de Molenhoekers dan eindelijk hun eigen kerk, die wordt aangebouwd aan de kapel van het klooster. Maar helemaal van harte gaat dat kennelijk nog altijd niet, want tot 1958 is de kerk formeel slechts een 'openbare kapel', waardoor men voor dopen, trouwen en begraven nog altijd aangewezen is op de parochies Mook en Heumen... In 1958 wordt Molenhoek pas een rectoraat en in 1981 dan éindelijk een parochie. Via een tussenstap van de samenwerkende parochies MMM (Middelaar, Mook en Molenhoek) in de gemeente Mook en Middelaar, is er tegenwoordig sprake van het samenwerkingsverband VOMMMM, omdat het eerstgenoemde samenwerkingsverband inmiddels is samengevoegd met het samenwerkingsverband VOM (Ven-Zelderheide, Ottersum en Milsbeek) in buurgemeente Gennep. Het klooster is in 1975 afgebroken. De kloosterkapel blijft behouden en wordt in gebruik genomen als sacristie.

Recente ontwikkelingen

- Het Lees- en Ontmoetingspunt (LOP) in het winkelcentrum van Molenhoek is 3 middagen per week geopend (di/do/zo). Je vindt er 10 kasten vol met boeken, waar je een boek kunt ruilen voor een eigen boek dat je uit hebt en waar een ander weer plezier van kan hebben. Je kunt er ook een krant of tijdschrift lezen, spelletjes of puzzels doen, of aan de slag op de aanwezige laptop met internet. Het LOP is ook een ontmoetingsplaats, waar je met bekenden kunt afspreken, of je kunt laten verrassen door ontmoetingen met onbekende dorpsgenoten. Het LOP organiseert ook regelmatig activiteiten op het gebied van boeken en muziek, inleidingen over verschillende onderwerpen, informatie over belangrijke zaken. Voor Molenhoekers, door Molenhoekers!

- Het actuele Bestemmingsplan Mook en Molenhoek is in 2013 vastgesteld.

- Natuurmonumenten is anno 2019 doende om het onder Landschap etc. beschreven Landgoed Jachtslot de Mookerheide NO van de dorpskern van Molenhoek 'af te maken'. Dit doen ze onder meer door het park- en landgoedbos te herstellen. Daardoor ontstaan er open plekken die ruimte bieden aan natuurbegraven. Meer openheid in het bos zorgt voor meer afwisseling en meer planten en dieren. Die openheid was honderd jaar geleden, bij de aanleg van het landgoed, ook aanwezig. De eenheid van slot, tuinen, park, lanen en bos komt zo weer tot leven. Natuurbegraven draagt zo bij aan langdurige bescherming van het landgoed. De Raad van State heeft op 17 april 2019 de de bezwaren van een stichting uit Arnhem tegen de beoogde natuurbegraafplaats ongegrond verklaard. De bezwaarmakers vrezen negatieve gevolgen voor de natuur, maar volgens de rechter is via een natuurtoets, uitgevoerd door Bureau Waardenburg, voldoende aangetoond dat er geen nadelige effecten zullen zijn. Het plangebied is ongeveer 50 hectare groot en bestaat grotendeels uit bosgebied. In het plangebied wordt de natuurbegraafplaats mogelijk gemaakt binnen de bestemming 'Natuur' met de aanduiding 'specifieke vorm van natuur - natuurbegraafplaats'. Bij de natuurbegraafplaats worden een ceremonieruimte, informatiegebouw, werkschuur, ontsluiting en parkeervoorzieningen gerealiseerd. (bron: Raad van State, 17-4-2019) Zie ook de veelgestelde vragen over natuurbegraven op de site van Natuurmonumenten.

Bezienswaardigheden

- Molenhoek heeft 9 rijksmonumenten, allemaal betrekking hebbend op Jachtslot de Mookerheide. Zie daarvoor het hoofdstuk Landschap etc.

- Molenhoek heeft 5 gemeentelijke monumenten.

- De RK kerk O.L. Vrouw van Zeven Smarten uit 1934 is een gemeentelijk monument. Een restauratie van de kerk is in 2008 voltooid. De kerk is rijkelijk voorzien van kunstwerken, zoals glas-in-loodramen van Joep Nicolas, majolicareliëfs van Walter Jacques Maris en een piëta van houtsnijder Peter Sellemond. - Beschrijving bezienswaardigheden in het interieur van de kerk.

- Naast de kerk heeft Molenhoek nog 4 gemeentelijke monumenten.

- Begraafplaats Molenhoek. Een gedeelte van de begraafplaats bestaat uit graven van overleden zusters en paters Passionisten die het klooster in dit dorp bewoonden. - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Molenhoek.

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Meulenwiekers heeft in 2015 het 44-jarig bestaan gevierd.

- Toneelvereniging Molenhoek is opgericht in 1985 en brengt jaarlijks in april een nieuw stuk op de planken.

- De Molenhoekdag (weekend in september) is tegenwoordig een heel weekend feest voor jong en oud.

- Het Molenhoeks Makkie (op een zondag in oktober) is een bijzonder hardloopevenement over 5, 10 en 15 km (en een Kidsrun van 2,3 km). De naam is ongetwijfeld ironisch bedoeld, want het is een uitdagende wedstrijd voor liefhebbers en wedstrijdatleten, waarbij maximaal gebruik wordt gemaakt van de schitterende, glooiende omgeving. Vanwege de datum vormt het Makkie een ideale voorbereiding op de Zevenheuvelenloop.

- De Kerst-Inn Molenhoek (op een zaterdag in december) is een kerstmarkt in Gemeenschapshuis de Wieken, met kerstkraampjes, optredens, workshops en kersthapjes.

Landschap, natuur en recreatie

- Wandelroute Groene Wissel Mook-Molenhoek (13 km) voert vanaf het station over de Heumense Schans en de Mookerheide waaronder ook het Jachtslot Mookerheide.

- Jachtslot de Mookerheide (Heumensebaan 2) met bijbehorend landgoed ligt NO van de dorpskern van Molenhoek en valt ook onder het dorpsgebied van dat dorp (en dus niet onder dat van het nabijgelegen dorp Mook, wat de naam van het slot en landgoed wel suggereert). Het jachtslot wordt omringd door een landgoed met een parkbos en sier- en moestuinen. Het jachtslot is in 1902 in art-nouveaustijl gebouwd naar ontwerp van de broers Oscar en Henri Leeuw jr. in opdracht van Jan Jacob Luden. In 1910 verkoopt Luden het aan Antonie Marinus Vroeg, die er tot 1927 heeft gewoond. In de jaren dertig vestigt de Congregatie Zusters van Dominicanessen van Bethanië er een klooster. Vanaf 1947 vangen zij ere uit huis geplaatste meisjes op en bouwen op het omringende landgoed woningen en een schoolgebouw.

Het huis met landgoed komt in 1985 in bezit van Natuurmonumenten, dat het slot voor 30 jaar in erfpacht uitgeeft aan de familie Van Hout. Zij vestigen een hotel-restaurant in het pand. In 2017 is het hotel gesloten en het interieur vernieuwd. Ten tijde van de aankoop door Natuurmonumenten is er van een landgoed nauwelijks sprake meer. Na jaren van herstelwerkzaamheden is het landgoed in de oude grandeur hesteld en weer alleszins een bezoek waard. Geniet in de omgeving van het jachtslot van een wandeling langs de statige oprijlaan en over kronkelende bospaadjes. Rond het rijksmonument vind je wintereiken, esdoorns, platanen en beuken; op sommige plekken staan ze in groepjes van dezelfde soort bij elkaar. Achter het jachtslot liggen de nutstuin en kassen, waar sinds 2019 weer groente, fruit, kruiden en bloemen groeien.

Het jachtslot zelf steekt met zijn witte kleur prachtig af tegen de lucht. Wanneer je binnenkomt, straalt de oude allure je tegemoet. Je oog wordt direct naar het grote glas-in-loodraam getrokken bovenaan de imposante trap. Je bent getuige van het jachttafereel van Sint Hubertus, dat daar bijna tot leven komt. Tijdens rondleidingen bezoek je ook de toren. Bovenin heb je een prachtig 360-graden panorama over de omgeving. Een eeuw geleden lagen er achter het jachtslot een prachtige moestuin, fruitmuren en kassen. Van oudsher werden in tuinen bij het jachtslot bloemen, groenten en fruit geteeld. Het fruit groeide tegen de fruitmuren omhoog en in de moestuin werden allerlei groenten verbouwd. Ook stonden er twee grote kassen. De groenten werden het hele jaar koel bewaard in de ijskelder in het parkbos. Zo konden de nonnen iedere dag verse groente van eigen bodem eten.

In de loop der jaren werden de tuin, fruitmuren en kassen echter overwoekerd door struiken en bomen. Natuurmonumenten heeft de monumentale tuinen tussen 2013 en 2016 compleet hersteld en nu groeit en bloeit hier weer van alles! Een vrijwilligersgroep van Natuurmonumenten en zorginstellingen DeSeizoenen en Driestroom kweekt de producten. In Landwinkel de Mookerheide van Boer Spierings worden de producten uit de kassen verkocht. Het landgoed is nog altijd volop in ontwikkeling. Het moge duidelijk zijn dat Natuurmonumenten Landgoed Jachtslot De Mookerheide voor de toekomst wil behouden. Ze herstellen oude paden, houden de tuinen open en verbeteren de kwaliteit van de natuur. Dit kunnen ze alleen maar doen door samen te werken met partners zoals DeSeizoenen, Driestroom, Landwinkel Boer Spierings, Natuurbegraven Nederland en een exploitant van de horeca.

"De ambitie van Natuurmonumenten is om niet alleen het landgoed, maar ook het jachtslot voor een breed publiek toegankelijk te maken. Zowel interieur als exterieur horen bij elkaar als een gesamtkunstwerk. Helaas kampt het jachtslot met achterstallig onderhoud, bijvoorbeeld in installaties zoals het verwarmingssysteem. Natuurmonumenten staat anno 2021 aan de vooravond van de restauratie van het jachtslot. Wil je weten wat we gaan doen, lees dan onze brochure over de restauratie. Voorafgaand aan de restauratie zijn er veel onderzoeken uitgevoerd naar de mogelijkheden voor het herstel van het gebouw in zijn oude glorie. Zo is er een glas-in-lood onderzoek gedaan en een historisch kleurenonderzoek. Wil je weten wat er uit de onderzoeken is gekomen? Boswachter Ellen Luijks maakte een 7-tal vlogs waarin ze steeds wat uitlegt over de bevindingen van de onderzoeken." "De veelheid en de rijkheid aan details van Jachtslot Mookerheide bij Molenhoek vereisen een restauratie door gecertificeerde bedrijven. Alleen dan is de kwaliteit van de werkzaamheden gewaarborgd. Dat geldt niet alleen nu voor de bouwkundige opgaven, maar ook straks wanneer we voor het interieur op zoek gaan naar geregistreerde restauratoren", aldus Fons Mandigers van Natuurmonumenten, directievoerder Ron Spaan en hoofdaannemer Dré van Dinther.

- Anno 2016 wordt gewerkt aan de realisatie van landgoed De Lage Lier ZO van Malden, N van Molenhoek. Het landgoed omvat in totaal 15 hectare, waarop een wooncomplex voor 8 gezinnen beoogt te worden gerealiseerd, en wordt deels vrij toegankelijk voor wandelaars. Er worden nieuwe wandelpaden aangelegd. In het plan zijn onder andere ook een waterpartij, een vleermuizengrot, een oeverzwaluwenwand, een schaapskooi en een uitzichtpunt opgenomen. De gemeente Mook meldde in januari 2016 dat er geen beroep was aangetekend bij de Raad van State en dat de aanleg daarom definitief kon doorgaan en het bestemmingsplan onherroepelijk was geworden, maar er bleek wél beroep te zijn aangetekend (door 3 omwonenden en Vereniging Bos en Kuil): de Raad van State heeft op 2 maart 2016 het bestemmingsplan op enkele punten afgekeurd. Het blijkt op enkele aspecten niet te voldoen aan de eisen die wet- en regelgeving daaraan stellen. Het is ons nog niet bekend of het plan nu wordt geannuleerd, of dat men het zodanig gaat aanpassen dat het wél aan alle voorwaarden voldoet. Voor nadere informatie zie de film van de initiatiefnemers over verleden, heden en beoogde toekomst van de locatie Landgoed De Lage Lier (anno 2015) (20 min.). Of bekijk de samenvatting van de plannen (4 min.).

- Stichting Culturele Activiteiten Molenhoek (CAM) is een vrijwilligersinitiatief dat voor de inwoners van het dorp en directe omgeving (semi)culturele activiteiten organiseert, meestentijds in de kerk Onze Lieve Vrouw van Zeven Smarten.

- Staatsbosbeheer heeft in 2010 het project 'Heiderijk Nijmegen Mook' uitgevoerd, o.a. in het gebied Mulderskop, NO van Molenhoek. Verschillende terreineigenaren hebben de handen ineen geslagen om de oude en geïsoleerd gelegen heideterreinen tussen Mook en Nijmegen te vergroten en met elkaar te verbinden. Dit heideherstel is van levensbelang voor kwetsbare soorten zoals gladde slang, nachtzwaluw en zadelsprinkhaan. En het eeuwenoude landschap wordt voor de wandelaar zo nog aantrekkelijker.

In de noordelijke punt en ten zuiden van het heideterrein is bos omgevormd naar structuurrijke heide. Oude eikenwallen, zoals de markante grenswal tussen beide provincies, blijven behouden. Een deel van het oude eikenhakhout is afgezet en opnieuw als hakhout in beheer genomen. Staatsbosbeheer heeft het bos ten zuiden van het oude spoor lichter gemaakt. Hierdoor valt meer zonlicht in de berm, waar gladde slang en zandhagedis graag vertoeven. Na het zaagwerk met de houtoogstmachine is de strooisellaag tot op het zand afgeplagd. Het heidezaad kan pas ontkiemen als humus en humeus zand zijn verwijderd. Op de dichtgegroeide heide is op kleine schaal geplagd.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Molenhoek, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Tweedehands boeken over Molenhoek (online te bestellen).

- Het via de link ook online te lezen boekje ‘Molenhoekers schrijven, verhalen over een dorp’ is het resultaat van een project in het kader van ‘Molenhoek pakt aan 2’ (2014). Het is uitgevoerd door 6 schrijfgrage Molenhoekers. Zij organiseerden 2 workshops ‘pakkend en creatief schrijven’, waaraan 12 dorpsgenoten deelnamen. Vervolgens daagden zij inwoners uit voor een schrijfwedstrijd met het dorp als thema. Dat leverde 16 mooie verhalen op.

- Angeline van der Donk en Petra Beij-Sutmuller: 'Molenhoek, aan de rand van de Mookerheide'.

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Molenhoek van de Dorpsraad op Facebook. - Inwoner Patricia Rehe van Studio Braaf maakt(e?) 2x per jaar het prachtige glossy magazine Dorps, voor inwoners van Malden en Molenhoek. Het magazine wordt/werd huis aan huis verspreid en is via de link ook online te lezen. Volgens de pagina onder de link is nr. 7 van eind 2015 het laatste nummer, wat erop duidt dat het magazine niet meer verschijnt, tenzij dat nog wel het geval is en de nummers niet meer op de site zijn geplaatst.

- Belangenorganisatie: - Dorpsraad Molenhoek wil vooral aansluiten bij signalen van bewoners en hen ondersteunen en stimuleren om zelf aan de slag te gaan. Leefbaarheid is immers een zaak van iedereen en niet alleen van de Dorpsraad. Samen heb je meer ´massa´, meer slagkracht en meer handen die uit de mouwen gestoken kunnen worden. ´Samenredzaamheid´ is daarbij het devies.

- Dorpshuis: - Gemeenschapshuis De Wieken.

- Onderwijs: - Kandinksy College locatie Molenhoek is een kleine en overzichtelijke school voor VMBO basis- en kaderberoepsgerichte leerweg en theoretische leerweg. Een school waar je als leerling gekend wordt en waar veel aandacht is voor je persoonlijke ontwikkeling. Zij bieden het intersectorale programma Sport, Dienstverlening, Recreatie en Veiligheid (SDRV) aan. Je maakt er kennis met een breed programma, waarmee je goed voorbereid bent om later een keuze te maken. Je hoeft geen topsporter te zijn maar je moet bewegen wel leuk vinden, net als begeleiden, organiseren en ondersteunen.

- Basisschool De Grote Lier.

- Muziek: - Kunst- en Muziekschool Fantasia is er voor iedereen (jong en ouder) die het leuk vindt om muziek te maken. Je kunt er veel verschillende soorten muzikale vaardigheden opdoen, met name op het gebied van zang, piano/keyboard, drum, gitaar, contrabas, viool en dwarsfluit.

- Zorg: - Thomashuis Molenhoek.

- Duurzaamheid: - "2018 was ons eerste jaar als Energiecafé Molenhoek. Wat ons betreft een geslaagd jaar: vier informatiebijeenkomsten, een zonnepaneel-actie (ruim 100 verstrekte opdrachten!) en de start van een isolatie-actie. Ook 2019 zijn we weer met nieuwe energie gestart. Dit zijn onze plannen: 1) Warmtebeeld-actie (in februari uitgevoerd). Voor alle bewoners die hebben aangegeven geïnteresseerd te zijn in warmtebeelden van hun woning zijn we een actie gestart. Een ploeg met kernteamleden en vrijwilligers is op pad geweest met een warmtebeeldcamera. Na afloop van de actie is een informatieavond georganiseerd voor de betrokken bewoners waarin is ingegaan op de interpretatie van de beelden. Het is nl. vrij gemakkelijk om verkeerde conclusies te trekken. 2) Glasisolatie-actie. Inwoners konden zich tot medio maart 2019 inschrijven voor een isolatie-actie betreffende gevel-, dak- en vloerisolatie. Aansluitend volgt een actie voor gezamenlijke inkoop van glasisolatie.

3) Operatie steenbreek. Te veel bestrating in onze tuinen zorgt voor problemen tijdens hoosbuien en aanhoudende droogte, vermindering van het leefgebied voor allerlei nuttige dieren en het zorgt voor opwarming van de dorpskern. Samen stappen zetten om te vergroenen heeft dan ook heel veel voordelen. Met Operatie Steenbreek willen wij bewoners in Molenhoek enthousiasmeren om de tuin te vergroenen. Deze actie starten we waarschijnlijk in september 2019. 4) Eenvoudige energiebesparende maatregelen. Ook zonder grote en kostbare ingrepen in je woning kun je op een eenvoudige manier besparen op energie. Tijdens een informatieavond laten we zien wat er allemaal mogelijk is. We verwachten deze actie eind november 2019 te starten. Wat betreft de planning moeten we een voorbehoud maken. We blijven tenslotte een groep vrijwilligers, die de werkzaamheden voor het Energiecafé naast hun privé- en werkende leven uitvoeren."