De naam van Café In Den Bocht in Moleneind heeft niet zozeer te maken met het feit dat die in een bocht ligt of beter gezegd aan een splitsing van twee polderwegen, maar aan het feit dat hier nog tot in de jaren zestig het ambacht bochten werd uitgeoefend
De panden in Moleneind die nog het meest lijken op de eerste woningwetwoningen in deze buurtschap, staan op Moleneindsestraat 43 en 45.
- Moleneind is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Halderberge. T/m 1996 gemeente Hoeven.
- De buurtschap Moleneind valt onder het dorp Hoeven.
Terug naar bovenNaamsverklaring
“Met de naam Moleneind wordt meestal bedoeld ‘het uiterste gedeelte van de nederzetting of ontgonnen gronden, waar de molen staat’. De vroegste vermelding van deze straat stamt uit 1494 als de Molenwech, maar ze werd toen ook wel ‘doude straete bide molene van de Hoevene’ genoemd” (104, 1998).
De buurtschap Moleneind omvat de streek Hoge Balrouw (lokaal Hoge Brouw genoemd), die wordt begrensd door de Moleneindsestraat, de Brede Molenweg, de Eerste Molenweg en de Brede Balrouw. Gelegen direct NO van de bebouwde kom van Hoeven, richting Oude Dijk.
Terug naar boven- In 1840 had Moleneind 34 huizen met 228 inwoners.
- Tegenwoordig heeft Moleneind ca. 100 huizen met ca. 250 inwoners.
Terug naar boven“De abdij van Sint Bernard kreeg in 1291 van de Heer van Breda het maalrecht en de toestemming voor de bouw van een molen. Het maalrecht was voor de abdij een bron van inkomsten, omdat dit recht gepaard ging met de molendwang, waardoor voor de inwoners van Hoeven de verplichting gold hun graan op de kloostermolen te laten malen. In Etten kreeg de abdij eveneens het maalrecht en bouwde er ook een molen. De Hoevense molen werd door de abdij gebouwd op het Moleneind, zoals de plaats van de molen werd genoemd, nabij de toenmalige grens van Hoeven en Etten. Het werd tevens de naam van het kwartier (wijk), waarin de molen stond. De inmiddels verdwenen molen was een houten standerdmolen en stond aan de westzijde van de straat. Er tegenover, aan de oostzijde, bevond zich het molenaarshuis met schuur (nu Moleneindsestraat 50)” (104, 1998). De half gesloten standerdmolen is in 1931 afgebroken.
Terug naar boven- De panden in Moleneind die nog het meest lijken op de eerste woningwetwoningen*1, staan aan de Moleneindsestraat 43 en 45. “Wij hebben geprobeerd de buitenkant in de oorspronkelijke staat te houden”, aldus mevrouw Van Oosterhout van nummer 45 (870).
*1 Zie bij Literatuur.
- De circa 160 kilometer lange Toertocht van motorclub Uit den Bocht (eind mei) leidt ieder jaar door een ander deel van West-Brabant. De start is bij café In den Bocht in de buurtschap Moleneind.
- De recreatieve Polderskatetocht (eerste woensdag van augustus) wordt georganiseerd door de KPJ Hoeven en trekt circa 80 deelnemers (skaters, skeelers en rolschaatsers). De route voert door de straten van de buurtschappen Moleneind en ’t Gors. U kunt maximaal zes rondjes van zes of acht kilometer rijden. De langste afstand is dus 48 kilometer, over goed geasfalteerde polderwegen. Het vertrek is vanaf café In den Bocht.
- Ook de Wielerronde van Hoeven (op een zondag begin augustus, georganiseerd door wielervereniging Avanti) vertrekt vanaf café In den Bocht. Aan deze ronde zijn de kampioenschappen van de BWF verbonden. De klassen zijn: gentlemen (60 km), veteranen (70 km) en sportklasse B (80 km). Het parcours is 4 kilometer lang en voert over de Moleneindsestraat, Brede Molenweg, Eerste Molenweg en Brede Balrouw.
Terug naar bovenCafé
De naam van Café In Den Bocht (Moleneindsestraat 58) heeft niet zozeer te maken met het feit dat die in een bocht ligt of beter gezegd aan een splitsing van twee polderwegen, maar aan het feit dat hier nog tot in de jaren zestig het ambacht bochten werd uitgeoefend. Het vee kon vroeger gemakkelijk verdwalen. Daarom stelde de bisschop van Antwerpen al in de 15e eeuw een speciale ambtenaar aan om het vee weer bij elkaar te drijven in een omheinde ruimte, de zogenoemde ‘bocht’. Tegen betaling konden de eigenaren hun koeien en schapen terughalen bij de bochter. De opbrengst stak hij in zijn eigen zak. Het pand is als boerderijtje gebouwd rond 1850. Het diende toen als woning voor drie gezinnen van dagloners die op de landerijen werkten. Sinds 1877 is er een tapperij in gevestigd, aanvankelijk vooral bestemd voor de dagloners en seizoenarbeiders, die na een dag hard werken in de polder een afzakkertje kwamen halen bij de bochter.
Onder het bewind van de vorige eigenaar, kastelein Pim van de Luytgaarden, stond de tijd hier figuurlijk en letterlijk stil (sinds de dood van de zus van de kastelein gaf het uurwerk de tijd niet meer aan). Het was nog altijd een ouderwetse buurtkroeg. Het café was slechts geopend vrijdags vanaf 20 uur, zaterdags vanaf 15 uur en zondags afhankelijk van de weersomstandigheden. Pim had door de week namelijk een baan elders. Specialiteiten van het café waren pelpinda’s en Belgische bieren (veertig verschillende merken). De flesjes werden voor iedere gast uit de kelder gehaald. Verder was er een speeltuintje en een groot terras. Sinds 2018 zijn Egi van Gool (destijds 53) en Ilse Lazeroms (destijds 49) de trotse eigenaren van het café, dat ze hebben hernoemd tot Huiskamer In Den Bocht.
Terug naar boven- In het 16e Jaarboek van Heemkundekring De Honderd Hoeven, verschenen in 2000, wordt de geschiedenis van Moleneind in een tweehonderd pagina’s tellend artikel uitvoerig behandeld. Alle bestaande woningen aan de Moleneindsestraat, Brede Balrouw, Brede Molenweg en Eerste Molenweg zijn afgebeeld. Auteur C. van Nispen (ex-gemeentesecretaris van Willemstad) vertelt hierin onder meer over De Achtzaligheden, acht woningen aan de Moleneindsestraat die voor het eerst in de gemeente Hoeven met rijkssubsidie werden gebouwd (‘woningwetwoningen’). “De nieuwe bewoners vonden het wonen er zo zalig, dat zij hun panden De Achtzaligheden hebben genoemd”, aldus Van Nispen (870). Voordien huisden de bewoners in krotten: “De kwaliteit was erbarmelijk. De huizen werden niet onbewoonbaar verklaard, want er was niets anders beschikbaar.” Verrotte muren, lekkende daken, scheve deuren en kromme kozijnen zorgden voor een leefklimaat waarin de kindersterfte hoog was. “Ruim vijf man per woning. Een vertrek met een aantal bedsteden, een kookdeel, een open zolder en een schuurtje voor de geit of het koeike. Schilderachtig, dat wel. Maar de zwakkeren gingen er wel dood.” De huur van de woningwetwoningen was voor die tijd hoog: “Tussen de €1,15 en €1,25 per week. Andere huizen deden €0,55 per week. Als je €5,50 verdient of €3,00 armensteun krijgt, blijft er niet veel over om van te eten. Gas en stroom hadden de nieuwe panden niet. Wel koud stromend water.”
Reactie toevoegen