Gemeente Middelharnis in ca. 1870, kaart J. Kuijper
- Middelharnis is een dorp in de provincie Zuid-Holland, op het schiereiland en in de gemeente Goeree-Overflakkee. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2012. Het is de hoofdplaats van de gemeente.
- De gemeente Middelharnis is in 1966 vergroot met de gemeenten Nieuwe Tonge, Sommelsdijk en Stad aan 't Haringvliet.
- Wapen van de voormalige gemeente Middelharnis.
Terug naar bovenIn het dialect
Menheerse.
Oudere vermeldingen
1466 Middelharnisse, 1481 Middelherness.
Naamsverklaring
Samenstelling van middel 'in het midden gelegen, middelste' en het Middelnederlandse herdnesse, hernesse 'uitgestrekte weide'. In Vlaanderen zijn heernissen lage, door water doorsneden of aan een rivier gelegen weilanden. Oorspronkelijk betrof het waarschijnlijk een gemene (d.w.z. niet private) weide waar het vee graasde onder de hoede van daartoe aangestelde herders. Voor onze plaats gaat het waarschijnlijk om 'schapenweide in schorrengebied'. De etymologie is omstreden. Voorgesteld is een samenstelling van herde 'kudde' (vergelijk het Zuidnederlandse herde 'herder') en nesse 'nes, land uitstekend in water', maar waarschijnlijk gaat het bij het tweede deel om een afleidingssuffix vergelijkbaar met (maar niet identiek aan) -nis in woorden als wildernis en duisternis.(1)
Het dorp ligt midden op Goeree-Overflakkee, O van Dirsland, en is in de loop der tijd vastgegroeid aan het W hiervan gelegen dorp Sommelsdijk. De grens tussen beide dorpen wordt gevormd door de rechte verticaal lopende Langeweg. De grens loopt midden door de weg: de W oneven kant valt onder Sommelsdijk, de O even kant valt onder Middelharnis. Praktisch gezien is het in feite een tweelingdorp geworden (vergelijkbaar met de aan elkaar gegroeide dorpen Etten en Leur, dat tegenwoordig één dorp Etten-Leur is). Formeel, bijv. voor de postadressen, zijn het nog wel aparte woonplaatsen.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Middelharnis, die dan nog alleen het dorp beslaat, 425 huizen met 3.104 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 3.000 huizen met ca. 7.200 inwoners.
Terug naar boven- Middelharnis heeft 64 rijksmonumenten.
- De 15e-eeuwse Hervormde (PKN) Grote Kerk of Sint Michielskerk (Ring 15) valt onder de Hervormde Gemeente Middelharnis. Op de site van de Hervormde Gemeente is een aantal hoofdstukken te vinden met beschrijving van het ontstaan van de nederzetting en van de kerk, de ontwikkeling van de kerk in de loop der eeuwen, en een beschrijving van de bijzonderheden van het exterieur en het interieur.
- Gereformeerde (PKN) Emmaüskerk.
- Gereformeerde Kerk vrijgemaakt Middelharnis.
- Christelijke Gereformeerde Kerk Middelharnis.
- Sionkerk (Gereformeerde Gemeente).
- "De geschiedenis van de RK kerk O.L. Vrouw Hemelvaart (Langeweg 50) begint eigenlijk aan de Dubbele Ring te Sommelsdijk, waar in 1812 een pakhuis wordt gekocht en waar de opnieuw opgerichte parochie Middelharnis ter kerke ging. Vóór die tijd was het pakhuis al als schuilkerk in gebruik. De katholieken die destijds in deze dorpen woonden, hebben veel moeite gedaan om een eigen kerk te krijgen. Nadat vele hindernissen waren genomen, kon in 1830 een stuk land worden gekocht aan de Langeweg in Middelharnis. Een lang gekoesterde wens ging in vervulling: een eigen kerkgebouw. Op 13 juni 1831 werd de eerste steen gelegd. Op 5 september 1832 is de kerk ingewijd. Het ontwerp van de kerk, een zogeheten waterstaatskerk, is getekend door P. Plukhooy, stadsarchitect van Dordrecht. Het rechthoekige gebouw heeft de tand des tijds goed doorstaan. Het exterieur van de kerk is met uitzondering van de torenspits vrijwel ongewijzigd gebleven. In 1912 kreeg de torenspits zijn huidige vorm.
De muurschilderingen in het priesterkoor zijn door de bekende kunstschilder Pieter Geraedts uit Warmond in 1945-1953 aangebracht. De taferelen stellen verschillende belangrijke gebeurtenissen in het leven van Maria, de patrones van de parochie, voor. De kruiswegstaties zijn kopieën naar de bekende kruiswegstaties van Jozef Führich in de Joh. Nepomukkirche te Wenen (1844-1846). Zijn populaire wandschilderingen zijn verschillende malen in prent verschenen. Sinds 1908 hangen de staties in de kerk. In 1994 zijn de staties gerestaureerd door Sergio Cecchi (van atelier Botticelli te Nijmegen). De gebrandschilderde ramen op het priesterkoor zijn vermoedelijk aangebracht in de periode 1920-1928. Het rechterraam met St. Michael houdt de herinnering aan de oorspronkelijke naam van het dorp (St. Michiel in Putte) levend. Over de vijf glas-in-loodramen, die de kerkzaal sieren, is meer bekend. De parochie heeft zichzelf deze ramen cadeau gegeven bij gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de parochie in 1912. Ze zijn geleverd door de fimra Fünnekotter uit Rotterdam. In 1953 zijn deze ramen vernieuwd." (bron: kerkwijk De Heilige Familie Middelharnis)
- Een van de pareltjes van het dorp is het oude Raadhuis (Raadhuisstraat 1) uit 1639.
- "Het dorp heeft een unieke maritiem-historische schat: de voormalige scheepstimmerwerf, opgericht in 1750, is qua terrein en indeling nog nagenoeg intact. Op de noordelijke helft van het terrein is al sinds 1783 de Werf Peeman gevestigd en de andere helft is in particulier eigendom. Stichting Behoud Scheepstimmerwerf Middelharnis maakt de voormalige scheepstimmerwerf uit 1750 weer beleefbaar en richt hem in als unieke combinatie van een cultuurhistorische attractie in actie (belevingswerf). Een kleinschalige timmer- en ijzerwerf in een vissershaven in de nadagen van de zeilende visserij. Met exposities over de historie van het Havenkanaal, het maritieme dorp en de zeegaande beugsloepen. Een multifunctionele werfloods met bezoekerscentrum, ambachtelijke werkplaats, VVV-kantoor, havenkantoor, visserijspeeltuin en zo af en toe een mooi cultureel evenement of bedrijfsfeest. Daarnaast biedt de Menheerse Werf werffaciliteiten en ouderwetse service voor varend erfgoed en (klassieke) jachten én is het de werf waar sinds 2015 de laatst overgebleven ijzeren zeilende beugsloep ter wereld gerestaureerd wordt: beugsloep MD10 Johanna Hendrika. Bezoekers kunnen de restauratie van nabij meemaken."
- Gevelstenen in Middelharnis.
Terug naar boven- "Stichting Hart van Goeree-Overflakkee creëert en ondersteunt evenementen op het eiland en met name in Middelharnis/Sommelsdijk, met het doel de aantrekkelijkheid en leefbaarheid voor inwoners en toeristen te bevorderen. We proberen met zoveel mogelijk partijen samen te werken om deze doelstelling te bereiken. De stichting biedt een platform voor verenigingen en middenstand uit de genoemde dorpen en probeert iedere jaar, voor jong en ouder, een nieuw en ambitieus programma samen te stellen om zo meer sfeer en gezelligheid te creëren. Ook jouw ideeën, suggesties, steun en medewerking, in welke vorm dan ook, zijn van harte welkom."
- Menheerse Havendag (weekend in juni).
- Op een zaterdag in juni bezorgen de chauffeurs van Chauffeursvereniging Flakkee de bewoners van zorginstelling Zuidwester / Hernesseroord een onvergetelijke dag middels de TruckRun. In 2018 alweer voor de 30e keer. De dames en heren chauffeurs offeren hier graag hun vrije zaterdag voor op, als ze de blije gezichten van de deelnemers zien. En natuurlijk ook de vele andere vrijwilligers zoals verkeersbegeleiders, begeleiders van bewoners, mensen die de lunch verzorgen etc. De stoet vertrekt om 10 uur vanaf Middelharnis, rijdt het hele eiland Goeree-Overflakkee over en is rond 16 uur weer terug op het beginpunt. Uiteraard is het ook voor toeschouwers een prachtig gezicht om de stoet te bekijken en naar de deelnemers te zwaaien.
Terug naar boven- Kinderboerderij Hernesseroord.
- Wereldwinkel Goeree-Overflakkee is in 2000 gestart. Tegenwoordig zijn ze gevestigd in het plan Diekmeesters, tegenover de Hema, op d’n Diek. Dit is mede mogelijk gemaakt door Scholengemeenschap Prins Maurits. In het pand is niet alleen de winkel, maar ook een instructieruimte voor de leerlingen van het praktijkonderwijs. De leerlingen runnen de winkel een aantal dagen in de week en de vrijwilligers van de Wereldwinkel de andere dagen. De Wereldwinkel verkoopt originele cadeaus en heerlijke levensmiddelen uit andere culturen. De producten zijn gemaakt met respect voor mens en milieu. Omdat de producenten - zoals zilversmeden, pottenbakkers en koffieboeren - er een rechtvaardige prijs voor krijgen, kunnen ze een menswaardig bestaan opbouwen. Met jouw aankoop help je hen daarbij.
- Bedrijven investeringszone City Center Goeree-Overflakkee biedt plaats aan meer dan 100 winkels, horecagelegenheden en bedrijven in de zakelijke dienstverlening variërend van groot en landelijk bekend tot klein en exclusief. Winkelen kun je in Middelharnis op de authentieke winkeldijk D'n Diek. Sfeervolle restaurants en cafés kun je vinden rondom de pittoreske haven.
Terug naar boven- Onderwijs: - "Kiezen voor de RGO betekent kiezen voor een school met goed onderwijs, in een veilige omgeving en met respect voor elkaar. We kennen onze leerlingen goed en leerlingen kennen elkaar. We geven les op de volgende niveaus: gymnasium, atheneum, havo, mavo en vmbo. RGO heeft in Middelharnis 3 locaties: RGO Koningin Julianaweg, RGO Schoolstraat en RGO Langeweg. Door de centrale ligging is onze school goed bereikbaar vanuit diverse regio's. Onze leerlingen komen uit de wijde omgeving, van het hele eiland Goeree-Overflakkee tot aan Tholen, de Hoeksche Waard en Schouwen-Duiveland."
- Sport: - "Sinds de (her)oprichting van Hockey Club Goeree Overflakkee (HCGO) in 2012 heeft onze club zich ontwikkeld tot een hockeyvereniging voor jong en ouder, waar spelplezier en sportiviteit hoog in het vaandel staan. HCGO heeft sinds 2014 in Middelharnis een eigen kunstgrasveld met ultramoderne en duurzame LED-verlichting. HCGO beschikt verder over een professionele accommodatie, die wordt gedeeld met atletiek- en voetbalvereniging MSV & AV Flakkee. Na de doordeweekse trainingen en wedstrijden op zowel zaterdag als zondag kan iedereen genieten van een hapje en drankje in het clubhuis. Alle leeftijden zijn welkom om te komen hockeyen, zowel jongens als meisjes. Funky hockey is bij HCGO al mogelijk vanaf 5 jaar, bij een definitief Funkylidmaatschap krijg je je eerste stick cadeau van HCGO. Ook als je alleen recreatief wilt hockeyen ben je, ongeacht welk niveau, van harte welkom; HCGO heeft een gezellige club veteranen/trimhockeyers/recreanten. Hockey ook iets voor jou of je kids? De eerste 2 proeftrainingen zijn geheel vrijblijvend."
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Middelharnis nieuw en - idem oud.