Status

- Middelaar is een dorp in de provincie Limburg, in de regio Noord-Limburg, gemeente Mook en Middelaar.

- Onder het dorp Middelaar vallen ook de buurtschappen Heikant en Katerbosch.

- Het kleine dorp Middelaar werkt op veel gebieden samen met het nog kleinere buurdorp Plasmolen. Zo is er een gezamenlijke Dorpsraad, Dorpskrant, Dorpsontwikkelingsplan etc. Ze worden dan ook als een tweelingdorp beschouwd. Formeel (bijvoorbeeld voor de postadressen, plaatsnaamborden en dergelijke) zijn het nog wel twee aparte dorpen.

Ligging

Het dorp Middelaar grenst in het Z, ZW en W aan de rivier de Maas en de provincie Noord-Brabant, in het W aan Cuijk, in het NW aan Katwijk en Mook, in het N aan de plassen Mokerplas en De Zevenbergen en het dorp Plasmolen, in het O aan Milsbeek en in het Z aan Sint Agatha, en ligt ZZW van Groesbeek, NW van Gennep, N van Boxmeer en ZZO van Nijmegen.

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Middelaar 79 huizen met 366 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 350 huizen met ca. 880 inwoners.

Geschiedenis

Tweede Wereldoorlog
Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, na 17 september 1944, komt Middelaar in de frontlinie te liggen en wordt het leven er door de heftige beschietingen onhoudbaar. De inwoners moeten evacueren. De exodus brengt de mensen via een enorme omweg door Duitsland, Arnhem en Ede uiteindelijk in de omgeving van Mijdrecht. Voor nadere informatie zie de link.

Recente ontwikkelingen

- "In 2006 is het Dorpsomgevingsprogramma gepresenteerd, voortvloeiend uit een pilot in het kader van het Provinciale Reconstructieplan. Hierbij kwam het initiatief vanuit de provincie en hebben bewoners de ruimte gekregen input te leveren aan de inhoud van het programma. Vanuit dit programma zijn de afgelopen jaren met succes verschillende zaken gerealiseerd. De wereld heeft in de tussentijd echter niet stilgestaan en de Dorpsraad maakte zich zorgen over de gevolgen daarvan voor de toekomst van het dorp. Daarom heeft de Dorpsraad in november 2016 samen met de inwoners het Dorpsontwikkelingsplan Middelaar en Plasmolen opgesteld.

De leefbaarheid van een dorp wordt in de eerste plaats bepaald door de dorpsbewoners zelf, niet door de gemeente of andere instanties. Een Dorpsontwikkelingsplan is daarom een uitsluitend door bewoners ontwikkeld toekomstplan voor hun eigen dorp. Het initiatief hiervoor ligt en blijft dus bij de bewoners. Uitgangspunt hierbij is de vraag: ‘Hoe zou de toekomst van het dorp er volgens de bewoners uit moeten zien en hoe kunnen zij hier samen vorm aan geven?’ Alle bewoners moeten de ruimte krijgen en voelen om input te leveren voor het plan. Om er voor te zorgen dat er vanuit de gehele gemeenschap input komt, heeft een zorgvuldig samengestelde werkgroep van bewoners het proces gecoördineerd en alle input samengevoegd tot een mooi en gedegen plan waarin iedereen zich herkent."

Bezienswaardigheden

- Het dorp heeft 4 rijksmonumenten, zijnde de ruïne en overblijfselen der vroegere grachten van het Huis Middelaar (waar zo te zien bovengronds niet veel meer van te zien valt), een terrein met een archeologisch monument, zijnde restanten van een brug uit de Romeinse tijd (maar daar valt vermoedelijk bovengronds ook niets van te zien), een kapelletje op Eindweg 6 in buurtschap Katerbosch (dat aldaar wordt beschreven), waardoor we dan eigenlijk nog maar 1 echt zichtbaar rijksmonument in het dorp zelf overhouden, zijnde de Sint Lambertuskerk (Dorpsstraat 47).

Reeds voor het jaar 1000 is hier sprake van een houten kerkje, gewijd aan de Heilige Brigida. Daarna komt er vemoedelijk in de 12e eeuw een romaans kerkje, gebouwd van tufsteen dat afkomstig was van eerdere Romeinse bouwwerken. Later wordt dit kerkje uitgebreid en weer daarna vervangen door een bakstenen gotisch gebouw. In 1596, tijdens de Tachtigjarige Oorlog, is de toenmalige kerk geheel verwoest in het oorlogsgeweld tussen Spanjaarden en Hollanders (uit die tijd dateert ook het legendarische verhaal van Kiste Trui). Alle inwoners van Middelaar moeten ook toen, net als in 1944, geëvacueerd zijn geweest. Slechts de toren blijft behouden, waartegen in 1620 weer een eenbeukig kerkje wordt gebouwd, gewijd aan de Heilige Lambertus. De bombardementen in 1944 en 1945 verwoesten ook dit kerkje, evenals trouwens het overgrote deel van het dorp.

In 1946 wordt de kerk gesloopt. De kerkgangers hadden ondertussen hun intrek genomen in noodkerkjes zoals een schuur en een barak. De nieuwe, huidige Lambertuskerk, ontworpen door architect J. Coumans uit Nijmegen, komt in 1948 gereed. Men wilde eigenlijk een bakstenen toren, die zoveel mogelijk op de oude toren zou lijken. Maar pastoor Driessen krijgt geen toestemming om een toren te bouwen, omdat men de baksteen elders nog te hard nodig had i.v.m. de wederopbouw. Daarom laat de pastoor mergel overkomen uit Zuid-Limburg. En zo komt het dus dat de kerk is gebouwd met baksteen en de toren is opgetrokken uit mergel. De gebrandschilderde ramen van Frans Timmermans dateren uit 1950. Verder bevat het interieur nog vele bijzonderheden, die je in tekst en beeld onder de link beschreven vindt.

- "In 1946 en 1948 zijn in totaal 12 Middelaarse jongens naar Nederlands-Indië gestuurd om daar hun militaire dienstplicht te vervullen tijdens de politionele acties aldaar. In 1950 komen ze allemaal weer gezond naar huis terug. Uit dankbaarheid voor hun behouden thuiskomst wordt besloten een kruisbeeld op te richten. De Indiëgangers hebben zowel materieel als financieel meegewerkt aan de totstandkoming van dit kruisbeeld. Het eikenhouten kruisbeeld aan de Pastoorsdijk NO van de dorpskern van Middelaar is gemaakt door Jenny Lemmen, de gemetselde sokkel is gemaakt door Gerrit Willems. Lemmens en Willems maakten deel uit van de Indiëgangers.

Het corpus is uit klei geboetseerd door de Tegelse kunstenaar Piet Killaars. Theodorus Driessen, destijds pastoor te Middelaar, heeft het kruis op 5 mei 1955 ingezegend. Het corpus was echter geen lang leven beschoren. De klei was namelijk zeer poreus en omdat de ledematen waren gewapend met ijzerdraad is het corpus na enkele jaren gaan roesten en gedeeltelijk uiteengevallen. Een Tegelse houtsnijder heeft toen het corpus in eikenhout nagesneden. Het heeft daar gehangen totdat het kruis na jaren daar gestaan te hebben, in de nacht van 13 op 14 september 1990 werd afgezaagd en gestolen. Jenny Lemmen heeft toen een nieuw eikenhouten kruis in elkaar gezet. Er is een nieuw corpus van kunsthars gekocht en vervolgens is het kruisbeeld weer op de oude plaats opgericht. Maar het heeft niet lang stand gehouden. Want in de nacht van 8 op 9 februari 1991 is het corpus vernield. Restauratie bleek echter mogelijk en nu siert dit corpus nog altijd dit eikenhouten kruis." (bron: Jenny Lemmen in de bundel voor het Kerkenpad in Middelaar met als titel: "Geloven door de eeuwen heen" (2003))

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Krölstarte.

- De 1e editie van de Middelaardag (op een zondag in juni), in 2017, is vooral mogelijk gemaakt door Ik Ben Geweldig, een organisatie die jongeren steunt die iets goeds voor anderen willen doen. Het doel van de organisatoren is om de leefbaarheid en de sociale cohesie te bevorderen in hun mooie dorp Middelaar. De dag was een groot succes, dus heeft men besloten er een jaarlijks evenement van te maken.

Natuur en recreatie

- In 2015 is fiets- en voetveer Zeldenrust gerestaureerd en sindsdien - na 47 jaar uit de vaart te zijn geweest - weer in functie, zij het niet voor reguliere veerdiensten. Voor nadere informatie over dit project zie de pagina van Sint Agatha.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Middelaar (online te bestellen).

Links

- Nieuws: - De Dorpskrant Middelaar & Plasmolen is via de link ook online te lezen (ook oudere nummers).

- Belangenorganisatie: - Dorpsraad Middelaar en Plasmolen zet zich, in samenspraak met de dorpsbewoners, in voor toekomstperspectief en leefbaarheid in deze dorpen. - Nieuws van de Dorpsraad op Facebook.

- MFC: - Multifunctioneel Centrum (MFC) De Koppel is in 2012 gereed gekomen. Het MFC heeft verschillende zalen en ruimtes die apart en in combinatie te huren zijn. Je kunt de ruimtes huren per uur en per dagdeel (4 of 6 uur). Uiteraard is het in overleg mogelijk om af te wijken van de standaard dagdelen. Daarnaast zijn sommige zalen ook per etmaal te huur. In De Koppel zijn ook twee audio-installaties, een lichtinstallatie, een beamer in de grote zaal, een mobiele beamer, een flipover en een whiteboard aanwezig. Verder is er gratis wifi en een sportzaal met spelmateriaal, kleedruimten en douches.

- Onderwijs en kinderopvang: - Sinds schooljaar 2017-2018 is Basisschool De Staaij er niet meer, want sindsdien is er sprake van het integraal kindcentrum (IKC) Sterrenschool EigenWijs, waar ook een nieuw onderwijsconcept bij hoort. "Kinderen volgen hun individuele leerroute en gaan op eigen wijze leren. Eigenwijs heeft nog wel eens een negatieve klank, maar wij vinden het juist positief als kinderen eigenwijs zijn", aldus directeur Heleen Tonn. Het nieuwe complex biedt onderwijs, opvang en zorg onder één dak. Wel zo handig. De kinderen gaan van Kinderopvang Varkentje Lief, dat ook in het pand huist, naadloos over naar de basisschool. Zorg is in handen van Stichting Liz. Die heeft een eigen lokaal, waar dagelijks ca. 7 kinderen met een (meervoudige) beperking worden opgevangen en dagbesteding krijgen. (bron: de Gelderlander, 28-8-2017)

- Muziek: - "Het repertoire van Muziekvereniging Middelaar 1919, voorheen Fanfare St. Caecilia, varieert van echte fanfarestukken tot filmmuziek en populair. Voor elk wat wils en voor iedere gelegenheid. In 2019 heeft de vereniging het 100-jarig bestaan gevierd. Onderdeel van de vereniging is ook het in 2008 opgerichte seniorenorkest Divers. Het orkest is begonnen met 7 personen waaronder slagwerk, bas, bariton, altsax, 2 bugels en een trompet. Net voldoende om een leuk stukje muziek te kunnen maken. Inmiddels heeft het orkest 17 spelende leden, die wekelijks op donderdagochtend repeteren en samen menig feest opluisteren."

- Sport: - Sportverenigingen Astrantia Voetbal en Astrantia Korfbal.

- "Tennisvereniging De Heikant in Middelaar is een gezellige tennisclub waar iedereen welkom is! We zijn een kleine vereniging. Het voordeel van een kleine vereniging als de onze is dat het redelijk eenvoudig is om kennis te maken met andere leden. De sfeer van kleinschaligheid verhoogt het vertrouwen in elkaar en daardoor ook de gezelligheid. Daarom hierbij een oproep aan nieuwe leden om je vooral aan te melden voor de diverse toernooien die worden georganiseerd. Want: meedoen is (véél) belangrijker dan winnen!"

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Middelaar.