Meeuwen

Plaats
Dorp
Altena
West-Brabant Land van Heusden en Altena
Noord-Brabant

gemeente_meeuwen_hill_en_babylonienbroek_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Meeuwen, Hill en Babyloniënbroek anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.n

Gemeente Meeuwen, Hill en Babyloniënbroek anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.n

Meeuwen (2).JPG

Het is feest in Meeuwen

Het is feest in Meeuwen

Meeuwen. (2).JPG

Een herenboerderij bij Meeuwen

Een herenboerderij bij Meeuwen

Meeuwen.JPG

De Witte Molen van Meeuwen

De Witte Molen van Meeuwen

Meeuwen..JPG

De 14e-eeuwse kerk van Meeuwen

De 14e-eeuwse kerk van Meeuwen

Meeuwen

Terug naar boven

Status

- Meeuwen is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Land van Heusden en Altena, gemeente Altena. T/m 31-7-1908 gemeente Meeuwen, Hill en Babyloniënbroek*. Per 1-8-1908 verandert deze gemeente van naam in 'Meeuwen' (dat was dus geen herindeling!). Per 1-5-1923 over naar gemeente Eethen, in 1973 over naar gemeente Aalburg, in 2019 over naar gemeente Altena.
* Deze gemeente werd ook wel kortweg Meeuwen c.a. genoemd (en ook wel nog korter, zonder 'c.a.'). In de 'lange' gemeentenaam is in bepaalde jaren de naam Hill ook gespeld geweest als Hil en de naam Babyloniënbroek ook als Babiloniënbroek.

- Wapen van de voormalige gemeente Meeuwen.

- Onder het dorp Meeuwen valt ook een klein deel van de buurtschap Baan (2 panden) en een klein deel van de buurtschap Hagoort (1 pand).

Terug naar boven

Naam

In het Brabants
Volgens de plaatsnaamborden Mèèuwe, volgens (1) Mééwe.

Oudere vermeldingen
850 kopie 11e eeuw Medua, 1e kwart 13e eeuw Medevuen, 1312-1350 Meweden, 1381-1383 Meduwen, 1450 Medewijn, Meuwijn, Mewijn, 1461 Meuwen.

Naamsverklaring
Het betreft hier een verbogen vorm van het Oudnederlandse medwe* 'hooiland', te vergelijken met het Nieuwengelse meadow 'grass-covered piece of land', etymologisch verwant met made 'hooiland'.(2)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Meeuwen grenst in het W aan Dussen, in het N aan Babyloniënbroek, in het O aan Eethen en Drongelen en in het Z aan de rivier de Bergse Maas en Sprang-Capelle, en ligt ZW van 'Wijk en Aalburg', W van Heusden, NW van Waalwijk, N van de A59, ONO van Geertruidenberg en ZO van Dodrecht.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Meeuwen* 128 huizen met 739 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 63/334 (= huizen/inwoners), het dorp Babyloniënbroek 40/250 en de buurtschap Hill (deels) 25/155. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 300 huizen met ca. 730 inwoners.
* Zoals hij in dat jaar wordt genoemd in (3). Volgens (4) had de gemeente t/m 31-7-1908 de lange naam zoals vermeld onder Status.

Terug naar boven

Geschiedenis

- Verhalen over de geschiedenis van Meeuwen, Hill en Babyloniënbroek op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

- In november 2019 is het boek 'Op reis naar het verleden van Meeuwen. Over wonen en werken, oorlog en vrede' gepresenteerd. In deze 179 bladzijden tellende uitgave, die ook sfeervolle afbeeldingen in kleur bevat, beschrijft Cees de Gast in vijftig verhalen de boeiende geschiedenis van dit dorp, vanaf de middeleeuwen tot het heden. Over ridder Jan van Drongelen, de stichter van het Kasteel, die tegen de graaf van Holland moet vechten en ridder Dirk van der Merwede die vecht aan de zijde van gravin Jacoba van Beieren. De strijd laait weer op als in de Tachtigjarige Oorlog Spaanse soldaten het dorp binnenvallen en het Kasteel innemen. Er zijn aangrijpende verhalen bij, zoals de zware overstroming die het dorp in 1740 treft. Zes jongens uit het dorp en buurdorp Babyloniënbroek moeten in 1812 met het leger van keizer Napoleon mee naar Rusland en keren niet naar huis terug. Op 10 juni 1845 wordt het dorp door een vreselijke brand geteisterd die 26 gezinnen treft. Aangrijpend zijn ook de verhalen over de Tweede Wereldoorlog. In november 1944 wordt Meeuwen frontgebied en moeten de bewoners evacueren. Het dorp wordt van tijd tot tijd beschoten en zwaar gebombardeerd, zoals op 31 december 1944. Na de bevrijding worden voor de teruggekeerde bewoners noodwoningen neergezet. Ook de periode na de oorlog komt ruimschoots aan de orde, zoals de Oranjefeesten. Het boek is voor slechts 12 euro verkrijgbaar bij de auteur (tel. 0416-352390), bij de molenaars op de Witte Molen (zaterdagmiddag geopend) en bij 't Schrijvertje in Veen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Meeuwen heeft 3 rijksmonumenten, zijnde de herenboerderij uit 1936 op Kasteellaan 3, de toren van de Hervormde kerk, en De Witte Molen.

- De 14e-eeuwse Hervormde kerk (Hoek 2) is eind 1944 bij de bevrijding van Nederland ernstig beschadigd en kon niet meer worden herbouwd. De toren kon nog wel worden gerestaureerd. Aan die toren is in 1952 naar ontwerp van de architecten F.J.A. den Tax en J. Hillebrants de huidige Hervormde kerk gebouwd. De kerk is in 2008 geheel gerestaureerd.

- De Witte Molen (Kleibergsestraat 52) is een ronde stenen grondzeiler uit 1740. De molen heeft tot in de Tweede Wereldoorlog gemalen en is daarna slechts als opslagruimte gebruikt. In 1986 is de molen verplaatst naar zijn huidige locatie, omdat de molenbiotoop daar beter is. In 1996 is de molen maalvaardig gerestaureerd. De molen is sinds 2005 in bezit van Molenstichting Het Land van Heusden en Altena. Openingstijden: zaterdag 13.00-17.00 uur en op afspraak.

- Gevelstenen in Meeuwen.

- Meeuwen en Drongelen lagen vanaf november 1944 tot de bevrijding in frontgebied en werden door de geallieerde troepen, die tot stilstand waren gekomen voor de Bergse Maas, voortdurend beschoten. Door het oorlogsgeweld werden Meeuwen en naburige dorpen langs deze rivier bijna helemaal verwoest. Vooral toen eind december 1944 en in januari 1945 een hevige strijd plaatsvond bij het Capelse Veer. Er vielen oorlogsslachtoffers en de bewoners moesten van de Duitse bezetter hun huizen verlaten. Ze evacueerden naar familie in andere dorpen, tot in Friesland toe. Na de bevrijding vonden ze bijna geheel verwoeste dorpen terug.

Overal werden in ijltempo noodwoningen neergezet, maar de meeste zijn al lang verdwenen. Alleen een noodwoning in Drongelen (op de hoek Meeuwensedijk - Hagoort) is bewaard gebleven. Deze is in 2012 verplaatst naar achter de Witte Molen te Meeuwen. Na de verplaatsing is de woning gerenoveerd. Belangrijke onderdelen zoals een keukenblok en binnendeuren zijn uit een andere noodwoning gehaald voordat die werd gesloopt. De woning is ingericht met spullen uit de jaren vijftig van de vorige eeuw, zodat bezoekers een goede indruk krijgen van de wooncultuur uit die tijd. Stichting Behoud Meeuwense Noodwoning wil van dit stukje cultureel erfgoed een museum maken dat jong en oud herinnert aan een bijna vergeten geschiedenis, als monument van vrede en vrijheid na een tijd van oorlogsgeweld.

Terug naar boven

Evenementen

- Oranjevereniging Meeuwen organiseert, naast uiteraard de traditionele Koningsdag, door het jaar heen ook nog allerlei andere evenementen en activiteiten in het dorp. Onder de link lees je daar alles over.

- "Wat kun je verwachten op de Streekdagen in Meeuwen (weekend begin september)? Op vrijdagavond is er de grootste truckpulling van Europa te zien. Ook dit jaar belooft het weer een groot spektakel te worden! De avond wordt geheel in stijl afgesloten met optredens in de feesttent. De zaterdag biedt een zeer gevarieerd programma met activiteiten voor het hele gezin. Een belangrijk onderdeel van ons evenement zijn de diverse shows en wedstrijden met paarden. Ook de liefhebbers van andere dieren, zoals geiten, honden, kippen, konijnen, koeien en uilen krijgen genoeg te zien. Ook de tractorpulling is een jaarlijks hoogtepunt van de Streekdagen, met maar liefst ruim 200 deelnemers. Verder kun je het nodige moois bewonderen bij de tentoonstelling van oude tractoren en landbouwmachines, maar staan er ook veel nieuwe tractoren en machines. Uiteraard ontbreekt ook een gezellige braderie niet en kunnen de kinderen lekker springen op het springkussen, meedoen aan de traptrek of lekker knutselen in de knutselcorner."

- De Feestweek is er 1x in de 5 jaar. De volgende keer is in 2020.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Van oudsher is het gebied tussen Meeuwen en de dijk van de (Bergse) Maas voornamelijk in gebruik als griend. In de jaren vijftig van de 20e eeuw worden de grienden langzaam maar zeker akkers, maar de grond bleef bestaan uit zware vochtige klei. In de jaren zeventig is in deze streek een ruilverkaveling aan de gang. Vrijwel alle bomen en houtwallen verdwijnen om plaats te maken voor recht toe recht aan kavels. De provincie is inmiddels vanwege de kaalslag een herbeplantingsproject begonnen.

In die tijd koopt Cor de Ronde in deze omgeving een stukje grond van ongeveer 4 ha. Via de provincie wordt aan de noordkant van het perceel een strook van 400 meter lang bij 25, oplopend naar achter tot 45 meter breed ingeplant: het Bos van Meeuwen. Het oudste gedeelte van het bos bestaat voornamelijk uit essen. Later heeft Cor nog diverse dwarshagen aangelegd met voornamelijk meidoorn en sleedoorn. Cor de Ronde is in 2013 overleden, maar het gebied wordt nog altijd door de familie De Ronde beheerd. Inmiddels is het een landschappelijk paradijsje geworden, met vele bijzondere plant- en diersoorten. Het gebied is niet publiek toegankelijk, maar gelukkig heeft de familie de Facebookpagina 'Bos van Meeuwen', waar ze je in tekst en beeld op de hoogte houden van de ontwikkelingen in het gebied. - Zie ook het artikel over dit bos door schoondochter Linda van Zwet in tijdschrift Altenatuurtje nr. 105, mei 2017 (pag. 26-29).

Terug naar boven

Beeld

- Fotoreportage van Meeuwen door Kees Wittenbols uit Breda.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Meeuwen.

- Nieuws: - Nieuws uit Meeuwen op Facebook. - Verder verschijnt 5x per jaar de Dorpskrant, die bij de inwoners huis aan huis wordt bezorgd. Geïnteresseerden van het buiten het dorp kunnen desgewent een postabonnement nemen.

- Belangenorganisatie: - "Dorpsraad Meeuwen is een groep betrokken dorpsbewoners die zich met enthousiasme inzet voor de belangen van het dorp. Wij willen de leefbaarheid en kwaliteit van ons dorp behouden en door burgerparticipatie versterken. We willen graag weten wat er speelt in het dorp. Tevens geldt: algemeen belang prevaleert boven het individueel belang. Wij zijn er voor alle inwoners. Je kunt bij ons terecht voor vragen, opmerkingen, klachten en ideeën over het dorp en directe omgeving. De Dorpsraad houdt ieder jaar ongeveer zes bestuursvergaderingen en één jaarvergadering."

- Dorpshuis: - Dorpshuis Meeuwen.

- Onderwijs: - Basisschool De Ark. "De ontwikkeling van elk kind is een doorgaand proces, waaraan gebouwd moet worden. Het bouwen aan die ontwikkeling staat op onze school in Meeuwen elke dag centraal. De sociaal-emotionele ontwikkeling, de creatieve en intellectuele ontwikkeling en de zelfstandigheid krijgen allemaal serieuze aandacht in ons onderwijs. We willen het zo mogelijk maken dat elk kind een bij hem/haar passende doorlopende ontwikkeling kan volgen. Vanuit onze identiteit hebben goede normen en waarden in omgang en leefwijze ook een centrale plaats in onze schoolorganisatie en ons onderwijs. Op onze school staat zo het kind centraal. Het welbevinden van hem of haar is erg belangrijk om zich optimaal te kunnen ontwikkelen, zodat het later in de maatschappij een plek kan vinden die bij hem of haar past."

- Muziek: - Brassband Kunst en Vriendschap is in 1900 opgericht als fanfare. Vanaf het begin was Kunst en Vriendschap een echte dorpsvereniging, die haar medewerking verleende aan diverse dorpsevenementen en aubades in Meeuwen. Eens in de zoveel jaren werd ook deelgenomen aan een concours. In 1985 vond de omschakeling plaats van fanfare naar brassband. Sindsdien is de band opgeklommen van de laagste afdeling naar de 3e divisie. Kunst en Vriendschap is ook vandaag de dag nog een echte dorpsvereniging. Nog altijd is de band op menig dorpsevenement te vinden, variërend van de aubade met Koningsdag tot het binnenhalen van Sinterklaas. Daarnaast verzorgt Kunst en Vriendschap diverse concerten in het Land van Heusden en Altena en ook buiten dit gebied heeft de band al meerdere concerten gegeven. Tijdens deze concerten probeert Kunst en Vriendschap haar publiek altijd een zo gevarieerd mogelijk programma te presenteren. Naast het originele brassbandrepertoire is er altijd veel aandacht voor licht repertoire, zoals filmmuziek, musicalmuziek en hedendaagse popmuziek. Uiteraard ontbreekt ook een klassieke noot niet op het programma.

- Overige verenigingen: - Kleindierensportvereniging Nut & Sport in Meeuwen is in 1941 opgericht als konijnenfokvereniging. Nut & Sport is inmiddels uitgegroeid tot een kleindierenvereniging waarbij fokkers van konijnen, cavia's, grote hoenders, kleine hoenders, siervogels, watervogels en sierduiven welkom zijn. De vereniging heeft ca. 80 leden. In september is er jaarlijks de Jongdierendag gehouden, gezamenlijk met de andere kleindierensportverenigingen in het Land van Heusden en Altena. Verder is er jaarlijks in december de Clubtentoonstelling (in 2019 voor de 77e keer), waarbij alle dieren door erkende keurmeesters worden gekeurd.

Reactie toevoegen