Mallem

Plaats
Buurtschap
Berkelland
Achterhoek
Gelderland

Mallem t Loo bordje [640x480].jpg

Mallem is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Berkelland. T/m 2004 gemeente Eibergen. De buurtschap valt onder het dorp Eibergen. Onder de buurtschap Mallem valt ook de kleinere buurtschap 't Loo.

Mallem is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Berkelland. T/m 2004 gemeente Eibergen. De buurtschap valt onder het dorp Eibergen. Onder de buurtschap Mallem valt ook de kleinere buurtschap 't Loo.

Mallem marke logo (Kopie).jpg

Mallem, de recent opgerichte Stichting Marke Mallem zet zich in voor beheer en ontwikkeling van het landschap in hun buurtschap langs de Berkel. In slechts een paar jaar tijd hebben ze al heel veel mooie resultaten geboekt!

Mallem, de recent opgerichte Stichting Marke Mallem zet zich in voor beheer en ontwikkeling van het landschap in hun buurtschap langs de Berkel. In slechts een paar jaar tijd hebben ze al heel veel mooie resultaten geboekt!

mallem_schuilhut.jpg

Een van de vele voorzieningen die recentelijk in Mallem zijn gerealiseerd, is deze gecombineerde schuilhut/vogelkijkhut/informatiepunt. Je kunt er dus én even bijkomen én de vogels begluren én lezen wat er nu zo bijzonder is aan deze omgeving. Handig!

Een van de vele voorzieningen die recentelijk in Mallem zijn gerealiseerd, is deze gecombineerde schuilhut/vogelkijkhut/informatiepunt. Je kunt er dus én even bijkomen én de vogels begluren én lezen wat er nu zo bijzonder is aan deze omgeving. Handig!

mallem_markestenen.jpg

Eind 2015 zijn vijf fraaie markestenen geplaatst ter afbakening van het gebied van Marke Mallem, vervaardigd door Steenatelier Eibergen (© www.markemallem.nl)

Eind 2015 zijn vijf fraaie markestenen geplaatst ter afbakening van het gebied van Marke Mallem, vervaardigd door Steenatelier Eibergen (© www.markemallem.nl)

mallem_oeverzwaluwen_kopie.jpg

Niet alleen mensen en planten hebben het naar hun zin in het fraaie landschap van de Marke Mallem, ook voor de vogels wordt goed gezorgd. Zo is voor de oeverzwaluwen een speciale oeverzwaluwenwand aangelegd waar ze in kunnen broeden. (© Marke Mallem)

Niet alleen mensen en planten hebben het naar hun zin in het fraaie landschap van de Marke Mallem, ook voor de vogels wordt goed gezorgd. Zo is voor de oeverzwaluwen een speciale oeverzwaluwenwand aangelegd waar ze in kunnen broeden. (© Marke Mallem)

mallem_hek_kopie.jpg

Het landschap van Marke Mallem is de afgelopen jaren in veel opzichten flink opgeknapt. Zelfs oude landhekken zijn vervangen door fraaie nieuwe exemplaren. (© Marke Mallem)

Het landschap van Marke Mallem is de afgelopen jaren in veel opzichten flink opgeknapt. Zelfs oude landhekken zijn vervangen door fraaie nieuwe exemplaren. (© Marke Mallem)

mallem_schaapskooi_kopie.jpg

Een van de vele nieuwe objecten die de afgelopen jaren in de Marke Mallem op landschappelijk verantwoorde wijze is ingepast, is de schaapskooi. De schaapskudde van herder O'Hara begraast in de zomermaanden het gebied, zoals dat in vroeger tijden ook ging.

Een van de vele nieuwe objecten die de afgelopen jaren in de Marke Mallem op landschappelijk verantwoorde wijze is ingepast, is de schaapskooi. De schaapskudde van herder O'Hara begraast in de zomermaanden het gebied, zoals dat in vroeger tijden ook ging.

mallem_schaapscheerdersfeest.jpg

Op een zondag in juni is er in Marke Mallem het Schaapscheerdersfeest, met uiteraard het scheren van de schaapskudde van herder O'Hara, en verder nog een markt met kramen en streekproducten, informatiestands, demonstraties en livemuziek.

Op een zondag in juni is er in Marke Mallem het Schaapscheerdersfeest, met uiteraard het scheren van de schaapskudde van herder O'Hara, en verder nog een markt met kramen en streekproducten, informatiestands, demonstraties en livemuziek.

Mallem

Terug naar boven

Status

- Mallem is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Berkelland. T/m 2004 gemeente Eibergen.

- De buurtschap Mallem valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Eibergen.

- Onder de buurtschap Mallem valt ook de kleinere buurtschap 't Loo.

- In de contreien van deze buurtschap hebben wij maar 1 plaatsnaambordje kunnen ontdekken. Dat is getiteld 'Mallem 't Loo' (zie foto). De vraag is of men hiermee de beide buurtschappen beoogt aan te geven en beide kennelijk gezamenlijk als tweelingbuurtschap worden beschouwd (in dat geval had er eigenlijk een koppelteken tussen gemoeten, vergelijk 'Etten-Leur'), of dat men er alleen mee doelt op de kleine buurtschap 't Loo als onderdeel van de grotere buurtschap Mallem, waarbij het in dat geval vreemd is dat deze zelf geen bordjes heeft. (als iemand daar meer van weet, houden wij ons aanbevolen, red.)

Terug naar boven

Naam

Spelling
Wordt soms ook als Mallum gespeld (bijv. getuige de Mallumse Molen aan de Mallumse Molenweg), maar o.a. blijkens de plaatsnaamborden ter plekke en de naam van de recent opgerichte Marke Mallem is de spelling met e kennelijk de correcte of in ieder geval tegenwoordig meest gebruikelijke spelling. De spelling wordt in ieder geval niet eenduidig gebruikt. Zo is bijv. sprake van de straatnaam Mallumeres en een natuurgebied ter plekke genaamd Mallemse Esch.

Oudere vermeldingen
1188 ingevoegd eind 13e eeuw curtis Mallande, 1381-1383 to Mallenden, 1699 Mallum.

Naamsverklaring
Vermoedelijk een samenstelling van het Germaanse mathla-* of het Oudsaksische mathal 'volksvergadering, gerechtsplaats' en land, duidde oorspronkelijk het land aan, dat bij de dingplaats behoorde.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Mallem ligt NO van Eibergen en grenst in het NW aan Neede, in het Z aan de Berkel, in het O aan Rekken en in het N aan de provincie Overijssel (gemeente Haaksbergen, buurtschap Langelo).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de buurtschap Mallem 40 huizen met 264 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Mallem wordt voor het eerst genoemd in een goederenlijst die in aanleg uit 1188 dateert, maar voltooid wordt in 1296-1306. De "curtis Mallande" (curtis = hof) is dan leenhorig aan graaf Hendrik van Dahl, heer van Diepenheim. Daarnaast wordt een Johannes de Mallanden genoemd als getuige in een akte uit 1188 waarvan een afschrift in het register is opgenomen. Verder behoren onder andere een steenoven en het erve Vunderink nog tot de bezittingen van de heerlijkheid.

De eigenaar van het Huis Mallem heeft van de heer van Borculo het jachtrecht in de gehele heerlijkheid Borculo. Verder is hij erfmarkenrichter, voorzitter van de markvergaderingen. In die functie heeft hij een behoorlijke vinger in de pap. Het huis is omstreeks 1750 gesloopt. Alleen een omgracht perceel herinnert er nog aan. Om hier toch onder comfortabele omstandigheden te kunnen verblijven, is door de toenmalige heer tegen het bestaande muldershuis bij de molen een dwarshuis gebouwd. Hij had daar zijn eigen 'herenkamer', de opkamer.

Eind 19e eeuw komt Mallem onder de hamer en worden de bezittingen verdeeld. Het terrein van de Hof, met het jachtrecht in de heerlijkheid Borculo en het voeren van de titel 'Heer van Mallem' komt in handen van de Enschede textielfamilie Van Heek.

In het Reglement van de Mark van Mallem anno 1909 staan de rechten en plichten van de markegenoten beschreven. Zo staat er onder meer: "Ieder lid der Mark heeft voor ieder geheel erf, dat hij vertegenwoordigt, het recht, om, tegen betaling van twee gulden en vijftig cents, eene koe op de gronden van het Knollenbroek en de Harinkhorst te laten weiden. In plaats van eene koe mag hij twee kalveren, die bij het opdrijven de kalvertanden nog hebben, of wel een veulen niet ouder dan vijftien maanden opdrijven. In plaats van twee koeien mag hij een paard doen weiden."

Uitvoerige informatie over de geschiedenis van de buurtschap vind je in het artikel Aantekeningen bij de geschiedenis van Mallem, buurschap en heerlijkheid onder Eibergen (Bennie te Vaarwerk, 1992, bijgewerkt in 2009).

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Gronden weer in beheer bij bewoners
Waterschap Rijn en IJssel heeft eind 2010 een strook grond van 40 hectare langs de Berkel bij Eibergen overgedragen aan de lokale bevolking. Daarmee is een historische, collectieve beheersvorm in ere hersteld. Het waterschap en Stichting Marke Mallem hebben een erfpachtovereenkomst gesloten, waardoor de zeggenschap over de gronden volledig naar deze Marke is gegaan.

Door de jaren heen is Waterschap Rijn en IJssel niet alleen eigenaar geworden van de waterloop maar ook van de gronden rondom de Berkel bij Eibergen. Het waterschap zoekt tegenwoordig naar mogelijkheden om de lokale bevolking meer te betrekken bij het beheer en de beleving van haar eigendommen. In de Eibergense situatie is daarom besloten een eeuwenoude beheersvorm in ere te herstellen, namelijk die van de 'marke': een gebied waarvan de dorpsbevolking in goede gezamenlijkheid gebruik maakt. Het waterschap trekt zich terug van zijn bezitspositie en herstelt zo de traditionele lokale verantwoordelijkheid 'van onderop'. Het waterschap blijft wel de zorg over de waterhuishouding behouden.

In een 'ontwerpatelier' is in 2009 overleg gevoerd met diverse groepen burgers en instanties uit de lokale samenleving. Met elkaar zijn uitgangspunten geformuleerd voor de inrichting van het gebied en de opzet van de bestuurlijke structuur. Dit heeft in januari 2010 geleid tot de oprichting van Stichting Marke Mallem. De Marke bestrijkt een gebied dat globaal gelegen is tussen de Stokkersweg en de inlaat naar de oude Berkeltak bij de stuw nabij de Mallumse Molen.

Stichting Marke Mallem
Het is vrijwel altijd een overheid die het voortouw neemt als een landschap opnieuw wordt ingericht. Bewoners, eigenaren en gebruikers hebben recht op inspraak en melden zich in de lange en trage procedure vaak als tegenstander, met een 'zienswijze'. Een oude rechtsvorm, de middeleeuwse marke, levert inspiratie voor een andere manier van werken: van onderaf in plaats van van bovenaf. Als eigenaren, bewoners en gebruikers bij een gebiedsontwikkeling vanaf het prille begin hun eigen wensen letterlijk de ruimte kunnen geven, ontstaan beter gedragen en creatievere initiatieven.

Dat het anders kan wil Stichting Marke Mallem aantonen. Samen met het waterschap en gemeente Berkelland is gewerkt aan het realiseren van een nieuw bestuursmodel, dat een radicale, trendsettende breuk is met hoe overheden gewend zijn met hun achterban om te gaan. Dat is de aanleiding voor het ontstaan van een moderne Marke: een speurtocht naar nieuwe en concrete ideeën voor een prachtig deel van Nederland. De Marke gaat het beheer van een stuk grond langs de Berkel voor haar rekening nemen. Hiervoor staat de middeleeuwse ‘boermarke’ model, met als resultaat een door belanghebbenden in het gebied opgerichte moderne en voor Nederland unieke Marke.

Zie ook:

- Marke Mallem, of hoe burgers tot initiatief verleid kunnen worden. Over de waarde van een ‘top-down geïnitieerde bottom-up beweging’ in de 'black box' van de participatiemaatschappij (Ruimtevolk, maart 2015)

- In 2015 is de brochure 'Leren van Marke Mallem' (Alterra / Wageningen UR) verschenen. Deze Marke is in 2009 begonnen als een experiment waarbij burgers van Eibergen in een verregaande vorm van zelfbestuur de gronden langs de Berkel inrichten en beheren. Overheden kunnen uit dit experiment lessen trekken over de samenwerking tussen groene burgerinitiatieven en overheden.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- In 1424 is hier voor het eerst sprake van een watermolen als de Hof te Mallum (bekend sinds 1188) met watermolen wordt verkocht aan de heer van Borculo. Hij brengt de hof en molen samen in één complex. De molen was een dwang- of banmolen; de boeren uit de omgeving waren verplicht hun graan op deze molen te laten malen. De watermolen bestond vroeger uit een olie- en eekmolen op de linker oever (stroomafwaarts gezien), en een korenmolen op de rechter. Met de eekmolen werd eikenschors vermalen tot eek of run voor de leerlooierij. In 1665 had de molen nog meer functies, het geheel werd toen beschreven als een “koorn Moell, Olijmole, Walckmoele (= volmolen), Loomoele en Papiermoele”. De papiermolen was rond 1656 gesticht en heeft ongeveer twintig jaar bestaan.

In 1895 koopt het Waterschap van de Berkel de molen. De olie- en eekmolen zakte in 1917 de molenkolk in en werd in 1918 gesloopt. De korenmolen bleef in bedrijf tot 1943 en kwam vijf jaar later in het bezit van de Stichting de Mallumse Molen die dat jaar was opgericht. In 1948 verwierf de stichting de watermolen voor een bedrag van één gulden van het Waterschap van de Berkel. Het jaar daarop volgde al restauratie maar niet lang daarna gleed ook deze molen voor een deel in de molenkolk. Herstel volgde. In 1978 is de molen opnieuw opgeknapt en is nu wekelijks een dag in bedrijf. Er wordt koren gemalen en sinds 1982 gerst gepeld. Op zaterdagmiddag is er vaak een demonstratie.

De resterende korenmolen heeft nog één waterrad en is de enige watermolen in Nederland met een pelmolen. De zandstenen molensteen of pelsteen van de pelmolen is in de vloer verzonken opdat als de steen door de grote snelheid die ontwikkeld wordt, uit elkaar zou vliegen, de molenaar en anderen niet geraakt zullen worden. Bij een pelmolen wordt gerst door de snel draaiende steen naar buiten gedreven tegen een rasp (pelblik) die het velletje van de korrel schuurt. Op een zeef wordt daarna kaf en koren gescheiden. In 2014 is de Mallumse Molen voorzien van een generator waarmee stroom wordt opgewekt. - Nadere informatie over de Mallumse Molen op de site Waterradmolens.nl. - Nadere informatie over de Mallumse Molen op de site van de Stichting Eibergse Molens.

- Na de sloop van het Hof te Mallem in 1750 is door de toenmalige heer tegen het bestaande muldershuis bij de molen een deftig dwarshuis gebouwd. Dit huis is te bezichtigen. Het Muldershuis was later ook een pleisterplaats met schipperscafé. De schipper van een berkelzomp kon hier wachten tijdens het schutten van zijn boot. De Mallumse Molen, het Muldershuis en de directe omgeving zijn nu een beschermd dorpsgezicht.

- Eind 2015 zijn door Steenatelier Eibergen 5 fraaie Markestenen vervaardigd en geplaatst, o.a. bij de Stokkersbrug, de Joodse begraafplaats, de kastanjefabriek en de Mallumse Molen. De Markestenen bakenen de grenzen van de Marke Mallem af, zoals dat vroeger ook het geval was. Op elke steen staan 3 logo's. Afhankelijk van de plek en wie daar historisch zeggenschap over had is dat allereerst ofwel het wapen van de heren van Borculo (3 bollen of koeken), ofwel het wapen van de heer van Mallem (een wapen met 3 kepers). Verder staan op elke steen de logo's van de stichting en van de voormalige gemeente Eibergen.

- Naast de Mallumse Molen ligt een schutsluis ten behoeve van de Berkelscheepvaart.

- Tegenover de ingang naar het voormalige Hof te Mallem ligt erve Hofman. Dit was waarschijnlijk de bouwman van deze Hof.

- De watertoren staat hoog op de Mallemse Es.

- In Mallem is de industrialisatie van Eibergen begonnen. In 1834 bouwt de Belg Bouquié hier een textielfabriek. Door de afscheiding van België in 1831 wordt dat land ook afgesneden van de Nederlandse kolonie Indië, die voor de opkomende textielindustrie van groot belang is. De Mallemse Fabriek staat er nog steeds, al zijn alleen de buitenkant en een deel van de kapconstructie nog authentiek.

- Erve 't Vunderink.

- Voormalige ticheloven Kammeijer aan de Rekkensebinnenweg (restanten van een steenoven van de Heer van Borculo).

- Joodse begraafplaats op de Schephorst aan de Berkel.

- Verder veel oude boerderijen en schuren die formeel geen monument zijn, maar die net zo zeer de moeite waard zijn. Kijk dus goed om je heen als je door Mallem rijdt of wandelt.

- Ter gelegenheid van de overdracht van gronden langs de Berkel van het waterschap aan de stichting, is in november 2010 een 'landmark' in het gebied onthuld. Het betreft een steen met inscriptie 'Marke Mallem 2010', verwijzend naar de (her)oprichting van de Marke in dat jaar (zie verder bij Recente ontwikkelingen). De steen ligt bij de brug over de Berkel in de N18.

- Artikel van Bennie te Vaarwerk over de bezienswaardige objecten op Mallem en 't Loo.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Het Lenteweekend Eibergen (eind april of begin mei, in 2019 voor de 16e keer) wordt gehouden op het terrein rond de Kruidenhof en de Mallumse Molen. Het is een plantenmarkt met een ruim aanbod in vaste planten, heesters en éénjarigen. Ook is er aandacht voor aanleg en onderhoud, voor tuinarchitectuur, voor decoraties en kunst in de tuin, en worden bijzondere tuinmeubelen geshowd. Sierbestrating, kasjes, gereedschap, moestuinbenodigdheden, het komt allemaal aan de orde. Daarnaast houdt de plantendokter spreekuur, zijn er demonstraties snoeien, wordt de bijenteelt gepresenteerd en kunt u er alles te weten komen over vruchtbomen en de verzorging daarvan. Bloemschiksters tonen de resultaten van hun werk. Gespecialiseerde verenigingen en kwekers zijn aanwezig met cactussen, hosta’s en fuchsia’s.

Ook is de Mallumse watermolen het hele weekend in actie. De deuren zijn open en de molenaars malen meel. Dit meel is te koop. Bovendien bakken de molenaars pannenkoekjes van dit meel, die u ter plekke kunt verorberen. In een ouderwetse boerenbroodbakoven wordt op ambachtelijke wijze brood gebakken. Verder zijn er diverse kinderactiviteiten. Vanuit de haven in Eibergen vaart op beide dagen een platbodem scheepje, de Berkelzomp, naar de Mallumse Molen.

- Op een zondag in juni is er het Schaapscheerdersfeest bij de eind 2015 gebouwde schaapskooi van Marke Mallem. Ca. 100 schapen worden dan van hun vachten ontdaan. De schaapskudde van herder O'Hara begraast in de zomermaanden het gebied, een natuurlijke manier van beheer zoals dat vroeger ook gebruikelijk was. Verder is er een markt met kramen met o.a. streekproducten en informatiestands, diverse demonstraties en live muziek.

- Oogstdag Marke Mallem (op een zondag in augustus).

- Kunst- en Cultuurfestival Barticamp (2e weekend van september).

- Midwinterhoornwandeling (december).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- "In de Kruidenhof te Mallem kunnen de bezoekers genieten van de prachtige in het landschap ingepaste tuin. Met rondom de vijver onder andere bedden met kruiden, een rotstuin, een moeraspartij, akkertjes met oude streekgewassen, vlinderheuvels en heemplanten. Na een wandeling door de tuin is het heerlijk toeven op het terras bij het bezoekerscentrum onder het genot van koffie of thee en appeltaart. Tijdens het seizoen (mei t/m september) is er iedere maand een muzikaal optreden of andere activiteit.

De Kruidenhof bevindt zich op een historische plek in buurtschap Mallem. In het verleden bevond zich op deze locatie het Eibergse zwembad en daarna werd het een tennisbaan. Tenslotte kwam er weer een natuurlijker landschap terug door de aanleg van een kruidentuin. Het ontwerp, met de grote ovale vijver in het midden en daaromheen de plantenbedden, is een ontwerp van landschaps- en tuinarchitect Bas Slatman uit Oldenzaal. De aanleg was in handen van hoveniersbedrijf Geerdink uit Neede, samen met een groot aantal vrijwilligers. Aanwezige materialen zoals tegels, gravel, zand en dergelijke zijn zoveel mogelijk hergebruikt. Zij zijn terug te vinden in de stapelmuurtjes, de paden en de klimheuvel. In april 2003 is begonnen met het planten en inzaaien van gewassen en niet lang daarna ging de Kruidenhof open voor publiek.

Inmiddels is het een volgroeide kruidentuin, die nog altijd wordt onderhouden door vrijwilligers in samenwerking met Tuinen van Geerdink, zoals het hoveniersbedrijf inmiddels heet. Hoewel het uiteraard nog vooral draait om de planten en bloemen, speelt het culturele aspect tegenwoordig ook een grote rol. De culturele activiteiten lopen uiteen van een High Tea met oude jazzmuziek tot een concert van een klassiek ensemble of chansonnière. Het seizoen wordt ieder jaar geopend met een tweedaagse groenmarkt, het Lenteweekend Eibergen, dat duizenden bezoekers trekt. De Kruidenhof (adres: Mallumse Moilenweg 39) is in 2021 geopend van 1 mei t/m 30 september, op vrijdag van 13.30-16.00 uur en op zaterdag en zondag van 13.30-16.30 uur."

- Ook de fauna floreert volop in dit gebied: Vogelwerkgroep Berkelland heeft in 2015 vogels geteld in het natuurgebied bij de Stokkersweg, en signaleerde daarbij o.a. de volgende soorten: bruine kiekendief, paapje, visdief, kokmeeuw, tapuit, grote gele kwikstaart, watersnip en bokje. De laatste twee waren massaal op voorjaarsdoortrek in het gebied.

Jaarlijks in maart wordt dit water- en rietrijke natuurgebied geschoond van vooral opschot van wilgen en elzen. Riet moet de overhand in het gebied houden, want vogels als de snor, waterral, watersnip en karekiet voelen zich daar het prettigst bij. Het houtopslag wordt verwijderd door ca. 20 vrijwilligers van Vogelwerkgroep Berkelland, de Wild Beheer Eenheid en Marke Mallem. Een enkele twijg wordt gespaard om als uitkijkplaats voor de rietgors te dienen.

- In het natuurgebied aan de Stokkerweg is in 2016 een oeverzwaluwwand gegraven, over een lengte van 35 meter in een al in het landschap aanwezige plotselinge verhoging. De wand is zo'n 2 meter hoog en nu geschikt als potentiële nestelplek voor oeverzwaluwen. De natuur laat zich niet dwingen. Maar het is wel is de bedoeling dat zich in de wand oeverzwaluwen gaan vestigen die het deels met riet begroeide meertje als foerageergebied gebruiken. Tegelijkertijd is op verzoek van Waterschap Rijn en IJssel voor de wand een geul gegraven. De geul dient ter compensatie van het volume voor waterberging dat verloren is gegaan met de aanleg van de schaapskooi elders in het gebied van de Marke. Het natuurgebied wordt beheerd door Vogelwerkgroep Berkelland.

- In 2012 heeft de jeugdgroep van de lokale IVN-afdeling in het Mallemse Bosje het Natuurbelevingspad gerealiseerd. Een folder van het pad is gratis verkrijgbaar bij de Kruidenhof, de Mallumse Molen, het Muldershuis en de VVV.

- De schuilhut bij het natuurgebied achter de stuw in de Berkel, bij de brug over de Stokkerweg, is ook een goede observatieplek om de natuur aldaar te observeren. Er is een kijker geplaatst en informatiepanelen informeren je over de belangrijkste flora en fauna in het gebied van Marke Mallem.

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws van Marke Mallem op Facebook.

Reactie toevoegen