Maasdam

Plaats
Dorp
Hoeksche Waard
Hoeksche Waard
Zuid-Holland

maasdam_plaatsnaambord_kopie.jpg

Maasdam is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek en gemeente Hoeksche Waard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1983. In 1984 over naar gemeente Binnenmaas, in 2019 over naar gemeente Hoeksche Waard.

Maasdam is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek en gemeente Hoeksche Waard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1983. In 1984 over naar gemeente Binnenmaas, in 2019 over naar gemeente Hoeksche Waard.

gemeente_maasdam_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper.jpg

Gemeente Maasdam anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Maasdam anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

Maasdam

Terug naar boven

Status

- Maasdam is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek en gemeente Hoeksche Waard. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1983. In 1984 over naar gemeente Binnenmaas, in 2019 over naar gemeente Hoeksche Waard.

- Wapen van de voormalige gemeente Maasdam.

- Onder het dorp Maasdam valt ook een deel van de buurtschap Cillaarshoek, de buurtschap Sint Anthoniepolder en het grootste deel van de buurtschap Zwanegat.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1277 oppe die maesdam, 1330 Maesdamme, 1374 die sluzen van den Maesdam, 1480-1481 Maessdam, 1514 en 1573 Maesdam, 1773 Maasdam.

Naamsverklaring
"Naar de dam 'waterkering dwars door een waterloop' in de rivier de Maas, waarvoor zie Aan de Maas, waarmee omstreeks 1275 de Oude Maas werd afgedamd bij de aanleg van de Grote- of Zuid-Hollandse Waard."(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Maasdam lgt aan het water de Binnenbedijkte Maas (of Binnenmaas) en ligt verder OZO van het dorp Mijnsheerenland, ONO van het dorp Westmaas, N van het dorp Strijen, NW van het dorp Mookhoek, WNW van het dorp 's-Gravendeel, W van de stad Dordrecht, ZW van de dorpen Puttershoek en Zwijndrecht en ZO van het dorp Heinenoord.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Maasdam 240 huizen met 1.480 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 87/599 (= huizen/inwoners) en de dorpen St. Anthoniepolder 94/584 en Cillaarshoek 59/297. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.300 huizen met ca. 3.250 inwoners (inclusief St. Anthoniepolder en het Maasdamse deel van Cillaarshoek, die beide tegenwoordig als buurtschap worden beschouwd).

Terug naar boven

Geschiedenis

Bedijkingen
Toen de Romeinen uit het gebied verdwenen bleef de Hoeksche Waard lang onbewoond. Ook de Romeinse dam viel in verval. Pas rond 800 na Christus ontstonden er weer dorpen. Ze waren vaak gebouwd op terpen, die hier hillen worden genoemd. Dat was om zo min mogelijk last te hebben van overstromingen, die vooral vanaf 1000 na Christus het gebied teisterden. Bij Maasdam zijn resten van een hille gevonden. De bewoners lieten onder meer een gesp, een mantelspeld, een rammelaar en een drinkbeker na. Rond 1270 werd de Romeins-Middeleeuwse Maas opnieuw afgedamd, een zeer moeilijk werk voor die tijd. De rivierdelen van de Maas oostelijk van het dorp en ten westen van het W gelegen buurdorp Westmaas zijn na de afdamming door dichtslibbing vrijwel geheel verdwenen. De rivier werd ook afgedamd bij Heusden en er werd in de 14e eeuw een ringdijk aangelegd, waardoor de Grote Waard ontstond. Door de aanleg van de ringdijk werd de Strijense Waard ook verbonden met de Tiesselingswaard.

Ontstaan van het dorp
De ringdijk lag voor die tijd door de kom van de Binnenmaas, vanaf de Korenmolen rechtdoor naar de Hoeksedijk met een ingebouwde houten doorvaartsluis, met een wijdte van rond de twintig voet. Toen ontstond het nu nog bestaande Maasdam. Hier, bij de sluis, vestigden zich mensen voor het sluisverkeer, tolbewaarders, vissers die het viswater pachtten, en sluiswachters voor bediening van de sluis. Het dorp lag in de Tiesselingswaard, die onderdeel was van de Grote Waard, in het baljuwschap Zuid-Holland, dat onderdeel was van het graafschap Holland.

Kasteel / ambacht Weede / Sint-Elisabethsvloed
In de 13e eeuw is dicht bij de plaats waar nu de weg de Kromme Elleboog loopt een groot kasteel gebouwd. De fundamenten van dit kasteel zijn in 1957 ontdekt. De muren die nu nog overeind staan, zijn anderhalve meter dik en 1.70 meter hoog. Waarschijnlijk gaat het om het grootste kasteel uit het begin van de 13e eeuw in Nederland. De noord- en zuidmuur staan ruim vijftig meter uit elkaar. Lang is gedacht dat de resten van het kasteel Duyvestein waren. Uit recent onderzoek is gebleken dat het kasteel vermoedelijk tot de Heren van Weede toebehoorde. Het ambacht Weede is tijdens de Sint-Elisabethsvloed in de golven verdwenen. Het grootste deel van Maasdam en zijn contreien, inclusief het kasteel, is vernietigd gedurende de tweede Sint-Elisabethsvloed. De belangrijkste dijk in het dorp en de nederzetting en polder van Sint Anthoniepolder en de nederzetting van Cillaarshoek hebben de vloed doorstaan.

Groei van het dorp
Pas vanaf ca. 1970 is het dorp Maasdam geleidelijk uitgebreid tot de huidige omvang. Voorheen bestond het dorp slechts uit de dijk die de Binnenmaas omringde. Rond 1968 zijn de wijken Driemanschap en Bomenbuurt gebouwd en rond 1980 de Rivierenbuurt en de Vogelbuurt. In 1999 is De Heul gebouwd. De nieuwste wijk is de rond 2009 gebouwde wijk Hof van Weede.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Maasdam heeft 8 rijksmonumenten.

- Maasdam heeft 7 gemeentelijke monumenten.

Hervormde (PKN) kerk
"Op een kaart van vóór de St. Elizabethsvloed van 1421 kunnen we zien dat er in dit dorp een kapel stond. In 1421 ging het dorp in voornoemde vloed samen met vele dorpen uit de streek ten onder. Vele dorpen verdwenen voorgoed, onder andere het nabij gelegen Poelwijck (aan de kromme Elleboog). Andere dorpen kwamen terug, zoals Maasdam, maar niet op precies dezelfde plaats. We gaan uit van de kerk. Deze werd in 1427 op de huidige plaats gebouwd, een kerk met een toren ervoor. In 1666 is deze grotendeels vernieuwd. De toren bleef staan. Deze was echter in 1790 zo bouwvallig dat afbraak volgde en er een nieuwe toren, een zogeheten dakruiter, op het westelijk deel van de kerk werd geplaatst. In 1870/1871 was de kerk weer aan restauratie toe. Men besloot het gebouw af te breken en een nieuwe te bouwen. Het gedeelte met de nog vrij nieuwe toren erop liet men staan, heel praktisch en kostenbesparend!

Al met al hebben we met de Hervormde (PKN) kerk op Raadhuisstraat 37 nu een consistorie/keukengedeelte uit 1666, een toren uit 1790 die in 1991 geheel is vernieuwd en een kerk uit 1871. In de toren hangt een klok uit 1948 met een randschrift: “De doden beween ik en de levenden roep ik tot God”. De vorige klok is door de Duitsers geroofd. In de kerk vinden we een kansel uit de vorige kerk, waarvoor in 1663 een collecte langs de huizen werd gehouden. In 1895 kwam er een orgel, dat 225 gulden heeft gekost. In 1928 kwam er een ander orgel. Het huidige orgel is van augustus 1948. De koperen kronen dateren uit 1928 en zijn een geschenk van de familie Van der Griend. Hun graven vinden we aan de noordzijde van de kerk. De koperen lezenaars staan op de monumentenlijst en zullen uit de periode van ca. 1666 dateren. Achter in de kerk liggen drie grafzerken met de jaartallen 1611, 1644 en 1702.

Het doopvont en de avondmaalstafel dateren uit 1962. De grote zilveren schenkkan is uit 1910 en de twee avondmaalsbekers, (Dordts en Rotterdams zilver) dateren uit 1629 en 1632. De kerkramen zijn in 1983 geschonken door vrouwenvereniging Tryfena. Antependia (voorhangsels met fraai borduurwerk voor de avondmaalstafel) zijn op Pasen 1996 in gebruik genomen. De historische pastorie dateert uit 1811 (blijkens een gevelsteen boven de deur). Het kerkplein is aangelegd in 1966." (bron: site Kerk van Maasdam)

Molen
Molen De Hoop (Gatsedijk 4a) is een korenmolen, die in 1822 is gebouwd en waarschijnlijk omstreeks 1870 tot stellingmolen is verhoogd. Van oorsprong was de molen een grondzeiler. Tot ca. 1950 was de molen in bedrijf; daarna werd deze uitsluitend nog als opslagplaats gebruikt tot in 1966 de gemeente Maasdam De Hoop voor 1 gulden kocht. In 1969 volgde een uitwendige restauratie en na 1983 is de molen weer maalvaardig gemaakt. In 2010 is de molen stilgezet vanwege het scheefzakken van de molen, een verrotte windpeluw en de slechte toestand van stelling en gevlucht. In 2011 zijn de roeden kaal gemaakt en gestreken, kort hierna is ook de stelling verwijderd. In 2015 is een begin werd gemaakt met de restauratie. In april 2016 zijn de kap en roeden weer teruggeplaatst en een maand later is de molen opgeleverd.

- De St. Anthonymolen of Poldersche Molen staat in buurtschap Sint Anthoniepolder en wordt daarom aldaar beschreven.

Boerderij
De rijksmonumentale boerderij uit 1912 op Kromme Elleboog 1 is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde als een schakel in de ontwikkeling van het boerderijtype met Vlaamse schuur en woonhuis in het verlengde van de schuur en als een goed voorbeeld van heroriëntatie op traditionele bouwwijzen in de agrarische bouwkunst. De boerderij heeft ensemblewaarde vanwege de ruimtelijk-functionele en visuele samenhang met de overige complexonderdelen en vanwege de volledig vrije ligging. De boerderij is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de grote mate van gaafheid. (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) Dit complex omvat in totaal 4 van de 8 rijksmonumenten van Maasdam, want de boerderij met woonhuis en Vlaamse schuur is een rijksmonument, maar ook het bakhuis (uit 1800-1850), de wagenschuur en nog een andere schuur zijn aparte rijksmonumenten.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Koningsdag.

Terug naar boven

Eten en drinken

Supermarkt
In Maasdam was tot mei 2020 een supermarkt van de formule Superrr, die haar winkels runde met deels mensen 'met een afstand tot de arbeidsmarkt'. In mei 2020 koos zorginstelling Alliade uit Heerenveen, die de formule beheert, ervoor alleen met haar vestigingen in Fryslân verder te gaan. Slagerij Ton Slager, die al 35 jaar in hetzelfde pand is gevestigd, zat sindsdien tegen de lege schappen van de voormalige supermarkt aan te kijken, en perspectief op een overnamekandidaat was er niet. Toen besloot Ton de supermarkt zelf maar te gaan bestieren, want hij vond dat de inwoners toch in het eigen dorp naar de supermarkt moesten kunnen. In juli 2020 opende hij supermarkt 'Natuurlijk bij Ton', met als ondertitel 'Vers Streeksuper'.

"De supermarkt - waar bij de inwoners echt wel behoefte aan is - en slagerij kunnen elkaar versterken en nieuwe klanten aantrekken. Dat was voor mij een van de redenen om de supermarkt nieuw leven in te blazen. Anders-dan-anders is dat ik naast de ingang een speciaal deel voor streekproducten uit de Hoeksche Waard heb ingericht, met bijvoorbeeld noten van De Notenshop in Strijen en jam uit Puttershoek, naast natuurlijk het vlees uit de streek van mijn slagerij. Het is de bedoeling om een soort shop-in-shop-concept te ontwikkelen, waar mensen allemaal verschillende soorten streekproducten kunnen kopen. Dat is uniek in de Hoeksche Waard. Er is hier geen supermarkt die zoveel streekproducten verkoopt als wij willen doen", aldus Ton Slager bij de opening van zijn supermarkt 'Natuurlijk bij Ton' in Maasdam. De mensen met een 'beperking' - Slager noemt het liever 'mensen met mogelijkheden' - die voorheen in de Superrr-winkel werkten, zijn blij dat ze ook in de nieuwe supermarkt van Ton Slager weer aan de slag kunnen.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Maasdam, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Maasdam (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Pijler. "Onze basisschool heeft ca. 150 leerlingen, verdeeld over 6 groepen. De school was voorheen gesitueerd aan Fazant 5 te Maasdam. Sinds schooljaar 2019-2010 is er het nieuwe Integraal Kind Centrum De Pijler, op locatie Fazant 1, waar onderwijs, kinderopvang en peuterspeelzaalwerk bij elkaar in één pand zijn ondergebracht. Via zelfstandigheid en persoonlijke ontwikkeling werken wij naar een optimale vorm van passende opvang en passend onderwijs voor alle kinderen van 0 t/m 12 jaar. Ons onderwijs is gebaseerd op drie pijlers die onderling met elkaar verbonden zijn; Ouderbetrokkenheid, brede ontwikkeling van cognitieve, creatieve en sociale vaardigheden en gepersonaliseerd onderwijs."

- "Peuterspeelzaal de Pijler is een van de VE locaties waar kinderen de wettelijke 16 uur per week kunnen afnemen na een indicatie van het consultatiebureau. Een goede voorbereiding op de basisschool is ons uitgangspunt. Wij werken nauw samen met alle basisscholen en de gemeente. Door de rijksregeling ”Voor- en Vroegschoolse Educatie” (VVE) kunnen een aantal kinderen twee extra dagdelen spelen op onze peuterspeelzaal. Er wordt gewerkt in kleine groepen en de kinderen worden begeleid door professionele pedagogisch medewerkers. Onze peuterspeelzaal maakt deel uit van onze locatie IKC de Pijler. Een ruime locatie met veel daglicht en een grote buitentuin."

- "Buiten zijn, genieten van groen en de natuur spelenderwijs ontdekken; welkom bij Wiedewei Maasdam! Jouw kindje kweekt bij ons groente in het moestuintje, rent lekker in de uitdagende buitenruimte en maakt kunstwerken van takjes en bloemen!Wil je graag eens kijken of Wiedewei past bij jou en je kind? Je bent van harte welkom voor een rondleiding! Maak een afspraak met mij via e.verschoor@kibeo.nl. Of stap gerust eens binnen voor een rondleiding en ontdek of Wiedewei bij jou en je kind past. We maken graag kennis met jou en je zoon of dochter! Groene groetjes, Esther van der Plank-Verschoor, Vestigingsmanager."

- Sport: - FC Binnenmaas, waarbij FC staat voor FusieClub, is ontstaan in 2006 uit fusie van de voetbalverenigingen Maasdam en Puttershoek. De club heeft ruim 800 leden, speelt met ca. 40 teams in competitieverband, en is gehuisvest in eerstgenoemd dorp, op complex De Lange Weide. De vereniging beschikt over een moderne accommodatie, die in 2008 in gebruik is genomen. Bovendien zit aan de accommodatie een prachtige tribune vast. De tribune is gefinancierd door de leden, die massaal obligaties hebben aangeschaft.

- "Tennisvereniging LTC Maasdam is opgericht in 1970 en heeft een eigen accommodatie met 4 gravelbanen. Bij de accommodatie is een kantine met bar, keuken, 2 terrassen, een oefenhok, eigen parkeerplaatsen en een speelweide. Per jaar worden er minimaal 3 toernooien georganiseerd, wordt er intensief competitie gespeeld en is er op donderdag een drukbezochte racketwissel. In samenwerking met tennisschool Rob Mentink worden er tennislessen gegeven op elk niveau. Door de vrije inloop is er vrijwel altijd plek om te tennissen. Mede door de veiligheid van het park (verlichting park, veilige route, schone kleedkamers en kantine) is er een goed gevoel. In de winter wordt er door de leden en vrienden van de vereniging biljart, klaverjas en bridge gespeeld."

Reactie toevoegen