Lutjekolhorn

Plaats
Buurtschap
Hollands Kroon
West-Friesland Kop van Noord-Holland
Noord-Holland

lutjekolhorn_kaart_jaren_tachtig_van_de_20e_eeuw.jpg

Een ZO deel van buurtschap Lutjekolhorn (in het ZO op deze kaart) viel t/m 1989 onder de gemeente Wieringermeer (de gele lijn is de gemeentegrens). In 1990 is dat door grenscorrectie naar de gemeente Niedorp en daarmee naar het dorp Kolhorn overgegaan.

Een ZO deel van buurtschap Lutjekolhorn (in het ZO op deze kaart) viel t/m 1989 onder de gemeente Wieringermeer (de gele lijn is de gemeentegrens). In 1990 is dat door grenscorrectie naar de gemeente Niedorp en daarmee naar het dorp Kolhorn overgegaan.

Lutjekolhorn

Terug naar boven

Status

- Lutjekolhorn is een buurtschap in de provincie Noord-Holland, in de streek Kop van Noord-Holland, gemeente Hollands Kroon. T/m 1989 grotendeels gemeente Barsingerhorn, deels gemeente Wieringermeer. In 1990 over naar gemeente Niedorp*, in 2012 over naar gemeente Hollands Kroon.

* Begin jaren tachtig van de 20e eeuw is voorgesteld om de grens van de gemeente Wieringermeer aan te passen aan de lopen van de kanalen ter plekke. Het betrof met name het stukje grondgebied W van het Waardkanaal, Z van de huidige N248 (Havenweg), met aldaar onder meer het tankstation en enkele andere bedrijfspanden. "De gemeenteraad van de gemeente Wieringermeer was daar niet echt blij mee, juist omdat het even het bestuurscentrum is geweest van de gemeente Wieringermeer."(1) Op dat stukje grondgebied heeft in 1946/1947 namelijk het noodraadhuis van de gemeente gestaan (waarvoor zie verder het hoofdstuk Geschiedenis). Maar in 1989 gaat men toch akkoord en zo behoort dit deel van buurtschap Lutjekolhorn sinds 1990 bij de gemeente Niedorp, en valt het daarmee, net als het deel rond de Albert Beensweg, onder het dorpsgebied van Kolhorn.

- De buurtschap Lutjekolhorn valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Kolhorn.

- De buurtschap Lutjekolhorn heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1946 '... ten Noordraadhuize Wieringermeer te Lutje Kolhorn'.

Naamsverklaring
Samenstelling van de plaatsnaam Kolhorn en lutje 'klein', ter aanduiding van een dochternederzetting.(2)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Lutjekolhorn ligt rond de wegen Albert Beensweg en Havenweg (de N248, voor zover gelegen rond het kruispunt met de Albert Beensweg), W van het Waardkanaal. De buurtschap ligt direct W van het kruispunt van de waterwegen Kolhornerdiep in het W, Waardkanaal in het N, West-Friese Vaart in het O en Groetkanaal in het Z, en ligt O van Kolhorn, WZW van Middenmeer, ZO van Wieringerwaard en N van Winkel.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap Lutjekolhorn, zoals omschreven onder Ligging, omvat ca. 10 huizen met ca.25 inwoners. Wellicht valt ook het huizengroepje direct O hiervan, O van het Waardkanaal, rond het kruispunt Schagerweg (N248)/Waardweg/Groetweg, er nog toe te rekenen. In dat geval verdubbelen de beide getallen. Op kaarten van vlak na de inpoldering van de Wieringermeerpolder wordt dat huizengroepje vermeld als buurtschap Oostgroet. Al vrij snel verandert het lettertype daarvan in alleen nog een 'veldnaam'. Sommigen rekenen ook het deel van de dorpskern van Kokhorn N van het Kolhornerdiep er nog toe. Op grond van kaartmateriaal is niet te bepalen wat men door de tijd heen tot deze buurtschap heeft gerekend, want de plaatsnaam heeft nooit in atlassen gestaan (en nog altijd niet...).

Terug naar boven

Geschiedenis

De buurtschap Lutjekolhorn is ontstaan als kleine gemeenschap rond een wachthaventje aan de Zuiderzee, in het Kolhornerdiep, na de inpoldering van de Waardpolder in 1834.

Noodraadhuis Wieringermeer
Op 17 april 1945 heeft de Duitse bezetter de dijk om de Wieringermeerpolder op twee plaatsen opgeblazen, waarna de polder binnen twee etmalen onder water liep*. Alle gewassen en vrijwel alle bebouwing ging verloren. Na de oorlog zijn de gaten gedicht en op 11 december 1945 is de polder weer drooggevalen. Ook het raadhuis van de gemeente was door het water verzwolgen. Daarom is in Lutjekolhorn in de zomer van 1946 een tijdelijk raadhuis gebouwd. Dit werd de Arke Noach genoemd, omdat dit bijna het enige plekje in de gemeente was waar men droog bleef (foto uit zomer 1946, en foto uit herfst 1946, en recente foto. De eerste is een houten gebouwtje met rieten dak, de tweede een stenen pand met pannendak. Kennelijk is het houten gebouwtje al na enkele maanden vervangen door een stenen exemplaar). Medio 1947 komt een noodraadhuis in Wieringerwerf gereed (= het linkerpand op de afbeelding onder deze link). Het pand van het voormalige noodraadhuis in de buurtschap bestaat nog altijd (adres: Havenweg 6). Maar uiterlijk onderscheidt het zich in niets van een regulier woonhuis, dus de aanvankelijke functie is er niet (meer) aan te zien.

* Aangezien het front toen meer dan 100 kilometer in zuidelijke richting lag, is het militaire motief hiervoor onduidelijk. Er zijn speculaties dat dit onder water zetten diende als drukmiddel om de Duitse troepen in Nederland een vrije aftocht naar Duitsland te geven. Wat na de bevrijding inderdaad is gebeurd, in afwijking van de geallieerde praktijk in andere bevrijde West-Europese landen: daar gingen de Duitse troepen in krijgsgevangenschap. Mocht deze speculatie juist zijn, dan is de afspraak hiertoe hoogstwaarschijnlijk nooit op papier vastgelegd. En dus niet meer te bewijzen. Een andere gangbare veronderstelling: de Duitse bezetter vreesde voor een geallieerde luchtlanding in de Wieringermeerpolder, teneinde de zuidwestelijke oprit van de Afsluitdijk te veroveren.

Reacties

(2)

Wat ik mis is het feit dat hier tijdelijk het gemeentehuis van Wieringermeer was gevestigd (foto FO 3021474 van Beeldbank NH). Dat geeft Lutjekolhorn echt meer allure dan een buurtschap met 20 huizen.

Dag Lex,
Een aantal plaatsen heb ik nog niet gecheckt op of er inhoudelijk nog iets aanvullends te melden valt t.o.v. wat er al staat. Dit was er een van. Dat zijn de puntjes op de i voor komend jaar. Dank voor de tip! Ook al is het maar een bescheiden pandje en heeft het maar kort als noodraadhuis dienst gedaan, het is wel een lokaal belangrijke gebeurtenis geweest in de geschiedenis van de gemeente en de buurtschap, dus dat verdient zeker vermelding. Ik heb het uitgezocht en toegevoegd.

Reactie toevoegen