Gemeente Lonneker anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)
Het kleine dorp Lonneker is al aardig goed bedeeld met evenementen door het jaar heen. Sinds 2017 is er nog een bijgekomen, namelijk de Paasfeesten Lonneker; twee dagen feest met live bands en DJ's en op zondagavond een paasvuur.
Lonneker, in Twente is het klootschieten een populaire sport. Soms doet men dat op de openbare weg en dan zet men er keurig een waarschuwingsbordje bij, zoals hier aan de Noordergrensweg N van Lonneker.
Lonneker, sommige rijksmonumenten weten zich goed te verstoppen, zoals de Bergwonnersteen aan de Noordergrensweg
- Lonneker is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Twente, gemeente Enschede. Het was een zelfstandige gemeente t/m 30-4-1934.
- Wapen van de voormalige gemeente Lonneker.
- Hoewel Lonneker een qua omvang bescheiden dorp was en is, had de gelijknamige gemeente een forse oppervlakte en omsloot het de stad en gemeente Enschede geheel. Op de plattegrond uit ca. 1870 elders op deze pagina is dat nog goed te zien. Enschede kon dan ook, na een eerdere grenscorrectie in 1884, pas goed uitbreiden na annexatie van de hele gemeente in 1934.
- De gemeente omvatte naast het gelijknamige dorp verder nog de kernen Eschmarke, Usselo, Boekelo, Rutbeek (valt tegenwoordig onder Usselo), Broekheurne, Twekkelo en Driene (deels).
- Het dorp Lonneker heeft, evenals de andere dorpen in de gemeente Enschede, in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien ´in´ Enschede.
- Onder het dorp Lonneker valt in de praktijk een deel van de buurtschap Driene, die evenals het dorp voor de postadressen onder Enschede valt.
Terug naar bovenIn het Nedersaksisch
Lönniker, Lönnker of Lönker.
Oudere vermeldingen
Laat 10e eeuw in Loningheri, midden 12e eeuw de Liunekere, 1280 Loenekare, Loneker, 1297 Lonichere, 1385 Lonincker.
Naamsverklaring
Betekent heri, afleiding van har 'zandige heuvelrug', van de lieden van de persoon Lono. De verscherping van g tot k komt onder andere ook voor bij Berlicum en Hedikhuizen.(1)
Lonneker ligt direct N van Enschede.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Lonneker 1.229 huizen met 7.307 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 257/1.546 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Eschmarke 524/2.955, Usselo 114/720, Boekelo 76/433, Rutbeek 16/123, Broekheurne 45/267, Twekkelo 84/564 en Driene 113/699. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1.800 inwoners.
Terug naar bovenVroegste geschiedenis
Lonneker wordt voor het eerst rond de 9e/10e eeuw genoemd in een goederenlijst van het stift Werden aan de Ruhr (Bisdom Münster). De buurschap maakt later deel uit van het kerspel en het richterambt Enschede als onderdeel van het drostambt Twente.
Opkomst en ondergang van de gemeente
Lonneker wordt in 1811 een zelfstandige gemeente, gevormd uit het voormalige richterambt Enschede, zonder de stad Enschede en de Eschmarke. Bij een wijziging in 1818 wordt ook de Eschmarke aan de gemeente toegewezen. In 1881 wordt een deel van de oude marke Driene overgedragen aan het sterk gegroeide Hengelo en in 1884 krijgt Enschede ten koste van Lonneker er een groot gebied bij. Het gevolg is dat laatstgenoemde een van de weinige gemeenten in het land wordt met een gemeentehuis buiten de eigen gemeentegrenzen en wel te Enschede.
Reeds tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt er gesproken over een samenvoeging van de gemeenten Enschede en Lonneker, maar pas per 1 mei 1934 wordt wat dan nog resteert van de gemeente, door de gemeente Enschede geheel geannexeerd. Een uitvoerige motivatie omtrent deze herindeling kun je lezen in de Memorie van antwoord = toelichting van de minister waarom hij een samenvoeging van deze gemeenten wenselijk vindt. Een grenscorrectie, met handhaving van de gemeente Lonneker, die door sommigen wordt bepleit, zou van die gemeente zo'n smalle 'schil' om de gemeente Enschede overlaten, dat dat niet levensvatbaar wordt geacht.
Spoorlijn
Vanaf 1890 was het dorp aangesloten op het spoorwegnet van de Geldersch-Overijsselsche Lokaalspoorweg-Maatschappij (GOLS), maar het personenvervoer werd in 1934 alweer gestaakt. Tot in de jaren zeventig van de 20e eeuw was er nog beperkt goederenvervoer tussen Enschede en Lonneker, maar daarna is de lijn geheel opgeheven en opgebroken.
Heemkunde
- Stichting Historische Sociëteit Enschede-Lonneker (SHSEL) houdt zich bezig met de cultuurhistorie van de gehele gemeente, d.w.z. de stad plus de omliggende dorpen Lonneker, Glanerbrug, Boekelo en Usselo. De SHSEL is opgericht in 1968. De stichting kent ca. 2.000 contribuanten/abonnees van hun kwartaalblad ’n Sliepsteen, die in de praktijk worden gezien als leden van een vereniging. Een 60-tal ‘leden’ is actief in de verschillende werkgroepen. Nieuwsbrief ’n Hoesbreef wordt van september tot mei gratis toegestuurd aan iedereen die heeft aangegeven de Hoesbreef digitaal te willen ontvangen. In de Hoesbreef staat nieuws op cultuurhistorisch gebied van de gemeente en haar kernen. Je vindt er ook verslagen van de activiteiten van de werkgroepen van de SHSEL. Tevens worden er bijeenkomsten e.a. activiteiten in aangekondigd. Kom eens langs in Prismare. Bezoek ons archief in het Prismare gebouw (Roomweg 167) op maandag tussen 10 en 12 uur of op vrijdag tussen 14 en 16 uur. U vindt ons in ruimte 1.07 op de eerste verdieping.
- Uitvoeringsplan Dorpsplanplus Lonneker (2009).
- Uit onderzoek in 2015 blijkt dat Lonneker het gevaarlijkste kruispunt van Nederland heeft. Een reconstructie van de kruising heeft nog niet tot wezenlijke verbeteringen geleid. Een adequate oplossing is niet op korte termijn voorhanden. Belangrijke oorzaak is hier het niet verlenen van voorrang.
Terug naar boven- Lonneker heeft 24 rijksmonumenten.
- De eerste rooms-katholieke kerk in Lonneker is in 1820 in gebruik genomen en is gewijd aan Jakobus de Meerdere. Vanwege de bouwvallige staat en omdat er behoefte bestond aan een groter kerkgebouw is deze kerk in 1912 vervangen door de huidige kerk (Scholten Reimerstraat). De kerk is in een neogotische stijl vormgegeven naar een ontwerp van architect W. te Riele. De driebeukige kruiskerk biedt plaats aan 800 kerkgangers. De toren bevindt zich recht boven de kruising van het transept met het schip en het koor. Glazenier H.L.D. Kocken heeft de gebrandschilderde ramen vervaardigd. Het orgel is in 1950 gemaakt door de Enschedese orgelbouwer H.J. Vierdag. Het hoofdaltaar is gemaakt door de Utrechtse edelsmid Jan Hendrik Brom. Het kerkhof bij de kerk is in de jaren na de bouw van de eerste kerk aangelegd. Op het kerkhof bevinden zich een calvariegroep uit 1865 en een beeldje voor het ongedoopte kind uit 2006 van beeldhouwer Antoinette Ruiter. De pastorie en het parochiecentrum zijn in 2019 te koop gezet.
- Mariakapel.
- De Lonneker Molen dateert uit 1851 en is de opvolger van een oudere molen die in 1847 is afgebrand.
De Kuper / Wönnershoes
In het buitengebied van Lonneker ligt het eeuwenoude landgoed de Kuper (Lossersestraat 277). Het hart van het erf wordt gevormd door twee boerderijen, waaronder het Wönnershoes, een rijksmonumentale en geheel gerestaureerde, comfortabele en duurzame woonboerderij. Maar daar ging wel een grondige verbouwing aan vooraf. Dankzij de intensieve betrokkenheid van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed kon er vaak worden verduurzaamd met behoud van oude elementen. - Hier kun je een verslag van de verbouwing/restauratie lezen.
- De wigboldpalen (grenspalen die van 1818-1884 de grens aangaven tussen de gemeenten Enschede en Lonneker) staan door de uitbreiding van Enschede in de loop der jaren inmiddels in het centrum van die stad.
- De Bergwonnersteen aan de Noordergrensweg (N van het dorp, tussen het vliegveld en het Oldenzaalse bedrijventerrein Hanzepoort) markeert de grens tussen de voormalige marken Lonneker (vanaf 1811 onderdeel van de gelijknamige gemeente), Deurningen (vanaf 1811 onderdeel van de gemeente Weerselo) en Berghuizen (van 1811 tot 1955 onderdeel van de gemeente Losser). De steen wordt benoemd in het 'Procesverbaal der Grensbepalingen van 1826' als steen nr. 22.28.32 en is een Rijksmonument. De Noordergrensweg valt tegenwoordig grotendeels onder de gemeente Enschede (kern Lonneker), echter 1 pand valt onder de gemeente Dinkelland, kern Deurningen, namelijk huisnummer 2.
Terug naar boven- Toneel- en Revuegezelschap Kameleon te Lonneker is net na de oorlog van start gegaan, om weer plezier en amusement te bieden aan de inwoners, en is inmiddels niet meer weg te denken binnen de artistieke cultuur van Enschede en omstreken. Kameleon heeft ca. 45 leden die zich inzetten om jaarlijks in januari weer een mooie revue te presenteren. De leeftijd van de leden varieert van ca. 21 tot ca. 90 jaar. Kameleon bevordert de sociale gemeenschapszin en leefbaarheid in het dorp. Sinds 2018 staat er een geheel nieuwe dansgroep op het podium. Samen met alle leden, voor en achter de schermen, zorgen zij dat het publiek uit Lonneker, Enschede-Noord, Losser, Glanerbrug, Almelo en ver daarbuiten telkens weer kan genieten van een spetterende nieuwe show. Over de revues van Kameleon wordt maanden vooraf én achteraf gepraat. Wie hen één keer gezien heeft is verkocht... Aldus de site van de vereniging.
- Begin 2017 is het idee ontstaan om tijdens de Paasdagen een gezellig feest neer te zetten in het buitengebied van het dorp. Dit idee is uitgegroeid tot het 2-daagse evenement Paasfeesten Lonneker. Een gemoedelijk feest met een gezellige sfeer. Diverse live bands, met op zondag tevens een Paasvuur.
- Koningsdag met Braderie.
- Blaaskapellenfestival (Hemelvaartsdag).
- Kunstevenement KunstenLandschap (weekend in mei) is een 2-daagse expositie in het fraaie landschap rond Lonneker, en is verbonden met het culturele hart van Enschede: de Roombeek. Onderweg kun je volop genieten van het fraaie Twentse coulissenlandschap, en van verrassende kunstwerken, installaties en performances. - Filmpje over Kunst en Landschap 2015 door John M. Pieper.
- Kermis (vanaf de donderdag na Pinksteren).
- Lonneker Paardendagen (augustus).
- Oogstfeest (op een zondag in september).
Terug naar boven- Anno 2015 is de intentie om oude kerkepaden rond Lonneker in ere te herstellen (= paden die van vroegere boerderijen uitkwamen bij de kerk in het centrum van het dorp). Daarbij wordt ook een kapel aangelegd op een plek die vroeger van grote waarde was. Het is nog niet zeker of alles doorgaat: van enkele landeigenaren is nog medewerking nodig.
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Lonneker.
- Nieuws: - Nieuws uit Lonneker op Facebook.
- Belangenorganisatie: - "Dorpsraad Lonneker is opgericht in 1960 en heeft als doelstellingen: het ontwikkelen en stimuleren en deelnemen aan activiteiten die gericht zijn op het verbeteren van de leefbaarheid, het woonklimaat en het welzijn in het dorp en omstreken; het initiëren, stimuleren en coördineren van activiteiten ter bevordering van samenwerkingsmogelijkheden tussen burgers zowel individueel als in groepsverband en m.b.t. organisaties met eenzelfde doel."
- Onderwijs: - Lonnekerschool (Daltononderwijs).
- Muziek: - "De Vanekerblazers is een kleine enthousiaste vriendengroep. In 2009 zijn we als Vanekerblazers begonnen, maar onze leden hebben vaak al wel een lange geschiedenis met het blazen op de houten hoorn. Midwinterhoornblazen is voor ons een bijzondere traditie. Staand met een kleine groep mensen bij een bosrand of een veld, het liefst in het “tweeduuster”. De eeuwenoude melancholische klanken voortgebracht door mensen uit deze tijd. 't Verleden naast 't heden van Twente. In de Adventstijd blazen we op vrijdagavond en zondag bij Restaurant Kleinsman op Weerseloseweg 356. Ook blazen we tijdens vieringen van scholen, kerken of andere instellingen. We hopen je te mogen begroeten tijdens een van deze blaasmomenten."
- Sport: - De in 1948 opgerichte voetbalvereniging LSV was het initiatief van enkele enthousiaste Lonnekernaren, die begonnen met voetballen op een weiland in het dorp. Al snel werden enkele seniorenelftallen geformeerd, die uitkwamen op de Beukerweide. Daar deze accomodatie spoedig te klein werd voor het groeiende aantal spelers, volgde de verhuizing naar een echt sportpark, 't Spolmink. Dit is nog steeds de thuisbasis van LSV, dat zich de afgelopen jaren mocht verheugen in een flinke groei van de mini-, de jeugd- en de dames-/meisjes-afdeling. Daarmee hebben de vereniging en de accomodatie zich ontwikkeld tot een niveau waar Lonneker trots op mag zijn: ruim 500 leden, van wie bijna 200 jeugdspelers, twee speelvelden (1 kunstgras), zes kleedkamers en aanverwante ruimten die aan de eisen van de tijd voldoen, en niet te vergeten het gerenoveerde clubhuis en de nieuwbouw.
- Landelijke Rijvereniging (LR) Het Twentse Ros en Ponyclub (PC) De Vijf Marken hebben hun thuisbasis op manege De Twentse Marke aan de Roolvinkweg te Lonneker.
Reactie toevoegen