Status

- Leutingewolde is een buurtschap in de provincie Drenthe, gemeente Noordenveld. T/m 1997 gemeente Roden.

- De buurtschap Leutingewolde heeft een eigen postcode (9313) en plaatsnaam in het postcodeboek en is daarmee een formele woonplaats.

- Leutingewolde heeft witte plaatsnaamborden en ligt buiten de bebouwde kom.

- Onder de buurtschap Leutingewolde valt ook een heel klein stukje van de buurtschap Rodervaart.

- De buurtschap heeft een eigen 'volkslied': het Leutlied.

Naam

In het Drents
Lukkn'wol. De inwoners heten Lukkn'wolmers.

Oudere vermeldingen
Al in 1335 duikt de naam op in geschriften als Lockincwolda. Latere vermeldingen spreken van Lotyngewolde (1444), Lotyngewolt (1445), en tot 1955 ook wel Leutingewold. Vanaf die datum is het officieel Leutingewolde, hoewel op diverse kaarten soms (onjuist) sprake is van Leutingerwold of Leutingerwolde.

Naamsverklaring
- Het achtervoegsel wolde past duidelijk in het rijtje in deze streek in Zuidwest-Groningen en Noord-Drenthe van plaatsen als Midwolde, Oostwold, Foxwolde, Roderwolde, Peizerwold, Eelderwolde, Paterswolde enzovoort, en verwijst zeer waarschijnlijk naar een in de middeleeuwen hier gelegen uitgestrekt woud (broekbos). Leutinge komt wellicht van een persoonsnaam Lockinc of Lude en de plaats zou dan betekenen het woud van (de lieden van) Lockinc/Lude.

- Het is echter ook goed mogelijk dat leute gewoon ‘lieden’ betekent (vgl. het Duitse ‘Leute’).

- Gezien de oorsprong van Lotyn(g) zou het eventeel ook nog verband kunnen houden met de Drentse systeem van ‘(ver)lo(t)ting’, waarbij land verdeeld werd onder boeren krachtens overeenkomsten. Dit geschiedde echter doorgaans later dan de stichtingsdatum.

- In de volksmond wordt ten slotte weleens gesteld dat Leutinge verband zou houden met ‘lutje’ en zou verwijzen naar de geringe omvang van de nederzetting; dit lijkt echter niet waarschijnlijk.

Ligging

De buurtschap Leutingewolde ligt ca. 1 km ten noorden van Roden (sinds enkele jaren hiervan gescheiden door de noordelijke rondweg om deze kern, en bereikbaar per tunnel), ten zuiden van het Leekster- of Zulthemeer, en zuidoostelijk van Nietap. Bijzonder is dat de Turfweg tot 1930 onder deze buurtschap viel, in dat jaar naar buurdorp Nietap is overgegaan, en in 1947 weer terug naar Leutingewolde is verhuisd.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Leutingewolde 21 huizen met 118 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 60 huizen met ca. 160 inwoners. Dit aantal was eind jaren tachtig iets hoger, toen het nieuwe bedrijventerrein Noordhoek bij Roden nog onder de buurtschap viel; dit is echter later bij Roden gevoegd, waardoor ook enkele woningen aan de Leutingewolderweg voortaan bij Roden hoorden. Tegenwoordig geldt de tunnel onder de rondweg als grens tussen de buurtschap en Roden.

Geschiedenis

Leutingewolde beschikt niet over een echte kern en bestaat voor het grootste deel uit een rond lopende boerenweg, toepasselijk De Ring genaamd. Hieraan liggen enkele (woon)boerderijen. Het noordelijk deel hiervan is de oorspronkelijke ‘kern’ van de nederzetting, hier bevindt zich ook de licht glooiende Esch van Leutingewolde (+1,5 m. NAP).

Leutingewolde is hier ontstaan als middeleeuws veenontginningsdorp (vanuit Roden), waar achter de kransvormige bebouwing het land werd opgedeeld in stroken (later deels tenietgedaan door ruilverkaveling). Door veenafgraving en het verwijderen van het bos kwam het omliggende gebied aan de rand van de es steeds lager te liggen (-0,7 m. NAP) en verwerd tot een soort moeras, terwijl ook het Leekstermeer zich uitbreidde. Deze ontwikkeling werd een halt toegeroepen in 1856 met de aanleg van de Leutingewolderpolder ten noorden van de buurtschap. Het gebied kenmerkt zich nu door grasland (weiland), terwijl steeds meer landerijen rond het Leekstermeer een belangrijk vogelbroedterrein zijn. In de tweede helft van de 19e eeuw breidde de bebouwing zich meer zuidwaarts uit, langs de Turfweg naar Nietap/Leek, de Leutingewolderweg naar Roden en rond de Rodervaart.

Door de oprukkende industrie van Roden ligt Leutingewolde nog maar nauwelijks buiten deze kern, hoewel het zijn rust goed bewaard heeft weten te houden. In deze zin heeft de aanleg van de noordelijke rondweg om Roden er ook toe bijgedragen dat het sluipverkeer aanzienlijk is afgenomen. De buurtschap heeft zeker in relatie tot haar bescheiden omvang een rijk verenigingsleven en er heerst een groot saamhorigheidsgevoel.

Voor nadere informatie over de geschiedenis en genealogieën van deze buurtschap, kun je terecht op de site over Leutingewolde van voormalig inwoner Lukas de Boer.

Bezienswaardigheden

- Poldergemaal Leutingewolde, gelegen vlak bij de camping aan het Leekstermeer, op de grens van Groningen en Drenthe, is genoemd naar de achterliggende Polder Leutingewolde, die met dit gemaal op peil gehouden wordt. Bij het poldergemaal meet het waterschap de waterstand van het Leekstermeer. Het Leekstermeer is onderdeel van de Electraboezem en heeft net als de rest van deze boezem een streefpeil van NAP -0,93 m. Het Leekstermeer fungeert net als de andere delen van de Electraboezem onder meer als opvangbuffer voor overtollig water. In natte tijden moet het meer dus hogere waterstanden kunnen verdragen.

- Aan De Ring staan nog een paar boederijen met een oorspronkelijk voorhuis. Voorts is deze zeer fraaie weg beplant met bomen, en gaat door de houtsingels en over de es. Het rondrijden van dit weggetje is dan ook een verrassende aangelegenheid.

Jaarlijkse evenementen

- Toneelvereniging O.K.K. (Oefening Kweekt Kunst) uit Leutingewolde brengt jaarlijks in maart een nieuw stuk op de planken, in De Pompstee in Roden. Voor een indruk van wat voor vereniging het is en wat ze zoal spelen, lees hier over Toneelvereniging O.K.K. en het stuk van 2018.

- Jaarlijks is er in de buurtschap op een zaterdag eind augustus het Leutfeest, met rommelmarkt en kunst- en creatiefmarkt.

- Foto's van de evenementen in Leutingewolde.

Landschap, natuur en recreatie

- Natuurgebied N van de buurtschap met vogelbroedterrein aan de rand van de es.

- Fraai en goed begaanbaar fietspad naar Roderwolde en Nietap/Leek, over de glooiende es door de landerijen, aan de rand van het Leekstermeer of Zulthemeer.

- De Knapzakroute Nieuw-Roden / Nietap / Leutingewolde is een deel uit de serie knapzakroutes (wandelroutes door Drenthe).

Beeld

- Fotoreportages van flora, fauna, monumentale panden en andere bezienswaardige objecten in Leutingewolde en omgeving, door Harry Perton.

Links

- Algemeen: - Uitvoerige site over verleden en heden van Leutingewolde, door Lukas de Boer.

Trivia

- Loonwerker Henk de Graaf uit Leutingewolde heeft de grootste banden van Nederland op zijn tractor: manshoog en 1,25 meter breed. Hij heeft nl. zo breed mogelijke banden nodig omdat de druk op de grond zo laag mogelijk moet zijn i.v.m. zijn werk in drassige natuurgebieden zoals in Peizermade en de Onlanden. Het verwisselen duurt met 2 man 3 uur en voor de prijs van 2 banden kun je een nieuwe auto kopen...

De informatie over deze kern is samengesteld door en © geograaf mr. drs. Robert H.C. Kemkers te Nietap.