Status

- Lamswaarde is een dorp in de provincie Zeeland, in de streek Zeeuws-Vlaanderen, gemeente Hulst. T/m 2002 gemeente Hontenisse.

- Onder het dorp Lamswaarde valt ook de buurtschap Roverberg, en in de praktijk wordt ook de N van het dorp gelegen Kruispolder tot het dorpsgebied gerekend, waarvoor zie het hoofdstuk Statistische gegevens.

Naam

Oudere vermeldingen
Ca. 1260 Lamswerd, 1370 Lamswerde, ca. 1750 Lamsweerde, 1844 Lamswaarde.

Naamsverklaring
Betekent weerd 'land aan water, riviereiland' van de persoon Lam, verkorte vorm van Lambert.(1)

Ligging

Lamswaarde ligt N van Hulst, ZO van Kloosterzande.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Lamswaarde 81 huizen met 405 inwoners. Tegenwoordig heeft het 'postale dorp' ca. 220 huizen met ca. 550 inwoners. In de praktijk beschouwt men ook de N van het dorp gelegen Kruispolder, gezien de banden die er zijn, als behorend tot het dorpsgebied. Volgens de dorpssite heeft het dorp volgens die definitie ca. 800 inwoners, met derhalve dan ca. 320 huizen. Formeel (d.w.z. voor de postadressen) valt het gebied Kruispolder onder het dorpsgebied van buurdorp Kloosterzande.

Geschiedenis

Het eerste Lamswaarde ontstond al in 1242, als uithof van de Vlaamse Cisterciënzer Abdij van Baudelo. Deze uithof, met een kapel, is gedurende de Tachtigjarige Oorlog, eind 16e eeuw, verwoest. Na 1615, toen de Oostvogelpolder was herdijkt, ontwikkelde zich bij deze locatie het huidige dorp. De Boudeloodijk herinnert nog aan de middeleeuwse tijd. Aan deze tijd heeft het - grotendeels katholieke - dorp ook zijn bijnaam 'Het Heilig Land' te danken.

Recente ontwikkelingen

- Na het overlijden van mevrouw Stallaert-Oomen, op Lamswaarde bij iedereen bekend als Babs, wilden haar erfgenamen iets terug doen voor het dorp. De erven meldden zich in 2020 bij de dorpsraad met het plan om de wei die bij de woning hoort - gelegen tussen de Frederik Hendrikstraat en de Jacobus de Waalstraat en ca. 1,5 tot 2 hectare groot - te ontwikkelen als woningbouwlocatie, onder de naam 'Het Waaiken van Babs', als eerbetoon aan de oud-inwoonster en zoals het lokaal ook bekend staat. De dorpsraad is blij met het initiatief. Zij signaleert namelijk al enige tijd dat er in het dorp vraag is naar woningen voor senioren en starters. Door gebrek aan seniorenwoningen blijven mensen vaak in een te groot huis wonen, waardoor (jonge) gezinnen dan weer niet in die eensgezinswoning terecht kunnen, wat voor de leefbaarheid wel van belang is. De mensen die wel verhuizen naar een seniorenwoning moeten tot heden daarvoor uitwijken naar bijvoorbeeld Hulst. De gemeente Hulst vindt het een goed plan, mits kan worden aangetoond dat er niet voor leegstand wordt gebouwd. Daarom doet de dorpsraad een oproep aan geïnteresseerden om zich te melden met hun woonwens. Samen met projectontwikkelaar Goossen uit Walsoorden wordt dan gekeken naar de mogelijkheden en wordt er een woningaanbod op maat gemaakt. Het plan richt zich dus primair op mensen uit het dorp zelf, maar mensen 'van buiten' (ook Belgen in het grensgebied) zijn ook welkom.

Bezienswaardigheden

- Lamswaarde heeft 6 rijksmonmumenten, zijnde de losse Vlaams-Zeeuwse schuur uit 1e helft 19e eeuw op Roverbergsedijk 19, de boerenhoeve uit 1834 met vermoedelijk 18e-eeuws bakhuis op Jacobus de Waalstraat 8, de Sint Corneliuskerk op nr. 23, de Mariaschool uit 1926 op Achterstraat 25, en het voormalige Theresiaklooster uit 1926 met idem kleuterschool op nr. 27.

- In 1686 bouwt men hier een schuurkerk, die bediend wordt door paters uit De Klinge. In 1809 wordt Lamswaarde een zelfstandige parochie en wordt het schuurkerkje de parochiekerk. In 1810 wordt een torentje aan het gebouw toegevoegd. In 1845 zijn er klachten over het feit dat het kerkje veel te klein is, daar menigeen niet in staat is om te knielen en er altijd nog zeer velen in de open lucht moeten blijven. In 1854 komt er een nieuwe pastorie, maar pas in 1871 heeft men genoeg geld ingezameld om te kunnen starten met de bouw van de huidige kerk, die in 1873 wordt ingewijd. De RK Sint-Corneliuskerk (Jacobus de Waalstraat 23) is ontworpen door architect P. Soffers. Het is een bakstenen neogotische pseudobasilicale kruiskerk met voorgebouwde toren en een vieringtorentje. Links van de toren bevindt zich een kapel. Ook het koor wordt door zijkapellen geflankeerd. Het interieur heeft zijn neogotische karakter bewaard. De wanden zijn in pasteltinten beschilderd, er zijn heiligenbeelden aan de pilaren bevestigd en ook het meubilair (doopvont, preekstoel, orgelkast) is neogotisch.

In 2012 is de parochie opgegaan in de in dat jaar onstane parochie H. Maria Sterre der Zee, die het grondgebied van de gemeente Hulst plus het dorp Koewacht beslaat. In 2015 en 2016 zijn vele kerken in de kleine kernen van deze parochie aan de wekelijkse eredienst onttrokken. De Sint-Corneliuskerk in Lamswaarde heeft de status van kapel gekregen. Iedere 3e maandag van de maand om 19.00 uur zijn hier nog kerkdiensten. Ook komt men regelmatig bij elkaar bij de Mariakapel aan de Boudeloostraat. - Nieuws van de Sint-Corneliuskerk op Facebook.

- De huidige Mariakapel aan de Boudeloodijk dateert uit 1992 en is de opvolger van een kapel die hier van 1950 tot 1964 heeft gestaan.

- In 1926 vestigen de Franciscanessen van Etten zich in het dorp. Zij stichten op Achterstraat 27 het Theresiagesticht. Er woonden 14 nonnen. Het complex omvatte ook een kleuterschool en een lagere meisjesschool. Het rijksmonumentale complex is uitgevoerd in een sobere expressionistische stijl. Het voormalige Theresiaklooster is 42 jaar bewoond geweest door Aran van der Meer. Hij heeft "het mooiste gebouw van Lamswaarde" in januari 2018 te koop gezet omdat het voor hem te groot is geworden, nu de kinderen het huis uit zijn.

- Hardstenen dorpspomp uit 1886 (bij J. de Waalstraat 19).

Jaarlijkse evenementen

- Waar een klein dorp groot in kan zijn! Het verenigingsleven viert hier hoogtij. Een sprekend voorbeeld daarvan is carnavalsvereniging de Lamsoren, die jaarlijks het carnaval organiseert in ’t Heilig Land, onder welke naam het dorp ook bekend staat (in 2021 voor de 62e keer). Carnaval op Lamswaarde, daar moet je bij geweest zijn! En als je er eenmaal een keer bij geweest bent, dan ben je verkocht en kom je volgend jaar gewoon weer. En het jaar daarop en... Het begon allemaal in 1959, toen is de eerste Vastenavond in het patronaat geboren en daarmee het lokale carnaval. In 1960 volgde de eerste optocht en zo kwamen er steeds evenementen bij en groeide het carnaval uit tot een tweedaags evenement dat zijn weerga niet kent.

Zo is dit het enige dorp in de gemeente Hulst waar de optocht ieder jaar wordt geopend door de burgemeester, die dan door de Prins ontboden wordt op de prinsenwagen op de Vèrkensmarkt. Hier houdt de Prins der Lamsoren zijn openingsspeech, gevolgd door een toespraak van de burgemeester. Vervolgens gaat de optocht van start en tonen de vele loopgroepen en wagens hun creatieve creaties aan de menigte; de stoet op Lamswaarde moet je gezien hebben! Op zondag- en maandagavond is het feesten in dorpscentrum De Luifel. Gerenommeerde feestbands, zangers, DJ’s: ze hebben er allemaal al de tent op zijn kop gezet. Feesten op de lekkere muziek, een lekker pintje drinken, en bijkletsen met (oude) bekenden.

‘s Maandags organiseren ze ‘s middags traditioneel het Kindersongfestival: een uniek evenement tijdens carnaval in Zeeland, omdat het geen gewone play-back of soundmixshow betreft. De kinderen zingen hun liedjes met zelfgemaakte teksten live. Dikwijls met een knipoog naar de plaatselijke gebeurtenissen en mensen. De maandagavond is omgedoopt tot Lamsorenfestival. Na het songfestival blijft iedereen lekker hangen. Vanaf 18.00 uur serveert Café De Koning een carnavalsmenu. Aansluitend is er dus feest in De Luifel.

Natuur en recreatie

- "Het Knuffelpad dankt zijn naam niet aan de knuffels die een tijdje langs het pad te vinden waren, maar aan het feit dat het vroeger (en misschien nog wel) een soort Lovers Lane van Lamswaarde was. Een pad om even uit het zicht te kroelen met je verkering dus. Een tijdlang hebben er knuffels langs het pad gehangen, maar zoals afgesproken in de openbare dorpsraadvergadering van januari 2016 is gevraagd deze niet meer op te hangen. Na verloop van tijd is er weinig schattigs meer aan en ziet het er ronduit vies en luguber uit. En dat terwijl het eigenlijk zo’n mooi paadje is... Het Knuffelpad maakt ook deel uit van Wandelroutenetwerk (WNW) “Langs Linies en Kreken”. Knooppuntpaal 94 staat vlakbij het kapelletje aan de Boudeloodijk." (bron: dorpssite) Van daaruit kun je diverse ommetjes door de omgeving maken, die hier worden beschreven.

- De voorheen verouderde speeltuin aan de Pastoor Willemsstraat in Lamswaarde is in 2018 opnieuw ingericht. Omwonenden is om ideeën gevraagd met betrekking tot de speeltoestellen en andere elementen van de inrichting. "Het moet immers weer een speeltuin worden waar kinderen graag spelen en waar omwonenden van genieten", zo stelde de Dorpsraad.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Lamswaarde, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Het filmpje 'Lamswaarde vroeger en nu' is een mix van actuele beelden en oude ansichtkaarten van het dorp, waardoor je dus mooi kunt zien welke plekken hoe veranderd zijn in de loop der jaren.

- Dorpsfilm met beelden uit Lamswaarde anno jaren 1950 (48 min.).

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Algemeen: - Site van en over Lamswaarde.

- Nieuws: - Nieuws uit het dorp op Facebook.

- Belangenorganisatie: - Dorpsraad Lamswaarde behartigt de belangen van de inwoners en is een schakel tussen de bewoners en de gemeente. De Dorpsraad heeft een adviserende rol richting de gemeenteraad en het college van Burgemeester en Wethouders van Hulst. Deze adviserende rol kan op verschillende gebieden plaatsvinden, afhankelijk van wat er in het dorp speelt. Daarnaast moedigt de Dorpsraad activiteiten aan om het dorp leefbaar, schoon en gezellig te houden. De Dorpsraad nodigt inwoners uit om mee te denken over onderwerpen die betrekking hebben op het beleid en de leefbaarheid van het dorp.

- Dorpshuis: - "In Dorpshuis De Luifel is regelmatig van alles te doen. Verschillende verenigingen zijn er actief, zoals de muziekvereniging en de tafeltennisvereniging. Ook dorpsfeesten zoals jubilea, carnaval en de Sinterklaasmiddag worden er georganiseerd. Basisschool De Oostvogel maakt wekelijks gebruik van De Luifel, om te gymmen, maar ook voor bepaalde festiviteiten. Voor nadere informatie kun je terecht bij beheerder Lilian Acke, tel. 0114-690254, e-mail acke@zeelandnet.nl.

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Oostvogel is de dorpsschool van Lamswaarde. De school heeft ca. 60 leerlingen. "De Oostvogel is de ontmoetingsplaats van kinderen, leerkrachten en ouders waar met elkaar en van elkaar geleerd wordt. Als leerkrachten weten we ons verantwoordelijk voor het creëren van een sfeer waarin kinderen maximale kansen krijgen zich naar hun mogelijkheden te ontwikkelen. Kenmerkend voor deze sfeer zijn: respect, zelfrespect, verantwoordelijkheid, zelfbewustzijn en ook kritisch en doelgericht zijn.

In schooljaar 2017-2018 zijn we van start gegaan met een nieuw onderwijsconcept "PaletO" genaamd. Kenmerken van dit (eigen) schoolconcept zijn dat er veel ruimte is voor beweging, werken in "units', we werken volgens de principes van co-teaching; 2 leerkrachten aan de slag met een groep kinderen. Naast dat kinderen erg groepsdoorbrekend, coöperatief en samenwerkend dienen te leren, willen we ook volop ruimte bieden aan de sociaal-emotionele component. Dit doen we m.b.v. "Palet", onderdeel van "PaletO". Kinderen hebben binnen dit concept ook ruimte om aan te geven wat ze zelf willen leren. Tevens zal de ICT-component hier ook een steeds belangrijkere rol in gaan spelen. Dit willen we vormgeven d.m.v. het gebruik van chrome-books."

- Het gebouw van de basisschool biedt ook onderdak aan Peuterspeelzaal 't Lammetje.

- Lezen: - "Sinds 2016 is er een Minibieb in Lamswaarde. Je vindt hem op Kapt. R. Fassaertstraat 5, voor de praktijk van Lonny de Schrijver Coaching. Minibieb werkt vanuit het idee dat je de samenleving met elkaar leuker kunt maken. Het gaat om het idee dat je met elkaar een plek maakt waar iedereen boeken kan lenen, ruilen of achterlaten. Met elkaar en voor elkaar dus, voor jong en oud. En ben je tevreden over de Minibieb? Laat dan even een bericht achter op de hierboven gelinkkte Facebookpagina of de eigen pagina op Minibieb.nl. Deze minibieb is ook een Kinderzwerfboekenstation: een leuk initiatief om kinderen te stimuleren om thuis en in de vrije tijd boeken te lezen. Lezen is heel belangrijk voor de ontwikkeling van een kind. Als iedereen meedoet, kunnen veel mensen genieten van lezen en verstoffen boeken niet achterin de kast.

Hoe werkt de minibieb? In deze minibieb in Lamswaarde mag je gratis een boek lenen of ruilen voor een ander boek. Op de onderste plank staan kinderboeken, de middelste plank boeken voor volwassenen en bovenin liggen grote boeken of de extraatjes. Je kan ook eigen boeken, die je al gelezen hebt, in de kast zetten om daar een ander blij mee te maken. Er ligt echt voor ieder wel een leuk boek in de bieb. Soms ligt er een extraatje zoals tijdschriften of een dvd. Breng een uitgelezen boek (of ander materiaal) terug, zodat anderen er ook van kunnen genieten. Of ruil het om met een gelijkwaardig boek, zodat er steeds iets verschillends in de Minibieb staat. Eigenlijk is het heel simpel: leen een boek, ruil een boek of doneer een boek."

- Muziek: - "Fanfare Vrijheid Eendracht uit Lamswaarde is opgericht in 1895 en zou dus in 2020 het 125-jarig bestaan vieren, maar vanwege de coronacrisis is dat opgeschoven naar 2021. De fanfare heeft ca. 35 leden. Het is een bruisend gezelschap dat bij vele evenementen aanwezig is en voor de vrolijke noot zorgt. De fanfare repeteert op donderdagavond in dorpscentrum De Luifel. In Joop de Pooter hebben wij een uitstekende muziekdocent gevonden. Joop kent de kneepjes van het (koperen blaasinstrumenten) vak en brengt deze vol enthousiasme over op zijn leerlingen. Muziekles en muziek maken is een dure hobby. Omdat wij nieuwe jeugdleden binnen de fanfare erg belangrijk vinden, delen wij mee in de kosten. Jaarlijks doet de fanfare ook een muziekproject op de basisschool. De kinderen van groep 5 en 6 krijgen dan les van Joop de Pooter. Hiervoor krijgen de leerlingen een klein koperinstrument te leen van de fanfare. Een trompet, cornet of bugel. In korte tijd leren de kinderen al hun eerste liedje. En misschien ook al snel een eerste optreden?"

- "Boerenkapel de Lamsoren is opgericht in 1972. Jarenlang is het al de gewoonte dat de Boerenkapel de Prins en zijn raad van Elf begeleidt tijdens de carnavalsdagen. Ook helpen zij op zondagavond in De Luifel met tappen en het verzorgen van de satés en broodjes worst. Buiten Carnaval om is de Boerenkapel actief met het opluisteren van diverse festiviteiten. Ze spelen ieder jaar tijden de jaarlijkse Kermis op Lamswaarde, de Mosselfeesten in Phillippine, de Avondmarkt in Stekene etc. Dit als kleine greep uit diverse optredens door het jaar heen."

- Sport: - Voetbalvereniging SDO'63 (= Samenspel Doet Overwinnen).

- Bridgeclub Lamswaarde is opgericht in 1976 en heeft ca. 70 leden.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Lamswaarde, met foto's van de grafzerken.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)