Laaxum, collage van buurtschapsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)
Laaxum, aan de dijk
Laaxum, bij de haven
Laaxum, bij de haven
- Laaxum is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fryslân. Oorspronkelijk gemeente Hemelumer Oldephaert en Noordwolde. In 1812 over naar gemeente Koudum (naamswijziging), per 1-10-1816 over naar gemeente Hemelumer Oldephaert en Noordwolde (naamswijziging), in 1956 over naar gemeente Hemelumer Oldeferd (naamswijziging), in 1984 over naar gemeente Nijefurd, in 2011 over naar gemeente Súdwest-Fryslân.
- De buurtschap Laaxum valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Warns. Vanouds was het een buurtschap van het (van oorsprong) dorpje Scharl.
- De buurtschap Laaxum ligt buiten de bebouwde kom en heeft daarom witte plaatsnaamborden.
Terug naar bovenIn het Fries
Laaksum.
Oudere vermeldingen
1132 falsum 2e helft 13e eeuw Laxnum, 1245 kopie 2e helft 13e eeuw Laxnum, 1487 kopie Laexum.
Naamsverklaring
Een moeilijk te duiden naam. Men heeft als verklaring gegeven: heem 'woonplaats' van de persoon Laka, maar de n in de oudste vorm wijst op een andere herkomst. Moet men aan een archaïsche naam ontstaan uit Lak-asn-um* of iets dergelijks denken, of aan Laksanôs, bij een waternaam Laksanâ?(1)
* Gereconstrueerde vorm.
Slogan
Op een helaas van het internet verdwenen site over Laaxum had de samensteller de slogan 'het kleinste vissersdorpje van Europa' vermeld.
De buurtschap Laaxum ligt ZW van Bakhuizen, ZO van Stavoren, Z van Warns, rond de weg Laaksum, en grenst in het Z aan het IJsselmeer.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de buurtschap Laaxum 6 huizen met 24 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap 15 huizen (waaronder 1 boerderij) met in totaal ca. 35 inwoners. Begin 20e eeuw had de buurtschap nog 16 huizen en 2 boerderijen met in totaal meer dan 100 inwoners.
Terug naar bovenIn 1345 kwam een legertje van graaf Willem IV van Holland onder andere bij Laaxum aan land om de Friezen te bevechten, hetgeen leidde tot de Slag bij Warns.
De buurtschap is historisch gezien vooral bekend van De Slag bij Laaxum in 1498. Onder de link kun je een uitvoerig verslag hiervan lezen van de hand van historicus J.A. Mol.
Visserij
In 1500 was Laaxum al bekend vanwege de botvisserij op het Vrouwenzand, zoals het huidige stuk IJsselmeer direct Z van de buurtschap nog altijd heet. In 1680 wordt melding gemaakt van aalvissers in de buurtschap. Na de aanleg van de Afsluitdijk zakt de visserij in de buurtschap in. Er wordt nog enige tijd op paling gevist, maar dat blijkt niet rendabel. Sinds 2009 is de Laaxumer bot een officieel streekproduct. Stichting Streekeigen Producten Nederland heeft in dat jaar het keurmerk uitgereikt aan vissers Jan en Joop de Vries. De gebroeders De Vries zijn tegenwoordig de enigen die nog op de Laaxumer bot vissen, op het hiervoor reeds genoemde Vrouwenzand.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze buurtschap, kun je terecht op:
- Geschiedenis van Laaxum e.o. Vergeet niet om onderaan de pagina op de 'volgende'-pijl te klikken, want dan komt er nóg een uitvoerige pagina in tekst en beeld.
- Interview met Wigle Visser over 'zijn' Laaxum, deel 1 (in het Fries, filmpje, 1977). - Deel 2. - Deel 3.
Terug naar boven- De visafslag van Laaxum is na de Eerste Wereldoorlog als beoogd tijdelijk gebouw opgetrokken, omdat men toen al rekening hield met de gevolgen van de afsluiting van de Zuiderzee, namelijk de teloorgang van de visserij op zoutwatervis. De muren zijn opgetrokken van goedkope erosiegevoelige kalkzandsteen.Sinds 2008 is de Hang, zoals het gebouwtje van de voormalige visafslag heet, een gemeentelijk monument.
"De haven van Laaxum is het kleinste haventje van Fryslân. Rond 1932 richt de firma de Rook uit Lemmer er een rokerij en zouterij op in voormalige visafslat de Hang, voor het verwerken van paling tot bokking. Deze werden als Lemster Bokken veelal naar Duitsland geëxporteerd. Rond 1940 wordt het gebouwtje aangekocht door vishandel Firma Smits & Zwaan te Stavoren, die er enkele jaren paling roken. De Hang wordt daarna door de lokale vissers gebruikt als plaats voor het wegen van de vis en het onderhoud van de netten. Na 1970 blijft er slechts één visser (Jan de Vries) over, die de Hang tot op de dag van vandaag nog altijd gebruikt als opslagplaats voor de visserijbenodigdheden.
Het pand is in eigendom van de erfgename van de visrokerij en het perceel is van Wetterskip Fryslân. De zoutloods wordt gebruikt als opslag en verder niet onderhouden. Het is overgeleverd aan de elementen en in staat van verval. In 2013 wordt de ‘Werkgroep Cultuurhistorisch Erfgoed Warns-Skarl-Laaxum’ opgericht, met als een van haar doelen om het pand in goede bouwkundige staat terug te brengen. De werkgroep wil het pand graag snel restaureren en heeft al een paar pogingen gedaan om het pand in een stichting onder te brengen, maar daar voelt de eigenaar niets voor. Deze wil het liefst een horecabestemming in het gebouw zien, echter dit is in strijd met de regels in het vigerende bestemmingsplan. Heemschut Fryslân gaat in overleg met de werkgroep proberen het gestrande proces weer nieuw leven in te blazen en wil daarna in overleg treden met de gemeente Súdwest-Fryslân en de eigenaar." (bron: Heemschut, anno 2014) In januari 2019 is gestart met de restauaratie van de Hang, waarna er een viswinkel in wordt gevestigd.
- Vissershaventje. In 2012 is het 100-jarig bestaan van het haventje van Laaxum gevierd, met diverse festiviteiten en de onthulling van een informatiepaneel. Zie ook de videoreportage met visser Jan de Vries, n.a.v. het jubileum van het haventje.
Terug naar boven- De Mokkebank, O van Laaxum, is een vogelreservaat.
- Bij het vissershavenje is een dagrecreatieterrein.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Laaxum, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Fotoserie van Laaxum van fotograaf Martin Stevens.
Terug naar boven- Algemeen: - Artikel over Laaxum in Noorderbreedte (2007).
Reactie toevoegen