Kunrade

Plaats
Dorp
Voerendaal
Heuvelland Parkstad
Limburg

kunrade_plaatsnaambord_kopie.jpg

Kunrade is een dorp in de provincie Limburg, in de regio's Heuvelland en Parkstad, gemeente Voerendaal.

Kunrade is een dorp in de provincie Limburg, in de regio's Heuvelland en Parkstad, gemeente Voerendaal.

kunrade_carnavalsvereniging_de_kaatboere.png

Het dorp Kunrade is in de loop van de 20e eeuw aaneengegroeid met Voerendaal, maar heeft nog altijd een eigen identiteit. De inwoners zijn trots op hun dorp en de lokale carnavalsvereniging hanteert het motto: "Nieks Sjunder Wie Kunder!".

Het dorp Kunrade is in de loop van de 20e eeuw aaneengegroeid met Voerendaal, maar heeft nog altijd een eigen identiteit. De inwoners zijn trots op hun dorp en de lokale carnavalsvereniging hanteert het motto: "Nieks Sjunder Wie Kunder!".

DK_20111016_4239_Kunrade_plaatsnaambord.jpg

De omgeving van Kunrade is rijk aan de zogeheten kunradersteen, een soort kalksteen, maar veel harder dan de bekende Limburgse 'mergel', dus zeer geschikt om mee te bouwen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel panden in het dorp hiermee gebouwd zijn

De omgeving van Kunrade is rijk aan de zogeheten kunradersteen, een soort kalksteen, maar veel harder dan de bekende Limburgse 'mergel', dus zeer geschikt om mee te bouwen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel panden in het dorp hiermee gebouwd zijn

DK_20111016_4240_Kunrade_limburgse_hoeve.jpg

Kunrade, grote Limburgse hoeve

Kunrade, grote Limburgse hoeve

kunrade_vliegdemonstraties_1933.jpg

In 1933 wordt overwogen een vliegveld aan te leggen op het Plateau van Kunrade. In oktober 1933 is hier een 'luchtvaartpropagandaweek' met allerlei vliegdemonstraties. Gelukkig gaan de plannen niet door en komt het vliegveld uiteindelijk in 1945 bij Beek.

In 1933 wordt overwogen een vliegveld aan te leggen op het Plateau van Kunrade. In oktober 1933 is hier een 'luchtvaartpropagandaweek' met allerlei vliegdemonstraties. Gelukkig gaan de plannen niet door en komt het vliegveld uiteindelijk in 1945 bij Beek.

kunrade_bevrijding_17_september_1944_kopie.gif

Amerikaanse troepen hebben Kunrade op 17 september 1944 bevrijd. (© Ben Savelkoul / http://bensavelkoul.nl)

Amerikaanse troepen hebben Kunrade op 17 september 1944 bevrijd. (© Ben Savelkoul / http://bensavelkoul.nl)

Kunrade

Terug naar boven

Status

- Kunrade is een dorp in de provincie Limburg, in de regio's Heuvelland en Parkstad, gemeente Voerendaal.

- Het dorp Kunrade heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Voerendaal. Het dorp is inmiddels ook met de kern Voerendaal aaneengegroeid. Het dorp heeft nog wel een eigen bebouwde kom, met officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden).

Terug naar boven

Naam

In het Limburgs
Kunder.

Oudere vermeldingen
14e eeuw Konnenrade, 1559 Conraedt, 1840 Kunraad.

Naamsverklaring
Samenstelling van de persoonsnaam Kuno en rode ‘rooiing, ontginning’. (3083)

"Kuno, zoon van Vrouwe Minnegardis en geboren rond het jaar 760 te Mingersborg bij Ubachsberg, werd door zijn moeder naar het Gymnasium in Aken gestuurd waar hij verliefd werd op Aldegonde, dochter van Karel de Grote. Hij vluchtte met haar naar Voerendaal en Winthagen. Toen de kust weer veilig was begon het paar met het ontginnen van de grond, wat men roderen noemt. Zo ontstond Kunorode oftewel Kunrade. Het verhaal gaat nog veel verder en het is een spannend verhaal van liefde, heldenmoed, strijd, verraad, wraak en verzoening. Heel veel plekken in Voerendaal tot aan Aken toe dragen namen die uit dit verhaal afkomstig zijn. Zelfs een boze Belg komt in het verhaal voor en daarmee is het eigenlijk een Euregio verhaal met Voerendaal als middelpunt." (aldus de site van het in 2015 georganiseerde KUNO Festival)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Kunrade ligt (in het) Z van de kern Voerendaal. Verder ligt het dorp N van de A79, NNW van het dorp Ubachsberg, NO van het dorp Randsdaal, O van het dorp Klimmen en W van het Knooppunt Kunderberg (A76/A79) en de stad Heerlen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Kunrade 81 huizen met 351 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.500 huizen met ca. 3.400 inwoners en is daarmee net iets groter dan de kern Voerendaal zelf, waarmee het aaneen is gegroeid. Samen hebben zij ca. 6.600 inwoners, in ca. 2.800 huizen.

Terug naar boven

Geschiedenis

Van buurtschap naar dorp
De buurtschap Kunrade wordt pas een dorp in 1957, als het een rectoraat wordt met vooralsnog een noodkerk, in het pand dat later gemeenschapshuis Kunderhoes is geworden. De definitieve, huidige kerk komt gereed in 1968, waarmee het dorp een zelfstandige parochie wordt.

Kunradersteen
De omgeving van Voerendaal staat bekend vanwege de aanwezigheid van Kunradersteen, genoemd naar het dorp Kunrade. Op diverse plekken 'dagzoomt' (d.w.z. komt aan de oppervlakte) de Kunradersteen en levert daarmee een bijzondere bijdrage aan het uiterlijk van Limburg. Vanaf de Romeinse tijd is Kunradersteen al gebruikt voor de bouw van boerderijen, bruggen, kastelen, kloosters en kerken. Een beroemd bouwwerk dat uit het Kunradersteen is vervaardigd is de O.L. Vrouwebasiliek in Maastricht, maar ook oude boerderijen zijn eruit opgetrokken, evenals een groot aantal panden in het dorp waar de steen naar genoemd is.

Kunradersteen kan omschreven worden als een kalksedimentgesteente. Kalksteen ontstaat doordat skeletten van zeedieren naar de bodem zakken en zich ophopen. Onder invloed van tijd, druk en temperatuur zijn deze sedimenten verhard tot gesteente. Het pakket Kunradersteen wordt gekenmerkt door een afwisseling van harde steenlagen en zachte kalkzandlagen. Kunradersteen lijkt op mergelkrijtgesteente (of 'Limburgse mergel'), maar is veel harder omdat het veel compacter is en geen klei bevat. Het soortelijk gewicht bedraagt ca. 2320 kg/m3 en de drukweerstand bedraagt ca. 1000 kg/cm2. Kunradersteen vertoont geen afbrokkeling of afvriezing. - Beschrijving van de Kunrade Formatie (in het Engels) door de National Commission for Stratigraphy Belgium. - Artikel 'Ontsluitingen van de Kunrader Kalksteen' door W.M. Felder.

Airport?: toch maar niet...
Het had niet veel gescheeld of we hadden vandaag de dag geen Maastricht-Aachen Airport gehad (voorheen Vliegveld Beek), maar een Kunrade Airport... Rond 1933 onderzoeken Rijk, Provincie en KLM namelijk de mogelijkheden van een vliegveld in en voor Zuid-Limburg. Men overweegt Valkenburg (wat mooi centraal ligt, maar qua aanleg en exploitatie niet eenvoudig te realiseren is) en Ulestraten (waar een groot vlak gebied beschikbaar is), maar ook het Plateau van Kunrade wordt overwogen. In oktober 1933 is hier een 'luchtvaartpropagandaweek' met o.a. "vertooningen van het lesvliegen voor sportvliegers, kunstvluchten, een ballonnetjesjacht, vluchten tot het doen van doelworpen, alsmede vertooningen met een zweefvliegtuig, waarbij de opstijging geschiedt door middel van een slepend vliegtuig" (zie ook de poster elders op deze pagina).

In 1934 wordt een ontwerp-begroting gemaakt voor de aanleg en exploitatie van een vliegveld bij Kunrade, met een oppervlakte van 40 hectare. De kosten komen op een bescheiden €9.000, want het ontwerp is ook bescheiden: Een hangar is voorlopig niet vereist. Een houten stationsgebouw met restaurant is voldoende. En verbetering van de toegangswegen is niet in de aanlegkosten begrepen: deze is uit te voeren door de betrokken gemeente in werkverschaffing. Inzaaien van het terrein is eveneens niet in de aanlegkosten begrepen, want het terrein kan als grasland worden verpacht, met de verplichting voor de pachter om in te zaaien en de grasmat in goede staat te houden. Gelukkig gaat het niet door, en komt er uiteindelijk in 1945 een vliegveld tussen Beek en Ulestraten.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Nabij Kunrade waren 6 kalkbranderijen van de - bij Geschiedenis beschreven - Kunradersteen. Het waren de enige kalkovens in Limburg. - In deze groeven zijn veel fossielen gevonden. In 1968 is de laatste groeve gesloten. Een van deze bedrijven, de Kunradersteengroeve, is opgericht in 1902. Aanvankelijk als kalkbranderij en steengroeve, nadien als handelsbedrijf in natuursteen. Zij zijn als handelsonderneming actief bezig sinds 2003 met o.a. het bewerken en verhandelen van gebruikte Kunradersteen, afkomstig uit sloopprojecten. Want omdat sinds 1968 niet meer gegraven werd naar Kunradersteen, was deze alleen nog maar uit sloop beschikbaar. En dat was lang niet voldoende om te voldoen aan de behoefte. Bijvoorbeeld ook voor het restaureren van rijksmonumenten die met deze steen gebouwd zijn. Om te kunnen blijven (ver)bouwen met Kunradersteen moest opnieuw gedolven gaan worden. Daarom is de firma in december 2012 opnieuw gestart met het milieuverantwoord delven van Kunradersteen en heeft Nederland weer een actieve steengroeve. De firma is trots op het feit dat zij de enige dagbouwsteengroeve in Nederland zijn die bouwstenen levert. Met alle gewonnen grondstoffen wordt zo verantwoord mogelijk omgegaan.

- Wiel Ladenstein gaat zijn dorp Kunrade op de kaart zetten met een nieuw, naar het dorp genoemd konijnenras. Ladenstein, voorzitter van Kleindiervereniging Nut en Sport Voerendaal, en al 50 jaar fokker van raskonijnen, heeft de afgelopen jaren namelijk het nieuwe konijnenras Kunder Hangoor gefokt, vernoemd naar zijn geboorte- en woonplaats, lokaal Kunder genoemd. De lichaamsbouw van de Kunder Hangoor is geblokt, massief en breed gevuld. De kop is breed met een goed gebogen neusbeen en de oren in een brede stevige vorm met de schaalopening naar het hoofd gekeerd. In januari 2016 is dit ras officieel erkend, in de kleur midden zwart. - Interview L1 met Wiel Ladenstein over zijn Kunder Hangoor (28-1-2016).

- Het actuele Bestemmingsplan kernen Voerendaal en Kunrade is in 2015 vastgesteld.

- Op de locatie van de voormalige basisschool aan het Onze Lieve Vrouweplein in Kunrade zijn in 2014 20 levensloopbestendige woningen gebouwd. Architect Frencken Scholl heeft de woningen ingebed in de groene omgeving van het plein. De bungalow-achtige woningen zijn zeer energiezuinig (EPC 0,4). "Alvorens de sleutels van de verschillende typen woningen aan de nieuwe bewoners werden overgedragen, kregen belangstellenden de gelegenheid om de woningen te bekijken. Ook een afvaardiging van Democraten Voerendaal maakte van die gelegenheid gebruik en het mag gezegd worden: het is een verrijking van het woningaanbod binnen onze gemeente en de nieuwe bewoners, zowel huurders van Woningstichting Voerendaal, als bewoners die hun eigen woning hebben ingeruild voor deze huurwoning, toonden zich zeer tevreden over het bereikte resultaat. De woningen gaven in de afgelopen tijd weliswaar regelmatig aanleiding tot discussies en dan met name over de buitenkant, maar dat is een kwestie van wennen! Het gaat uiteindelijk om het woongenot en het gegeven dat de bewoners hier een leven lang kunnen blijven wonen, ook als men hulpbehoevend wordt of afhankelijk wordt van voorzieningen. Deze woningen zijn hier helemaal op aangepast! Wij wensen alle nieuwe bewoners veel woonplezier en Voerendaal is weer een woongemeenschap rijker!" (bron: Democraten Voerendaal)

- "Woningstichting Voerendaal is in 2018 gestart met de ontwikkeling van nieuwbouwproject ‘t Veldje in Kunrade op het voormalig Radarterrein (oude jongensschool). Het project ligt op steenworp afstand van het centrum van Voerendaal en is gelegen tussen de Eynattenstraat, ‘t Veldje, de Hogeweg en de Kunostraat. BAM Wonen heeft hier in 2019 15 levensloopbestendige woningen gerealiseerd, bestemd voor 1 á 2 persoons huishoudens. In totaal zijn er 3 typen woningen gebouwd. Alle woningen zijn levensloopbestendig met een badkamer en minimaal één slaapkamer op de begane grond. Vier woningen hebben een bovenverdieping met een berging en een extra kamer. De woningen zijn gelegen aan een autovrij hofje en iedere woning heeft een eigen parkeerplek op de gezamenlijke parkeerplaats. Daarnaast zijn de woningen zeer energiezuinig uitgevoerd door onder andere de aanwezigheid van zonnepanelen." (bron: BAM Wonen)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De RK kerk O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand is in 1968 ingezegend. Voorheen heeft het in 1958 opgerichte rectoraat Kunrade 10 jaar in een noodkerk de kerkdiensten gehouden. Na de bouw van de huidige kerk is dat pand herbestemd tot gemeenschapshuis het Kunderhoes (waarvoor zie verder onder Links). De kerk viel onder de parochie van Onze Lieve Vrouw van Altijdddurende Bijstand, in 2018 gefuseerd met de parochie van Voerendaal tot parochie H. Laurentius. De Kunrader parochie had ca. 3.000 parochianen. Sinds 2012 was er alleen nog op de 2e en 4e zaterdagavond een dienst in deze kerk, de 1e en 3e zaterdag was er een dienst in de kerk van Voerendaal. Zij wisselden elkaar dus af.

Het kerkbestuur realiseerde zich echter dat op termijn 2 RK kerken zo vlak bij elkaar niet haalbaar en betaalbaar meer zijn. Zij heeft daarom in 2017 een herbestemmingsplan laten opstellen door Delphinium Zorg en H&S Adviseurs. Het plan was om er een kleinschalig zorghuis voor dementerenden van te maken. Kerkbestuur, bisdom, gemeente, provincie en IBA Parkstad waren er allemaal enthousiast over. "In onze zoektocht naar een sociaal-maatschappelijke herbestemming is dit een geweldige uitkomst", aldus Marijcke Beckers van het kerkbestuur. "Zorghuis Onze Lieve Vrouw, zoals het zal gaan heten, komt ten goede aan de inwoners van het dorp en buurdorp Voerendaal", zo stelde zij in 2017. De herbestemming is in 2019 gerealiseerd, waarvoor zie verder het hoofdstuk Links > Zorg.

- Weg- en gevelkruisen in Kunrade.

- 16e-eeuws kruisbeeld het Kunderkruis.

- Resten van de vroegere, onder Geschiedenis vermelde kalkovens zijn te zien aan de weg naar de buurtschap Winthagen.

- Zoals reeds bij Geschiedenis vermeld, vind je in Kunrade veel panden die zijn opgetrokken uit de Kunradersteen. Er staat zelfs een trafohuisje van Kunradersteen.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - Carnavalsvereniging CV De Kaatboere is opgericht in 1954. De vereniging is ontstaan uit een spaarclub. Die spaarclub bestond al in 1948 en in 1954 werd besloten om als binnen die spaarclub een carnavalsvereniging op te richten. Sjeng Janssen en Grêt Schrijen gingen naar de burgemeester om hiervoor vergunning aan te vragen. De burgemeester drukte hen op het hart om zich vooral te gedragen tijdens de zitting en de carnaval en zo was in 1954 de carnaval in Kunrade een feit. Op de site van de vereniging staat de slogan: "Nieks Sjunder Wie Kunder". De jeugdafdeling heet JCV De Kaatbuurkes. - CV V'r Zunt 'M Kwiet.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Beleefweide de Marenweide in Kunrade is in 2015 aangelegd, in samenwerking met gemeente Voerendaal en Buurtvereniging Kundesj Heem.

- De Kruistocht Kunrade is een rondwandeling van ca. 12,5 km via Ubachsberg, Winthagen, Ransdaal en Voerendaal. Onderweg kom je enkele tientallen wegkruisen e.d. tegen.

- De Kunrade-breuk maakt deel uit van een groot noordwest-zuidoost lopend breuksysteem. Dit breuksysteem is, op hele grote schaal bekeken, het resultaat van een nog steeds voortdurende botsing tussen Afrika en Europa. De Alpen en de Pyreneeën zijn zichtbare gevolgen daarvan. Minder zichtbaar is het grote breuksysteem dat van de Alpen tot in de Noordzee loopt. Langzaam bouwt zich spanning op langs de breuken, die zich zo nu en dan met een klap, een aardbeving, ontlaadt. De breuk is van 20 december 2000 tot 23 juni 2001 plotseling erg actief geweest. Het KNMI sprak van een 'zwerm' aardbevingen, omdat er geen duidelijke serie voor- of naschokken rondom één grote knal was. Duidelijke bevingen werden onder meer op 7 maart en 16 en 20 juni geregistreerd. Dat er op 23 juni nog een zwaardere beving van 3,9 op de schaal van Richter bij kwam, was voor het KNMI enigszins een verrassing. Een verband met voormalige mijnbouwactiviteiten sluit het KNMI vanwege de grote diepte van de beving trouwens uit. (bron: New Scientist)

Terug naar boven

Beeld

- Foto's van de doortocht van Amerikaanse troepen in Kunrade tijdens de bevrijding op 17 september 1944.

- Oude ansichtkaarten van Kunrade en Voerendaal.

Terug naar boven

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Buurtvereniging: - De in 1986 opgerichte Buurtvereniging Kundesj Heem is de buurtvereniging voor Kunrade-Oost.

- Dorpshuis: - Dorpshuis Kunderhoes is gevestigd in de voormalige noodkerk van Kunrade, die van de oprichting van dit rectoraat in 1958 tot de bouw van de huidige kerk in 1968 als zodanig in functie is geweest. In oktober 2012 is het Kunderhoes na een ingrijpende verbouwing feestelijk heropend. Het is een modern gebouw waar verschillende verenigingen onderdak vinden. Het Kunderhoes is ook aangewezen als wijksteunpunt. Het wijksteunpunt is geopend op dinsdag en donderdag van 10.00-14.00 uur. Je kunt er onder het genot van een kopje koffie een praatje komen maken. Je kunt er terecht voor vragen over zorg en maatschappelijke ondersteuning, bijv. over hulp in en om het huis, wijkverpleging, mantelzorgondersteuning of informatie over bijzondere bijstand. Senso is een vaste gebruiker van het Kunderhoes. Je kunt er kaarten, Koersballen, Jeu-de-Boules spelen en nog veel meer.

- Jeugd: - Stichting Jeugdwerk Kunrade (SJK) organiseert jeugd- en jongerenkampen voor alle kids uit Voerendaal en omgeving.

- Zorg: - In 2019 is het qua locatie zeer bijzondere Zorghuis Onze Lieve Vrouw gerealiseerd. De voormalige kerk Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand is verbouwd tot een kleinschalige woonzorgvoorziening. De parochie Voerendaal was al langere tijd op zoek naar een nieuwe sociaal-maatschappelijke herbestemming van de kerk van Kunrade. Het karakteristieke kerkgebouw is aan de buitenzijde grotendeels behouden. Zorghuis Onze Lieve Vrouw is bedoeld voor mensen die intensieve 24-uurszorg nodig hebben, voornamelijk mensen met dementie of andere geheugenproblematiek. De woonzorgvoorziening biedt kleinschalig, veilig en huiselijk wonen met de garantie dat de benodigde zorg beschikbaar is.

Verdeeld over 2 verdiepingen zijn er 20 eenpersoonskamers, 4 kamers voor echtparen, een eetkamer, een snoezelruimte, meerdere woonkamers en een 'huiskamer' voor de inwoners van Kunrade gerealiseerd. "Een zorghuis is anders dan een zorgcentrum. Het is kleinschaliger. Het is de bedoeling dat ze hier echt als een familie wonen. En ze kunnen er blijven tot hun overlijden. Verder komen er activiteiten, een was- en strijkservice, maaltijdservice, dagbesteding en mensen die het nodig hebben kunnen er mee-eten", aldus Marijcke Beckers bij het bekend worden van de plannen in 2017.

Aan de achterzijde is een kapel/bezinningsruimte, waar missen kunnen worden gehouden. Afhankelijk van de animo kan de kapel tijdelijk worden uitgebreid. Er zal dan plek zijn voor maximaal 60 mensen. Beckers: "Het is voor Kunrade belangrijk dat er een gebedsruimte in het gebouw blijft. Deze kan overigens ook door andere geloofsgemeenschappen worden gehuurd. Vandaar dat we het liever bezinningsruimte noemen." Het zorghuis biedt niet alleen ruimte aan ouderen met een zorgvraag. Er zijn ook vier appartementen aangebouwd voor echtparen waarvan een van beide echtelieden zorgbehoevend is. Tenslotte gaat het Zorghuis ook een wijkfunctie vervullen, een huiskamer voor de wijk. Mensen uit de buurt kunnen terecht om deel te nemen aan activiteiten, voor maaltijden, mantelzorg of een kop koffie en een gesprek. De ontwikkeling van Zorghuis Onze Lieve Vrouw is mede mogelijk gemaakt door steun van Provincie Limburg, gemeente Voerendaal, IBA Parkstad en parochie Voerendaal en met toestemming van het Bisdom Roermond. Voor alle betrokken partijen is het project een sprekend voorbeeld van het herbestemmen van cultuurhistorisch erfgoed. De verbouwing en herbestemming is in juli 2019 afgerond.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Kunrade O.L Vrouwenplein.

Reacties

(2)

Een vriend van mij overweegt zich in Kunrade te vestigen. Uw site geeft veel aardige informatie. Vooral de info over de kalksteengroeve en het zorghuis in de voormalige kerk, had ik elders niet gevonden. Complimentje waard! Nog aardiger zou het worden met nog wat meer toepasselijke foto's, hoewel Google maps wel uitkomst biedt. Maar in ieder geval, zeer bedankt.

Dank voor uw complimenten! Als encyclopedisch naslagwerk beoogt Plaatsengids.nl van nut te zijn voor toeristen, recreanten, heemkundigen en ook inwoners en potentiële inwoners die overwegen zich in een plaats te vestigen en daarom e.e.a. willen weten over verleden en heden van de plaats, wat er te zien en te doen is, de voorzieningen en dergelijke. Waarbij ik inderdaad ook actuele, lokaal belangrijke ontwikkelingen beoog te volgen en te beschrijven zoals in dit geval de groeve en het zorghuis en recente woningbouwprojecten (waarvan ik er 2 zojuist heb beschreven onder Recente ontwikkelingen). Het gaat daarbij dus primair om de inhoud. Om aanvullend een visuele indruk van een plaats te geven plaatsen wij per plaats maximaal 10 afbeeldingen. Voor uitgebreidere 'beeldbanken' kan men doorgaans bij de sites van de lokale heemkundekringen terecht. Overigens heb ik zojuist nog een pagina met oude ansichtkaarten van Kunrade en Voerendaal gevonden en gelinkt onder het kopje Beeld. Verder een aantal inmiddels 'doodlopende' links, die van www-adres veranderd bleken, weer werkend gemaakt.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen