Kruisweg is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Het Hogeland. T/m 1989 gemeente Kloosterburen. In 1990 over naar gemeente De Marne, in 2019 over naar gemeente Het Hogeland.
Kloosterburen is een katholieke enclave in het verder overwegend protestantse Groningen. Buurdorpen Kruisweg en Hornhuizen bouwen als 'Wijk Kruisweg-Hornhuizen' jaarlijks gezamenlijk een wagen voor de carnavalsoptocht in Kloosterburen.
- Kruisweg is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Het Hogeland. T/m 1989 gemeente Kloosterburen. In 1990 over naar gemeente De Marne, in 2019 over naar gemeente Het Hogeland.
- Het kleine dorp werkt op veel gebieden samen met het eveneens kleine buurdorp Hornhuizen en ze delen diverse voorzieningen, zoals dorpshuis en ijsvereniging. Ze worden samen dan ook wel als tweelingdorp beschouwd. Zo is er bijv. ook een 'Wijk Kruisweg-Hornhuizen' die jaarlijks een wagen bouwt voor de carnavalsoptocht in Kloosterburen (zie daarvoor verder het kopje Jaarlijkse evenementen). Overigens hebben wij een oude ansichtkaart gehad uit begin 20e eeuw waarop 'Groeten uit Hornhuizen-Kruisweg' stond. Net andersom dus.
Curieus is dat het tweelingdorp-zijn niet in de postadressen tot de uitdrukking komt en dat het in dat opzicht anders verdeeld is: Hornhuizen is voor de postadressen namelijk een apart dorp, terwijl Kruisweg in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam in het postcodeboek heeft gekregen en voor de postadressen daarom sindsdien 'in' buurdorp Kloosterburen ligt. Men had het dan gezien de banden van de dorpen in kwestie beter onder Hornhuizen kunnen laten vallen, zou je denken... In oudere aardrijkskundige woordenboeken (bijvoorbeeld die van Van der Aa uit ca. 1840) wordt de plaats ook als buurtschap van het dorp Hornhuizen vermeld.
Terug naar bovenIn het Gronings
Kruusweg.
Oudere vermeldingen
Aanvankelijk werd deze nederzetting Uilennest genoemd, naar een van de grote boerderijen in de omgeving. Omdat 'nest' een wat negatieve bijklank heeft, heeft de gemeenteraad van Kloosterburen in 1923 besloten de nederzetting de naam Kruisweg te geven. Zo lezen wij op (1). Dat lijkt te conflicteren met de beschrijving in het Aardrijkskundig woordenboek van Van der Aa(2), waar in het deel van de letter K (verschenen in 1845) reeds sprake is van de buurtschap De Kruisweg, waar Van der Aa over zegt: "Het is eigenlijk eene nieuwe druk aangebouwde buurt, waar meest daglooners en kleine winkeliers wonen."
Naamsverklaring
Het dorp is genoemd naar de ligging aan een kruising van wegen.
Het dorp Kruisweg ligt W van het dorp Kloosterburen, O van het dorp Hornhuizen.
Terug naar bovenHet dorp Kruisweg omvat ca. 150 huizen met ca. 360 inwoners.
Terug naar bovenPas in de 19e eeuw vestigen zich de eerste bewoners in Kruisweg. Het betreft arbeiders die werk vinden bij inpolderingen van de nieuwe polders N van Hornhuizen en Kloosterburen. Tot 1964 staat net buiten het dorp de cichoreifabriek Musschenga.
In 2011 is er een boek verschenen van P. v.d. Ploeg over de geschiedenis van het dorp, getiteld 'De doorloop van Kruisweg 1850-2010'.
Terug naar boven- De voormalige Gereformeerde (PKN) kerk Eben Haezer (Leensterweg 30) dateert uit 1931, is in 2007 aan de eredienst onttrokken en herbestemd tot woonhuis.
Terug naar boven- Wijk Kruisweg-Hornhuizen bouwt jaarlijks een wagen voor de carnavalsoptocht in Kloosterburen.
- In de oneven jaren is er op een zaterdag in maart de Tulpenfair Kruisweg. De bloembollenbroeiers in het dorp laten je zien hoe je bosje tulpen tot stand komt. Verder is er een markt met uiteenlopende soorten standhouders, zijn er diverse demonstraties en kun je gerechten proeven waar tulpenbollen in zijn verwerkt.
Terug naar boven- In de zomer van 2018 zijn door Staatsbosbeheer zieke essenbomen gekapt in het dorpsbos van Kruisweg. De bomen leden aan de ziekte essentaksterfte. Er is gekapt volgens de richtlijnen die landelijk door Staatsbosbeheer in acht worden genomen. Dat betekent o.a. dat vooraf preventiemaatregelen worden getroffen, zoals het zorgvuldig sparen van bomen waarin tijdens het broedseizoen is genesteld. Ook nesten van roofvogels zijn vooraf in kaart gebracht. Daaraan mag geen schade worden toegebracht.
- N van Kruisweg ligt de Julianapolder. De polder is in 1919 aangelegd om het 'gat' tussen de Zevenboerenpolder en de Westpolder te dichten. In deze polder ligt de Feddema's Plas, een in 1924 gegraven gat, dat is ontstaan omdat men extra klei nodig had voor de aanleg van de dijk. De grond was eigendom van de heer Feddema, vandaar de naam van de plas. Inmiddels is het een waardevol natuurgebiedje. - Filmpje waarin Alex Vissering de Julianapolder laat zien (2012).
Terug naar boven- Belangenorganisatie: - Op de Facebookpagina van Dorpsbelangen Kruisweg vind je ook nieuws van Dorpshuis Open Haard.
- Dorpshuis: - Dorpshuis Open Haard is gevestigd in het vroegere gereformeerde verenigingsgebouw. Binnen, in de entreehal, herinnert een fresco aan de gereformeerde nalatenschap. De letters Alfa en Omega, de eerste en de laatste letter van het Griekse alfabet, verwijzen naar het bijbels boek Openbaring, waar God over zichzelf zegt: “Ik ben de Alfa en de Omega.” Het begin en het einde van alles. Het dorpshuis wordt door het leeuwendeel van de bewoners veelvuldig bezocht. Het dorpshuis wordt door vele verenigingen gebruikt en er worden ook eigen activiteiten georganiseerd zoals paasbrunch, Sinterklaasviering en gezamenlijk eten. Het heet officieel dorpshuis Kruisweg-Hornhuizen, maar het is echt het dorpshuis voor het dorp zelf. Hornhuizen heeft een eigen ontmoetingsplek.
Het dorpshuis draait volledig op vrijwilligers. Samen krijgen de vrijwilligers veel voor elkaar, zoals het recentelijk zelf bouwen van een schuur als opbergruimte. Tips van het bestuur van het dorpshuis voor andere besturen: maak de taken niet te groot: de mensen willen vaak wel een behapbare, gerichte taak uitvoeren, maar er geen fulltime functie aan hebben; zorg dat ook jonge mensen de kans krijgen om in te vloeien in het bestuur. Dit kan met zich meebrengen dat ‘de oude garde’ een stapje terug moet doen.
De afgelopen jaren is het dorpshuis al uitgebreid aangepakt en het aantal activiteiten is mede daardoor toegenomen. Er resteerde nog een aantal wensen om het gebouw up-to-date en de exploitatiekosten beheersbaar te houden. Het dorpshuis heeft daarom bijdragen aangevraagd en gekregen voor het deels vernieuwen van de keuken, het opnieuw voegen van het pand, het plaatsen van digitale thermostaatknoppen, het installeren van een zonneboiler, het opnieuw betegelen van de was- en opbergruimte, het renoveren van het dak en het vervangen van een deel van de vloer. De bestuursleden van dorpshuis Open Haard vertellen: “Het invalidentoilet en het magazijn hebben we eerder zelf al opgeknapt. Het helpt enorm dat er veel handige mensen in Kruisweg wonen, want als je alles zou moeten uitbesteden... We waren dan ook blij verrast over het aantal vrijwilligers dat heeft meegeholpen: niet minder dan 25 man!” En dat op een aantal inwoners van ca. 350, waarvan ongeveer 60 kinderen. “We hebben van veel fondsen financiering gekregen om dit alles te realiseren, daar zijn we erg blij mee. Recent hebben we nu ook de financiering rond gekregen voor de aanleg van een jeu-de-boulesbaan.” (bron: website Elk dorp een duurzaam dak)
Het gerenoveerde dorpshuis is op 30 juni 2018 feestelijk heropend. Achter het dorpshuis is een jeu-de-boulesbaan gerealiseerd. Woningbouwvereniging Wierden en Borgen heeft tegenover het dorpshuis enkele woningen gesloopt. De dorpsvereniging heeft hier een speeltuin kunnen verwezenlijken, die eveneens op 30 juni 2018 feestelijk is geopend. Ook de verkeerssituatie rond het dorpshuis is aangepakt door de aanleg van een extra parkeerplaats. Bij het dorpshuis is een monumentje geplaatst, in de vorm van stalen stokken met labels eraan. Op de labels zijn de namen aangebracht van de vrijwilligers die aan het project hebben meegewerkt.
Terug naar boven- "Jacob Molenhuis (1894-1987) was fietsenmaker van beroep. Maar vanaf 1923 was hij ongeveer 60 jaar lang tevens professioneel fotograaf op het Hogeland, een streek in Noord-Groningen. Hij woonde in het dorpje Kruisweg. Met zijn houten platencamera maakte hij duizenden portretten van mensen die in zijn omgeving woonden. Het boek 'Jacob Molenhuis - Fotograaf van een verdwenen samenleving' bevat ruim 100 foto’s die zijn genomen tussen 1920 en 1950. Zijn portretten zijn heel krachtig. De mensen die hij fotografeerde komen uit een besloten agrarische samenleving en hun gesloten, maar ook zelfbewuste karakter spat van de beelden af.
Hoewel Jacob Molenhuis als fotograaf in ons land eigenlijk nauwelijks bekend is, zijn twee van zijn portretfoto’s opgenomen in het Photography Book van uitgeverij Phaidon uit 1997 (in Nederland: Het Fotoboek, uitgave Toth, 2000), dat een overzicht geeft van 500 fotografen in de wereld. Een postuum blijk van erkenning van zijn kwaliteiten als fotograaf." Aldus een citaat uit de recensie van het genoemde boek door Henk Verburg op zijn weblog 'Het wonder van de fotografie'.
Reactie toevoegen