Kroonsfeld

Plaats
Buurtschap
Westerkwartier
Westerkwartier
Groningen

kroonsfeld_brinkje_kopie.jpg

Buurtschap Kroonsfeld ligt rond deze minibrink, op de foto komend vanuit de Zandumerweg die rechtsaf zijn weg vervolgt, met linksaf de Kroonsfelderweg naar de dorpskern van Oldekerk (© Google)

Buurtschap Kroonsfeld ligt rond deze minibrink, op de foto komend vanuit de Zandumerweg die rechtsaf zijn weg vervolgt, met linksaf de Kroonsfelderweg naar de dorpskern van Oldekerk (© Google)

Kroonsfeld

Terug naar boven

Status

- Kroonsfeld is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek en de gemeente Westerkwartier. T/m 1989 gemeente Oldekerk, in 1990 over naar gemeente Grootegast, in 2019 over naar gemeente Westerkwartier.

- De buurtschap Kroonsfeld valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Oldekerk.

- De buurtschap Kroonsfeld heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

- Kroonsfeld is ook een anno 2017 in ontwikkeling zijnde nieuwbouwwijk in het NW van Oldekerk, die in totaal ca. 140 woningen gaat omvatten. Het betreft de wijk die wordt omzoomd door de wegen Oldekerkermeer in het N en Dwarsdiep in het Z.

Terug naar boven

Naam

Naamsverklaring
De buurtschap is genoemd naar de gelijknamige buitenplaats die hier vroeger, met verschillende spellingen, gelegen heeft. Wellicht was dat ter plaatse van het huidige melkveebedrijf Kroonsfeld op Zandumerweg 29. Hoewel het ook mogelijk is dat men dit bedrijf en wellicht ook pand de naam van de buurtschap heeft gegeven, zonder dat er een direct verband is met de vroegere buitenplaats. Zie verder bij Geschiedenis.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Kroonsfeld ligt rond het N deel van de Kroonsfelderweg en het aansluitende centrale gedeelte van de Zandumerweg. De buurtschap ligt N van het dorp Oldekerk, NW van het dorp Niekerk, NO van het dorp Sebaldeburen, ZO van het dorp Grijpskerk, Z van het dorp Niezijl en WZW van de dorpen Briltil en Zuidhorn.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap Kroonsfeld omvat ca. 15 huizen met ca. 40 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

"Vermoedelijk is de vroegere buitenplaats Kroonsfeld gebouwd op wat daarvóór de Clootstede was. In 1698 verkoopt de familie Cloot haar plaats bestaande uit 80 grazen land met de behuizing en watermolen daarop staande onder Oldekerk op het Oosterzand, Clootstede genaamd, met alle gerechtigheden en privileges, meierwijze in gebruik bij Thomas Harckens, aan Hesselus Vliege, chirurgijn te Grijpskerk, en zijn vrouw Antie Alberts. Later is de heerd blijkbaar eigendom geworden van Rudolf de Mepsche van Faan en zijn de rechten ervan gescheiden.

Bij het faillissement van De Mepsche zijn op 10/17 januari 1753 o.a. verkocht landerijen te Oldekerk, ongeveer 116 grazen groot zonder heerlijkheden en rechten. Koper is Johannes Christoph Smellentin van Croonenfels. Bovendien koopt hij in september van hetzelfde jaar uit dezelfde boedel twee ommegangen in de grietenij van Oosterdeel-Langewold, alsmede de zijl- en boerrechten van Oldekerk-boven, vallende respectievelijk op Olde Ooster Harkema in de Noorder- of Zandstercluft en op Bennemaheerd of Riddersmaheem in de Zuider- of Cusemercluft, met het recht van vissen in alle wateren van het zijlvest. Bij Bennemaheerd wordt bij het visrecht ook nog in het bijzonder het Oldekerkermeer genoemd.

De koper, een ridder des Heiligen Roomsen Rijks, kwam blijkbaar uit Amsterdam, althans op 6 juli 1754 gebruikt zijn vrouw Anna Hackfort, met attestatie uit Amsterdam gekomen, in de kerk te Niekerk het avondmaal. Lang heeft het echtpaar niet in Oldekerk gewoond. Reeds op 13 september 1756 draagt Van Kroonenfels, "woonende op de heerlijkheijdt Kroonenfeld" "het vrije alodiale goedt genaamt Kroonenfels" over aan Pieter Andries Lindtholm, als schipper ten dienste van de bewindhebbers van de Oost-Indische Compagnie ter kamer Amsterdam, met het schip Wiltrijk uit Oost-Indië gekomen. Met het goed werd verkocht een ommegang in Oosterdeel-Langewold, het huis, stallingen, schuur, loodsen, molen en al het overige getimmerte, plantages en landerijen te zamen groot 117,5 grazen. De aanwezigheid van een molen doet vermoeden dat we hier met de oude Clootstede te maken hebben.

Ook Lindtholm blijft niet lang eigenaar. Reeds op 24 maart en 7 april 1757 laat hij "de plaisante buitenplaats Kroonenfels" publiek verkopen. De buitenplaats bestaat op dat moment uit een "nieuw gebouwde, welbetimmerde, deftige behuizing met een torentje daarop". Kopers zijn de advocaat Abraham Frijlink en zijn vrouw Willemina Coenders. Dezen vestigen zich metterwoon op Kroonenfels. Voor Oldekerk compareert Frijlink op de landdag van 1760-1780. Geruime tijd is hij gecommitteerde der Ommelanden.

Op 23 mei 1776 laat hij het goed verkopen. De naam van de buitenplaats is dan reeds verbasterd tot Kroonsveld. Op de Beckeringhkaart staat echter nog Kronenfels. Koper is de heer van Bijma. De overdracht vindt plaats aan Adriana Sophia Gockinga, weduwe van de op 8 januari 1777 overleden Edzard Reint Alberda van Bloemersma. Daarna komt J. van Idzinga, raadsheer bij het Hof van Friesland, als eigenaar voor. Hij "verpacht" althans in 1787 de plaats Kroonsfelt aan Popke Foppes Staal en Jan Meints, terwijl hij in 1793 afstand doet van het recht van redemptie. Van een "plaisante" woning wordt dan geen melding meer gemaakt." (bron: dr. W.J. Formsma e.a., De Ommelander borgen en steenhuizen, Groninger Historische Reeks 2, uitg. Van Gorcum & Comp., Assen, 2e druk, 1987)

Reactie toevoegen