Kommerzijl

Plaats
Dorp
Westerkwartier
Westerkwartier
Groningen

kommerzijl_collage_2.jpg

Kommerzijl, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

Kommerzijl, collage van dorpsgezichten (© Jan Dijkstra, Houten)

kommerzijl_400_jaar_kopie.jpg

De oudste vermelding van Kommerzijl dateert uit 1602. In 2007 heeft men het 400-jarig bestaan van het dorp gevierd en niet in 2002, omdat men de afronding van de dorpsvernieuwing heeft afgewacht, dan kon men dat gelijk 'meevieren'.

De oudste vermelding van Kommerzijl dateert uit 1602. In 2007 heeft men het 400-jarig bestaan van het dorp gevierd en niet in 2002, omdat men de afronding van de dorpsvernieuwing heeft afgewacht, dan kon men dat gelijk 'meevieren'.

Kommerzijl dorpsgezicht [640x480].jpg

Kommerzijl, dorpsgezicht vanaf de brug over de Kommerzijlsterrijt of Kommerzijlsterriet

Kommerzijl, dorpsgezicht vanaf de brug over de Kommerzijlsterrijt of Kommerzijlsterriet

Kommerzijl (2).JPG

Middenin Kommerzijl.

Middenin Kommerzijl

Kommerzijl.JPG

Kommerzijl aan het Kommerzijlsterdiep

Kommerzijl aan het Kommerzijlsterdiep

Kommerzijl (3).JPG

De Kommerzijlsterrijt richting Het Reitdiep

De Kommerzijlsterrijt richting Het Reitdiep

kommerzijl_natuurgebied_noorderriet_watergentiaan.jpg

Direct W van de dorpskern van Kommerzijl ligt het door de NAM aangelegde natuurpark De Noorderriet, met o.a. deze watergentianen, die een grote aantrekkingskracht uitoefenen op libellen en juffers. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

Direct W van de dorpskern van Kommerzijl ligt het door de NAM aangelegde natuurpark De Noorderriet, met o.a. deze watergentianen, die een grote aantrekkingskracht uitoefenen op libellen en juffers. (© Harry Perton/https://groninganus.wordpress.com)

kommerzijl_spelweek.jpg

Een van de jaarlijkse evenementen in Kommerzijl is de Spelweek in juli

Een van de jaarlijkse evenementen in Kommerzijl is de Spelweek in juli

Kommerzijl

Terug naar boven

Status

- Kommerzijl is een dorp in de provincie Groningen, in de streek en gemeente Westerkwartier. T/m 1989 deels gemeente Oldehove, deels gemeente Grijpskerk (de Kommerzijlsterrijt vormde hier namelijk de grens tussen de beide gemeenten; deze delen zijn nog herkenbaar aan het feit dat ze beide een eigen postcode hebben: 9881-9882); in 1990 in zijn geheel over naar gemeente Zuidhorn, in 2019 over naar gemeente Westerkwartier.

- Onder het dorp Kommerzijl vallen ook de buurtschappen De Ruige Waard en 't Hoekje.

Terug naar boven

Naam

Uitspraak
Kommerziel.

Oudere vermeldingen
Kommerszijl, begin 17e eeuw Kummerzijll, 1634 Upslachster syl, ca. 1725 op Slachster en Kommer Zylen.

Naamsverklaring
- De zijl 'uitwateringssluis' is omstreeks 1600 in de Riet gelegd. De sluis werd eerst Opslachterzijl genoemd, naar de schans de Opslach of Upslachte, die gelegen was aan de slachte 'dijk' om de Ruigewaard. Sommigen menen dat de sluis regelmatig vernieuwd moest worden en dus veel kommer 'leed, verdriet, armoede' veroorzaakte. Eerder schuilt in deze naam de Friese persoonsnaam Kommer, vergelijk het nabijgelegen Pieterzijl.(1) Volgens een visie op de site van RTV Noord zou het eerste deel van de naam zijn genoemd naar de kom van de haven alhier.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Kommerzijl ligt ZW van het dorp Oldehove en NO van het dorp Grijpskerk. Het dorp ligt aan het Kommerzijlsterdiep en de Kommerzijlsterrijt, die uitmondt in het Reitdiep.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Kommerzijl 46 huizen met 319 inwoners, waarvan 30/224 (= huizen/inwoners) onder de gemeente Oldehove en 16/95 onder de gemeente Grijpskerk. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 250 huizen met ca. 600 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Vroeger heeft op deze strategische plaats een schans gelegen, in de 16e eeuw gebouwd om het achterland te beschermen tegen vijandelijke troepen. Het dorp Kommerzijl is hier ontstaan na de afbraak van de schans rond 1600. De plaats wordt in de archieven voor het eerst vermeld in 1602. In 2007 hebben de inwoners daarom het 400-jarig bestaan van het dorp gevierd, 5 jaar 'te laat' omdat men heeft gewacht tot de dorpsvernieuwing gereed was. Ter gelegenheid daarvan heeft het dorp ook een dorpswapen gekregen, waarin de schans en de zijl (zie bij Naam) zijn verwerkt.

- Beschrijving van Kommerzijl in een 'schoolmeesterrapport' anno 1828.

Zie verder Geschiedenis van Kommerzijl op Wikipedia.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Dorps­be­lang Ak­tie '68 betreurt het dat de gemeente Zuidhorn een passief beleid voert voor de kleine kernen, omdat zij stelt op aspecten als scholen en wonen weinig invloed te kunnen uitoefenen. Voor de school wordt bijvoorbeeld verwezen naar de scholenkoepel, voor wonen naar de woningbouwverereniging. Maar als het zo doorgaat, dreigen kleine dorpen zoals Kommerzijl leeg te bloeden. Ze hopen op een actiever beleid van de nieuwe gemeente Westerkwartier, maar zien in het Herindelingsontwerp geen positive signalen in dat kader. Bestuurslid Hans Werk­man wijst bijv. op het hoofdstuk waar­in on­der­scheid wordt ge­maakt in gro­te kernen, mid­del­gro­te kernen en klei­ne ker­nen tot ca. 500 in­wo­ners. "Als woon­wen­sen wor­den ge­noemd, gaat het over de mo­ge­lijk­heid om bij het ou­der wor­den woon­voor­zie­nin­gen te tref­fen, niet over nieuw­bouw. We we­ten het niet maar le­zen erin dat de klei­ne dor­pen moe­ten blij­ven zo­als ze zijn, of­te­wel con­ser­ve­ren en lang­zaam uit­ster­ven. We zien lie­ver een ‘mas­ter­plan’ waar­in staat hoe je de ba­sis­school bin­nen een dorp kunt be­hou­den." (bron en voor nadere informatie zie ditisWesterkwartier, 2018)

- De brug over en kademuren langs het Kommerzijlsterriet zijn in 2016 gerenoveerd, en de waterloop is gebaggerd. "Al jaren hebben we aangedrongen op vervanging van de kades. Ze waren ernstig verzakt en lek. Aan weerskanten van het water dreigden de kades weg te zakken. Het was gevaarlijk", aldus Frans Talstra van Dorpsbelangen Kommerzijl. Tijdens het baggeren is een tegel uit 1883 te voorschijn gekomen met daarop de namen van het bestuur van het toenmalige waterschap. De tegel is opgeknapt en heeft een plek gekregen in een van de pijlers van de brug. Tevens is de Kommerzijlsterriet verbreed, zodat hij bij zware regenval meer water kan opvangen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Kommerzijl heeft 4 rijksmonumenten. Eén daarvan is de 'heerd' Grovestins (Oosterwaarddijk 1). Ze behoorde vanouds aan de adellijke Friese familie Grovestins uit Engelum, die in de 16e eeuw eigenaar was.

- De Gereformeerde kerk (Kerkstraat 13) dateert uit 1913. De kerk staat anno 2016 te koop wegens fusie van de Hervormde en Gereformeerde kerken in de omgeving van Grijpskerk. Men streeft ernaar dat de kerk in dat dorp ook voor de omliggende dorpen gaat fungeren (wat grotendeels al het geval is), vandaar. - Uitvoerige geschiedenis van de Gereformeerde kerk te Kommerzijl. - Foto van de windvaan van de kerk. - Beschrijving kerkorgel.

- Molen Offeringa uit 1841 is in 1935 afgebrand. De molenromp (Molenreed 4) is nog bewaard gebleven en biedt vandaag de dag onderdak aan een kapperszaak.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Spelweek (juli).

- Laat het donker donker en ontdek hoe mooi de nacht is tijdens de Nacht van de Nacht, een jaarlijks evenement (op een zaterdag eind oktober), georganiseerd door de Natuur- en Milieufederaties, om aandacht te vragen voor de schoonheid van het donker en voor de negatieve gevolgen van lichthinder. Tijdens de Nacht van de Nacht worden er door het hele land honderden evenementen georganiseerd in het donker en doven honderden bedrijven en gemeenten lichten van gebouwen en reclameverlichting. Vele honderden steden en dorpen doen hier aan mee. Ook Kommerzijl doet hier jaarlijks aan mee, met een wandeling door het NAM-park.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Natuurpark De Noorderriet, gelegen direct W van de dorpskern van Kommerzijl, is een 10 ha groot speel- en wandelpark dat ecologisch wordt beheerd. Ecologisch beheer is gericht op minimaal ingrijpen, het vergroten van de natuurlijke soortenrijkdom (inheemse planten- en dierensoorten) en het achterwege laten van chemische middelen. De gemeente betrekt de inwoners bij de uitvoering van het onderhoud van het ecologisch groen, bijv. middels de jaarlijkse Natuurwerkdag.

Het park is in 1996 aangelegd in opdracht van de NAM, om haar gasopslag Grijpskerk landschappelijk in te passen. De afscherming van de gasopslag is op een natuurlijke wijze ingericht met water, weide, moeras en bosjes. Door de natuurlijke manier van beheren is een gevarieerde flora en fauna ontstaan. Dwars door het gebied loopt een fietsverbinding van Kommerzijl richting Grijpskerk / Lauwerzijl. Het kinderspeeleiland is liefst 1 ha groot. Zoef met de kabelbaan over het water, beklim de uitkijkheuvel en geniet van de natuurlijke speelvoorzieningen!

Terug naar boven

Beeld

- Reportage over Kommerzijl (16 min.) door RTV Noord in het programma Dam Op, 28-7-2012.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Kommerzijl (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Belangenverenging: - Dorps­be­lang Ak­tie '68 is, zoals de naam al suggereert, opgericht in 1968, en heeft dus in 2018 het 50-jarig bestaan gevierd. Voor zover ons bekend zijn zij nog niet middels een website of -pagina op het internet aanwezig.

- Dorpshuis: - Dorpshuis De Soltketen staat midden in het dorp en biedt onderdak aan een bloeiend verenigingsleven. Het is het trefpunt voor allerlei activiteiten en evenementen. Vrijwilligers zorgen er samen met het bestuur voor dat alle activiteiten in en om het dorpshuis vlot verlopen.

- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Rietstek. - Kinderopvang 't Iepenkrietje (dat is Gronings voor 'een klein persoon'). - Kinderopvang Boes is een kleinschalige professionele kinderopvang voor kinderen van 0 t/m 13 jaar. Voor zowel dag-, tussenschoolse als buitenschoolse opvang. Ook incidentele opvang is in overleg mogelijk.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Kommerzijl.

Reactie toevoegen