Kolham

Plaats
Dorp
Midden-Groningen
Duurswold
Groningen

kolham_plaatsnaambord_kopie.jpg

Kolham is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Duurswold, gemeente Midden-Groningen. T/m 2017 gemeente Slochteren.

Kolham is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Duurswold, gemeente Midden-Groningen. T/m 2017 gemeente Slochteren.

Kolham

Terug naar boven

Status

- Kolham is een dorp in de provincie Groningen, in de streek Duurswold, gemeente Midden-Groningen. T/m 2017 gemeente Slochteren.

- In het Z van het dorpsgebied van Kolham lag vanouds de buurtschap Foxham. Door de bouw van de RK Sint Martinuskerk in 1891 wordt Foxham geografisch gezien een dorp, maar de kerk is bestemd voor de Z hiervan gelegen Hoogezandse kernen Foxhol en Martenshoek. Door de aanleg van het nieuwe Winschoterdiep in de jaren veertig van de 20e eeuw is Foxham aan de kant van Hoogezand komen te liggen, en daarom in 1943 middels grencorrectie overgegaan naar de gemeente Hoogezand. Tegenwoordig valt het W deel van Foxham onder het dorpsgebied van Foxhol, en het O deel onder de Hoogezandse kern Martenshoek.

Terug naar boven

Naam

In de volksmond
Kolham werd in ieder geval tot medio 19e eeuw nog kortweg Den Ham genoemd.

Oudere vermeldingen
Koldeham, 1266 kopie in Hamme, 13e eeuw (1291) kopie 16e-17e eeuw Hemmensis, 1440 Colham, 1453 en 1457 Kolham, 1475 Kolhemiss, 1497 Caldehammis, 1596 en 1781 Colham.

Naamsverklaring
Samenstelling met ham 'aangeslibd land gelegen in een bocht van een waterloop'. Getuige de vorm Caldehammis werd het eerste deel opgevat als cald, kold 'koud', misschien naar een onbeschutte, winderige ligging; vergelijk Kolhol.(1)

Naam kwam ook nog elders voor
Tot ca. 1970 was er ZW van het eveneens Groninger dorp Hornhuizen nog sprake van een buurtschap Kolham, met ca. 7 huizen. Door de ruilverkaveling rond dat jaar zijn de meeste panden afgebroken. Er zijn er nog 2 van over.

Terug naar boven

Ligging

Kolham ligt ZW van Slochteren.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Kolham 116 huizen met 620 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 550 huizen met ca. 1.350 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Aardgas
Op 29 mei 1959 is in Kolham het eerste Nederlandse aardgas ontdekt. Bij boer K.P. Boon is de eerste boring op zijn bouwland verricht en de vermaarde Slochter gasbel aangetroffen. Het gas blijkt 2659 meter diep te zitten. Pas jaren later blijkt hoe groot de aangeboorde bel is; het blijkt minstens 2.700 miljard m3 te zijn. Op 22 juli wordt het eerste gas gewonnen. De vondst vormt de aanzet tot de ontwikkeling in sneltreinvaart van Nederland als gasland en de Nederlandse welvaart.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Toekomstbestendig wonen
"Oud worden in het dorp waar hij al 35 jaar met plezier woont, dat is de wens van Jan Hasenoot. Als projectleider van het project 'Lang Leve Kolham' maakt hij daar werk van, want uit onderzoek is gebleken dat tientallen dorpsgenoten zijn wens delen. Het project werkt daarom aan toekomstbestendige woningen en voorzieningen voor ouderen. Maar wat is er mogelijk? En waar moeten ze beginnen? Hij vertelt hoe het project ontstond; van een idee tot subsidie en globale schetsen.

Vergrijzing vraagt om oplossingen. Op een kwartier rijden van de stad Groningen ligt het dorp Kolham. Een lintdorp met 1300 inwoners waar vergrijzing een actueel probleem is. De helft van de inwoners is namelijk boven de vijftig jaar en een derde zelfs zestig jaar of ouder. Er is al thuiszorg en ‘noaberhulp’, hulp van de buren. Maar om het dorp toekomstbestendig te maken voor al de oudere inwoners is er meer nodig. Daarom is Dorpsbelang het project Lang Leve Kolham gestart. Jan werd projectleider en stelde een team samen. Al snel merkten ze dat ze data misten om een goed inhoudelijk plan te maken.

Enquêtes maken wensen duidelijk. Het team verspreidde daarom enquêtes onder de 60-plussers van het dorp. Wat voor voorzieningen missen inwoners? Wat kan het dorp doen om kwetsbare ouderen te helpen? En als er levensloopbestendige woningen komen, wie heeft dan belangstelling? “We hebben de enquêtes aan de deur afgegeven en ook weer opgehaald. Je komt dan bijzondere situaties tegen. Bijvoorbeeld een echtpaar dat nog boven slaapt en kruipend de trap op moet. Dat maakt dit project alleen maar urgenter”, vertelt Jan. De persoonlijke aanpak had effect, want 76% van de enquêtes werd ingevuld.

Opvolging met activiteiten en subsidieaanvraag. Naar aanleiding van de uitkomsten van de enquêtes werden al snel activiteiten opgestart: een wandelclub, yogalessen, een dorpskeuken, valpreventie, computerlessen. Binnenkort opent ook het servicepunt, waar inwoners gemeentelijke zaken kunnen regelen. Denk aan een rijbewijs verlengen of een nieuw paspoort aanvragen. “Op het gebied van wonen schoot de kennis van ons projectteam tekort”, vertelt Jan. Daarom deed het team een beroep op de Stimuleringsregeling Wonen en Zorg. Deze regeling van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) bevordert de ontwikkeling van nieuwe vormen van wonen en zorg voor ouderen.

Onderzoek naar woonvormen. Met behulp van de subsidie werd Evelien Klasens van architecten- en adviesbureau KAW aangehaakt. Zij onderzocht de haalbaarheid van woonvormen voor ouderen in Kolham en hoe het vastgoed in het dorp ervoor staat. Evelien: “Een project als dit draait op vrijwilligers. Zonder budget is er geen geld voor een professionele projectbegeleider. Daar helpt de Stimuleringsregeling Wonen en Zorg enorm. Het geeft projecten de kans te onderzoeken wat mogelijk is, afgezien van of je de financiering later rond kan krijgen. Want zonder die eerste stap kom je daar sowieso niet aan toe.”

De toekomst van het dorp. Naast de inwoners is ook de gemeente Midden-Groningen, waar het dorp deel van uitmaakt, sinds de start van het project betrokken. “Door al in een vroeg stadium in gesprek te gaan met de gemeente weet je snel wat er mogelijk is. Zo voorkom je dat je plannen aan het dorp presenteert die vervolgens afgeschoten worden door de lokale overheid”, vertelt Evelien. Binnenkort presenteert Lang Leve Kolham de resultaten van nog meer onderzoek én de ruimtelijke invulling van verschillende locaties voor eventuele woningen. Het plan is om acht tot twaalf woningen te realiseren. “Door te kijken naar het dorp, de mogelijkheden en ook de voorwaarden van de gemeente, zijn we op dit aantal uitgekomen”, licht Evelien toe. De volgende fase? Jan: “We presenteren binnenkort de globale plannen. Dan maken we een keuze voor een locatie en beginnen we echt met schetsen en ontwikkelen. Zo zijn we weer wat dichterbij het lang en gelukkig wonen in Kolham!”" (bron: site Programma 'Langer Thuis')

Dorpsvisie
"Vanuit de gemeente Slochteren is de vraag gekomen of Dorpsbelangen een Dorpsvisie zou kunnen opstellen. Dit vanuit het streven de verschillende dorpsverenigingen in de gemeente actief te betrekken bij het tot stand komen van beleid. Om namens het dorp een visie gericht op de toekomst te kunnen schrijven, heeft Dorpsbelangen gemeend eerst een enquête onder de inwoners te moeten houden. Deze enquête in 2005 leverde een hoge respons op van 60%. De uitkomsten van de enquête en de tijdens de bewonersavond vastgestelde prioriteiten vormden de basis van waaruit een werkgroep de Dorpsvisie Kolham heeft geschreven.

Gekozen is voor een aanpak met zowel gesignaleerde knelpunten op korte termijn, als zaken die op wat langere termijn spelen. Dus niet alleen een visie maar ook actuele zaken. Voor de uitwerking van de adviezen worden commissies samengesteld. Zij zullen haalbaarheidstudies en activiteiten gaan ontplooien gericht op het totstandkomen van wensen en adviezen naar aanleiding van deze visie. Graag wil ik de leden van de werkgroep Dorpsvisie bedanken voor hun inzet. Nu op naar het “echte werk” zou ik zeggen. Immers er zijn ambitieuze wensen en adviezen bedacht. Wim Nijboer, Voorzitter Vereniging Dorpsbelangen Kolham, september 2006."

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Kolham heeft 3 rijksmonumenten, zijnde de Hervormde kerk, Molen Entreprise, en het stationsgebouw.

- De Hervormde (PKN) kerk (Hoofdweg 44) dateert uit 1641. Op dezelfde plek stond in de 13e eeuw al een kerk. Wat daarmee is gebeurd is onbekend. De huidige kerk is gebouwd voor 5.442 gulden, wat nu neerkomt op ongeveer € 60.000. De provincie Groningen nam deze kosten voor haar rekening op grond van de bepalingen in een oorkonde uit 1422. Het provinciewapen is in de gevel verwerkt. De kerk kreeg in de 19e eeuw brede spitsboogvensters. De kerk heeft een dakruiter uit 1808 met daarin een luidklok uit 1948. De oorspronkelijke klok uit 1808 is in de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetters geroofd. Bij de renovatie in 2006 kreeg de kerk een nieuwe witte pleisterlaag. Opmerkelijk is de donkerrode houten zoldering. De preekstoel is 17e-eeuws. Het hoofdorgel dateert uit 1912 en is gebouwd door de Woerdense orgelbouwer Marten Vermeulen, onder gebruikmaking van waardevol 18e- en 19e-eeuws pijpwerk. Het kistorgel is in 1987 gebouwd door Pels & Van Leeuwen.

- Molen Entreprise.

- Windmotor Kolham.

- Van 1929 tot 1941 had Kolham een station aan de zogeheten Woldjerspoorweg (Groningen - Weiwerd). Het stationsgebouw uit 1929 is herbestemd tot woonhuis, nadat het van 1954-1957 nog in functie is geweest als Vrije Evangelisatie Kapel Rehoboth. Een deel van de leden van de lokale Hervomde Gemeente had zich namelijk in 1954 na kerkelijke meningsverschillen afgescheiden en stichtte een vrije evangelisatie, die zelfstandig was. In 1957 heeft de evangelisatie een verzoek gericht tot de Gereformeerde Kerk van Hoogezand-Sappemeer om in het verband van die kerk te mogen worden opgenomen. De Kerkeraad heeft besloten aan dat verzoek te voldoen.

- "Sinds september 2018 is het Museum 40-45 niet meer in Harkstede, maar in Kolham gevestigd. Chris Scholtens verhuisde zijn uit de hand gelopen verzameling die met 60m2* nu toch wel écht een museum mag heten van de bedrijfsunit achter De Knipstee in zijn woonplaats naar een ruime kantoorruimte bij BaTech Montage. Af en toe is er een 'open huis'**, daarnaast is de collectie op afspraak te bezichtigen. De anno 2018 66-jarige Scholtens heeft zijn collectie in meer dan een halve eeuw opgebouwd: "Toen ik 12 was kreeg ik van mijn opa’s uit Veendam en Oosterhoogebrug luchtpamfletten cadeau. Daar is het allemaal mee begonnen." In eerste instantie begon zijn verzameling met papieren documenten over de oorlog, maar in de loop der tijd is deze uitgebreid met film (waarvoor een heuse filmruimte is ingericht) en voorwerpen. En Scholtens blijft verzamelen en onderzoeken, want er is nog genoeg te ontdekken!
* In Harkstede had Scholtens slechts 30 m2 tot zijn beschikking.
** Uit dit artikel maken wij op dat dat met name de laatste zaterdagen van juli, augustus en september betreft, de openingstijden zijn dan van 10.00-17.00 uur.

Oorlogskranten online op onze website. Wilt u alvast een voorproefje? Kijk dan eens in onze Krantenbank. In samenwerking met de heer Scholtens hebben wij op onze Krantenbank een groot deel van de oorlogskranten uit onze omgeving online kunnen zetten. Historisch Archief Midden-Groningen feliciteert Chris Scholtens hierbij met zijn nieuwe ruimte!" (bron: Historisch Archief Midden-Groningen) Voor zover ons bekend is het museum nog niet met een website of -pagina op het internet aanwezig. Dat is niet reuze handig als je als museum bezoekers wilt trekken. Gelukkig hebben we wel de contactgegevens van het museum gevonden. Dat is wel zo handig voor een museum dat overwegend op afspraak geopend is. ;-)

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Schooldorpsfeest (begin juni).

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je in dit dorp schaatsen op de ijsbaan van IJsvereniging Kolham. Buiten de ijsperiodes organiseren ze klaverjas- en sjoelavonden.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Kolham, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Kolham (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - De site van en over Kolham is anno medio 2021 nog in opbouw.

- Nieuws: - Nieuws uit het dorp op Facebook.

- Belangenorganisatie: - De in 1981 opgerichte Vereniging Dorpsbelangen Kolham is voor ons bekend nog niet met een pagina op het internet aanwezig. Hopelijk vergeten ze niet iets over zichzelf te schrijven op de anno 2021 nog in ontwikkeling zijnde en hierboven gelinkte dorpssite (dat komen wij namelijk nogal eens tegen, dat een vereniging Dorpsbelangen een dorpssite optuigt en daarop o.a. alle verenigingen vermeldt en daarbij vergeet iets over zichzelf te vertellen).

- Onderwijs en kinderopvang: - "Open staan voor alle kinderen, ongeacht hun geloof of ras: met dit hoog in het vaandel, heten we uw kind welkom op onze school! De school laat zich niet leiden door specifieke levensbeschouwingen, maar stelt zich open voor alle levens- en wereldbeschouwingen. En daarmee zetten we samen met uw kind de eerste stappen in een wereld waar gelijkheid de basis is van ieders uniek talent. Openbare Basisschool Oetkomst in Kolham is een veilige school met ruimte en aandacht voor ieder kind, waar ieder kind er mag zijn! Dit doen we door gebruik te maken van Human Dynamics, een open houding, met aandacht voor het kind én door de kinderen zelfstandig oplossingen te laten zoeken.

De school is gehuisvest in een gebouw dat een aantal verbouwingen heeft ondergaan. Het gebouw is oorspronkelijk als kleuterschool in 1956 gebouwd. De lagere school was gevestigd aan de Hoofdweg. Al vanaf 1630 heeft het dorp een lagere school. In 1990 is het gebouw van de kleuterschool uitgebreid. De lagere school kwam er bij in. Kleuterschool en lagere school gingen samen verder als basisschool Oetkomst. De school is rustig gelegen aan een laantje naar de Hervormde Kerk, in de nabijheid van multifunctioneel centrum 't Mainschoar, waarin zich o.a. het gymnastieklokaal en een gezondheidscentrum bevinden. In schooljaar 2018-2019 had de school 83 leerlingen. In het najaar van 2018 heeft een team van personeelsleden, gemeentefunctionarissen en de wethouder van onderwijs zich gebogen over een splinternieuwe school. Met een compleet onderwijscentrum als voor-, tussen- en naschoolse opvang. Ook zal Peuterspeelzaal Net Dröge van Kids First in het pand worden gehuisvest. Dit alles is in september 2021 gereedgekomen. Voor nadere informatie zie de Nieuwsbrief Kindcentrum februari 2020."

"Met een creatieve en onderscheidende visie die goed aansluit bij de zienswijze van de eindgebruikers wonnen wij, BDG Architecten, de selectie voor het mogen ontwerpen van Kindcentrum Kolham in Midden-Groningen. We hebben de nieuwe voorziening aarbevingbestendig ontworpen. Dat geeft een project weliswaar extra complexiteit, maar maakt het ook uitdagender. Daarnaast is het gebouw toekomstproof toegerust op veranderende functies.

Doorlopende leerlijn. Het nieuwe kindcentrum biedt onderdak aan OBS Oetkomst en Kids First COP met een peuterspeelzaal en kinder- en buitenschoolse opvang. Dit heeft een meerwaarde in de doorlopende leerlijn. Jonge kinderen zijn al vertrouwd met het gebouw en de mensen die er werken. Dat verkleint de overgang van peuter naar kleuter. Hoewel het kindcentrum verschillende doelgroepen huisvest, voelt het niet groot aan en blijft de sfeer huiselijk. In het midden plaatsen we twee houten ‘huisjes’; een voor de onderbouw met een speelzolder en een voor de bovenbouw met een podium, boekenhoek en stilteplek. De meubels scheiden het gemeenschappelijk hart en de leerpleinen voor de onder- en bovenbouw en geven ruimte aan functionele zaken als een keuken en garderobe.

Leerbehoeften verschillen per kind. Het 3D-onderwijs van de Oetkomst gaat ervan uit dat kinderen verschillend zijn en dito leerbehoeften hebben. In ons ontwerp komt dit tot uiting in flexibele ruimten met diverse plekjes voor instructie en verwerken. Het open en transparantie gebouw stimuleert samenwerking en ontmoeting. Door de grote betrokkenheid bij het ontwerpproces leren de gebruikers elkaar en elkaars visie goed kennen. Al voor de ingebruikname van het nieuwe kindcentrum schept dit verbondenheid.

Een toevoeging aan het groene dorpshart. Het kindcentrum komt tussen de tennisvereniging en het dorpshuis van Kolham in het groene hart van het dorp. Naast de onderwijsvisie zijn voor ons de omgevingsfactoren erg belangrijk. Het is essentieel dat kinderen veilig van en naar school kunnen en zowel ouders als omwonenden goed kunnen parkeren. Tegelijkertijd moet het gebouw iets toevoegen voor het gehele dorp, passen in de bestaande straat en het uitzicht voor omwonenden zoveel mogelijk behouden. Deze logistieke puzzel hebben we samen met alle betrokkenen opgelost.

Verbindend groen speelplein. Het nieuwe kindcentrum, de tennisvereniging en het dorpshuis verbinden we door een natuurlijk schoolplein. We creëren er diverse verhoogde speeleilanden en een tribunetrap voor de viering van dorpsfestiviteiten. De kleinste gebruikers krijgen een eigen afgescheiden speelplein. We geven de logistiek een plek aan de randen zodat het plein vrij blijft van verkeer. De houten gevel van het kindcentrum past bij de natuurlijke omgeving en de krachtige groenstructuur van Kolham." (bron: BDG Architecten)

Op woensdag 22 september 2021 heeft wethouder Erik Drenth het nieuwe Kindcentrum Kolham feestelijk geopend. De school was toen geopend voor belangstellenden en omwonenden om een kijkje te nemen in het nieuwe gebouw. Het nieuwe Kindcentrum is in de kern van het dorp, aan de Eikenlaan, gebouwd. Doordat een aantal jaren geleden door Lefier woningen zijn gesloopt, is een aantrekkelijk gebied ontstaan en kon het gebouw op de locatie direct naast het dorpshuis gerealiseerd worden. De parkeervoorzieningen en de fietsenstalling worden gedeeld met het dorpshuis en de tennisvereniging. Deze partijen hebben ook actief meegedacht in de planvorming.

- "Peuteropvang Net Dröge, vallend onder de kinderopvangorganisatie Kids First, beschikt over een heerlijk ruim lokaal met goed omheinde buitenruimte. De locatie valt op door de ruime opzet, mooie inrichting en een gemoedelijke sfeer waar kindjes zich snel thuisvoelen. De ruimte is verdeeld in verschillende hoeken: een poppenhoek, een bouwhoek en een leeshoek. Er zijn allerlei materialen aanwezig die de ontwikkeling van het jonge kind bevorderen, zoals puzzels, spelletjes, constructiematerialen, kralen, wereldspeelmat en blokken. Buiten hebben de kinderen de mogelijkheid om te fietsen en in het zand te spelen. Peuteropvang Net Dröge bestaat maximaal uit 16 kinderen. De peuters maken ‘spelenderwijs’ contact met elkaar. Op Peuteropvang Net Dröge wordt gewerkt met vaste pedagogisch medewerkers. We werken veel samen met openbare basisschool de Oetkomst. We mogen gebruik maken van de gymzaal en het speellokaal van deze basisschool."

- Sport: - "Tennisvereniging Kolham is een gezellige laagdrempelige club, gelegen pal achter het Dorpshuis. Er liggen 2 gravelbanen met verlichting. Een gedeeltelijk overdekt en verhoogd terras geeft een mooi zicht op de banen. Het tennisseizoen loopt van 1 april tot ca. half november. Wil je meer informatie kijk dan onder “Contact en info” op onze site."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Kolham.

Reactie toevoegen