Klaphek

Plaats
Buurtschap
IJsselstein
Lopikerwaard
Utrecht

klaphek [640x480].jpg

Het plaatsnaambord Klaphek is helaas ergens in de afgelopen jaren verdwenen

Het plaatsnaambord Klaphek is helaas ergens in de afgelopen jaren verdwenen

klaphek_nieuwegein_bordje.jpg

Dit is het 'format' voor wijk- en buurtbordjes in de gemeente Nieuwegein. Dit lijkt dus een plaatsnaambordje voor de buurtschap Klaphek, maar die bebouwing valt geheel onder buurgemeente IJsselstein, dus is dit kennelijk als richtingbord bedoeld. © Google

Dit is het 'format' voor wijk- en buurtbordjes in de gemeente Nieuwegein. Dit lijkt dus een plaatsnaambordje voor de buurtschap Klaphek, maar die bebouwing valt geheel onder buurgemeente IJsselstein, dus is dit kennelijk als richtingbord bedoeld. © Google

Klaphek..jpg

Rivier de Lek bij buurtschap Klaphek, met in de verte de Lekbrug bij Vianen

Rivier de Lek bij buurtschap Klaphek, met in de verte de Lekbrug bij Vianen

Klaphek.jpg

Boerderij 'De Looie Brug' in buurtschap Klaphek

Boerderij 'De Looie Brug' in buurtschap Klaphek

1-klaphek-001.jpg

Buurtschap Klaphek in moeilijker tijden na een dijkdoorbraak in 1762. Aan de overkant van de rivier de Lek zien we Vianen met de Lekpoort, de kerk en de molen.

Buurtschap Klaphek in moeilijker tijden na een dijkdoorbraak in 1762. Aan de overkant van de rivier de Lek zien we Vianen met de Lekpoort, de kerk en de molen.

Klaphek

Terug naar boven

Status

- Klaphek is een buurtschap in de provincie Utrecht, in de streek Lopikerwaard, gemeente IJsselstein.

- De buurtschap Klaphek viel t/m 30-6-1971 onder de gemeenten Vreeswijk (het deel Z van de weg Het Klaphek) en Jutphaas (het deel N ervan). De buurtschap is met de samenvoeging van de gemeenten Jutphaas en Vreeswijk per 1-7-1971 aanvankelijk opgegaan in de nieuwe gemeente Nieuwegein. Met de herindelingen van 1989 is deze ‘enclave’ van Nieuwegein aan de ‘verkeerde’ kant van de A2 naar de gemeente IJsselstein overgegaan; deze valt tegenwoordig, ook voor de postadressen, onder de stad IJsselstein (tegelijkertijd is in 1989 de watertoren van IJsselstein met omgeving, die O van de A2 aan de Nieuwegeinse kant was komen te liggen, naar de gemeente Nieuwegein overgegaan).

- De Topografische atlas Utrecht(1) beschouwt Klaphek niet (meer) als buurtschap. De bebouwing staat er echter nog gewoon als voorheen, dus volgens ons is dit huizengroepje nog altijd als buurtschap te beschouwen.

- Het (witte) plaatsnaambord Klaphek dat hier tot enkele jaren geleden nog stond, is helaas verdwenen. De buurtschap heeft ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat, al kan de straatnaam Het Klaphek je daar wel een vermoeden van geven.

Terug naar boven

Naam

Spelling
De straat alhier heet Het Klaphek, maar op de vroegere plaatsnaamborden stond, en op het huidige wijkbordje op grondgebied van Nieuwewgein staat de plaatsnaam zonder lidwoord, dus conformeren wij ons daaraan.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Klaphek ligt in het uiterste ZO van de gemeente IJsselstein, rond de wegen Het Klaphek, Lekdijk en Lage Dijk-Zuid, O grenzend aan de A2, Z aan de Lek.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap Klaphek omvat ca. 10 huizen met ca. 30 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

“Als je het hebt over de geschiedenis van het Klaphek, heb je het over de dam bij het Klaphek. Als men het heeft over de dam dan gaat het over Hoppenesse. De dam was er een met grote gevolgen. De opgravingen bij Wijk bij Duurstede zijn van grote betekenis geweest voor het inzicht over de ouderdom van de Lek. Was men eerst van mening dat de Lek 9e-eeuws was omdat hij zich niet ingesneden had in de pleistocene lagen, mede dankzij de opgravingen in Wijk denkt men nu dat de Lek uit de 8e eeuw dateert. De IJsselarmen zijn van nog oudere datum. De verlanding en het afsluiten van de Kromme Rijn hebben grote veranderingen in de waterhuishouding teweeggebracht. De Lek werd een machtige rivier: hij doorbrak de Hagesteinse rug, geholpen door de Gaasp.

Dat grote gebeurtenissen hun schaduw vooruitwerpen, wordt zichtbaar onder bisschop Hendrik van Vianden (1250-1267). In die tijd was er al de gedachte een dam te leggen bij Het Klaphek. Dit valt af te leiden uit een brief van bisschop Arends Hoorn d.d. 20 juli 1272, waarin in verband met bisschop Hendrik vermeld staat: “Ende waer sake dat men de damme sloeghe te Hoekenisse (Hoppenesse) die zedergeslaghen is.” Het is graaf Floris V geweest die het doordrukte, waardoor de dam een feit werd. Bij oorkonde van 19 juli 1285 (Oorkondenboek Utrecht nr. 2230) sluit graaf Floris V een verdrag met bisschop (elect) Jan, waarbij deze toestemming geeft de dam te leggen. Op 14 juli 1285 (Oorkondenboek Utrecht nr. 2223) heeft de graaf de bisschop 4.500 Hollandse ponden beloofd. Willem van Duiverbode was de financier.

Wat waren nu de drijfveren van de graaf om de dam te leggen? Langdurige ergernissen waren oppervlaktewater van buiten Holland en zorgen over de veiligheid. Ook was hij uit op de ontginningen van de vruchtbare en vrij brede IJsselvallei en van de enorme veenwildernis daarachter. De activiteit van graaf Floris V en zijn voorganger waren er op afgesteld. Enorme ontginningen kwamen op gang. Er kwam ook een economisch belang in zicht. De graaf wilde de scheepvaart en de handel van Friesland en de noordelijke landen op Holland en Vlaanderen over Amsterdam, Spaarndam en Gouda leiden. Hij moest toegeven over de Vaartse Rijn maar dat was niet erg. Amsterdam werd de stad van de handel en toen was het gebeurd met Utrecht.” (204)

De IJsseldam lag geheel op IJsselsteins grondgebied. Sinds de plaatsing daarvan in 1285 liepen de uiterwaarden niet meer over. De Hoge Dijk, de Lage Dijk (als zomerdijk), en de IJsseldijk met zomerweg (eveneens als zomerdijk) gaven vóór de aanleg wel bescherming. De plaatsing van de IJsseldam maakte het mogelijk dat op een deel van de westelijke uiterwaard van de IJssel de stad IJsselstein kon worden gesticht. Verschillende delen van de IJssel-uiterwaarden waren belangrijk hoger.

De grote uiterwaard, noordelijk van het nieuwe kerkhof aan de Noord-IJsseldijk, en deel van de IJsselhoeve, werd in de jaren vijftig van de 20e eeuw afgegraven door de Steenbakkerij van Van de Koppel aan de Utrechtseweg. De wapensteen in de IJsselhoeve herinnert aan de vroegere eigenaren, de redersfamilie Lampsins van den Velden uit Vlissingen. Deze waren werkgevers van Michiel de Ruyter en daardoor is nog een stukje slavernij met deze hofstede verbonden.

Aan het eind van de buurtschap Klaphek, tegen de A2 en de grens met de gemeente Nieuwegein, bevindt zich de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) van de gemeenten IJsselstein en Nieuwegein, die loost op de Lek.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Buitendijks van de buurtschap staat een peilschaal ter herinnering aan het gereedkomen van dit dijkvak in 1988. Op de noordzijde van de stenen kolom staat: ‘Peilschaal van Oude dam, waterschap Lopikerwaard West peilschaal 1854 van de IJsseldam’. En op de oostzijde: ‘Peilschaal van waterschap Leidsche Rijn. Voormalige peilschaal huis Klaphek’. De schaal staat nu ten opzichte van de dijkkruin op NAP (Normaal Amsterdams Peil, was AP).

- Markante panden langs de wegen Het Klaphek en de Lagedijk, een mooi weggetje langs het begin van de IJssel.

Terug naar boven

Eten en drinken

In dit gebiedje staan veel fruitbomen. In de oogsttijd kun je het fruit rechtstreeks bij de telers kopen.

Terug naar boven

Links

- Tuinieren: - Volkstuinvereniging Ons Belang heeft een deel van haar tuinen in de buurtschap Klaphek.

Reactie toevoegen