Kingmatille

Plaats
Buurtschap
Waadhoeke
Fryslân

Kingmatille bord [640x480].jpg

Buurtschap Kingmatille heeft weliswaar geen plaatsnaamborden, maar een richtingbord in de buurt vertelt je in ieder geval nog wél hoe je er kunt komen...

Buurtschap Kingmatille heeft weliswaar geen plaatsnaamborden, maar een richtingbord in de buurt vertelt je in ieder geval nog wél hoe je er kunt komen...

kingmatille_fietspont_keimpetille_met_zicht_op_het_schippersonderkomen_kopie.jpg

Buurtschap Kingmatille, Fietspont Keimpetille met zicht op het schippersonderkomen.

Buurtschap Kingmatille, Fietspont Keimpetille met zicht op het schippersonderkomen.

kingmatille_zicht_op_buurtschap_vanaf_fietspont_keimpetille_in_het_van_harinxmakanaal_kopie.jpg

Zicht op buurtschap Kingmatille vanaf Fietspont Keimpetille in het Van Harinxmakanaal.

Zicht op buurtschap Kingmatille vanaf Fietspont Keimpetille in het Van Harinxmakanaal.

Kingmatille

Terug naar boven

Status

- Kingmatille is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Waadhoeke. T/m 2017 deels gemeente Franekeradeel, deels gemeente Menameradiel.

- De buurtschap Kingmatille valt, ook voor voor de postadressen, grotendeels onder het voormalig Franekeradeelse dorp Zweins, deels onder het voormalig Menameradielse dorp Dronryp.

- De buurtschap Kingmatille heeft geen plaatsnaamborden. In de nabijheid staat vanuit Zweins wel een richtingbord dat naar de plaatsnaam verwijst, dus je wordt wel naar de goede plek verwezen. Het kan niet missen, want ter plekke zie je aan het gelijknamige doodlopende straatje dat je er bent aanbeland.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
Keimpetille.

Oudere vermeldingen
1413 (kopie) van Kinghum, 1718 Kingma Tille, 1840 Kingmatille, 1845 ook met koppelteken en Keimpe-tille.

Naamsverklaring
Betekent til 'vaste brug' gelegen bij de oude Kingma State* van het geslacht Kingma 'afstammelingen van de persoon Kinge'.(1) Het betreft de vermoedelijk in 1507 gebouwde en in 1947 afgebroken brug over de vroegere trekvaart (het huidige Van Harinxmakanaal).
* Deze wordt beschreven onder het dorp Zweins.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Kingmatille ligt rond de gelijknamige doodlopende weg, O van Franeker, ZW van Dronryp en Zweins, direct N van het Van Harinxmakanaal. Vanouds, en vermoedelijk nog, worden ook de 6 panden plus molen aan de overzijde van het kanaal, aan de Keimptilsterdyk, tot de buurtschap gerekend. Dit is het deel dat in de gemeente Menameradiel lag, in het dorpsgebied van Dronryp. Overigens lag hier, tot 2018, aan de vanuit Zweins gezien overkant van het kanaal dus, een driegemeentenpunt: want de Zweinser kant was dus gemeente Franekeradeel, de Dronrypster kant was gemeente Menameradiel en Z hiervan ligt de buurtschap Tsjeppenbûr (buurtschap van het dorp Wjelsryp) aan de gelijknamige weg, en dat was gemeente Littenseradiel. Wellicht een idee om dit ter plekke op enigerlei wijze (alsnog) te markeren...

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Kingmatille 16 huizen met 122 inwoners in de gemeente Franekeradeel. Uit de vermelding 'ged.' valt op te maken dat men de panden aan de andere kant van de trekvaart, thans het kanaal, aan de Dronrypse en Menameradielse kant, ook nog tot de buurtschap vindt behoren. Tegenwoordig heeft de buurtschap 14 huizen met ca. 35 inwoners onder het dorpsgebied van Zweins, plus een 6-tal panden aan de overkant van het kanaal, onder het dorpsgebied van Dronryp, aan de Keimptilsterdyk, met ca. 15 inwoners, maakt totaal ca. 20 huizen met ca. 50 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

De tille
In 1507 is men begonnen met het graven van de trekvaart van Leeuwarden naar Harlingen, de Harlinger Trekvaart. In dat jaar komt men vanuit Leeuwarden tot aan de Kingma State. Het ligt daarom voor de hand dat ook de brug over de trekvaart waarnaar de buurtschap is vernoemd, de Kingmatille, in 1507 gebouwd zal zijn. De trekvaart is in 1947 verbreed en heet sindsdien Van Harinxmakanaal. Als gevolg van deze verbreding is de brug afgebroken en vervangen door een pontje, dat in 1963 is opgeheven en pas in 2011 weer opnieuw is ingesteld (waarvoor zie verder het kopje Natuur en recreatie).

De buurtschap
De brug is genoemd naar de in de nabijheid gestaan hebbende Kingma State. De brug en de State zullen bewoning ter plekke hebben aangetrokken (wellicht neringdoenden en personeel van de State), waardoor de buurtschap Kingmatille is ontstaan.

Terug naar boven

Agrarisch

- Agrariër Sible Jorna in Kingmatille (Keimptilsterdyk 8) heeft ca. 46 melkkoeien, die hij houdt in een grupstal. Volgens hem is er niets mis met die manier van koeien houden. Integendeel: "Wij weiden de koeien veel, en hebben veel weidevogels in het land door het gebruik van vaste mest. Ons land ligt op greppels en vertoont veel kruiden en bloemen in het voorjaar, we zijn niet grootschalig, formaline en voetbaden voor klauwproblemen kennen we niet, antibiotica gebruiken we nauwelijks en ga zo maar door. Ons type stal zou juist met stip in de top 10 aangemerkt moeten worden als goed stalsysteem en volgens mij ziet de burger en consument dat ook zo."

De Nederlandse Zuivel Organisatie heeft echter bekendgemaakt dat ze in de toekomst geen melk meer wil afnemen van grupstalboeren. "De consument wil het zo, zegt Friesland Campina. Nou, volgens mij wil de consument vogels, insecten, bloemen en koeien in de wei, en melk van dames met hoorns en gezonde poten. Koeien in een grupstal hebben in tegenstelling tot dieren uit een ligboxstal nooit pootproblemen omdat ze niet in vloeibare drijfmest staan. In de grupstal wordt de poep en de pies van de dieren gescheiden waardoor ik ruige mest over mijn land kan uitrijden, de ideale voedingsbodem voor insecten en wormen en vogels", aldus Jorna. En nu zouden grupstallen dieronvriendelijk zijn? Nonsens, zegt Jorna: "Soms ben ik bang dat alles kapot gaat. Dat we straks geen enkele vogel meer horen." Want het systeem van alsmaar groter en meer dendert volgens hem die kant op. (bron en voor nadere informatie zie de vorige link en LC, 21-10-2017)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Buurtschap Kingmatille W van het kanaal, onder het dorpsgebied van Zweins, heeft 1 rijksmonument, zijnde de portierswoning (huisnr. 11) van de vroegere Kingma State. De Kingma State is in 1864 afgebroken. Op nr. 11 is een laat-18e-eeuws huis te bezoeken waarin een aantal restanten van de state is verwerkt: gebeeldhouwde fragmenten van kroonlijsten, eierlijsten, twee bekroningsballen en een flinke gevelsteen met kwabornament uit 1657.

- De eveneens rijksmonumntale Windmolen Kingmatille ligt aan de O zijde van het kanaal (Keimptilsterdyk 12a), onder het dorpsgebied van Dronryp (t/m 2017 gemeente Menameradiel) (de gemeentegrens loopt door het kanaal). De molen dateert uit 1870 en staat sinds 1987 op de huidige plek, waar toen de herbouw is gestart. In 1991 is de herbouw gereed gekomen. Op de vorige locatie, 50 meter hier vandaan, heette de molen Keimptilster Molen. Daar heeft de molen jarenlang stilgestaan en was hij in verval geraakt. In de jaren tachtig komt de molen in bezit Stichting Molens in Menaldumadeel, die hem herbouwt op de huidige plek, omdat op de oude plek niet meer op de boezem kon worden uitgemalen. De molen bemaalt de Hatsumerpolder, die genoemd is naar de ZO van de molen (bij de spoorwegovergang) gelegen buurtschap Hatsum. De molen is te bezoeken als hij draait (vaak op woensdag en regelmatig op een dag van het weekend) en op afspraak.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Vroeger was er ter hoogte van de buurtschap een brug over de Harlinger Trekvaart. De Kingmatille dus. In 1947 is deze, na het gereed komen van de verbreding van de vaart tot het Van Harinxmakanaal, vervangen door een veerpont, die in 1963 tot verdriet van de omwonenden weer uit de vaart is genomen. Sinds 2011 is er op deze plek weer een veerpont voor fietsers en voetgangers: Fietspont Keimpetille. De pont is niet alleen een zegen voor de toeristen maar ook voor de inwoners aan beide zijden van het kanaal, die voorheen 8 kilometer moesten omrijden om bij elkaar op visite te gaan.

De door lokale ondernemers gebouwde pont vaart met een elektromotor op zonne-energie. Ook het schippersonderkomen is bijzonder en goed in het landschap geïntegreerd. Globaal vaart de door vrijwilligers bemensde pont in augustus dagelijks en in september in de weekeinden. Voor de exacte dagen en tijden zie de link. - Videoreportage over de veerpont in Kingmatille. - Nog een videoreportage over de plannen voor de veerpont, die in ieder geval van vóór 2007 moet dateren, omda Foppe de Lang, voorzitter van de stichting die zich heeft ingezet voor het pontje, erin vertelt dat men ernaar streeft het pontje in 2007 in de vaart te krijgen. Dat is dus 2011 geworden... Het project heeft in 2013 de publieksprijs 'Passie op het Platteland' gewonnen. Het pontje is een groot succes: in 2014 bijvoorbeeld zijn ca. 9.000 passagiers overgezet.- Foto's van het unieke ponthokje, vervaardigd door bouwbedrijf De Jong & De Wal.

Reactie toevoegen