Kerkrade is een stad en gemeente in de provincie Limburg, in de regio Parkstad.
Gemeente Kerkrade anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)
- Kerkrade is een stad en gemeente in de provincie Limburg, in de regio Parkstad.
- De gemeente is in 1982 vergroot met de gemeente Eygelshoven.
- De gemeente Kerkrade omvat naast de gelijknamige stad verder nog het dorp Eygelshoven en de buurtschap Ham (deze valt onder de stad). Diverse andere dorpen zijn in de loop der jaren in de stad opgegaan. Zie verder bij Geschiedenis.
- Wapen van de gemeente Kerkrade.
- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Kerkrade.
Terug naar bovenIn het Limburgs
Kirchroa. - D’r Kirchröadsjer Dieksiejoneer, 2e druk, met register Nederlands-Kerkraads, is verschenen in 1997. Ook in 2001 is een Uitgebreide woordenlijst Nederlands-Kerkraads verschenen.
Oudere vermeldingen
1108 of kort daarna ad ecclesiam in predio quod est Rode, 1241 Kirchrode, 1312-1350 Kerkrode, 1396 Kirchraede, 1584 Kerkenraede, 1603 Kerkrat, 1620 Kirchrode, 1744 Kerkrade, 1790 Kerkrode, 1838-1857 Kerkenraede.
Naamsverklaring
Rode betekent ‘ontginning’. De oude naam 1108 Rode, 1219 Rodhe kan zowel Kerkrade als Kloosterrade aangeduid hebben. In 1104 werd de abdij gesticht, dorp met kerk bestonden toen al. Kloosterrade is verdrongen door de naam Rolduc, ‘Rode-le-duc’, de Franse vertaling van ’s Hertogenrade/Herzogenrath. In 1280 was al sprake van Rode ducis. De hertog in kwestie was de hertog van Limburg.(1)
De gemeente Kerkrade ligt ZO van de stad Heerlen. De gemeente grenst in het O en Z aan Duitsland (kern Herzogenrath). Verder grenst de gemeente in het NW aan de stad Landgraaf, stadsdeel Schaesberg, in het N ook aan die stad, stadsdelen Nieuwenhagen en Ubach over Worms en aan het dorp Rimburg, in het O aan de Duitse plaatsen Hofstadt, Merkstein, Herzogenrath en Straß, in het ZO aan de Duitse plaats Kohlscheid, in het Z aan de Duitse plaatsen Pannesheide en Horbach, bedrijventerrein Trilandis en internationaal bedrijventerrein Avantis, en in het ZW aan bedrijventerrein De Beitel. Het dorp Ubachsberg ligt W, de dorpen Simpelveld en Huls ZW en het dorp Bocholtz Z van de gemeente. ZW van de gemeente loopt de A76. In de Nieuwstraat, in het oosten van de stad, loopt de grens Nederland/Duitsland door het midden van de straat.
Terug naar bovenIn 1840 heeft de gemeente Kerkrade 786 huizen met 3.951 inwoners (die op 5 Hervormden na allen rooms-katholiek waren), verdeeld in het gelijknamige - toen nog - dorp 103/560 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Blijerheide 80/505, Chevremont 115/430, Gracht 30/130, Haanrade 36/180, Ham 27/116, Holz 34/170, Holzbroek 13/48, Hopel 15/72, Kahlheide 50/252, Kloosterbosch 42/150, Krichelberg 9/33, Locht 8/45, Nulland of Nieuwland 60/415, Onder-Spekholz 50/277, Spekholzerheide 73/353, Valkenhuizen 3/26, Vauputs 3/24 en Vink 35/165. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 20.000 huizen met ca. 46.000 inwoners, waarvan ca. 40.000 inwoners in de gelijknamige stad.
Terug naar bovenRomeinse tijd
Kerkrade was al bewoond in de prehistorie. Ook de Romeinen hebben er geleefd. In 2002 is bij de voormalige buurtschap thans wijk Vink, in de Holzkuil, een Romeins villacomplex opgegraven. Het terrein omvatte een agrarisch bedrijf met een oppervlakte van ca. 3,6 hectare. Er moeten zes verschillende gebouwen hebben gestaan. De archeologen vermoeden dat het een stenen gebouw en vijf houten – zoals kleinere woningen, een opslagplaats en een badhuis – moeten zijn geweest. Diverse resten van het complex verkeerden nog in zeer goede staat. Zo zijn er onder meer luxe aardewerk, muurschilderwerk, beschilderd stucwerk, Romeins beton, vensterglas en een mozaïeksteentje gevonden. Na afronding van de archeologische werkzaamheden is hier een wijk met 216 veelal vrijstaande villa’s verrezen.
Rampen
Kerkrade heeft een gewelddadige, roerige geschiedenis met ingrijpende rampspoed zoals hongersnood (1146), pest (1554), bezetting (1672) en aardbeving (1692).
Mijnbouw
Vanaf 1900 komt de industrie in Kerkrade op gang, vooral de mijnbouw. De Domaniale Mijn (gelegen W van de Nieuwstraat/grens met Duitsland, tegenover Maubach/Strass) is dan al (als eerste mijn) in productie (1723), als opvolger van de mijn van Rolduc. Vanaf 1965 worden de mijnen tengevolge van de opkomst van olie en aardgas afgebouwd. In 1969 wordt de Domaniale Mijn gesloten. De schacht Nulland (Nulled) herinnert nog aan dit mijnverleden.
Tweede Wereldoorlog
Omdat de Duitsers zich op het einde van de Tweede Wereldoorlog bij het ineenstorten van hun weerstand vooral concentreerden op de verdediging van Aken, trokken zij zich gemakkelijker uit het mijngebied terug dan gevreesd. Dit betekende echter wel dat zij Kerkrade en Eygelshoven lang bezet hielden: op 24 september 1944 de enige plaatsen in Zuid-Limburg die de Duitsers nog in handen hadden. Op deze dag moesten alle 30.000 inwoners hun stad verlaten, op de mijnwerkers van de Domaniale mijn na, en in de richting van de Amerikaanse linies trekken. Er werden veertien evacuees gedood toen de Duitsers bij kasteel Imstenrade op de stoet schoten. Op 5 oktober 1944 is de stad bevrijd. De inwoners konden pas drie weken later naar huis terugkeren: Aken was toen gevallen. Kerkrade was zwaar gehavend en door de Duitsers geplunderd.
Straatnamen
De eerste straatnamen zijn lang geleden in de volksmond ontstaan om aan te geven waar iemand ongeveer woonde. Vaak was het voldoende om naar een opvallend kenmerk van de buurt te verwijzen, om duidelijk te maken waar iemand vandaan kwam. Zo is de naam 'Nieuwstraat' ontstaan als aanduiding van een nieuwe huizengroep in de buurt van buurtschap Strass. Pas door de opkomst van de steenkolenmijnbouw in het begin van de 20e eeuw groeit Kerkrade sterk. Het aantal inwoners en woningen stijgt in deze tijd spectaculair en om administratief orde op zaken te houden, was het noodzakelijk dat straatnamen officieel werden vastgesteld. Op 12 december 1919 is de eerste lijst van toentertijd 76 straatnamen door de gemeenteraad vastgelegd. In de loop der jaren is het straatnamenbestand van de gemeente steeds groter gegroeid. De laatste ingrijpende wijziging dateert van 1982, als de gemeente Eygelshoven aan de gemeente wordt toegevoegd. In het gemeentearchief vind je alle ruim 600 straatnamen met hun verklaring.
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Kerkrade, kun je terecht bij de volgende instanties en sites:
- Kerkrade Gisteren en Vandaag is een online (voortdurend in ontwikkeling zijnde) encyclopedie van deze gemeente, met inmiddels enkele duizenden artikelen.
- Stichting Fontes Rodenses is opgericht in 1966. De stichting verzamelt bronnen van Rode, d.w.z. zij spoort documenten op die betrekking hebben op de geschiedenis van het vroegere Land van Rode. Die documenten brengt zij - meestal in afschrift - bijeen in haar locatie, waar zij ter beschikking staan van onderzoekers. Het voormalige Land van Rode bestond als staatkundige entiteit tot 1794 en omvatte de plaatsen Herzogenrath, Übach (Palenberg), Merkstein, Welz, Roerdorf, Alsdorf, Kerkrade, Simpelveld, Bocholtz, Vaals, Gulpen en Margraten. Het maakte samen met het Land van Valkenburg en het Land van Dalhem onderdeel uit van het Hertogdom Limburg, dat rond het plaatsje Limbourg (B) zijn kerngebied had.
De stichting beoogt het verzamelde materiaal toegankelijk te maken door transcriptie van handschriften en het aanleggen van klappers. Door bestudering van het materiaal en het als gevolg daarvan publiceren van deelstudies draagt zij bouwstenen aan voor een samenvattende geschiedenis van het Land van Rode. Het werk van de stichting is veelzijdig. Naast archiefonderzoek, transcriberen, bronnenstudie en publiceren zijn er tal van werkzaamheden van uiteenlopende aard die om medewerkers vragen. Het uittypen en/of digitaliseren van met de hand geschreven transcripties, het aanleggen van registers, het samenstellen van catalogi, het ordenen van gegevens, het zoeken van literatuur en illustraties enz. De stichting beschikt over een op de geschiedenis van het Land van Rode afgestemde collectie boeken en relevante tijdschriften. Ze is gehuisvest in een kamer van Bibliotheek Kerkrade. Daar komen de medewerkers elke donderdagmiddag bijeen. Voor zover ons bekend heeft de stichting nog geen website of -pagina op het internet.
- Archeologie is vaak niet zichtbaar voor mensen omdat de resten zich ondergronds bevinden. Om de inwoners en bezoekers van Kerkrade bewust te maken van de geschiedenis van hun omgeving en deze zichtbaar en beleefbaar te maken, is door de gemeentelijke Werkgroep Archeologie en Stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen (IKL) in Limburg het plan opgevat delen van het onzichtbare verleden zichtbaar te maken via 3D-technieken. Op deze manier wordt op een eigentijdse aansprekende manier de Kerkraadse archeologie kenbaar gemaakt. Doel is om de bezoeker nieuwsgierig te maken en uit te nodigen informatie via de digitale weg op te vragen. Als proef is gekozen om het Romeinse villaterrein aan de Krichelstraat fysiek op te waarderen en digitaal te visualiseren.
Terug naar boven- Bleijerheide (Limburgs: Blerhei). Aan drie zijden grenzend aan Duitsland. Aan de oostzijde loopt de grens in het midden van de Nieuwstraat, (met dank aan Mart Smeets) bekend van radio en televisie na menig internationaal sporttreffen. Sinds 1997 hangen hier tweetalige straatnaambordjes met in het Nederlandse blauw-wit Nieuwstraat en in het Duitse zwart-wit Neustrasse/Aachenerstrasse. De Domaniale Mijn (1723-1969) (op ansichten ook vaak Dominiale Mijn genoemd) lag N van Bleijerheide, tussen Bleijerheide en Holz, ter hoogte van de buurt Nulland, waar ook het bewaard gebleven schachtblok Nulland naar genoemd is. Er lagen nog twee particuliere mijnen; Bleijerheide en Neuprick, die zijn echter in de jaren twintig van de 19e eeuw reeds gesloten.
- Chêvremont (Limburgs: Sjevemet). 1396 Schaveymont, 1423 Schravremont, 1580 Scheveymont. In het licht van de oude vormen bestaat er geen enkel verband tussen de Limburgse naam en de naam van het Luikse Chèvremont (844 kopie ca. 1191 Capremons, ‘geitenberg’). Het Zuid-Limburgse Chêvremont is ontstaan uit het Latijnse cavatum montem, ‘berg met steile hellingen die afdalen naar een holle weg of gracht’. (3083) Voormalig ‘mijndorp’.
- Haanrade (Limburgs: Haander). Ca. 1170-1180 Hanrothe, ca. 1170-1180 kopie 18e eeuw Hagenrothe. Samenstelling van de persoonsnaam Hago en rode, ‘rooiing, ontginning’. Men kan in plaats van aan een persoonsnaam ook aan hagen, ‘omheining’ denken. (3083) Voormalige buurtschap/dorp, thans buurt in het oosten van Kerkrade, grenzend aan de Worm en aan Duitsland, tegenover Worm.
- Locht (Limburgs: De Loch). Beschouwd als variant van lochten, ontstaan uit lochtuun, ‘moestuin’, overeenkomend met het Oudengelse leac-tun, ‘vegetable garden’. Het eerste deel beantwoordt aan het Nederlandse look, ‘jong groen, groente’, het tweede aan het Nederlandse tuin, ‘ommuurde grond’. De oorspronkelijke betekenis is dus ‘tuin voor het kweken van groente’. (3083) Buurt in het W van Spekholzerheide, thans grotendeels gemeente Kerkrade, gedeeltelijk gemeente Heerlen (vroeger was het net andersom). Verdeeld in Bovenste Locht (met grensovergang Locht-Horbach) en Onderste Locht (is het N gedeelte). Gelegen aan de weg van Heerlen naar Aken.
- Spekholzerheide (Limburgs: Sjpekhei). Speckholzerheide, 1108 Specholz, ca. 1170-1180 Specholtz, 1212 Spekholt, 1883 Spekholtserheide, 1903 Spekholzerheide. Stamt van het Middelnederlandse spechout, ‘zacht hout, spint’. (3083) Voormalig dorp, thans stadsdeel in het W van Kerkrade. Hier was de mijn Willem-Sophia gevestigd (1902-1970), gelegen rechts boven de wijk Gracht, aan de Duitse grens, thans industrieterrein.
- Terwinselen.
Terug naar boven- "In Kerkrade zorgt de Buitenring voor een snelle en gemakkelijke bereikbaarheid van de industrieterreinen en GaiaZOO. Behalve dat een gemakkelijke en snelle bereikbaarheid goed is voor de economie, zorgt het ook voor minder verkeersoverlast in de woonstraten. Om dit mogelijk te maken, volgt de Buitenring in deze stad grotendeels de route van de bestaande wegen. Dentgenbachweg wordt Buitenring. Om verkeer goed naar industrieterrein Dentgenbach te leiden, is aan de westzijde van de Dentgenbachweg een nieuwe parallelweg aangelegd met een gescheiden fietspad. Bij GaiaZOO is een volledige aansluiting gemaakt op de gemeentelijke wegen. De op- en afritten zijn met twee rotondes aangesloten op de nieuwe parallelweg Dentgenbachweg en de Kerkradersteenweg. De Buitenring kruist de Kerkrader- en Kaalheidersteenweg. Hier is een viaduct gebouwd, zodat het verkeer geen last van elkaar ondervindt.
Inpassing Buitenring in Anstelerbeekdal. De Buitenring loopt langs het Anstelerbeekdal zonder deze aan te tasten. Dit dal is onderdeel van de Ecologische Hoofdstructuur en moet beschermd worden. Om dit natuurgebied te versterken is in dit dal extra natuur aangelegd als natuurcompensatie van de Buitenring. Nieuwe Parallelweg Hamstraat. Een deel van de Hamstraat is omgebouwd tot Buitenring. Om te zorgen dat bedrijventerrein Willem Sophia en woonwijk de Gracht goed bereikbaar blijven, is hier een nieuwe parallelweg aangelegd met een deels afgescheiden fietspad. In het verlengde van de Grachterstraat is de houten ‘Gaiabrug’ over de Buitenring geplaatst, waarmee voor fietsers en voetgangers een recreatieve verbinding wordt gemaakt tussen de Gracht en het Pferdenlandpark. Ter hoogte van de Hamweg buigt de Buitenring van de Hamstraat af richting het Vauputsdal. Hier is een volledige aansluiting op de Buitenring gemaakt door middel van twee rotondes die aansluiten op de nieuwe parallelweg en op de Hamstraat richting het centrum van Kerkrade. Parallel aan de Hamstraat, vanaf het punt waar de Crombacherbeek begint, is een aaneengesloten gebied ingericht als natuurcompensatiegebied." (bron: Buitenring.nl)
- Kerkrade is een stad die flink aan de weg timmert. Tot in de jaren zestig van de vorige eeuw stond de stad vooral bekend om haar steenkolenmijnen. Na de sluiting van de mijnen slaagde men erin de stad te transformeren tot een groene stad, waar toerisme en cultuur hoogtij vieren. Het stadshart is in de loop van de jaren uitgegroeid tot een sfeervol winkelcentrum. Consumenten vinden hier alles wat ze nodig hebben: van kleine speciaalzaken tot hippe boetiekjes, maar ook grote winkelketens zoals HEMA en C&A. In combinatie met de goede - en betaalbare - parkeergelegenheden, zorgt dit ervoor dat steeds meer consumenten uit de hele regio voor een middagje winkelen voor Kerkrade kiezen.
Met het eind 2018 gereedgekomen Centrumplan Kerkrade is de ontwikkeling tot kwalitatief hoogwaardige en veelzijdige stad compleet. Het plan drijft vooral op kwaliteitsverbetering door een combinatie van nieuwbouw en renovatie van bestaande panden. Door de bestaande winkelstraten te verbinden met twee nieuwe straten en een geheel nieuw plein, worden de winkelroutes in het stadshart overzichtelijker en is ook een verbinding met de Rodahal gecreëerd. Het Parkstad Limburg Theater heeft een grondige renovatie ondergaan, bovendien heeft de bibliotheek een plekje bij het theater gekregen. Ook zijn door dit plan 47 huurappartementen en 19 koopappartementen gerealiseerd in de middeldure sector met op de platte daken ruimte voor daktuinen. Juist deze combinatie van wonen, winkelen en cultuur zorgt ervoor dat het stadshart bruist als nooit tevoren. Bovendien is in een groot gebied rondom de nieuwe winkels de openbare ruimte volledig nieuw ingericht. Zo ontstaat een aantrekkelijke leef- en winkelomgeving die de kracht van het nieuwe winkelhart versterkt.
Burgemeester Jos Som verwoordt dit als volgt: "Kerkrade is een stad die bijzonder veel te bieden heeft. Echte publiekstrekkers, zoals GaiaZoo - meerdere keren uitgeroepen tot mooiste dierentuin van Nederland! - en het boeiende wetenschapsmuseum Continium Discovery Center dat wordt uitgebreid tot C-City. Maar ook de ZLSM en Abdij Rolduc zijn pareltjes van onze stad. En wat te denken van de Rodaboulevard met zijn miljoenen bezoekers en eredivisieclub Roda JC met het fraaie Parkstad Limburg Stadion? Gezamenlijk trekt onze gemeente jaarlijks ontelbare bezoekers. Dat geldt ook voor de prachtige natuurgebieden en de vele evenementen zoals het vierjaarlijkse Wereld Muziek Concours.
Maar onze stad is veel meer dan alleen toeristische attracties. Met de realisatie van Centrumplan Kerkrade krijgen we ook een veelzijdig stadshart, waar wonen, winkelen en cultuur naadloos in elkaar overgaan. In goede samenwerking hebben Wyckerveste en de gemeente een prachtig plan met ambitieuze maar zeker ook realistische doelstellingen weten te creëren. Dat maakt het Centrumplan een plan van iedereen: inwoners, winkeliers, overheid en culturele instellingen. Kwaliteit staat voorop, in de nieuwbouw, maar ook in de opgewaardeerde openbare ruimte en in het nieuwe Stadspark. Samen hebben we onze schouders eronder gezet en hebben we onze stad de kwaliteitsimpuls gegeven die het verdient. Met als resultaat: een bruisend hart met een sterke aantrekkingskracht op consumenten uit heel Zuid-Limburg en onze Duitse buurgemeenten. Kerkrade een stad om te ontmoeten, een stad om te beleven!" Wethouder Wiermand vult hierop aan: "Het Centrumplan is de grootste naoorlogse ontwikkeling in onze stad. Ons stadshart is grootschalig opgewaardeerd. In een gebied van 22 hectare is de openbare ruimte vernieuwd, het stadspark herontwikkeld, het Museumplein aangelegd en zijn winkels en woningen gerealiseerd rondom het nieuwe culturele hart HuB Kerkrade."
- SUPERLOCAL is een innovatief vastgoedproject in Kerkrade, waar 3 verouderde hoogbouwflats aan de Ursulastraat op duurzame wijze worden getransformeerd tot circa 125 nieuwe huurwoningen die klaar zijn voor de toekomst. Gemeente, Woningcorporatie HEEMwonen en IBA Parkstad werken samen aan een methode om de hoogbouwflats te hergebruiken door circulair bouwen en recycling. De flats worden duurzaam gesloopt, de vrijkomende materialen worden in het projectgebied opnieuw gebruikt. Door de circulaire aanpak beogen de partners een nieuwe impuls aan de projectlocatie te geven die tevens een positieve uitstraling heeft naar de omliggende buurt Bleijerheide.
SUPERLOCAL is "slow-less-local" in plaats van ‘snel, meer en globaal’. Met ‘slow’ bedoelen ze een gebiedsontwikkeling waarbij ze de tijd nemen om zorgvuldig na te denken over de toekomst van het gebied. ‘Less’ verwijst naar de bevolkingskrimp in de regio Parkstad, waardoor minder woningen nodig zijn. De nieuwe woningen moeten van hoge kwaliteit zijn, denk bijvoorbeeld aan levensloopbestendigheid. Tot slot staat ‘local’ voor de impuls die het project aan de wijk moet geven. Door zoveel mogelijk met lokale partijen samen te werken wordt de lokale economie versterkt. In dit project komen sloop, vervangende nieuwbouw én de verbetering van de woonomgeving samen in een experiment van circulair en duurzaam bouwen, dat - volgens het samenwerkingsverband Regio Parkstad - zijn gelijke in Europa niet kent. Dit project is mede mogelijk gemaakt met een EU-subsidie uit het Urban Innovative Actions programma.
Op 1 november 2017 zijn met een enorme kraan 3 delen van een appartement van de 10e verdieping op spectaculaire wijze 'uitgehesen'. Het uithijsen van appartementen is niet eerder op deze wijze uitgevoerd, er kan dus gesproken worden van een primeur in de Nederlandse bouwwereld. De drie uitgehesen units vormen de basis van een expogebouw dat volledig gemaakt wordt van materialen die bij de sloop van de flat vrijkomen. Met het expogebouw wordt getest of het hoogwaardig hergebruik van het beton uit de flats praktisch haalbaar is. Indien dit het geval is - waar het wel naar uitziet - wordt de techniek van hoogwaardig hergebruik voor de rest van het proces toegepast. Dit experiment brengt de toekomst van circulair bouwen met bestaand beton een grote stap dichterbij. De planning is dat het project medio 2020 gereed is. Zie ook de videoreportage van architect Erol Öztan over het project SUPERLOCAL en de videoreportage met HEEMwonen en IBA Parkstad over het project SUPERLOCAL.
- De Kerkraadse wijk Heilust heeft van 2010-2020 een enorme transformatie ondergaan. Door de integrale aanpak van het hele gebied waar hoogbouwflats en woningen zijn gesloopt en er nieuwe en betere woningen voor terug zijn gekomen, met veel ruimte voor groen en aandacht voor duurzaamheid en ontmoeting, is de leefbaarheid er enorm op vooruit gegaan.
- "‘Herontwikkeling van Kerkrade-Oost’ is een van de experimenten uit de Derde ronde experimenten Bevolkingsdaling (2016-2019). Dit experiment is specifiek gericht op de wijk Rolduckerveld: een gebied met structurele leegstand, dalende woningwaarden en een kwetsbare leefbaarheidssituatie. In 2016 namen de gemeente, de stadsregio Parkstad Limburg, twee woningcorporaties en de provincie Limburg het initiatief voor een ambitieuze integrale gebiedstransformatie. Het - via de link online te downloaden - rapport 'Gefaseerde strategie voor de herontwikkeling van Rolduckerveld. De financiering en planvorming van een herstructureringsaanpak' gaat dieper in op de ontwikkelde gebiedsstrategie.
Samen investeren. De ervaring die de afgelopen jaren in Rolduckerveld is opgedaan, maakt duidelijk dat de businesscase die in de tweede ronde van het Experimentenprogramma Bevolkingsdaling (2013-2016) is ontwikkeld voor hoogbouwcomplexen, meerwaarde heeft voor een veel groter gebied. De aanpak van de hoogbouwcomplexen in Kerkrade-Oost leidde tot een beter plan en tot meer draagvlak voor de kwalitatieve transformatie van de wijk. Een grootschalige en complexe herontwikkeling zoals in Rolduckerveld, waarbij het aantal woningen fors wordt teruggeschroefd, is haalbaar mits alle betrokken partijen samen willen investeren in een gebied. Niet alleen gemeente, corporaties en andere vastgoedeigenaren, maar ook de provincie en rijksoverheid.
Inbouwen flexibiliteit. Essentieel bij zo’n ingrijpende en langlopende gebiedstransformatie is het inbouwen van voldoende flexibiliteit, zowel in de planvorming als het proces. Gaandeweg het proces in Kerkrade-Oost kwamen nieuwe opgaven op wijkniveau in beeld, bijvoorbeeld op het gebied van circulariteit, natuurinclusief bouwen en de energietransitie. De komende tijd wordt verder onderzocht hoe dergelijke koppelkansen te verzilveren zijn. Door meerdere belangen samen te brengen in een gebiedsaanpak, groeit de financiële armslag voor een integrale gebiedsimpuls. Over pakweg vijftien jaar zullen we met eigen ogen kunnen zien wat het experiment Rolduckerveld heeft opgeleverd." (bron: Platform31, juli 2020)
Terug naar boven- Kerkrade heeft 81 rijksmonumenten.
- De OLV van Lourdes (Grachterstraat) is een bakstenen kerkgebouw dat zich onttrekt aan de traditionalistische tendensen van het bouwen in de eerste helft van de 20e eeuw en ook niet de speels gebrachte, maar toch vooral rigide nuchterheid van de wederopbouwkerken heeft. Het hangt er hier tussenin. Hoofdvolume is het rechthoekige schip. Het koor erachter is echter - hoewel veel smaller - een stuk hoger. Dit wordt geflankeerd door annexen van een enkele bouwlaag. Aan de westzijde wordt het driedelige portiek links door een toren vergezeld. (3324)
- Weer werd naast een oudere en gespaarde toren een nieuw kerkgebouw geplaatst, toen men in 1843 de St. Lambertuskerk (Kerkplein 7) bouwde. Uitzonderlijk is echter de situering van de toren, die rechthoekige spaarvelden heeft, ten oosten van het koor zoals hier in Kerkrade het geval is. De vormen waarin de kerk werd nieuwgebouwd zijn ontleend aan het neoclassicisme. Het driebeukige schip en de toren werden door de veelzijdige architect Frits Peutz gedurende de jaren vijftig van de 20e eeuw gerenoveerd en vergroot.
- De H. Antonius van Padua, Bleijerheidestraat 16 (Bleijerheide) dateert uit 1930. De kerk is aan de achterzijde via de sacristie verbonden met de na-oorlogse pastorie. De kerk bezit architectuurhistorische waarde vanwege haar bijzonder belang voor de bovenregionale geschiedenis van de architectuur, voor het vroege oeuvre van architect Alphons Boosten, wegens de bijzonder belangwekkende inventaris en de inrichting.
- Abdij Rolduc is het grootste bewaard gebleven kloostercomplex van Nederland. Rolduc is in 1104 gesticht door Ailbertus van Anthoing. In 1815 kwam de abdij Kloosterrade tengevolge van een grenscorrectie onder Nederlands bestuur, gemeente Kerkrade. De abdij heeft vooral in de middeleeuwen een grote rol gespeeld als godsdienstig en cultureel centrum. In 1742 nam de abdij de kolenwinning en -exploitatie in eigen hand; het was de enige plaats in Nederland waar kolen werden gedolven in dagbouw. De Domaniale Mijn nam deze over toen de Fransen de kloosters in onze streken ophieven.
De kloosterkerk is nog middeleeuws. Deze wordt vanwege architectonische en decoratieve bijzonderheden gerekend tot de belangrijkste romaanse kerken die in Nederland behouden zijn. Het complex omvat verder de ambtswoning (1676), de watertoren (1671, volgens inscriptie), de zogeheten Carré - het pandhof (waarvan in ieder geval een versie uit 1676 bestaan heeft die in 1895 door een neoromaanse gang is vervangen), de Morettivleugel uit 1751-1754 (met prachtige interieurs, waaronder de bibliotheek met rococo stucdecoratie uit de bouwtijd) en het in 1849 gebouwde ‘Instituut’ naar ontwerp van Franz Klausener. Sinds 1831 is het seminarie hier gevestigd. In de 19e en 20e eeuw tot na de Tweede Wereldoorlog was het een vermaard onderwijsinstituut. Van 1946-1971 was er een seminarie voor de priesteropleiding. Daarna zijn er in gevestigd: congrescentrum, grootseminarie van het Bisdom Roermond en gymnasium voor Kerkrade en omgeving.
Hoe zorgen we voor een slimme, creatieve én haalbare toekomst voor ons (leegstaand) vastgoed, ingebed in ruimtelijke en maatschappelijke context? Die vraag staat centraal tijdens de jaarlijkse Week van het Lege Gebouw (mei), waarin HBO-studenten creatieve ideeën ontwikkelen voor de invulling van leegstaande panden. Onderwerp van editie 2018 was Abdij Rolduc in Kerkrade. De studenten kwamen met ideeën voor o.a. een ‘Volksklooster’ (een plek voor bezinning en en verwondering), een ‘broedplaats’ (een combinatie tussen horeca en urban farming), de ‘ambachtelijke abdij’ (bedrijvigheid en winkels gecombineerd met oude ambachten) en een ‘abdijbier-experience’. De directie van Rolduc ziet in de door de studenten aangedragen voorstellen aanknopingspunten om een vervolg aan het evenement te geven. De organisatoren van de Week van het Lege Gebouw 2018 gaan met de directie van Rolduc om de tafel om vervolgacties te bespreken. “De studenten zijn niet alleen uitgegaan van het gebouw, maar hebben gedacht vanuit de mensen”, aldus directeur Harrie Van Beers.
- Klooster en kapel Regina Pacis van de Dienaressen van het Allerheiligst Sacrament (Hoofdstraat 20).
Klooster Pannesheide en Kloosterkapel
Het Franciscanerklooster van Bleijerheide, tegenwoordig bekend als Klooster Pannesheide (Pannesheiderstraat 71), dateert uit 1891. De Franciscanen werden in 1877 verdreven uit het naburige Duitsland, ten gevolge van de Kulturkampf. In 1891 werd het klooster gebouwd. In 1960 is er een deel aangebouwd. Sinds 2001 is het klooster een rijksmonument. In dit klooster speelt zich de roman Het hout (2014) van Jeroen Brouwers af. In 2008 is de Kloosterkapel onttrokken aan de RK eredienst en verkocht aan Priesterbroederschap Sint Pius X, die er sindsdien missen in opdraagt. De kloosterkapel is een eenbeukig kerkgebouw en heeft vijf traveeën en een vijfzijdige sluiting. De kapel wordt gedekt door een zadeldak met een spits boven de scheiding tussen de kloostervleugel en de kapel. Er zijn drie altaren: Een hoofdaltaar, geflankeerd door een Maria-altaar en een Jozef-altaar. Alle altaren zijn voorzien van rijk neogotisch houtsnijwerk. Ook verder bevat het interieur enkele neogotische voorwerpen. Er zijn een aantal glas-in-loodramen. Van belang is verder een 15e-eeuws Mariabeeld, dat wordt toegeschreven aan Dries Holthuys. De gemeente Kerkrade had anno 2021 de intentie om het klooster te slopen. Een jarenlange zoektocht naar een nieuwe bestemming voor het pand heeft namelijk niets opgeleverd. In plaats van de kloostervleugel wil de gemeente een park inrichten. De kloosterkapel blijft wel staan.
Het Cuypersgenootschap, een landelijke monumentenorganisatie, zou in beroep gaan bij de rechter als de gemeente Kerkrade de sloop van het voormalige klooster en internaat aan de Pannesheidestraat doorzet. Het gebouw is een Rijksmonument en vertegenwoordigt volgen het Cuypersgenootschap een belangrijke historische, architectuurhistorische en culturele waarde. Zij begrijpt dat het moeilijk is voor de gemeente om een nieuwe bestemming voor het gebouw te vinden. De gemeente ligt in een zogeheten krimpregio waar het aantal inwoners afneemt. Toch ziet het Cuypersgenootschap nieuwe kansen voor het vervallen klooster. 'Gezien de ligging in de deels vernieuwde woonwijk Bleijerheide moet een woonfunctie haalbaar zijn. Lukt dat niet op de korte termijn, dan moet het gebouw wind- en waterdicht worden gemaakt in afwachting van betere tijden', zo stelt het genootschap in een brief aan de gemeente. Zij stelt voor om het geld dat opzij is gelegd voor de sloop, te gebruiken voor de instandhouding van het oude klooster.
Als andere optie adviseert het Cuypersgenootschap om het gebouw - eventueel met de sloopkosten als 'bruidsschat' - voor een symbolisch bedrag over te dragen aan een projectontwikkelaar. Die zou het gebouw een goede bestemming kunnen geven. 'Soortgelijke projecten in Limburg laten zien dat kloosters zich zeer goed lenen voor hergebruik', aldus het genootschap. In juni 2021 meldt de gemeente dat zij nog één keer een ultieme poging gaat doen om Klooster Pannesheide te redden van de sloop en dat zij in dat kader initiatiefnemers met een haalbaar plan zoekt om samen op te trekken bij deze uitdaging. En met succes! In november 2021 heeft zich een partij gemeld die er zogeheten kluswoningen in wil bouwen. Dat zijn appartementen die ruw worden opgeleverd, waarna huurders of kopers hun woning zelf af kunnen maken. Het is de bedoeling dat vooral mensen die moeilijk aan een woning kunnen komen, er een plek vinden.
- Het van oorsprong 14e-eeuwse kasteel Erenstein (Oud Erensteinerweg 6) ligt, omgeven door een slotgracht, temidden van een prachtig natuurpark aan de rand van de Anstelvallei. Het huidige huis, met twee vleugels en een binnenplaats, stamt uit de 18e eeuw en is verfraaid met rococoversieringen. In 1952 werd de gemeente Kerkrade eigenaar. In 1962 begon men met een restauratie die in 1970 gereed kwam. Thans is er een restaurant in gevestigd.
- Sinds 1957 staat D’r Joep, het nationale monument van de mijnwerkers, op de Markt in het centrum van de stad. Het is een van de weinige monumenten die nog aan het rijke mijnbouwverleden van Kerkrade herinneren. De naam verwijst naar St. Jozef, de patroonheilige van de arbeid.
- In een plantsoentje aan de Krichelstraat (Kaalheide) bevindt zich de enige Romeinse villa waarvan de fundamenten nog aan de oppervlakte liggen. Het gaat om muurresten en de fundering van een toren. Het plantsoentje is afgesloten. De sleutel is verkrijgbaar bij het woonhuis dat rechts van het plantsoentje staat.
- Aan de voet van de heuvel waarop de befaamde adbij Rolduc staat, ligt op de grensrivier de Worm de watermolen Baalsbruggermolen, die met de omringende oude hoeven een pittoresk buurtschapje vormt.
- Discovery Center Continium, provinciaal doe- en beleef-museum voor industrie en samenleving, vertelt het verhaal van mensen en machines. 150 jaar wonen, werken en leven passeren de revue.
Terug naar boven- "Het Wereld Muziek Concours (WMC) Kerkrade is vooral een muzikaal feest. Het festival, dat sinds 1951 iedere vier jaar in juli plaatsvindt, is een ontmoetingsplek waar muzikanten en bezoekers met uiteenlopende achtergronden elkaar treffen en waar culturen samenkomen om in gezamenlijkheid muziek te maken. WMC biedt een platform voor een concours op wereldniveau, maar staat vooral voor verbinding tussen mensen, voor waardevolle cross-overs in de blaasmuziek en voor interessante muzikale experimenten. Dwarsdoorsnede. Het WMC is in de kern een blaasmuziekfestival met als basis de wedstrijden voor harmonie- en fanfareorkesten, percussie-ensembles, brassbands, mars- en showbands en dirigenten. Tevens programmeert WMC gedurende het vier weken durende festival hoogwaardige orkesten en artiesten uit binnen- en buitenland op verschillende locaties in de stad en de regio die een dwarsdoorsnede tonen van wat de blaasmuziek te bieden heeft.
Begrip. WMC ontwikkelde zich gedurende de afgelopen zeventig jaar tot een begrip in de internationale muziekwereld; muzikanten en orkesten ontlenen aan hun deelname aan WMC status en aanzien. Succes in Kerkrade betekent dat je je in de vier daaropvolgende jaren wereldkampioen mag noemen. Tevens vervult WMC als sinds jaar en dag een belangrijke rol in de ontwikkeling van jurysystemen en wedstrijdformats. Ook gaan er tijdens het festival invloedrijke en baanbrekende composities in première. De organisatie heeft kortom een spilfunctie in de wereld van de blaasmuziek en is bij uitstek het meest prestigieuze festival voor de harmonie, fanfare, percussie, en mars- en showbands. Tijdens WMC 2022 verwacht de organisatie opnieuw meer dan 20.000 muzikanten en 300.000 bezoekers in de stad te verwelkomen." "Wat gebeurt er rondom het Roda Stadion, voordat de showkorpsen het veld op gaan? Hier een mooi sfeerverslag (video) van een hele dag buiten het stadion van de Mars-en Showwedstrijden tijdens het WMC. De spanning, de zenuwen, de ontlading na het optreden, feesten na het behalen van de punten." Aldus Carin Somers.
- Zomerkermis (rond een weekend eind juni).
- De Magic Fair (weekend in juli) is een middeleeuws fantasy evenement. Sinds 2018 is het in Kerkrade. Voorheen was het in Limbricht.
- Braderie Sint Jansmarkt (op een zondag eind juli).
- Het Orlando Festival (twee weken in augustus) is een kamermuziekfestival in abdij Rolduc. Het festival staat nationaal en internationaal in hoog aanzien.
- Herfst Fair (op een zondag eind september) in de Botanische Tuin.
- Kermis (rond een weekend in september) in het centrum.
Terug naar boven- "De gemeente vroeg me om een promotiefilmpje voor de natuur in de gemeente te maken. Dit omdat ik enkele jaren geleden het boek 'Natuurlijk Kerkrade' heb geschreven met daarin al deze natuurgebieden. Het boek is bijna uitverkocht, maar gaat hopelijk binnenkort in herdruk. In dit filmpje een korte kennismaking met de natuur in Kerkrade (resultaat van 4 uur filmen in 1 minuut samengevat)." Aldus Olaf op den Kamp, voorzitter van de lokale IVN, mei 2020.
- "In de eerste helft van de 20e eeuw was Kerkrade onder invloed van de industrialisatie en vooral de mijnbouw sterk veranderd en greep de verstedelijking om zich heen. Dit had grote invloed op de natuurlijke leefomgeving. Enerzijds kwam de natuur onder druk te staan: beken en rivieren raakten vervuild, landbouwgrond werd gebruikt voor woonwijken of mijnsteenbergen. IVN Kerkrade vroeg vanaf haar oprichting in 1966 aandacht voor deze aantasting van de natuur en betrok mensen hierbij via wandelingen onder leiding van natuurgidsen. Door educatie en voorlichting zette de afdeling zich in voor natuurbescherming en natuurbehoud binnen de gemeente. Na diverse eerdere onderkomens heeft de afdeling sinds 2000 haar IVN Home aan de Kaffebergsweg.
IVN Kerkrade maakt deel uit van een landelijke vereniging. Binnen dit landelijke IVN hebben de lokale groepen echter grote zelfstandigheid en kan iedere afdeling haar eigen activiteiten ontplooien. Binnen onze afdeling functioneert een aantal werkgroepen, die elk een eigen aandachtsgebied hebben. Zo zijn er een Vogelwerkgroep, een Paddenwerkgroep, een werkgroep Groenbeheer en een Gidsenwerkgroep. Voor de Paddenwerkgroep begint de drukte soms al heel vroeg in het voorjaar, als trekkende padden veilig naar hun voortplantingsgebied moeten worden geholpen. Vanwege het grote aantal wegen moet deze groep de trekkende amfibieën helpen veilig de straat over te steken naar hun voortplantingswater. Met de hand worden alle dieren opgeraapt, gedetermineerd, het geslacht bepaald, geteld en in emmers gezet om ze even later bij het water vrij te laten. Elders worden schermen met emmers geplaatst, waarin de trekkende dieren vallen. Daarna worden ze naar hun voortplantingswater gebracht. Dit heeft al duizenden padden, salamanders en kikkers het leven gered die anders hoogst waarschijnlijk platgereden zouden zijn.
Bij de Vogelwerkgroep staan de vogels uiteraard centraal tijdens wandelingen en inventarisaties. De Vogelwerkgroep is onder andere actief met het tellen van trekvogels in de voor- en najaarstrek. Voor de werkgroep Groenbeheer staat de Natuurwerkdag jaarlijks op het programma. In overleg met de gemeente wordt er door IVN Kerkrade gekeken waar de natuur dringend een handje hulp kan gebruiken. Soms is het een poel vrij maken, omdat die dichtgegroeid is met waterplanten en de bomen rondom te hoog en te dicht zijn geworden. Een andere keer is het een grasland dat van teveel begroeiing door struiken en bomen moet worden ontdaan, zodat de speciale flora er weer kan gedijen.
De Gidsenwerkgroep organiseert allerlei wandelingen en excursies om belangstellenden in een bepaald natuurgebied rond te leiden en hen liefde voor de natuur bij te brengen. Ook cultuurhistorie wordt in die wandelingen geïntegreerd want in de buurt van oude kastelen, landgoederen en hoeven is het goed toeven en er is veel te beleven. We organiseren ook dagtochten die dankzij carpoolen toegankelijk zijn voor een breed publiek. De deelnemers kunnen daardoor ook kennismaken met natuur buiten de gemeentegrenzen en buiten de provincie Limburg. Dat de wandelingen ook een sociaal gebeuren zijn hoeft geen betoog. Men is met een groep gelijkgestemden onderweg en dan komen vanzelf de verhalen los. Zeker als er horeca is om even uit te rusten en iets te eten en te drinken. Ook worden er in de avonduren lezingen over de natuur in de omgeving en cursussen georganiseerd.
Een belangrijk uitgangspunt is altijd geweest: jong en oud(er) kennis laten maken met de natuur. Daarom is er ook altijd veel aandacht geweest voor kinderactiviteiten. Via de Wormdalkids kunnen ze op een ontspannen en leuke wijze kennismaken met de natuur en spelenderwijs leren. IVN Kerkrade legt ook het oor te luisteren bij vragen en opmerkingen over beleid en beheer met betrekking tot de natuur in het algemeen en natuurlijk die in onze gemeente in het bijzonder. Door de jaren heen zijn er steeds goede contacten geweest met beleidsmedewerkers bij de gemeente, de Provincie Limburg en diverse groene organisaties. Onze afdeling wordt geraadpleegd alvorens er beslissingen vallen betreffende ingrepen in de natuur in de gemeente. Wanneer het om vragen gaat die te maken hebben met onze leefomgeving, met de natuur dichtbij en verder weg, met de toekomst van de biodiversiteit, onze flora en fauna, dan zullen wij ook de komende decennia blijven meezoeken naar passende antwoorden. We beogen die te kunnen vinden in blijvende samenwerking met andere groene organisaties, de gemeente, beleidsmedewerkers bij gemeente en provincie, en vooral de inwoners die de natuur in hun gemeente een warm hart toedragen."
- Het Stadspark met hertenpark is een rustiek vormgegeven park nabij het stadscentrum van Kerkrade.
- "Al zwemmend kun je tot op hoge leeftijd werken aan een gezonde conditie. Zwembad D'r Pool in Kerkrade biedt alle faciliteiten voor zowel de ambitieuze wedstrijdzwemmer als de recreant en de liefhebber van aquasporten. Ook voor therapie- en revalidatiegroepen is D'r Pool uitermate geschikt. Tevens geven wij zwemles aan zowel kinderen als volwassenen en hebben wij voor de allerjongsten het ouder en kind zwemmen (samen met papa of mama het water in). In het "natte" gedeelte van D'r Pool neemt het grote bassin, met glijbaan, een dominante plaats in. Recentelijk is de ophaalbrug buiten gebruik gesteld en is het zwembad gesplitst. Hierdoor is een 25 meterbad en een 23,5 meterbad ontstaan. Naast het grote bassin omvat het zwembad een recreatiebad, met stroomversnelling, turbodouche, pulsators en borrelbank. En een doelgroepenbad voor o.a. therapie- en revalidatielessen op maat. Voor de allerkleinsten is er een gezellig peuterbad met spelattributen. Ook is er een groot Turks stoombad dat plaats biedt aan zo'n 25 personen."
- De in 1939 in de wijk Terwinselen als Engelse landschapstuin aangelegde Botanische Tuin geeft met haar plantencollectie een indruk van het plantenrijk van de gehele wereld. De collectie omvat 2.700 soorten inheemse bloeiende planten, heesters en bomen. Tevens vindt u hier de grootste collectie vetplanten (succulenten) van Nederland.
- Het Wormdal, het gebied rond de rivier de Worm die hier van Haanrade tot Rimburg de grens met Duitsland vormt, is in 2000 heringericht als natuurgebied. De hoogteverschillen in dit gebied zijn veroorzaakt door kolenbergen, afval van de voormalige mijnbouw. Mede omdat de Worm in dit gebied vrij kan meanderen (kronkelen), komen hier talloze bijzondere planten- en diersoorten voor, zoals diverse libellensoorten, nachtegaal, ijsvogel, grote gele kwikstaart, groot heksenkruid, hangende zegge, paarbladig goudveil. Zelfs bevers zijn er alweer gesignaleerd. Waarschijnlijk zijn deze ‘afgedaald’ vanuit de Roer, waar de Worm een zijtak van is. De Worm wordt tegenwoordig helemaal met rust gelaten, ook omgevallen bomen worden niet meer verwijderd. Daardoor wordt het meanderen bevorderd; het water moet immers om de boom heen opnieuw haar weg zoeken en zorgt zo in een voortdurend proces voor nieuwe kronkels. Dat heeft tevens als consequentie dat de landsgrens hier voortdurend verandert! Het Grensverdrag tussen Nederland en Duitsland uit de jaren zestig van de 20e eeuw bepaalt namelijk dat de Rijksgrens in deze omgeving geacht wordt precies in het midden van de rivier te liggen. Door het meanderen wordt de bedding en dus impliciet de Rijksgrens constant verlegd. Zo krijgen wij er steeds stukjes Duitsland bij en verliezen wij ook voortdurend stukjes Nederland. Zo kan een unieke rivier blijven kronkelen, precies zoals een ‘worm’ dat hoort te doen.
- Nabij kasteel Erenstein in Kerkrade is in 2005 GaiaZOO geopend, de eerste dierentuin in Limburg. De dierentuin heeft een oppervlakte van 24 hectare. Limburg staat er in drie tijdperken centraal; het Carboontijdperk (toen Limburg nog in de ‘tropen’ lag), het Krijttijdperk (toen Limburg aan zee lag) en de IJstijd. GaiaZOO biedt een adembenemende wereld van dier en natuur. De dierentuin is vanwege een nieuw en uniek dierentuinconcept door het publiek reeds vier keer gekozen tot ‘Mooiste Dierentuin van de Benelux’ en is in 2013 en 2018 gekroond tot ANWB's 'Leukste Uitje van Nederland'. In GaiaZOO reis je in één dag over de hele wereld en ontmoet je vele bijzondere en unieke diersoorten. GaiaZOO biedt een onvergetelijk dagje uit voor groot en klein.
Door hun zeldzaamheid is de kans erg klein dat je een van de typische Limburgse diersoorten vuursalamander, korenwolf of eikelmuis tegenkomt als je in Zuid-Limburg gaat wandelen. Gelukkig is er nu een goed alternatief. GaiaZOO heeft in 2018 het limburgHUIS geopend, waar vuursalamanders, korenwolven en eikelmuizen zijn te bewonderen en het verhaal achter het behoud en de actieve bescherming uitgebreid wordt getoond. RAVON en de Zoogdiervereniging zijn heel blij met het limburgHUIS, omdat een groot aantal bezoekers van GaiaZOO te horen krijgt wat gedaan wordt om deze soorten te behouden en welke organisaties betrokken zijn bij de bescherming, van de provincie Limburg, tot lokale natuur- en vogelwerkgroepen. Ben je een dagje in de dierentuin, neem dan vooral een kijkje in het limburgHUIS.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Kerkrade, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Foto´s en ansichten in de Beeldbank van het Gemeentearchief Kerkrade.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Kerkrade (online te bestellen).
Terug naar boven- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Kerkrade.
- Lokale links: - Kerkrade linkspagina.
- MFA: - 't Westhoes in de Kerkraadse wijk Heilust is gebouwd in de voormalige kerk van OLV Altijddurende Bijstand en sindsdien in gebruik als moderne multifunctionele accommodatie.
- Jeugd: - "IVN Wormdalkids organiseert jaarlijks een 4-tal expedities voor kinderen van 6-12 jaar. In elk seizoen eentje, waarbij het onderwerp waar specifiek aandacht aan wordt geschonken varieert. De gebieden waar we heen trekken zijn wisselend in de werkgebieden van IVN Kerkrade, IVN De Oude Landgraaf en IVN Ubach over Worms. In de lente en herfst vindt voor de kinderen van 2-8 jaar ook nog een kabouterpad plaats, dat met (groot)ouders kan worden gelopen."
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Kerkrade Hambos, - idem Holz, - idem Kaalheide, - idem Centrum, - idem Chevremont, - idem Schifferheide, - idem Bleijerheide, - idem Gracht, - idem Haanrade, - idem Spekholzerheide en - idem Terwinselen.
Reactie toevoegen