Cultureel erfgoed

cultureel_erfgoed_motorvoertuiggerelateerd_erfgoed_kopie.jpg

Er zijn vele soorten cultureel erfgoed. Een daarvan is motorvoertuiggerelateerd erfgoed, waar een gelijknamige werkgroep zich mee bezighoudt. Zie verder www.erfgoedopweg.nl.

Er zijn vele soorten cultureel erfgoed. Een daarvan is motorvoertuiggerelateerd erfgoed, waar een gelijknamige werkgroep zich mee bezighoudt. Zie verder www.erfgoedopweg.nl.

Cultureel erfgoed is een verzamelnaam voor (bovengrondse en ondergrondse) monumenten, vondsten en opgravingen, nationaal beschermde cultuurvoorwerpen en verzamelingen, archieven en beschermde stads- en dorpsgezichten. Deze hebben een grote cultuurhistorische en wetenschappelijke betekenis. Het erfgoed maakt ons bewust van onze cultuur en geschiedenis. Daarom is het belangrijk dat er zo veel mogelijk van behouden blijft. Nadere toelichting op het begrip 'cultureel erfgoed' op de site van de Rijksoverheid, welke categorieën er zijn, en welke rol het Rijk, provincies, gemeenten, Europa en de UNESCO daarin spelen.

Cultureel erfgoed is een breed begrip. Daarom zijn er in de praktijk allerlei subdisciplines / thematische specialisaties. Zo is er bijvoorbeeld sprake van:

- Materieel erfgoed (= tastbare zaken zoals monumenten) en immaterieel erfgoed (niet-tastbare zaken zoals volkscultuur, tradities, volksverhalen).

- Binnen het materieel erfgoed is qua bezienswaardige en/of monumentale objecten sprake van een aantal voor de hand liggende categorieën zoals kerken, kastelen, molens, watertorens, vuurtorens, boerderijen en dergelijke. Vaak zijn er thematisch en/of regionaal verenigingen van liefhebbers die zich inzetten voor behoud en/of restauratie van deze objecten. Zoals:
- Vereniging De Hollandsche Molen.
- NKS Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats.
- Stichting Historische Sluizen en Stuwen Nederland.

Maar er zijn ook minder voor de hand liggende objecten waar individuen, verenigingen of stichtingen zich inzetten voor het inventariseren ervan, en/of voor behoud en evt. herbestemming. Enkele voorbeelden:
- iemand die alle gevelstenen in ons land inventariseert;
- mensen die alle grenspalen langs de grens hebben bezocht;
- de Overijsselse Grenspalen Verzamelaars Club OGVC (zie ook het leerzame artikel van de site-beheerders in Geo-Info);
- een club mensen die zich inzet voor behoud en herbestemming van voormalige brugwachtershuisjes;
- Frank Kuiper is in 2007 vanuit zijn hobby, modelspoorbanen, begonnen met het fotograferen en beschrijven van electriciteitshuisjes. Op zijn site staan er inmiddels al meer dan 200 van hemzelf, met name uit zijn regio Kempen en buurregio Peelland e.o. Verder staan er nog veel andere foto's uit het hele land op van een 10-tal anderen. Hier nog een site met trafohuisjes;
- iemand die alle bouwvallen in West-Friesland inventariseert en als cultureel erfgoed beschouwt;
- Stichting Vrienden van de Travalje;
- de in 2015 opgerichte Nederlandse Stichting Erfgoed Kranen (NedSEK) zet zich in voor studie, behoud, restauratie en herbestemming van de 30 verschillende soorten hijskranen die er zijn.
- Pim Brascamp heeft alle kerktorens geïnventariseerd waar géén haantje in de windvaan is verwerkt (omdat dat immers meestal wél zo is, raakte hij gefascineerd door windvaantjes waar dit níet het geval was). Dat blijken er meer dan 500 te zijn.
- Bovenlichten en snijramen.
- Wederopbouwboerderijen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn in Nederland meer dan 8000 boerderijen verwoest. Na eerste verwoestingen in 1940 (met name in de Grebbelinie) gingen de meeste boerderijen tijdens gevechtshandelingen en bombardementen in de twee laatste oorlogsjaren verloren (vooral in Noord-Brabant, Limburg en Gelderland). Het Bureau Wederopbouw Boerderijen, een overheidinstelling, was vanaf juli 1940 verantwoordelijk voor de wederopbouw van de verwoeste boerderijen. Het liet boerderijen in regionale vormentaal bouwen die een moderne agrarische bedrijfsvoering toelieten. Veel wederopbouwboerderijen dragen een gevelsteen met een uit het vuur springende leeuw. De Databank Wederopbouwboerderijen bevat informatie over de nog tijdens en na de Tweede Wereldoorlog wederopgebouwde boerderijen. De databank is ontwikkeld naar aanleiding van het onderzoek van Sophie Elpers dat het verhaal achter de wederopbouwboerderijen belicht en een gedetailleerd beeld van de dynamiek en de complexiteit van de wederopbouw geeft. Haar onderzoek heeft geleid tot de publicatie 'Wederopbouwboerderijen. Agrarisch erfgoed in de strijd over traditie en modernisering, 1940-1955'.
- De in 1993 opgerichte Stichting De DonderbergGroep heeft als doel het bevorderen van de studie naar en het behoud van architectuurelementen als follies, tuinsieraden en vermaaksarchitectuur in Nederland en België. De DonderbergGroep meent dat dit soort objecten nog te vaak slechts marginaal in de belangstelling staan. Zij mogen hoger op de ranglijst van belangwekkende architectuur prijken. Een folly kenmerkt zich door een eigenzinnige bouwtrant, originele vormgeving en bijzondere esthetische beleving. De onbekendheid maakt dit erfgoed kwetsbaar.
- De Stichting tot Behoud van het Torenuurwerk is het enige onafhankelijke kennis-, informatie- en documentatiecentrum van mechanische torenuurwerken in Nederland.
- In oktober 2020 is Stichting Stallen, Koetshuizen en Garages opgericht. De stichting heeft als doel onderzoek te doen naar stallen, koetshuizen, hun interieur en de daaraan verbonden roerende zaken op kastelen en buitenplaatsen in Nederland.
- Historische installaties.

- Monumenten, onder te verdelen in rijksmonumenten, provinciale monumenten, gemeentelijke monumenten, beschermde stads- en dorpsgezichten en aardkundige monumenten. In 2013 zijn 90 monumenten toegevoegd aan de lijst van Rijksmonumenten, namelijk monumenten uit de 2e periode van de Wederopbouw (1959-1965). - Twee hoofdingelanden van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier pleiten anno 2016 voor het instellen van een categorie waterschapsmonumenten.

Hieronder vind je voorbeelden van de vele soorten erfgoed die er zijn, met onder de links instanties die zich voor dat type erfgoed inzetten, of anderszins nadere informatie over het thema in kwestie.

- Industrieel erfgoed.

- Religieus erfgoed. - Katholiek erfgoed. - Veel kerken worden onttrokken aan de eredienst en worden getransformeerd, of zijn in afwachting van een nieuwe functie. Daardoor verdwijnt de tijd die de torenklok aangeeft, worden de klokken niet meer geluid en dreigen de orgels en carillons hun, vaak eeuwenoude, stem te verliezen. Daarom is in 2016 Stichting Klinkend Erfgoed Nederland (SKEN) opgericht, die zich inzet voor behoud , beheer en functioneren van het 'klinkend erfgoed'. - De firma Reliplan zet zich al sinds 1994 in als bemiddelaar tussen partijen die een nieuwe bestemming voor hun kerk zoeken, en personen of instanties die een kerkgebouw zoeken om er een nieuwe bestemming aan te geven. Directeur Mickey Bosschert heeft een bestand met honderden instellingen die op zoek zijn naar een kerkgebouw, en ziet daarom in de meeste gevallen van beschikbaar komende kerken geen reden om ze te slopen.

- Militair erfgoed. - Waar liep de Stelling van Amsterdam? Hoe groot was het inundatiegebied van de Nieuwe Hollandse Waterlinie? Of waar bevinden zich Duitse bunkers uit de Tweede Wereldoorlog? De Militaire Landschapskaart geeft niet alleen locaties weer van militaire linies, maar ook van losse objecten, zoals kazematten en bunkers, vanaf de Opstand tegen de Spaanse Filips II tot en met de Koude Oorlog; meer dan 5 eeuwen militaire geschiedenis zijn op de kaart gezet. Het is voor het eerst dat er zo’n volledig overzicht over dit onderwerp beschikbaar is. De kaart bestaat uit meerdere tijdslagen die ook afzonderlijk te raadplegen zijn. De kaart is voor iedereen die zich interesseert voor de zichtbare en soms ook wat minder zichtbare sporen die militaire acties in het Nederlandse landschap hebben achtergelaten. De kaart maakt integraal deel uit van de Landschapsatlas. - Site over tegen de 50 voormalige kazernes in ons land.

- Agrarisch erfgoed. Het portaal voor agrarisch erfgoed Agriwiki is in 2013 van start gegaan.

- Mobiel erfgoed, zoals - Motorvoertuiggerelateerd erfgoed (zie ook Contactgroep Automobiel- en Motorrijwielhistorie Conam), - Hippomobiel erfgoed en - Hondenkarren. Zie ook - FEHAC. - Varend erfgoed, waarbinnen bijv. - Stichting Het Punterwezen, die zich inzet voor het behoud van het oude ambacht en verspreiding van kennis omtrent de punter en punterbouw en haar boeiende geschiedenis. Men streeft er tevens naar om de ambachtelijke punter en aanverwante platbodems, zoals de bok en het vlot in de vaart te houden.

"Stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN), de koepelorganisatie van en voor al het mobiel erfgoed in Nederland, is in 2021 begonnen met een grote professionaliseringsslag. De bestaande database met mobiel erfgoed wordt gemoderniseerd naar versie 2.0, zodat zowel particulieren als overheden en tal van organisaties makkelijk gebruik kunnen maken van dat register. Het bestaande register werd opgezet rond de eeuwwisseling en is inmiddels gedateerd. Een goed werkend register is van groot belang: zo raadplegen nationale (cultuur)fondsen het register voordat subsidies verleend worden, geeft het register het Ministerie van OCW inzicht in welke historische voertuigen in musea aanwezig zijn en welke varen, vliegen en rijden op de weg of op rails. Voor de erfgoedwereld en voor particulieren is het register een leuke en interessante zoekmachine als men meer te weten wil komen over mobiel erfgoed dat je in Nederland tegen kunt komen, in het wild of tijdens vele evenementen die in het land georganiseerd worden.

De noodzaak voor de modernisering van het Nationaal Register Mobiel Erfgoed (NRME) én voor een professionaliseringsslag lagen al jaren voor de hand; het is (bijna) geen doen voor vrijwilligers om een goed functionerend register te vullen én up-to-date te houden. De verwachting is dat maar liefst rond de 400.000 objecten geregistreerd zullen worden. Dankzij ondersteuning van verschillende partijen uit de mobiel-erfgoedwereld, dankzij het Nederlands Transport Museum én dankzij een prachtige bijdrage van het Mondriaan Fonds, kan nu worden gestart. Het nieuwe register zal in de toekomst gebruikt kunnen worden door overheidsorganisaties om bijvoorbeeld historisch waardevolle wegvoertuigen toe te laten in milieuzones of om vliegtuigen vanwege hun cultuurhistorische waarde speciale ontheffingen te verlenen. Voor eigenaren van historische schepen kan het voordelen opleveren als het gaat om ligplaatsen of voor historisch waardevolle railvoertuigen als men van het nationale spoorwegnetwerk gebruik wil maken. Bovendien zal het de fondsen een nóg beter inzicht geven in de culturele waarde voor de ‘Collectie Nederland’. Het is de verwachting dat het gemoderniseerde register over anderhalf tot twee jaar operationeel zal zijn. Tot het moment dat het nieuwe register kan worden gevuld kunnen objecteigenaren terecht in het bestaande register, dat overgezet zal worden naar het nieuwe." (bron: Nederlands Transport Museum, januari 2021)

- Openbaar vervoer. - Tip: in 2016 is de Atlas van verdwenen spoorlijnen in Nederland verschenen.

- Funerair erfgoed.

- Financieel erfgoed.

- Filmerfgoed.

- Literair erfgoed.

- Academisch erfgoed.

- Groen erfgoed.

- Watererfgoed. Jan Koornberg van Waterschap Veluwe verwoordt dit als volgt: "Op enig moment hebben we bij het waterschap geconstateerd dat het goed zou zijn, als we het verleden meer zichtbaar zouden maken. We zijn daarom gaan inventariseren wat er zoal was. Daarbij hebben we een ouderdomsgrens van ongeveer vijftig jaar aan gehouden. Je kunt in feite 3 typen onderscheiden. Objecten: sluizen, molens, dijkmagazijnen. Twee: Sprengenbeken. Waarbij we hebben gekozen voor beken met hoge cultuurhistorische waarden en een hoog of bijzonder ecologisch niveau. Dan heb je nog de landschapselementen. Historische wateren als weteringen of oude dijken. Als bijzondere onderdelen van landschap in relatie tot water."

- "Op Oorlogsbronnen.nl wordt het beschikbare oorlogserfgoed van meer dan 250 organisaties aan elkaar gekoppeld rondom gebeurtenissen, plaatsen, personen en thema’s. De moeite van het bekijken meer dan waard!"

- Kinkend erfgoed. "Luidklokken, carillons, torenuurwerken en orgels zijn een gemeenschappelijk bezit en niet meer weg te denken bij het ervaren van onze omgeving. Ze geven een beleving die onze voorouders ook moeten hebben gehad. Het verleden klinkt letterlijk dóór, en is nog steeds hoorbaar. Er is weinig ander erfgoed dat een vergelijkbaar authentieke indruk op ons kan maken. Klinkend erfgoed is als het ware de audio-component van ons verleden. Daarom zetten wij, Stichting Klinkend Erfgoed Nederland (SKEN), ons in voor behoud en ontsluiting van dit bijzondere erfgoed. De SKEN heeft ten doel het bevorderen van interesse en het vergroten van draagvlak bij jong en oud voor het Klinkend Erfgoed in Nederland."

- Vermaak-erfgoed. Er is veel gebouwd en ontworpen alleen maar voor ons vermaak. Denk aan de Efteling, maar ook aan grotten in tuinen en parken en kiosken. Toch is veel van dit soort architectuur nog vogelvrij. Heemschut heeft hierover in februari 2020 het boek ‘Erfgoed van het vermaak’ gepubliceerd. Het is het tweede deel van de vernieuwde Heemschutreeks. Met het uitbrengen van het boek vraagt Heemschut aandacht voor een categorie erfgoed waarvan veel nog niet gewaardeerd en beschermd is. In het boek ‘Erfgoed van het vermaak’ gaan auteurs Wim Meulenkamp, Anton Nuijten en Karel Loeff dieper in op deze vorm van architectuur. De auteurs nemen de lezers mee in een bloemlezing langs de geschiedenis en de vormen van vermaaksarchitectuur.

- "De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) zet zich van 2018 tot en met 2021 extra in op het gebied van maritiem erfgoed. Binnen het Programma Maritiem Erfgoed Nederland heeft de RCE als speerpunten kennis, onderzoek, beleid, samenwerking en educatie rondom onderwaterarcheologie. Het programma is anno herfst 2020 over de helft: een mooi moment om terug te kijken. Op 15 september 2020 heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een infographic gepubliceerd die in één oogopslag een overzicht geeft van projecten Maritiem Erfgoed van de afgelopen periode. Hierbij een kleine greep uit de resultaten: 13 Provinciën project: 9 projecten van vrijwilligers zijn gehonoreerd; Publicatie ‘Stand van zaken 2019 gemeentelijk erfgoed beleid voor erfgoed op de waterbodem’; Ontsluiten archieven en wrakdata over maritieme kennis; Presentatie bij internationaal congres over verdronken landschappen van West-Europa."

Literatuur

- Nederland is rijk aan monumenten. Molens, kerken, kastelen en fabrieken: ze maken invoelbaar hoe mensen vroeger woonden, werkten en geloofden. Maar er is meer dan gebouwd erfgoed. Landschappen bijvoorbeeld laten de vindingrijkheid zien waarmee Nederlanders hun leefomgeving hebben vormgegeven. Of feesten en rituelen, waarin oude opvattingen doorklinken. Allemaal vormen van erfgoed die het verleden dichterbij brengen. In De Bosatlas van het cultureel erfgoed (2014) is dit brede scala aan onderwerpen samengebracht in één schitterend overzicht. De Bosatlas van het cultureel erfgoed is een monumentaal overzichtswerk: het erfgoed van Nederland in meer dan 1000 kaarten en afbeeldingen. Over kastelen, molens, parken, sportpaleizen, bedevaarten, volksfeesten, bloemencorso’s, de oudste voetbalclubs, bioscopen, popmuziek, straatnamen en nog vele honderden onderwerpen meer. Speciale aandacht voor Nederlands erfgoed in het buitenland. Met schitterende luchtfoto’s van Karel Tomeï. 416 pag. grootformaat (28x38), gewicht 3,6 kg.

Nieuwe Erfgoedwet
- Het is de bedoeling dat er in 2016 1 nieuwe Erfgoedwet komt. Medio 2015 is deze nog in behandeling bij Tweede en Eerste Kamer. Met dit wetsvoorstel schept de regering een algemeen kader voor het beschermen van een breed spectrum van cultureel erfgoed. Het is voor het eerst dat er in Nederland 1 overkoepelende wet is voor al het erfgoed. In de Erfgoedwet wordt bestaande wet- en regelgeving geharmoniseerd, overbodige regels geschrapt en wordt de verantwoordelijkheid voor de bescherming van het cultureel erfgoed zo veel mogelijk gelegd bij het erfgoedveld zelf: musea, collectiebeheerders, archeologen, eigenaren en overheden. Zie verder het document Vragen van de Tweede Kamer over de nieuwe Erfgoedwet en de antwoorden van de minister daarop (april 2015). De vragen en antwoorden gaan o.a. over de aanleiding voor 1 Erfgoedwet, het beheer van (rijks)collecties, het museale bestel van de minister van OCW, de aanwijzing van beschermde cultuurgoederen, monumenten en archeologische monumenten, ensembles en mobiel erfgoed.

Erfgoedbelangstelling en erfgoedbeoefening
In 2015 is de SCP-publicatie Gisteren vandaag. Erfgoedbelangstelling en erfgoedbeoefening verschenen. Deze publicatie schetst de belangstelling voor erfgoed in brede zin. Hoeveel mensen zijn er in geïnteresseerd? Hoeveel komen er – indirect via media en rechtstreeks via bezoek – mee in aanraking? En hoeveel zijn er te rekenen tot de ‘erfgoedbeoefenaars’? Welke categorieën kunnen we onderkennen? Hoe definiëren we bezoekers, vrijwilligers, beoefenaars, amateurs, ook in relatie tot het aanverwante gebied 'kunst'? Enkele citaten uit het persbericht: "Bijna 80% van de bevolking (12 jaar en ouder) heeft interesse in erfgoed en geschiedenis. Het kan dan gaan om: geschiedenis in het algemeen; familie-, regionale of lokale geschiedenis; historische steden, dorpen of gebouwen; historische voorwerpen; of oude gebruiken, tradities of ambachten. 20% is in één of meer van die onderwerpen sterk geïnteresseerd. Een kwart van de bevolking (26%) doet (wel eens) aan erfgoedbeoefening: historische voorwerpen verzamelen of opknappen, stambomen en (lokale) historische geschiedenis bestuderen of een ambacht of historische gebeurtenis uitbeelden. 8% van de bevolking doet met een zekere intensiteit (12 keer per jaar of vaker) aan erfgoedbeoefening. Erfgoedorganisaties rapporteren dat vele tienduizenden vrijwilligers zich voor het erfgoed inzetten. Dit is een onderschatting, omdat het alleen geregistreerde organisaties betreft. De enquête uit 2012 wijst uit dat er in dat jaar minstens 200.000 mensen (12 jaar en ouder) als vrijwilliger actief waren."

Erfgoedmonitor
Hoeveel werelderfgoederen telt Nederland? Hoeveel rijksmonumenten zijn er? Antwoorden op deze en veel andere vragen over ons erfgoed zijn nu gepubliceerd in het eerste jaaroverzicht van de Erfgoedmonitor. In een infographic wordt door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed een aantal feiten en cijfers over aantallen, soorten en stand van zaken van ons erfgoed per 1 januari 2015 uitgelicht. Het jaaroverzicht laat maar een kleine uitsnede van de grote hoeveelheid data zien die inmiddels op de Erfgoedmonitor is te vinden. Je vindt er allerlei ‘indicatoren’ (meeteenheden), die overzichtelijk zijn gerangschikt naar onderwerp. Door regelmatige updates ontstaat er een beeld van trends en ontwikkelingen binnen het Nederlandse erfgoed door de jaren heen. De informatie bestrijkt alle erfgoedgebieden. De Erfgoedmonitor is ontwikkeld voor beleidsmakers, maar ook onderzoekers, journalisten en andere geïnteresseerden kunnen er hun voordeel mee doen.

Erfgoedvrijwilliger.nl
Erfgoed Gelderland, Erfgoed Brabant en Erfgoedhuis Zuid-Holland slaan de handen ineen om vrijwilligers(organisaties) in de erfgoedsector te ondersteunen. Samen gaan zij de bestaande website Erfgoedvrijwilliger.nl uitbreiden en verbeteren. Erfgoedvrijwilliger.nl heeft de afgelopen jaren al veel vrijwilligers en organisaties in het Gelderse erfgoedveld geholpen. Dankzij subsidie van het Prins Bernhard Cultuurfonds kan het platform worden uitgebouwd, zodat nog meer instellingen er gebruik van kunnen maken. Kleine en grote erfgoedorganisaties in de drie provincies die op zoek zijn naar nieuwe vrijwilligers kunnen oproepen en vacatures plaatsen op Erfgoedvrijwilliger.nl. Als de pilot met de drie erfgoedhuizen succesvol verloopt, kunnen ook de andere provincies aanhaken bij het platform. Het streven is om zo een landelijke website te creëren die hét startpunt is voor vrijwilligerswerk in de erfgoedsector. (bron: Erfgoed Brabant, september 2020)

Leer je Erfgoed: nieuwe online leeromgeving voor erfgoedvrijwilligers

"Vanaf september 2020 kunnen erfgoedorganisaties vrijwilligers aanmelden voor de nieuwe leeromgeving Leer je Erfgoed. Een nieuw en erfgoedbreed e-learningplatform voor vrijwilligers die zich inzetten voor het beheren, toegankelijk en beleefbaar maken van erfgoed. Erfgoedvrijwilligers zijn er in vele soorten en maten. Waar de een direct contact heeft met bezoekers, houdt de ander zich bezig met het onderhoud of de organisatie. Voor al die mensen die hun vrije tijd en energie met liefde verbinden aan ons erfgoed is er nu Leerjeerfgoed.nl. Het is een nieuw e-learningplatform bedoeld om de vrijwilligers te ondersteunen, inspireren én uit te dagen.

Makkelijk en online leren over erfgoed. Leer je Erfgoed is een leuke en makkelijke manier om (praktische) kennis over (de omgang met) erfgoed uit te breiden. De eerste twee modules staan al online: ‘Introductie op erfgoed’ en ‘Houtinspectie en onderhoud’. Voor het einde van het jaar zullen nog zeker drie modules volgen, waaronder ‘Veilig binnen werken’ en ‘Introductie op religieus erfgoed’. Vrijwilligers kunnen via de erfgoedorganisatie waarvoor zij zich inzetten bij het platform worden aangemeld. Na afronding van een module ontvangen zij een certificaat van deelname.

Over Leer je erfgoed. Leer je Erfgoed is nauw verbonden met het platform Leer je Groen, het e-learningplatform voor vrijwilligers bij bos- en natuurterreinorganisaties. Vanuit Leer je Erfgoed kun je ook de modules bekijken over natuur en veiligheid. Leer je Erfgoed is een gezamenlijk initiatief van de ErfgoedAcademie, de Nationale Monumentenorganisatie en Stichting Nederland Monumentenland en wordt mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het beheer van het platform is in handen van de ErfgoedAcademie, hét opleidingsinstituut voor professionals en vrijwilligers in de erfgoedsector. Meer informatie. Kijk op Leerjeerfgoed.nl voor meer informatie of bekijk de animatie. Wil je je vrijwilligers aanmelden voor deelname aan het platform? Of wil je bijdragen aan de ontwikkeling van een nieuwe module? Neem dan contact op via leerjeerfgoed@erfgoedacademie.nl."

Verduurzaming erfgoed

"Sinds september 2020 staat Duurzaamerfgoed.nl online, de website waar alle activiteiten gebundeld zijn die de monumentensector uitvoert in het kader van de Routekaart Verduurzaming Monumenten. De website is ontwikkeld voor de deelnemers aan de Routekaart, in opdracht van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Routekaart Verduurzaming Monumenten. De monumentensector wil met verduurzamen een belangrijke bijdrage leveren aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs. Verduurzaming van monumenten is niet alleen noodzakelijk om de klimaatdoelstellingen te halen, maar is ook essentieel om het gebruik en daarmee de instandhouding van monumenten, ook bij toenemende energiekosten, in de toekomst aantrekkelijk te houden. Organisaties uit de monumentensector, van overheden tot adviesbureaus, bundelen hun activiteiten onder de noemer Routekaart Verduurzaming Monumenten. Samen werken ze aan een CO2-reductie van 40% in 2030 en 60% in 2040.

Vorderingen Routekaart zichtbaar op duurzaamerfgoed.nl. De Routekaart Verduurzaming Monumenten is ‘werk in uitvoering’. De nieuw ontwikkelde website duurzaamerfgoed.nl is de centrale plek waar de ontwikkelingen van de Routekaart te volgen zijn. De website is bedoeld voor de deelnemers van de Routekaart, maar is interessant voor iedereen die in zijn/haar dagelijkse werk te maken heeft met verduurzaming van monumenten. Bezoekers vinden hier alle initiatieven van de Routekaart, zoals de nieuwste onderzoeken. Ook delen de deelnemende organisaties (nieuw) ontwikkelde instrumenten en voorbeelden uit de praktijk, waarmee ze de doelstelling van de Routekaart helpen bereiken.

Samen komen we verder. Marjolein Woltering van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is samen met collega’s van het Nationaal Restauratiefonds, De Groene Grachten en Stichting ERM verantwoordelijk voor de communicatie over de Routekaart op duurzaamerfgoed.nl: ‘We zijn samen op weg naar toekomstbestendig erfgoed. Het is belangrijk dat alle deelnemers aan de Routekaart hun kennis en ervaring rondom CO2-reductie in de monumentensector met elkaar kunnen delen via www.duurzaamerfgoed.nl. Er doen al veel organisaties mee, hopelijk sluiten zich er nu nog meer aan. Samen komen we verder!’

Aangesloten organisaties. Anno september 2020 zijn 24 organisaties aangesloten bij de Routekaart Verduurzaming Monumenten. Zij hebben een intentieverklaring ondertekend en mogen het partnerlogo Duurzaam Erfgoed in hun communicatie gebruiken. Op duurzaamerfgoed.nl delen zij nieuwe initiatieven en voorbeelden uit de praktijk om elkaar en anderen te enthousiasmeren en te informeren over de belangrijke stappen die gezet worden binnen de Routekaart. Organisaties met initiatieven voor duurzaam erfgoed kunnen zich aansluiten bij de Routekaart. Meer informatie. Kijk voor meer informatie over de Routekaart Verduurzaming Monumenten en de deelnemers op duurzaamerfgoed.nl. De communicatie van duurzaamerfgoed.nl wordt verzorgd door Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, De Groene Grachten, het Nationaal Restauratiefonds en Stichting ERM. De website is ontwikkeld en wordt beheerd door het Nationaal Restauratiefonds. Voor vragen of aanmelden, kun je contact opnemen via info@duurzaamerfgoed.nl."

- De gratis online cursus 'Cultureel erfgoed: van Paleis Soestdijk tot Sinterklaas' biedt een laagdrempelige introductie op het thema cultureel erfgoed en is gebaseerd op actuele, wetenschappelijke discussies. De vorm van de cursus is zelfstudie, maar de cursus bevat een discussieforum waarop cursisten ervaringen kunnen uitwisselen en elkaar indien nodig verder kunnen helpen. De cursus bestaat uit vier delen van elk zes studie-uren. Elk deel wordt afgesloten met een zelftoets. Desgewenst kunt u er een certificaat voor behalen.

- "Het Netwerk Digitaal Erfgoed is opgezet zodat de erfgoedsector gezamenlijk een sectoroverstijgend stelsel van landelijke voorzieningen en diensten kan ontwikkelen voor het verbeteren van de zichtbaarheid, bruikbaarheid en houdbaarheid van digitaal erfgoed. Door collecties aan elkaar te koppelen, zorgen we tevens voor een grotere maatschappelijke meerwaarde van ons digitaal erfgoed en bieden we de gebruikers ervan een betere en rijkere ervaring. Het Nationaal Archief is een van de knooppunten binnen het NDE. Net als het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, de Koninklijke Bibliotheek, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en KNAW-DANS."

- Stichting Nederland Monumentenland (NML) zet zich in om monumenten te verbinden met het dagelijks leven van elke Nederlander, om zo het draagvlak voor het behoud van erfgoed te vergroten. Door ontmoetingen tussen eigenaren, erfgoedprofessionals en het publiek te organiseren, worden monumenten beleefd, gewaardeerd en gekoesterd. NML is onder meer organisator van de BankGiro Loterij Open Monumentendag, welke jaarlijks door ca. 1 miljoen mensen wordt bezocht, de regionale Open Monumentendag Specials, de Open Monumenten Klassendag (gericht op basisscholen) en het Nationaal Monumentencongres. Ook de wekelijks verschijnende Erfgoedstem is onderdeel van NML. Een groeiend aantal erfgoedorganisaties ondersteunt Nederland Monumentenland, waaronder het Nationaal Restauratiefonds, de Federatie Instandhouding Monumenten, de Vakgroep Restauratie (vakverbond van restauratie-aannemers) en erfgoedorganisatie BOEi. NML wil nadrukkelijk de sector verbinden door te ondersteunen.

Marlo Reeders, sinds oktober 2018 directeur van NML: “In Naarden heb ik van de Grote Kerk een sterk merk gemaakt - nu ga ik voor het versterken van de sector en in het bijzonder een duurzame relatie tussen monumenten en het publiek. Daar gaan wij allen de vruchten van plukken. Een monument plaatst je op de tijdlijn van je omgeving. Zonder op reis te gaan ben je onderweg en ontdek je een verrassend verhaal over je buurt, je land, jezelf. De mensen die voor monumenten in de weer zijn, zullen het ook gaan merken. We gaan elkaar opzoeken, van elkaar leren en nóg meer plezier krijgen.”

- Erfgoedacademielezing 2016 van dr. Hans Renes over ‘Krimp en Erfgoed’.

- "Het doel van het Nationaal Restauratie Centrum (NRC) is het bevorderen van kennis van restauratietechnieken, -ambachten en monumentenzorg. Dat doen we met korte bij- en nascholingscursussen voor: timmerkrachten, metselaars, stucadoors, schilders en glazeniers, aannemers, opzichters, ambtenaren van monumentenzorg en bouwtoezicht, architecten en studenten. Even bekijken hoe een schuifraamkozijn met vast kalf precies in elkaar zit? Of nazoeken hoe je lood aanbrengt bij een kraallatverbinding? De studieboeken van het Nationaal Restauratie Centrum (NRC) bieden altijd uitkomst. Het NRC beschikt als kennis- en cursusinstelling over een schat aan informatie. Omdat kennisdeling en kwaliteitsbevordering kernwaarden zijn van het NRC, is besloten om de studieboeken laagdrempelig te ontsluiten. Sinds juni 2019 zijn vrijwel alle NRC-boeken gratis digitaal in te zien via de website van het NRC. Met behulp van een zoekfunctie kun je nu razendsnel speuren naar tips en uitleg voor alle mogelijke bouwkundige problemen, die zich bij de uitvoering van restauratiewerk kunnen voordoen. Natuurlijk blijven de boeken ook te koop, want de naslagwerken van het NRC mogen natuurlijk niet ontbreken in de boekenkast van de bouwkundige erfgoedprofessional."