Kanaalstreek

Streek
Kanaalstreek
GroningenDrenthe

kanaalstreek_fc_voetbalsite_kopie.jpg

Handig voor voetballiefhebbers in de Kanaalstreek; een website plus Facebookpagina (zie het hoofdstuk Links) met alle voetbalnieuws uit de hele streek.

Handig voor voetballiefhebbers in de Kanaalstreek; een website plus Facebookpagina (zie het hoofdstuk Links) met alle voetbalnieuws uit de hele streek.

Kanaalstreek

Terug naar boven

Status en ligging

De Kanaalstreek in enge zin is de lintbebouwing langs het Stadskanaal, lopende van Bareveld in het NW tot aan Barnflair aan de Duitse grens in het ZO, in de provincie Groningen. Langs dit kanaal liggen o.a. de dorpen Stadskanaal, Musselkanaal en Ter Apelkanaal.

In ruimere zin wordt ook aan beide zijden van het kanaal een strook tot de Kanaalstreek gerekend, omvattende aan de N kant de dorpen Onstwedde en Sellingen e.o. en aan de Z kant de dorpen Gieten, Gasselte, Borger, Exloo e.o.

Terug naar boven

Naam

Naamgeving
De Kanaalstreek is genoemd naar de ligging rond het Stadskanaal.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als in de 17e eeuw wordt begonnen met het ontginnen van dit veengebied, wordt een duidelijke afbakening van de markgronden noodzakelijk. Stadhouder Willem Lodewijk geeft daarom opdracht aan de landmeters Jan Sems en Jan de la Haye om een definitieve grenslijn uit te zetten. In 1615 wordt de Semslinie getrokken, de grenslijn dwars door de Oostermoerse venen tussen Drenthe en Westerwolde. Vóór dat jaar zijn tal van grensgeschillen over het gebruik van de woeste gronden uitgevochten tussen de Onstwedder boeren en die van Buinen en Valthe. Op 2 maart 1615 is de kaart met de grens gereed. Over de getrokken grenslijn bestaat weinig verschil van mening. De Groningers maken echter bezwaar tegen de toedeling van Ter Apel aan Drenthe, met als argument dat het klooster daar ooit bij het bisdom Münster heeft behoord en nooit bij dat van Utrecht, waar Drenthe ooit onder viel, als deel van het Oversticht. Johan Sems gaat daarop weer aan het werk en komt in oktober 1615 met een kaart waarop Ter Apel Gronings is. Hiertegen heeft Drenthe weer bezwaren...

In 1630 bepaalt stadhouder Ernst Casimir dat het omstreden gebied een gemeenschappelijke weide (Latijns: Compascuum) zou zijn. Daarmee komt voorlopig een einde aan het conflict. Pas in 1817 wordt de grens tussen de Barkelazwet, de grens tussen de Pekela`s en Westerwolde, en de Duitse grens definitief vastgesteld. Koning Willem l verlegt de grens vanaf de Barkelazwet, waar tot 1969 de grens tussen de gemeenten Wildervank en Onstwedde de Semslinie raakt, meer naar het westen tot aan Musselkanaal, om van daaruit naar het oosten te lopen en dan via de Munnekedijk en de Runde de Duitse grens te bereiken.

In 1765 neemt de Stad Groningen het besluit om het Stadskanaal te gaan aanleggen, evenwijdig aan de Semslinie richting Ter Apel. De aanleiding is dat de Oude Veenkoloniën niet voldoende turf meer opbrengen en er daarom nieuwe gebieden moeten worden ontgonnen. De Stad wil graag zelf invloed op deze ontginning houden: door het kanaal te graven, kan alle turf die in dit nieuwe gebied wordt gewonnen, ook via Groningen worden afgevoerd. Ook kan de Stad geld verdienen aan alle bruggen en sluizen. Daarnaast worden er contracten gesloten met Drentse veeneigenaren. Via 'monden' (zijkanalen) die uitkomen op het Stadskanaal, kan ook het Drentse veen via het kanaal worden afgevoerd. Zo ontstaan de verschillende dorpen die weliswaar Drents zijn, maar toch op Stadskanaal zijn georiënteerd, zoals Gasselternijveenschemond, Drouwenermond, Nieuw Buinen (dat aanvankelijk Buinermond heet), Eerste en Tweede Exloërmond en Valthermond.

Bijna 100 jaar na de start is het graven van het kanaal klaar. In 1856 wordt de Duitse grens bij Ter Apel bereikt. Het Stadskanaal sluit aan op de al bestaande vaarwegen in de Oude Veenkoloniën en wordt een van de belangrijkste vaarwegen in Noord-Nederland. (bron: Stichting 250/400)

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van de Kanaalstreek, kun je terecht bij het Streekhistorisch Centrum te Stadskanaal. In de in 2012 geheel vernieuwde permanente presentatie wordt in vogelvlucht een beeld geschetst van de geschiedenis van de streek. Blikvanger is een wandgrote historische topografische kaart van Oost-Groningen; van Bareveld tot Barnflair en het aangrenzende Westerwolde. Deze kaart geeft de situatie weer van de toestand van het gebied tussen 1870 en 1935. Allerlei details op deze kaart vertellen het verhaal van de geschiedenis van de streek. Dit verhaal wordt door kleurige panelen aan de hand van 8 hoofdthema’s, aangevuld met een toelichting. In de gang wordt het persoonlijke verhaal verteld van 10 mensen die een rol gespeeld hebben in de historie van de streek, waaronder Jan Sems en Cornelis Dopper.

Stichting 250/400 heeft in jubileumjaar 2015 tal van evenementen in de Kanaalstreek georganiseerd. In dat jaar bestond het Stadskanaal namelijk 250 jaar en de Semslinie 400 jaar.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over de Kanaalstreek (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Media/nieuws: - RTV1 is de omroep voor de Kanaalstreek, Veendam e.o. - Nieuwssite Kanaalstreek van de gelijknamige huis-aan-huiskrant. - Nieuws van deze krant op Facebook. - Nieuws van deze krant op Twitter.

- Muziek: - Muziektheater De Kanaalstreek is een gemêleerd gezelschap van 40 enthousiaste leden. Bij hun concerten komt nogal wat kijken qua attributen e.a. organisatorische zaken, er zijn dan ook veel vrijwilligers in de vereniging actief in bijvoorbeeld een grime-commissie, kledingcommissie, PR commissie, activiteitencommissie, orkestcommissie, kostuumcommissie, rekwisietencommissie, concertcommissie en beheercommissie. Zij repeteren elke maandagavond van 19.30 uur tot 22.00 uur in hun eigen clubgebouw De Stoperette aan de Julianastraat 29 te Stadskanaal. Je bent altijd welkom op zo'n avond eens te komen kijken of het wellicht ook iets voor jou is.

- Sport: - FC Kanaalstreek is de site met voetbalnieuws uit deze streek.

- Postduivenvereniging PV De Kanaalstreek.

- Overige verenigingen: - Postzegelvereniging De Kanaalstreek heeft ca. 175 leden en is gevestigd in Stadskanaal, waar iedere 3e dinsdag van de maand (behalve de zomermaanden) een goedbezochte bijeenkomst is, met o.a. handelaren, lezingen en veilingen. Verder is er een rondzending. De leden komen uit de hele regio.

- Veron afd. Kanaalstreek (radioamateurs) is opgericht in 1978. Ze komen maandelijks bij elkaar bij de STAR in Stadskanaal.

- Bedrijfsleven / ondernemen: - "In een prettige sfeer netwerken, ruimschoots kennis en inspiratie opdoen in ondernemen en ervaringen delen met betrokken en actieve mede-ondernemers, dat biedt de Vereniging van Bedrijven de Kanaalstreek (VVBK). Bovendien behartigt de vereniging de belangen van in de gemeente Stadskanaal en omgeving gevestigde bedrijven die werkzaam zijn op het gebied van: industrie, bouwnijverheid; groot- en tussenhandel; zakelijke dienstverlening; bank- en verzekeringswezen; transport. De vereniging telt ruim 190 leden en moedigt haar leden aan om onderling zakelijke banden aan te knopen en/of deze te versterken. Samen dragen we op deze manier zorg voor het koesteren van het bestaande bedrijfsleven, alsmede het vergroten van bedrijfsactiviteiten, het optimaliseren van het vakonderwijs, steun aan jonge ondernemers en acquisitie en promotie van toerisme en recreatie. Nog geen lid? Kom dan gerust eens langs op een bijeenkomst. Je bent van harte welkom!"

- Openbaar vervoer: - De plannen om het huidige spoor tussen Veendam en Stadskanaal aan te passen zijn in maart 2019 gereedgekomen. Dit houdt in dat het spoor in 2024 geschikt wordt voor de personentreinen van Arriva. Hiermee verbetert de bereikbaarheid en leefbaarheid van de Kanaalstreek. Het huidige spoor is de langste museumspoorlijn van Nederland en wordt vandaag de dag alleen gebruikt voor ritten van de (historische) treinen van Stichting Stadskanaal Rail (STAR). Voor het verbeteren van de bereikbaarheid, leefbaarheid en sociaal-economische ontwikkeling van de regio is er behoefte om de bestaande spoorlijn tussen Veendam en Stadskanaal aan te passen voor het personenvervoer. Hierdoor ontstaat een spoorverbinding tussen Stadskanaal en de stad Groningen. Voor de grote aanpassingen van het spoor heeft de provincie Groningen een bedrag van € 62,8 miljoen beschikbaar gesteld. Volgens staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Stientje van Veldhoven "draagt een spoorverbinding voor reizigers tussen Veendam-Stadskanaal bij aan betere bereikbaarheid binnen de regio Groningen. Daarom wil ik 5 miljoen euro bijdragen aan het opzetten van deze verbinding. ProRail kan nu aan de slag, zodat reizigers zo snel mogelijk van deze lijn kunnen profiteren!”

De spoorlijn Zuidbroek-Veendam is als eerste stap in 2011 al aangepast en is een groot succes. Het aantal reizigers per trein is hoger dan verwacht. Ruim 1.900 reizigers maken op een gemiddelde werkdag gebruik van de trein. Voor Stadskanaal is minimaal hetzelfde aantal te verwachten. Hiermee wordt station Stadskanaal een van de meest gebruikte stations van de provincie Groningen. Het nieuwe OV-station van Stadskanaal komt bij de huidige STAR locatie. Als straks het spoor tussen Veendam en Stadskanaal ook geschikt is voor personentreinen van Arriva rijdt de stoptrein in 41 minuten van Groningen naar Stadskanaal, en de sneltrein in 34 minuten. Daarbij wordt ook de mogelijkheid voor het laten rijden van een sneltrein op werkdagen naar Emmen nog onderzocht. Gedeputeerde Fleur Gräper-van Koolwijk: "Deze spoorlijn vormt een belangrijke verbinding in de sociaal economische versterking van de Kanaalstreek". In de zomer en bij speciale evenementen rijdt de STAR met de stoomtrein tussen Stadskanaal en Veendam. Met de STAR zijn afspraken gemaakt, zodat na de aanpassingen aan het spoor de stoomtreinen ook kunnen blijven rijden tussen Stadskanaal en Veendam. (bron: Provincie Groningen, 13 maart 2019)

In Stadskanaal leeft het gevoel dat de trein weer vooruitgang kan brengen. De regio werd de laatste 15 jaar geplaagd door slecht nieuws. De sluiting van Philips als grote werkgever liet zich lange tijd voelen, de onzekerheid rond het Refaja Ziekenhuis nam de laatste jaren toe en het winkelcentrum in Stadskanaal moet voor miljoenen verspijkerd worden om de leegstand tegen te gaan. Jan Nieboer, voorzitter van ondernemersvereniging Vereniging Voor Bedrijven Kanaalstreek (VVBK), noemt vooral de komst van een sneltrein een enorme meerwaarde: "De bereikbaarheid vanuit de stad Groningen naar Stadskanaal is nu een probleem. Jonge, talentvolle mensen blijven hier om die reden niet wonen en dat versterkt de krimp. Zo'n spoorlijn kan die ontwikkeling tegengaan." (bron en voor nadere informatie zie RTV Noord, 13-3-2019)

Ook volgens Jouke van Dijk, hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse aan de Rijksuniversiteit Groningen, helpt de nieuwe spoorlijn richting Stadskanaal om de economie in de Kanaalstreek aan te jagen. Volgens Van Dijk levert het niet zozeer banen op in Stadkanaal zelf, maar creëert de spoorlijn ook toegang tot banen in andere regio's. Daarnaast kunnen bedrijven nu sneller kiezen om zich te vestigen in het dorp. Een trein is aantrekkelijk, omdat het personeel makkelijker kan komen. "Je bent straks met de trein net zo snel van Stadkanaal in de Stad als met de auto. Ideaal voor mensen die geen toegang tot een auto hebben." De komst van de trein naar Veendam heeft volgens Van Dijk ook gezorgd voor positieve economische gevolgen voor Veendam: "Je ziet dat het nu beter gaat met Veendam. Veendam profiteert van de economische motor van de regio Groningen-Assen." (bron en voor nadere informatie zie RTV Noord, 13-3-2019)

Reactie toevoegen