Status

- Hurpesch is een buurtschap in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland, gemeente Gulpen-Wittem. T/m 1998 gemeente Wittem.

- De buurtschap Hurpesch valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Mechelen.

- De buurtschap Hurpesch ligt buiten de bebouwde kom. In de buurt van de buurtschap staan wel fraaie richtingbordjes die naar de buurtschap verwijzen, maar ter plekke staan geen plaatsnaambordjes, zodat je maar moet gokken wanneer je er bent aangekomen.

Naam

In het Limburgs
Hurpesj.

Oudere vermeldingen
Eurpech, Ca. 1350 Hortpes, Hortpesch, 1369 Hurtpece.

Naamsverklaring
- Een noordelijke uitloper van het Waals-Franse naamtype Heurtebise*, dat vergelijkbaar is met een naam als Windraak en een plaats aanduidt die veel wind vangt.(1)

- Samengesteld uit heurter (botsen) en bise (gure noordenwind), meegebracht door Franstaligen. (18)

Ligging

De buurtschap Hurpesch ligt Z van het dorp Mechelen, rond de Hurpescherweg, van de buurtschap Helle naar de Geul. De buurtschap ligt verder NO van het dorp Epen, N van de plaats Sippenaeken in België, W van het dorp Vijlen, ZZO van het dorp Wittem en ZO van het dorp Gulpen.

Statistische gegevens

In de Volkstelling van 1840 wordt de buurtschap Hurpesch niet apart vermeld. Tegenwoordig omvat de buurtschap een 10-tal woningen met ca. 25 inwoners.

Geschiedenis

Hurpesch kan zijn ontstaan als nederzetting bij een middeleeuwse herenhoeve. In een akte uit 1369 wordt Lenart van Hurtpece als leenman van de Heren van Wittem vermeld.

Bezienswaardigheden

- Hurpesch heeft 4 rijksmonumenten, met name monumentale vakwerkboerderijen, -huizen en -schuren op Hurpescherweg nrs. 3, 4, 5 en 10.

- Kasteel Hurpesch was gelegen op de plek van de huidige gelijknamige boerderij, aan de zuidwestzijde van de gelijknamige buurtschap ten zuiden van het dorp Mechelen. Het lag op de rechteroever van de Geul nabij de plaats waar de Klitserbeek in de rivier uitmondt. Tegenwoordig is de boerderij in bezit van Natuurmonumenten. De huidige hoeve bestaat uit een langgerekt in vakwerk opgetrokken gebouw op een onregelmatige plattegrond en dateert uit de 18e en 19e eeuw. Het woongedeelte van de boerderij bevindt zich in het midden en de schuur aan de oostzijde. Het woongedeelte bestaat aan de noordzijde uit een uitgebouwde onderkelderde kamer met een eveneens uitspringende woonkamer aan de zuidzijde. Dit is mogelijk het restant van de oostvleugel van een grotendeels gesloten hoeve die door Tranchot aan het begin van de 19e eeuw is weergegeven.

In 1993 heeft men rond de boerderij archeologisch onderzoek uitgevoerd. Daarbij is vastgesteld dat de boerderij grotendeels was gelegen op een vrijwel rond eiland van circa 50 meter doorsnede. Het eiland was omgeven door een gracht die aan de noord- en de oostzijde een breedte had van circa 10 meter, en aan zuid- en zuidwestezijde van maar liefst 40 meter. De grachten waren, zoals gebruikelijk, relatief ondiep (1 tot 1,6 meter). Aan de zuidoostzijde werd de gracht gevoerd door de Klitserbeek. Gezien de breedte van de gracht aan de zuidzijde is het niet onmogelijk dat het oorspronkelijke kasteel daar moet worden gezocht en dat de huidige boerderij de voortzetting is van de voorburcht, die vanaf de noordzijde toegankelijk was. (bron: Stichting Limburgse Kastelen)

- Wegkruis.

Natuur en recreatie

- De buurtschap Hurpesch is vanwege haar 'col' populair bij wielrenners.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)