Hoogemeeden

Plaats
Buurtschap
Westerkwartier
Westerkwartier
Groningen

Hoogemeeden bord RK [640x480].JPG

Hoogemeeden is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek en gemeente Westerkwartier. T/m 1989 gemeente Aduard. In 1990 over naar gemeente Zuidhorn, in 2019 over naar gemeente Westerkwartier.

Hoogemeeden is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek en gemeente Westerkwartier. T/m 1989 gemeente Aduard. In 1990 over naar gemeente Zuidhorn, in 2019 over naar gemeente Westerkwartier.

hoogemeeden_3_boerderijen_met_3_verschillende_spellingen_met_deze_plaatsnaam_kopie.jpg

Volgens kaarten van voor 2010 hebben maar liefst 3 boerderijen in buurtschap Hoogemeeden de naam van deze buurtschap, met allemaal een net iets andere spelling: van N naar Z Hoogemeeden, Hoge Meden en Hooge Meeden. (© Kadaster)

Volgens kaarten van voor 2010 hebben maar liefst 3 boerderijen in buurtschap Hoogemeeden de naam van deze buurtschap, met allemaal een net iets andere spelling: van N naar Z Hoogemeeden, Hoge Meden en Hooge Meeden. (© Kadaster)

hoogemeeden_op_kaart_2018.jpg

Op kaarten vanaf ca. 2010 is de naam Hoogemeeden bij de boerderij in kwestie 'uitgegumd', en is O daarvan de naam van zorgboerderij Hoeve Paradij toegevoegd. Deze valt net niet onder buurtschap Hoogemeeden, maar onder het dorp Aduard. (© Kadaster)

Op kaarten vanaf ca. 2010 is de naam Hoogemeeden bij de boerderij in kwestie 'uitgegumd', en is O daarvan de naam van zorgboerderij Hoeve Paradij toegevoegd. Deze valt net niet onder buurtschap Hoogemeeden, maar onder het dorp Aduard. (© Kadaster)

hoogemeeden_koeien_kopie.jpg

Buurtschap Hoogemeeden: "Aan de overkant is het gras altijd groener." (© Harry Perton / https://groninganus.wordpress.com)

Buurtschap Hoogemeeden: "Aan de overkant is het gras altijd groener." (© Harry Perton / https://groninganus.wordpress.com)

hoogemeeden_paarden_kopie.jpg

Ook deze mooie paarden kun je tegenkomen in buurtschap Hoogemeeden, aan de Weersterweg. (© Harry Perton / https://groninganus.wordpress.com/2019/07/06/ommetje-eiteweert-den-horn)

Ook deze mooie paarden kun je tegenkomen in buurtschap Hoogemeeden, aan de Weersterweg. (© Harry Perton / https://groninganus.wordpress.com/2019/07/06/ommetje-eiteweert-den-horn)

Hoogemeeden

Terug naar boven

Status

- Hoogemeeden is een buurtschap in de provincie Groningen, in de streek en gemeente Westerkwartier. T/m 1989 gemeente Aduard. In 1990 over naar gemeente Zuidhorn, in 2019 over naar gemeente Westerkwartier.

- De buurtschap Hoogemeeden valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Den Horn.

- De buurtschap Hoogemeeden heeft witte plaatsnaamborden en ligt buiten de bebouwde kom. De buurtschap wordt niet als zodanig vermeld in de Topografische atlas Groningen(), alleen als streeknaam.

Terug naar boven

Naam

Drie hoeven met de naam van de buurtschap
Het komt in ons land zelden voor dat verschillende hoeven die vlakbij elkaar liggen, dezelfde naam hebben. In deze buurtschap zijn dat er maar liefst drie, op korte afstand van elkaar. Volgens de atlassen verschillen de namen marginaal qua spelling, kennelijk om ze van elkaar te kunnen ondersscheiden. Het betreft: hoeve Hoogemeeden in het noorden van de Langeweersterweg (huisnrs. 2, aan de O kant van de weg), hoeve Hoge Meden in het midden (huisnr. 3, aan de W kant van de weg), en hoeve Hooge Meeden in het zuiden, bij de driesprong met de Weersterweg (Weersterweg 20). Zie de kaart van voor 2010 elders op deze pagina. Op kaarten vanaf ca. 2010 is de naam van eerstgenoemde boerderij 'uitgegumd'. Of dit altijd een vergissing is geweest, die boerderij nooit zo geheten heeft en de atlasmakers daar wat laat zijn achter gekomen, dan wel dat er ter plekke wellicht een nieuw pand is gebouwd die deze naam niet meer voert, is ons vooralsnog niet bekend.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Hoogemeeden ligt rond de Weersterweg, NO van de dorpskern van Den Horn, en rond de Langeweersterweg, die vanuit Aduard richting Z naar Den Horn loopt. De buurtschap ligt in Polder De Kriegsman. Door de buurtschap loopt de waterloop de Hoogemeedstertocht.

Terug naar boven

Geschiedenis

School
Vroeger was deze buurtschap kennelijk belangrijker dan het dorp Den Horn waar het tegenwoordig onder valt. Het schoolmeesterrapport uit 1828, dat veel wetenswaardigheden over de buurtschap en de buurkernen Lagemeeden en Den Horn bevat, meldt namelijk dat in die tijd Lagemeeden en de - toen nog - buurtschap Den Horn onder Hoogemeeden vielen, en dat daar ook de school van die drie kernen stond. De kerk, die toen nog in Lagemeeden stond, is in 1862 wegens bouwvalligheid afgebroken en verplaatst naar Den Horn, dat daarmee een dorp werd en waardoor Lagemeeden weer van dorp naar buurtschap 'degradeerde'.

Molen
Van 1847 tot 1967 stond in buurtschap Hoogemeeden, aan de Weersterweg, poldermolen De Kriegsman. De molen was uitgerust met een schroef en bemaalde de in 1847 opgerichte polder De Kriegsman of Nieuwe Hoogemeedsterpolder op de Weer. Deze polder was volgens twee verschillende bronnen 263 dan wel 325 ha groot. Op 19 oktober 1967 is de molen in brand geraakt en binnen een uur geheel verwoest. Toen de brandweer van Aduard ter plaatse kwam stond de achtkante bovenkruier geheel in brand. Door de hevige storm joegen de vlammen hoog op. De Aduarder brandweer, later met assistentie van de Groninger brandweer, wist het nabij de molen staande molenaarshuis van molenaar R. Wobbes te behouden. De molen brandde geheel uit, alleen het stenen ondergedeelte bleef overeind. De brand is waarschijnlijk ontstaan doordat ten gevolge van de hevige storm de wieken zijn gaan draaien, waardoor de boventop warm is gelopen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Naast de hierboven beschreven molenbrand in 1967 heeft in 2019 in buurtschap Hoogemeeden nóg een opmerkelijke brand plaatsgevonden. Vervallen boerderijen worden doorgaans 'gewoon' gesloopt. In 2019 zijn ze in deze buurtschap op een niet-alledaagse manier van een vervallen boerderij verlost geraakt. Veel dorpen in het oosten en noorden des lands kennen de jaarlijkse traditie van het Paasvuur; inwoners komen weken of soms al maanden van tevoren hout (bijv. gesnoeide takken, pallets) brengen. Er komen niet zelden trekkers of zelfs kranen aan te pas om er een mooie bult van te maken. Op 1e of 2e paasdag gaat dan 's avonds de fik erin en komt het hele dorp kijken, al dan niet vergezeld van hapjes, drankjes en/of een live band.

In Hoogemeeden kent men de traditie van het Paasvuur niet, maar hier beoogde men met Pasen 2019 een eenmalig 'alternatief Paasvuur' te doen plaatsvinden, zou je kunnen zeggen. Omrop Fryslân en regisseur Steven de Jong zijn namelijk van 2018-2025 een film en 10-delige serie aan het maken over het leven van de Friese vrijheidsstrijder Grutte Pier - waar ze anno 2018 nog een hoofdrolspeler voor zochten en waar zijn zoontje van anno 2019 3 jaar ook in meespeelt - en voor de openingsscène moest een boerderij afbranden. Het verhaal van de film begint namelijk in het jaar 1515, nadat de boerderij van Grutte Pier in brand is gestoken en zijn familie is vermoord. Hierna begint hij uit wraak een strijd tegen de bezetters: de Saksen en de Hollanders.

Maar ja, hoe vind je een geschikt pand? Dat moet natuurlijk liefst een vervallen pand zijn wat een dorp toch al liever kwijt dan rijk is. Welnu, in Den Horn hadden ze die beschikbaar: een boerderij (op Hogeweg 12) in buurtschap Hoogemeeden, die al sinds 1966 leegstond en die toch al op de nominatie stond om te worden gesloopt. De boerderij is eerst nog 'opgepimpt' omdat het er wel moest uitzien alsof hij nog bewoond was. Op Goede Vrijdag 2019 zou de fik erin gaan voor de scene in kwestie van de film/serie. De gemeente had uiteraard met Veiligheidsregio Groningen afgestemd dat de boerderij "gecontroleerd en veilig mocht uitbranden". De boerderij was daartoe reeds ontdaan van alle gevaarlijke stoffen en het asbest was ook verwijderd. En het 'feest' zou niet mogen doorgaan als het harder zou waaien dan windkracht 5.

Maar, kink in de kabel: in april is er een zodanig lang aanhoudende droogte in ons land, dat in de week voor Pasen de meeste veiligheidsregio's in ons land het risiconiveau opschroeven naar niveau 2 (wat betekent dat een natuurbrand zich zeer snel en onvoorspelbaar kan ontwikkelen en uitbreiden). Ook Veiligheidsregio Groningen doet dit, twee dagen voor Goede Vrijdag... De gemeente Westerkwartier heeft vervolgens op advies van de veiligheidsregio de geplande Paasvuren in haar gemeente verboden, en uiteraard ook de geplande boerderijbrand in Den Horn/Hoogemeeden. Zodra de weersomstandigheden het weer toelieten, is een nieuwe datum ingepland. De boerderij is op 1 mei 2019 alsnog 'gecontroleerd afgebrand'...

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Buurtschap Hoogemeeden had 2 rijksmonumenten, zijnde de boerderijen op Weersterweg 14 en 20.

- De boerderij op Weersterweg 14 in buurtschap Hoogemeeden is 'op het eerste gezicht' wat lastig te vinden. Ter plekke aan de weg springen de huisnummers van 12 naar 16. Dat komt omdat nr. 14 een eind van de weg af ligt, achter het pand op nummer 16. "Boerderij van het Fries-Groningse type, met lagere hals tussen schuur en woonhuis. 19e-eeuws onderkelderd dwarsgeplaatst woonhuis onder pannengedekt schilddak met twee hoekschoorstenen; eenvoudige geprofileerde gootlijst; symmetrisch ingedeelde voorgevel met centrale ingangspartij; hardstenen en twee treden tellende stoep met drempel, vlakke getoogde stucomlijsting, dubbele paneeldeur met gietijzeren sierroosters en bovenlicht met rijk snijwerk (twee leeuwen); lichtgetoogde zesruitsschuifvensters en jongere T-vensters; kelderlichten; staaf- en sierankers in rozetvorm. Pannengedekte, zeer korte en lagere hals, waarin strokendeur. Zich verbredend bedrijfsgedeelte onder rietgedekte kap met uileborden; verschillendsoortige deur- en vensteropeningen met en zonder ijzeren tralies; staafankers." Aldus de beschrijving van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

"De commissie Groningen van Heemschut heeft bij minister Van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap bezwaar gemaakt tegen het schrappen van de rijksmonumentale status van de boerderij op Weersterweg 14 in buurtschap Hoogemeeden onder het dorp Den Horn. De boerderij is door de minister van de rijksmonumentenlijst gehaald (op verzoek van de eigenaar) vanwege ernstig verval. Volgens Heemschut is dit de wereld op zijn kop en wordt de eigenaar beloond vanwege zijn slechte gedrag. Het is niet de eerste keer dat er een rijksmonument om deze redenen wordt geschrapt. Het probleem is dat het verval nooit zover had mogen komen. In de Erfgoedwet is verval van een rijksmonument strafbaar en de gemeente had moeten optreden tegen dit verval van de eigenaar. Door nu op het verzoek van de eigenaar de status maar helemaal te schrappen, is zeer onwenselijk.

Volgens ons heeft de boerderij nog genoeg monumentale waarden om als rijksmonument behouden te blijven. In hoofdlijnen is het pand nog aanwezig en ook in de detaillering is weinig verloren gegaan. De boerderij is alleen in slechte staat vanwege jarenlang onderhoudsgebrek. Ook de ligging van de boerderij is bijzonder. De boerderij ligt aan de Weersterweg in buurtschap Hoogemeeden samen met vier andere gave Groninger kop-hals-rompboerderijen. De oorsprong van al deze boerderijen gaat terug tot aan de middeleeuwen. Heemschut roept de minister op om de boerderij niet te schrappen van de rijksmonumentenlijst en roept de minister ook op om bij de gemeente aan te dringen op handhaving tegen het verval. De gemeente kan de eigenaar dwingen de boerderij op te knappen." (bron: Heemschut, 12-8-2020)

- De boerderij op Weersterweg 20 in buurtschap Hoogemeeden heet volgens de atlas Hooge Meeden (en is blijkens het beschrevene onder Naam en het kaartje elders op deze pagina 1 van de 3 boerderijen met de naam van de buurtschap). Zo te zien (zie de link) staat die naam ook op de stenen pilaren van het toegangshek. "Boerderij bestaande uit een vijf vensters diep voorhuis onder zadeldak en daarbij aansluitend vrij korte schuur. In de voortopgevel waren de natuurstenen dorpels van een smal Groninger venster bewaard, in de top met vlechtingen langs de zijde, zeer kleine lichtopeningen en een gevelsteen 'Anno 1618'." Aldus de beschrijving van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Terug naar boven

Beeld

- Foto's van flora, fauna, bezienswaardige objecten en dergelijke in Hoogemeeden en omgeving, door Harry Perton.

Reacties

(3)

Deze boerderij heeft een gevelsteen met de namen AH en SD. Werd gekocht in 1903 door Evert Wielsma. Die ging er wonen met zijn vrouw Aaltje Kloppenburg. In 1924 werden hun opvolgers Ekke Wolters en Klaziena Wielsma en in 1958 gevolgd door Evert Wolters en Dieuwke de Boer. Wij woonden er tot 1988. Nu is het een zorgboerderij.

Red.:
Dank.
Dan heb ik daar nog de volgende vragen over:
1) Welke boerderij bedoelt u? Bij Naam vermelden wij dat er - volgens de provinciale atlas althans - namelijk 3 boerderijen zijn met de naam van de buurtschap, zij het allemaal net iets anders gespeld. Zie ook het kaartje dat ik ter verduidelijking heb afgebeeld.
2) In het dorpsgebied van Den Horn kan ik geen zorgboerderij vinden. En aangezien het onze intentie is om onder meer alle zorgboerderijen te vermelden, ben ik des te meer benieuwd welk pand u precies bedoelt, opdat ik met het adres wellicht nadere aanknopingspunten kan vinden om deze kennelijke zorgboerderij te vinden.

E. Wolters bedoelt een boerderij die niet als 1 van de 3 boerderijen met de naam van de buurtschap is aangeduid op uw kaartfragment, maar de boerderij die uiterst rechtsboven nog net zichtbaar is. Kennelijk vergist hij zich dus. Op de huidige versie van deze kaart is de naam 'Hoogemeeden' bij de bovenste van de 3 boerderijen vervallen en is de boerderij die E. Wolters beschrijft als 'zorgboerderij' aangeduid als 'Hoeve Paradij'.

Dank voor de twee tips! Ik zie het. Ik heb ter visualisatie hiervan een actueel kaartje toegevoegd en e.e.a. nader toegelicht onder Naam. Blijft vooralsnog de vraag of die naam 'zomaar' van de kaarten is gepoetst (dat doen de kaartenmakers helaas vaker), dan wel dat die boerderij nooit zo heeft geheten, het dus een vergissing was van de kaartenmakers en ze daar wat laat zijn achter gekomen, of dat er wellicht een nieuw pand is gebouwd die de naam niet meer voert. Die zorgboerderij die dhr. Wolters bedoelt is dus Hoeve Paradij, vandaar dat ik onder Den Horn niets vond, want die pand valt net niet onder het dorpsgebied van Den Horn en daarmee ook net niet onder het gebied van buurtschap Hoogemeeden, maar onder het dorp Aduard. Die hoeve had ik daarom reeds beschreven onder https://www.plaatsengids.nl/aduard#links, hoofdstuk Zorg.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen