Hoedekenskerke

Plaats
Dorp
Borsele
Zuid-Beveland
Zeeland

gemeente_hoedekenskerke_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Hoedekenskerke anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Hoedekenskerke anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

DK_20110710_1683_Hoedekenskerke_Zeeland.jpg

Hoedekenskerke, imkerij op dakkapel

Hoedekenskerke, imkerij op dakkapel

Hoedekenskerke

Terug naar boven

Status

- Hoedekenskerke is een dorp in de provincie Zeeland, in de streek Zuid-Beveland, gemeente Borsele. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1969.

- Wapen van de voormalige gemeente Hoedekenskerke.

Terug naar boven

Naam

In het Zeeuws
Oetjeskerke.

Oudere vermeldingen
Ca. 1280 Hoedekinskerke, Oedekinskerke, 1343 Oedekinskerke, 1406-1407 Oedekenskerc, ca. 1750 Hoedekenskerke.

Naamsverklaring
Samenstelling van kerk 'eigenkerk' en de persoonsnaam Oedekin, een verkleinvorm van Oede, ontstaan uit Odo. De h- van de huidige naam is later toegevoegd, een geval van hypercorrectie. In het Zeeuws is de h- geen foneem, dat wil zeggen dat de klank niet betekenisonderscheidend is.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Hoedekenskerke ligt aan het water de Westerschelde en ligt NO van de dorpen Baarland en Oudelande, OZO van de dorpen Kwadendamme en Ovezande, Z van het dorp 's-Gravenpolder en NW van de dorpen Ossenisse en Kloosterzande.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Hoedekenskerke 133 huizen met 839 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 76/481 (= huizen/inwoners) en buurtschap* Kwadendamme 57/358. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 300 huizen met ca. 700 inwoners.
* Curieus is dat de gemeente Kwadendamme in 1840 kennelijk nog als buurtschap ziet, hoewel het reeds sinds 1801 een kerk heeft en niet veel kleiner is dan de hoofdplaats van de toenmalige gemeente.

Terug naar boven

Geschiedenis

Hoedekenskerke is vanouds protestants en Kwadendamme katholiek. Dit leverde echter bestuurlijk geen problemen op in de gemeente. Tot 1972 was hier een veerdienst op Terneuzen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Het woonconcept ‘tiny house’ is de laatste jaren sterk in opkomst. Mensen kiezen er om verschillende redenen voor in een heel klein huis te gaan wonen, bijvoorbeeld uit oogpunt van duurzaamheid of lage kosten. Anno 2019 heeft woningcorporatie R&B Wonen plannen voor vijf tiny houses in Hoedekenskerke. Het betreft een braakliggend stuk grond tussen de Vinnigestraat en de Achterweg. In het verleden hebben daar 12 woningen gestaan. Rondom de nieuw te bouwen woningen wordt een groene, parkachtige omgeving aangelegd die voor iedereen toegankelijk is. De woningen zijn bestemd voor de sociale verhuur.

- Reportage over Hoedekenskerke anno 2005, door Ben Haveman, in de Volkskrant.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Hoedekenskerke heeft 3 rijksmonumenten.

- Hoedekenskerke heeft 2 gemeentelijke monumenten.

- De voorheen Hervormde kerk heet sinds de fusie tot PKN De Ark (Kerkstraat 32). Een eerste kerk is hier waarschijnlijk gebouwd kort na 1280, toen de parochie werd gesticht. Aan de hand van opgravingen is vastgesteld dat de oorspronkelijke kerk veel groter was dan de huidige. De huidige kerk is rond 1420-1430 gebouwd op een terp, in een variant van de gotische bouwstijl, de zogeheten Scheldegotiek. Na de instorting van het schip en de toren in 1782 zijn deze niet meer heropgebouwd. De bakstenen zijn hergebruikt voor de muur van het kleinere koor, waar bovenop een dakruiter is aangebracht. Tijdens de Slag om de Schelde in de Tweede Wereldoorlog liep de kerk zware schade op. Onder meer de dakruiter, door de Duitse bezetter als uitkijktoren gebruikt, is door de Engelsen vrijwel geheel weggeschoten. In 1948-1949 is de gerestaureerd. De oorspronkelijke kleuren van het gewelf zijn weer aangebracht en de donkerbruine banken kregen een groene kleur.

Het kerkgebouw heeft een houten tongewelf met beschilderde ribben en het veelhoekig gesloten koorgedeelte is het enige overgebleven uit de 15e eeuw. In de kerk bevinden zich een kansel uit de eerste helft van de 17e eeuw en 27 grafstenen, waarvan de oudste elf dateren van voor 1500. Een aantal van deze grafzerken is afkomstig uit andere kerken, onder andere van de verdronken dorpen Bakendorp, Vinninge en Ostende. In een van de graven ligt Willem de Vriese van Ostende, die in 1444 ambachtsheer van het dorp was. Verder een aantal zijn van de vroegere pastoren, te herkennen aan de afbeelding van een miskelk op de grafsteen. Het kerkorgel is een eenklaviers mechanisch pijporgel, dat omstreeks 1900 is gebouwd door de firma Dekker uit Goes. - Site van Protestantse Kerk Hoedekenskerke. - Foto's van exterieur en interieur van de kerk.

Mitchel Vermeulen uit Hoedekenskerke heeft in 2021 een bijzonder stukje erfgoed op de kop getikt. 'Het swaeyen van de vaen in tgilde van st Sebastiaen, ick waeck broeders vrede', staat op het 17e-eeuwse glas-in-loodwerk dat zijn stiefvader vond op een antiekveiling in Utrecht. Na twee eeuwen rondzwerven komt het terug naar het dorp. "Een expert vertelde me dat het een uniek stuk is, want er zijn maar vier van dit soort kunstwerken waar in de inscriptie staat waar het vandaan komt." De Protestantse Kerk wordt anno 2021 gerestaureerd en als het interieur klaar is, komt het glas-in-lood in de glazen wand onder het orgel te hangen. "Het werk is gerestaureerd in Antwerpen en de lijm mag niet worden blootgesteld aan direct zonlicht of temperatuurverschillen. Vandaar dat we het glas-in-loodwerk in de kerk hangen", aldus Vermeulen. (bron en voor nadere informatie zie Omroep Zeeland, mei 2021)

- De kerk van de Gereformeerde Gemeente ('s-Gravenpoldersestraat 4) dateert uit 1881 en is gerealiseerd in een voormalige schuur.

- De Koutermolen (Molenstraat 46) dateert uit 1874. Het is een ronde stenen grondzeiler met als functie korenmolen. In de molen is tot 1964 beroepsmatig gemalen. Daarna raakte de molen in verval en is hij deels onttakeld om als recreatiewoning te kunnen dienen. Een latere Duitse eigenaar heeft de molen flink gerestaureerd. Toen het beheren van de molen hem te zwaar viel, is de molen in 2007 overgedaan aan de eind 2006 opgerichte Stichting De Koutermolen Hoedekenskerke. "De stichting heeft zich als doel gesteld de Koutermolen te verwerven, te behouden voor de toekomst en deze open te stellen voor publiek. Op 7 mei 2007 is het eerste doel verwezenlijkt. Stichting De Koutermolen is op die datum officieel eigenaar geworden van de Koutermolen. Diverse grote en kleine sponsoren hebben dit mogelijk gemaakt. Op 9 mei 2008, één dag voor Nationale Molendag, is de Koutermolen, met daarin de nieuwe ingerichte tentoonstelling, officieel geopend door burgemeester Jaap Gelok van de gemeente Borsele.

Op een doedag voor Zeeuwse vrijwillige molenaars op 1 november 2008 heeft de Koutermolen voor het eerst sinds lange tijd weer meel gemalen. Dit deed het hart van alle aanwezigen een stuk sneller kloppen. Een deel van het eerste meel was bestemd voor de donateurs. Met enige regelmaat wordt er sindsdien weer gemalen. Het meel is te koop in de molen. Verder hebben we een heerlijke mix voor pannenkoeken, appeltaart en worteltaart. Ook bloem is voorradig. Een volgende belangrijke stap voor onze stichting was op 29 mei 2009. Op deze datum heeft Mark Remmerts het examen voor vrijwillig molenaar gehaald. Hij is sindsdien gediplomeerd molenaar, en niet alleen hijzelf maar wij allemaal zijn daar ontzettend trots op. Ook de inwoners van Hoedekenskerke dragen hun steentje bij. Velen hebben zich aangemeld als donateur. Als stichting weten wij ons dan ook door de dorpsbewoners gesteund in onze plannen. Met elkaar zullen wij de molen draaiende houden!" In 2019 vindt er wederom een grote restauratie plaats.

- 't Wienkeltje van Wullempje in Hoedekenskerke is vernoemd naar de laatste bewoner: Willem de Bart, geboren op 17 juni 1900. Kort na zijn geboorte kwam Willem te wonen bij zijn grootmoeder Neeltje de Bart-Lavooij, en tante, die als weduwvrouw een winkeltje had waar zij o.a. zelf gemaakt snoep (o.a. stropiehuisjes, nu bekend als stroopsoldaatjes) verkochten. Na het overlijden van zijn grootmoeder in 1951 heeft Willem de winkel voortgezet. In 1980 is hij overleden. Het winkeltje/museumpje is nog in de staat zoals Wullempje er met zijn grootmoeder en tante woonde. De inrichting ademt nog de sfeer van de jaren dertig tot vijftig. In het winkeltje zie je nog de oude betimmering van weleer en mooie oude blikken. Ook de huiskamer, het achterhuis en het washok zijn te bezichtigen. Er is weer volop snoep te koop zoals vroeger, maar ook streekproducten en ansichtkaarten. Het winkeltje wordt geheel door vrijwilligers gerund.

- Waterschap Scheldestromen heeft in 2015 Gemaal Groenewege in Hoedekenskerke verbouwd en uitgebreid. De pomp in het bestaande gemaal is herzien en verbeterd, waardoor de pomp nu 95 kuub water per minuut kan verpompen in plaats van voorheen 80 kuub. Verder is vlakbij het gemaal een nieuwe ruimte gebouwd met een extra pomp. Deze nieuwe visvriendelijke pomp kan per minuut 45 kuub water afvoeren. De vergroting van de pompcapaciteit is noodzakelijk om voorbereid te zijn op steeds extremere weersomstandigheden, waarbij meer overtollig oppervlaktewater afgevoerd moet worden naar de Westerschelde. Het project heeft ruim 2 miljoen euro gekost. De maatregelen komen voort uit het Waterplan Buitengebied Zak van Zuid-Beveland. Waterschap Scheldestromen zet zich in voor een goede waterkwaliteit en juist peilbeheer, onder normale en extreme omstandigheden. Binnen de Planvorming Wateropgave (PWO) is samen met belanghebbenden onderzoek gedaan naar het watersysteem. Uit dit onderzoek is gebleken dat de beschreven maatregelen noodzakelijk waren om goed voorbereid te zijn op de toekomst.

- Een beoogde bezienswaardigheid in dit dorp is een monument voor het eerste slachtoffer van de Watersnoodramp in 1953. In dit dorp is het destijds weliswaar op het nippertje droog gebleven. De dijken hebben op het punt van doorbreken gestaan, maar toen de dijk bij Kruiningen doorbrak, was hier de druk eraf. Daarom hebben ze hier droge voeten gehouden. Maar toch is toenmalig inwoner Jacob Leijs het eerste slachtoffer van de ramp (en het enige slachtoffer uit het dorp). Niet het eerst geregistreerde slachtoffer, maar wel de eerstgevallene. Leijs werkte ten tijde van de ramp bij de Provinciale Stoombootdiensten (PSD). Toen hij op de avond van 31 januari 1953 de laatste boot van het veer Hoedekenskerke-Terneuzen probeerde af te meren is hij op 61-jarige leeftijd om het leven gekomen. Leijs is van de aanlegsteiger in de veerhaven in het water gevallen en verdronken. Om dit tot heden onderbelichte verhaal meer onder de aandacht te brengen, ontwikkelt de Dorpsraad sinds eind 2016 een plan voor een standbeeld van Leijs. Volgens de Dorpsraad geeft het beoogde nieuwe monument ook de band met het water weer. Het staat symbool voor alles wat het dorp verloren heeft aan het water en dat wat het eraan te danken heeft.

- Oorlogsmonument uit 1945, ontworpen door architect Rothuizen.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- Speeltuinvereniging Hoedje Wip is een zeer actieve vereniging, die ook evenementen en activiteiten buiten de speeltuin organiseert, zoals de jaarlijkse evenementen huttenbouw, speeldorp en de Chapeau d'Eglise tour (fietstocht).

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Sinds 2010 heeft Hoedekenskerke een ommetje, gerealiseerd door SLZ, genaamd het Odekijnspad. Start bij de Pluimweide. Kijk voor meer informatie, ook over de speciale kinderroute (speurtocht), op het informatiepaneel bij restaurant De Buffer.

- Hoedekenskerke heeft een haventje.

- "Voor Stoomtrein Goes-Borssele (SGB) is Hoedekenskerke het eindpunt van de rit (de motorwagen rijdt nog door tot het volgende station, het echte eindpunt van de lijn: Baarland). Hier wordt de locomotief naar de andere kant van de trein gereden, zodat de trein weer gereed is voor de terugrit. Voordat de locomotief weer aankoppelt, moet er eerst water worden bijgevuld in de watertenders. Een stoomloc verbruikt ca. 6000 liter water per dag. Terwijl de trein wacht op zijn vertrektijd, heb je de gelegenheid om de attracties te bezoeken. De meeste daarvan vind je vlak naast het station, in het park De Pluimweide. Door het park rijdt een minitrein op een spoorlijn van maar liefst 800 meter lengte. De kinderen kunnen hier een ritje maken, dat zelfs over een echte brug heen gaat! Kaartjes voor deze trein zijn te koop nabij het opstappunt. Verder vind je hier een botenvijver met (zelf te besturen) modelschepen, en een skelterbaan.

In De Buffer kun je terecht voor diverse mooie souvenirs. Hier is verder een koffiecorner gevestigd, waar je terecht kunt voor een broodje en een drankje. Terwijl je geniet van je consumptie, kun je ook de modelspoorbanen en klederdrachten bewonderen die in het gebouw worden tentoongesteld. De Buffer is open op alle dagen waarop de stoomtrein rijdt (zie dienstregeling). Ook de minitrein, de botenvijver en de skelterbaan zijn dan open."

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Hoedekenskerke, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Hoedekenskerke (online te bestellen).

Terug naar boven

Links/voorzieningen

- Algemeen: - Site van en over Hoedekenskerke van de Dorpsraad.

- Buurtvereniging: - Buurtvereniging Klaver 3 omvat de straten Molenstraat, 's-Gravenpoldersestraat, Kon. Julianastraat, Smidsweg, Papegaaistraat, Elsingswegeling, Haverhoekseweg en Havenstraat (tot Griendplein). Ze organiseren 1x per jaar 2 toneelavonden (meestal eind februari / begin maart) met verloting. In april/mei houden zij hun jaarlijkse Rommelmarkt. Rond Koningsdag hangen ze vlaggetjes op. Jaarlijks organiseren ze een etentje voor de leden. De beroemde "straatbarbecue" wordt drukbezocht. Af en toe is er een workshop voor de liefhebbers. Ook hebben ze een lief en leed potje voor trouwerijen, zieken e.d.

- Dorpshuis: - Het voormalige gemeentehuis dateert uit 1953 en getuigt van een voor die tijd moderne architectuur. In een van de zalen bevindt zich een mozaïek, dat de verbondenheid toont tussen de twee dorpen waaruit de gemeente Hoedekenskerke bestond (dat was naast het gelijknamige dorp verder nog het dorp Kwadendamme). Het pand is herbestemd tot Dorpshuis De Griend, waar inwoners elkaar treffen tijdens de (avond)gym, het samen muziek maken, de toneelavonden, het bezoek van Sinterklaas, sport- en speldagen, maar ook tijdens vergaderingen, (familie-)bijeenkomsten en feestjes. De zalen (sportzaal en recreatiezaal met keuken) zijn te huur voor de organisatie van een activiteit, feestje of bijeenkomst.

- Onderwijs: - "Basisschool De Regenboog in Hoedekenskerke hanteert de slogan 'ieder kind zijn eigen kleur!' Vanuit onze christelijke identiteit realiseren wij een school met een open karakter, gebaseerd op vertrouwen. Een omgeving waarin iedereen meetelt! In ons onderwijs gaan we uit van de vraag ‘Hoe knap ben ik?’ Minstens even belangrijk vinden wij daarbij ‘Hoe ben ik knap?’ Door het creëren van een veilig pedagogisch klimaat bieden wij kinderen optimale ontwikkelingsmogelijkheden, zowel op cognitief gebied als op het gebied van sociaal emotionele ontwikkeling. De wereld verandert en deze veranderingen gaan steeds sneller. Wij streven ernaar dat kinderen onze school verlaten met vaardigheden die zij nodig hebben om in de 21e eeuw optimaal te kunnen functioneren.

Onze school is onderdeel van een groter geheel. Wij weten onszelf actief onderdeel van dit grote geheel. Vanuit de hele regio bezoeken kinderen onze school. Vanuit de regio weet men zich met onze school verbonden. Boeiend onderwijs is onderwijs dat wordt georganiseerd door meesters en juffen op onze school, maar dat niet alleen maar door hen gegeven kan worden. Wij betrekken ons netwerk bij het vormgeven van ons onderwijs. (Groot)ouders en andere direct betrokkenen zijn altijd welkom en worden graag ingezet om activiteiten op allerlei gebieden vorm te geven. We hebben met regelmaat contact met ouders, zij zijn een belangrijke informatiebron wanneer het gaat om het wel en wee van de kinderen. Er is goed contact met zowel de peuterspeelzaal als het middelbaar onderwijs om de overgangen zo goed als mogelijk is te laten verlopen." Aldus enkele citaten uit de missie en visie van de school.

- Sport: - SV Hoedekenskerke (SVH) is een zogeheten omnivereniging, wat wil zeggen dat je er voor verschillende sporten terecht kunt. SVH biedt de mogelijkheid tot wekelijks voetballen, tennissen, volleyballen en gymmen onder begeleiding van gecertificeerde coaches en begeleiders, samen met enthousiaste dorpsgenoten en sporters van buitenaf. In diverse competities wordt de strijd aangebonden met verenigingen uit de buurt die op een vergelijkbaar niveau spelen. Tijdens de competities en op toernooien is SVH een graag geziene gast.

- Duurzaamheid: - De basisschool van Hoedekenskerke heeft, vermoedelijk in 2018, zonnepanelen op het dak gekregen. Inwoners van het dorp en omgeving die zelf geen zonnepanelen wilden of konden plaatsen, konden investeren in panelen op de school, volgens de 'postcoderoosregeling'.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Hoedekenskerke.

Reactie toevoegen