Hidaard

Plaats
Dorp
Súdwest-Fryslân
Fryslân

hidaard_plaatsnaambord_kopie.jpg

Hidaard is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fyslân. T/m 1983 gemeente Hennaarderadeel. In 1984 over naar gemeente Littenseradiel, in 2018 over naar gemeente Súdwest-Fryslân. (© Jan Dijkstra, Houten)

Hidaard is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fyslân. T/m 1983 gemeente Hennaarderadeel. In 1984 over naar gemeente Littenseradiel, in 2018 over naar gemeente Súdwest-Fryslân. (© Jan Dijkstra, Houten)

hidaard_kerk_kopie.jpg

De blikvanger van het dorpje Hidaard is de fraaie Thomaskerk uit 1873. De kerk is nog altijd in functie. Drie keer per maand worden er nog diensten gehouden. (© Jan Dijkstra, Houten)

De blikvanger van het dorpje Hidaard is de fraaie Thomaskerk uit 1873. De kerk is nog altijd in functie. Drie keer per maand worden er nog diensten gehouden. (© Jan Dijkstra, Houten)

hidaard_kerk_en_kaatsveld_kopie.jpg

Hidaard, met de kerk nog op de terp. De rest van de terp is afgegraven en nu een prachtig kaatsveld, iets wat men daar dan ook graag doet. (© Jan Dijkstra, Houten)

Hidaard, met de kerk nog op de terp. De rest van de terp is afgegraven en nu een prachtig kaatsveld, iets wat men daar dan ook graag doet. (© Jan Dijkstra, Houten)

hidaard_monumentale_pandjes_kopie.jpg

De dorpskern van Hidaard omvat naast de kerk slechts vier handenvol huizen. Wel veel mooie monumentale pandjes, deels verscholen in het groen. (© Jan Dijkstra, Houten)

De dorpskern van Hidaard omvat naast de kerk slechts vier handenvol huizen. Wel veel mooie monumentale pandjes, deels verscholen in het groen. (© Jan Dijkstra, Houten)

hidaard_boerderij_met_uilenbord_kopie.jpg

Hidaard, boerderij met uilenbord in de top van de gevel (© Jan Dijkstra, Houten)

Hidaard, boerderij met uilenbord in de top van de gevel (© Jan Dijkstra, Houten)

hidaard_close_up_van_uilenbord_kopie.jpg

Hidaard, het uilenbord (Fries: ûleboerd) van dichtbij. Wat een uilenbord voor een ding is, kun je in de tekst lezen onder het kopje Beeld. (© Jan Dijkstra, Houten)

Hidaard, het uilenbord (Fries: ûleboerd) van dichtbij. Wat een uilenbord voor een ding is, kun je in de tekst lezen onder het kopje Beeld. (© Jan Dijkstra, Houten)

Hidaard

Terug naar boven

Status

- Hidaard is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Súdwest-Fyslân. T/m 1983 gemeente Hennaarderadeel. In 1984 over naar gemeente Littenseradiel, in 2018 over naar gemeente Súdwest-Fryslân.

- Onder het dorp Hidaard vallen ook de buurtschappen De Kliuw, Hidaardersyl en Trijehuzen (behalve de molen).

- Dorpswapen van Hidaard.

Terug naar boven

Naam

In het Nederlands
Hidaard.

Oudere vermeldingen
1275 Hedawere (dat wellicht als Hedawert(h) gelezen moet worden), 1335 Hyddenwert, 1381 Hiddawert, 1482 Hydaart, 1505 Hydaert, nadien gespeld in spellingsvarianten als Hydaard en Hidaart, 1840 Hijdaard.

Naamsverklaring
Betekent werd 'terp, bewoonde hoogte' van de persoon Heda, later Hidde.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Hidaard ligt NW van de stad Sneek en ZW van het dorp Easterein. Volgens Google Maps zou ter plekke ook nog sprake zijn van een Hidaerderleane, maar die wordt door het postcodeboek niet vermeld. Vermoedelijk betreft het alleen de toegangsweg, waar geen huizen aan liggen. De dorpskern ligt aan de weg Buorren. Bijzonder, hoewel het in Fryslân vaker voorkomt, is dat dit een doodlopende weg is. Als je dit dorp bezoekt, moet je dus dezelfde weg terug het dorp weer uit. Het dorp ligt in de oudste polder van Nederland: It Eilân fan Easterein.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Hidaard 23 huizen (waar de buurtschappen toen bij inbegrepen zaten) met 146 inwoners. In 1954 waren dat er 180, in 1964 133, in 1974 122 en in 2004 110. Tegenwoordig heeft het dorp (eveneens inclusief de buurtschappen) ca. 50 huizen - waarvan ca. 20 in de dorpskern = de straat Buorren - met ca. 125 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Molens
Molen Klein Hoekens stond Z van de dorpskern. Deze molen kan worden gezien als opvolger van de Molen van Jr. Idzert Aebinga van Humalda, die iets NNO hiervan aan de Hidaardervaart stond. Op de kadastrale kaart van 1887 is die molen namelijk verdwenen en staat Molen Klein Hoekens aangegeven. Die molen moet zijn gebouwd tussen 1873 en 1887, omdat de waterstaatskaart van het eerstgenoemde jaar de oude molen aan de vaart nog aangeeft. De molen verkeerde anno 1981 in vervallen staat (zie de foto's onder de link). Een restauratie was in voorbereiding, toen de molen op 20 november 1981 omwaaide. Kennelijk was restauratie toen geen optie meer en is het restant afgebroken.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- "De eerste kerk van Hidaard zou, volgens het verhaal der kronijken, door eene adellijke Jonkvrouw uit het geslacht van Ubnia, die in een klooster ging, in het jaar 1303 gebouwd zijn, aan de noordzijde van het oude klooster, naast de stins van Broeder Dodo Tjebbinga, die aan deze nieuwe kerk een schoon kruisbeeld gaf; terwijl zij door zijne beide broeders, Gerlacus en Benedictus, met twee fraije schilderijen beschonken werd. Doch deze kerk naderhand door ouderdom vervallen zijnde, werd daarvoor, in het jaar 1508, eene geheel nieuwe gebouwd en met eenen nieuwen toren voorzien, wijl de oude reeds in het voorgaande jaar was ingestort."(2)

De huidige Hervormde (PKN) Thomaskerk van Hidaard (Buorren 1) ligt op een betrekkelijk hoge kerkhofterp, omgeven door een grindpad met dubbele haag met linden. De kerk is in 1873 naar ontwerp van J.A. Timmenga gebouwd ter vervanging van een ouder bedehuis. Het gebouw is opgetrokken van grauwbruine baksteen met gele dagkanten om de vensters met ijzeren traceringen. De toren is in de westgevel opgenomen en voorzien van een houten bovenbouw met een ingesnoerde, achtzijdige spits met leien. Het kerkdak heeft blauw geglazuurde gegolfde Friese pannen. Tijdens restauratie is de grafzerk gevonden van de laatste abt van Bloemkamp, de cisterciënzer abdij nabij Hartwerd. De zerk van Thomas van Groningen is in de kerk opgesteld. Het orgel is in 1935 gebouwd door de firma Bakker & Timmenga (Leeuwarden).

De kerk maakte vanouds deel uit van de Hervormde Gemeente, tegenwoordig Protestantse Gemeente Wommels-Hidaard. Van der Aa (ca. 1840) meldt dat er in die tijd slechts 1x in de 6 weken een dienst werd gehouden. Tegenwoordig is er een of meer keren per maand een kerkdienst, afwisselend met de Jacobikerk in Wommels. - Beschrijving en foto's van het kerkorgel.

- Molen Rispens staat in de buurtschap Trijehuzen en wordt aldaar beschreven.

- Hidaard heeft naast de molen nog 1 rijksmonument: de kop-hals-rompboerderij uit 1820 (jaartalankers) op Buorren nr. 4.

- ZW van het dorp ligt de keersluis in de Slachte over de Hidaarder Feart (voor 2007: Hidaardervaart). Het is oorspronkelijk een uitwateringssluis uit de 10e eeuw voor de Eastereinder Polder, later voor een deel van Hennaarderadeel en Baarderadeel.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Dorpsfeest (augustus).

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Hidaard ligt aan de Marneroute voor kano’s en heeft ook een aanlegsteiger.

Terug naar boven

Beeld

- Toelichting bij de foto van het uilenbord: een uilenbord (Fries: ûleboerd, Gronings: oelbred, Drents: oelnbret) is een driehoekvormig, verticaal staand schot dat ontstaat door het driehoekvormige eindschild van een schilddak trapeziumvormig af te knotten. Dit houten bord diende voor de ventilatie (opening) en om de schuur tegen inwateren te beschermen. Door het gat kunnen kerk- en steenuilen in- en uit vliegen. De oudste archiefvermelding is uit 1669. Een uilenbord bestaat uit twee gedeelten. In het midden een versierde balk die een makelaar wordt genoemd. Aan weerszijden zien we bij de Friese uilenborden vaak een knobbelzwaan met een gekromde hals. Bij de Saksische uilenborden in Twente en de Achterhoek vaak twee gestileerde paardenhoofden.

Terug naar boven

Links/voorzieningen

- Belangenorganisatie: - Dorpsbelang Hidaard is opgericht in 1925. De vereniging is voor zover ons bekend niet met een website of -pagina op het internet aanwezig.

- Dorpshuis: - Het huidige dorpshuis It Hiddahûs (Buorren 7) is begin 20e eeuw gebouwd als dorpsschool. Eind jaren vijftig wordt het het verenigingsgebouw van de kerk. De kerk verkoopt het pand in 1997 aan Dorpsbelang, waarna de inwoners het verbouwen tot dorpshuis, dat door vrijwilligers wordt gerund. Ook het dorpshuis heeft voor zover ons bekend nog geen website of -pagina.

- Sport: - Hidaard heeft 3 sportverenigingen: Biljertferiening de Hiddastjitters, die in het dorpshuis speelt, de in 1976 opgerichte kaatsvereniging, en een jeu-de-boulesclub. Ook deze verenigingen hebben voor zover ons bekend geen website of -pagina. Recentelijk, aan dit artikel te zien in 2014 of 2015, is de accommodatie op het sportveld voor de kaatsers en de jeu-de-boulers vernieuwd. Het gebouwtje is casco geplaatst. De inwoners hebben zelf de verdere inrichting en infrastructuur verzorgd.

- Glasvezel: - Het glasvezelnetwerk van de dorpen Hidaard, Hinnaard, Itens, Lytsewierrum en Rien is in december 2015 officieel in gebruik genomen. In het najaar van 2013 peilde de gemeente Littenseradiel de behoefte aan snel internet in haar dorpen. De behoefte bleek vooral groot in de genoemde kleine kernen. In 2014 is daarom de lokale werkgroep Glasvezel opgericht, die een informatie-avond organiseerde om het draagvlak voor glasvezel-internet te peilen. Maar liefst 70% van de huishoudens in deze dorpen gaf aan mee te willen doen aan het glasvezelproject. De provincie Fryslân heeft een eenmalige subsidie van € 200.000 beschikbaar gesteld. De gemeente Littenseradiel stond garant voor het restant van € 269.000,- waarvoor de werkgroep een lening is aangegaan, die door de deelnemers aan het glasvezelproject wordt afgelost.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Hidaard, met foto's van de grafzerken.

Reacties

(2)

Goedemiddag,
I.v.m. onderzoek naar onze familiehistorie ben ik op zoek naar 4 zonen van Hilarides uit Hidaard, die destijds voor de Tweede Wereldoorlog zijn geëmigreerd naar Canada of USA. Er zou ook een Bob Hilarides zijn. Hij was bevriend met mijn oom Rients Teernstra, die ook is geëmigreerd.
Kan iemand ons verder helpen aan gegevens over deze personen?
Vriendelijke groet, Odilia Hiemstra, Oranjewoud

Ik hoop dat er iemand reageert die u verder kan helpen. Mocht dat het geval zijn, dan laat ik u dat weten, opdat u met elkaar in contact kunt treden. Helaas hebben voor zover mij bekend zowel de voormalige gemeente Littenseradiel als de voormalige gemeente Hennaarderadeel geen heemkundekring, want die hebben vaak bestanden met gegevens van personen die door de jaren heen in de dorpen hebben gewoond en wellicht ook gegevens van wanneer ze waar naartoe verhuisd zijn.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen