Heurne (Ruurlo)

Plaats
Buurtschap
Berkelland
Achterhoek
Gelderland

heurne_ruurlo_kaart_ca._1880.jpg

Buurtschap Heurne wordt rond 1880 voor het eerst op kaarten vermeld, onder de naam de Huurne (zoals je ziet is het Zelhemse Wolfersveen, W daarvan, dan nog niet ontgonnen). Boerderij Groote Heurne wordt echter al in 1710 voor het eerst vermeld.(©Kadaster)

Buurtschap Heurne wordt rond 1880 voor het eerst op kaarten vermeld, onder de naam de Huurne (zoals je ziet is het Zelhemse Wolfersveen, W daarvan, dan nog niet ontgonnen). Boerderij Groote Heurne wordt echter al in 1710 voor het eerst vermeld.(©Kadaster)

heurne_ruurlo_actuele_kaart.jpg

Buurtschap Heurne bij Ruurlo op een actuele kaart (= het roze geaccentueerde deel) (© Google)

Buurtschap Heurne bij Ruurlo op een actuele kaart (= het roze geaccentueerde deel) (© Google)

Heurne (Ruurlo)

Terug naar boven

Status

- Heurne is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Berkelland. T/m 2004 gemeente Ruurlo.

- De buurtschap Heurne valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Ruurlo.

- Vóórdat de straatnamen in - het buitengebied van - Ruurlo werden ingevoerd, was het grondgebied van de gemeente verdeeld in 'wijken' die met een letter werden aangeduid. Wijk O omvatte de buurtschappen Veldhoek en Heurne.

- De buurtschap Heurne heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
Pas rond 1880 wordt hier op de kaarten voor het eerst een plaatsnaam vermeld, en wel 'de Huurne'. Rond 1930 verandert die naam in Heurne.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Heurne ligt Z van Ruurlo, rond het Z deel van de Tolhutterweg (met aan beide kanten zijwegen die er allicht ook nog bij zullen horen), en grenst in het O aan de buurtschap Ruurlosebroek, in het ZO aan het dorp Mariënvelde, in het ZW aan de buurtschap Halle-Heide, in het W aan de buurtschap Wolfersveen, in het NW aan de buurtschap Veldhoek, en in het N aan de buurtschappen De Haar en De Bruil.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In de Volkstelling van 1840 wordt onder Ruurlo een reeks buurtschappen vermeld, maar Heurne/Huurne staat daar niet bij. Die wordt dan kennelijk nog niet als buurtschap beschouwd. Tegenwoordig is voor het CBS onder Ruurlo o.a. sprake van een statistische buurt 'Verspreide huizen Heurne', met ca. 80 huizen en ca. 190 inwoners, op een oppervlakte van 420 hectare.

Terug naar boven

Geschiedenis

Plaatsnaam en boerderij
Heurne als plaatsnaam wordt, zoals vermeld onder Naam, pas voor het eerst rond 1880 op kaarten vermeld. De boerderij(en) waar de buurtschap naar genoemd is/zijn, is/zijn echter al veel ouder. Op het adres wat nu Tolhutterweg 21a is, stond oorspronkelijk namelijk boerderij Groote Heurne. De oudst bekende vermelding van bewoners van dat pand dateert uit 1710. Begin 19e eeuw is er brand geweest. De boerderij is toen herbouwd. Tegenwoordig staat op die locatie boerderij Bensing, met het jaartal 1882 in de gevel.

Stukje onder Zelhem
In (oudere) plaatsnamenlijsten wordt vermeld dat een deel van buurtschap Heurne ook onder Zelhem zou vallen. Vermoedelijk wordt daarmee gedoeld op het smalle verticale strookje O van de Veengoot, dat vanouds onder de gemeente Zelhem viel (zie de stippellijn op de kaart), en vóór de ontginning van het Wolfersveen ook tot de buurtschap Heurne gerekend zal zijn. Tegenwoordig zal dat tot de Zelhemse buurtschap Wolfersveen worden gerekend.

'Tolhut'
De hoofdweg door buurtschap Heurne is de Tolhutterweg, onderdeel van de oude weg van Ruurlo naar Lichtenvoorde. Zodra die weg richting Z Tolhutweg gaat heten, is het eerst een paar meter grondgebied in een NO uithoekje van Halle, en daarbinnen de buurtschap Halle-Heide, en daarna grondgebied van Mariënvelde. Daar staat op nr. 5 Café De Tolhut (vroeger ook Tolhutte genaamd), waar de Tolhutterweg en Tolhutweg dus naar genoemd zijn. Rond 1500 moet op deze plaats Derk Rosengaarden al tol van passanten hebben geïnd. De Tolhut ligt aan een oude handelsweg. De toenmalige wegen waren meer karrensporen tussen het veen door en waren hierdoor vaak onbegaanbaar. Er mocht alleen tol worden geheven als de wegen begaanbaar waren.

Omdat vroeger een plaats waar tol werd geheven tevens dienst deed als herberg, is het niet onwaarschijnlijk dat dit ook het geval was bij De Tolhut. Feit is dat er al ongeveer 270 jaar een herberg op deze plaats heeft gestaan en dat het tegenwoordig nog altijd een café is. De oudste vermelding van dit pand op een kaart dateert uit ca. 1600. De Tolhut ligt in die tijd aan de weg van Hengelo naar Aalten, ook wel Hessenweg genoemd. De weg en De Tolhut staan ook op een kaart van Halle en omgeving uit 1643, die laat zien dat de omgeving in die tijd nog een onbegaanbaar gebied was met moerassen en venen. (bron en voor nadere informatie zie: pagina over De Tolhut op de site Oud Zelhem)

Wie weet meer?
Op het internet noch in onze papieren bronnen kunnen wij iets inhoudelijks vinden over deze buurtschap Heurne m.b.t. ontstaan, ontwikkeling, actuele ontwikkelingen, een eventueel verenigingsleven e.d. Dus als iemand iets meer over deze buurtschap kan vertellen, houden wij ons aanbevolen.

Reacties

(6)

Geachte redactie,
In een ander verband heb ik mij even bezig gehouden met Ruurlo-De Heurne, waardoor ik ook op uw site terecht kwam.
De Heurne werd eerder "de Huurne" genoemd. Op de topografische kaarten komt het onder die naam voor sinds 1886(?). Voor die tijd werd geen naam vermeld. In 1927 verandert de naam in "Heurne", maar nog in 1941 vond ik een vermelding van "de Huurne". Dat was waar ik naar zocht. Op de gemeentekaart van Kuyper komt de naam niet voor. Later wordt de naam kennelijk ook gegeven aan een groter gebied (wijk O) ten zuiden van het oorspronkelijke.
Aanvankelijk lijkt het niet meer dan een kleine ontginning te zijn tussen het Ruurlosche broek en het Heeren-of Wolfersveen. Het gebiedje werd aan de westkant min of meer begrensd door de Hissinkbeek, die bij de Veldhoek uitkwam in de Veengoot. De plek van de oorspronkelijk boerderij behorende bij de ontginning zal nu de in 1900 gebouwde Tolhutterweg 21 zijn

Met vriendelijke groeten,
Herman van der Meer

Dank voor uw toelichting heer Van der Meer. Dat brengt ons weer een stapje verder. Het blijft curieus dat er van deze kennelijke buurtschap vooralsnog zo weinig informatie is te vinden.

Ik ben woonachtig op de Tolhutterweg 21a op boerderij Bensing, met het jaartal 1882 in de gevel. Op exact dezelfde plek stond vroeger boerderij Groote Heurne, met de eerste bewoners wat bekend is in 1710. Er is begin 1800 brand geweest en de boerderij is toen ook herbouwd. Iets exactere informatie kan ik eventueel wel mailen.

Dank voor uw aanvulling! Ik heb het verwerkt. Inmiddels heb ik ook nog wat aangevuld over dat Zelhemse strookje van Heurne, dat tegenwoordig wel als onderdeel van buurtschap Wolfersveen zal worden beschouwd (dat grotendeels pas in de loop van de 20e eeuw ontgonnen is). En over die tolhut, waar uw straatnaam naar genoemd is. Als u nog aanvullende informatie hebt over verleden en/of heden van Heurne, waarvan u denkt dat het voor iemand 'van buiten' die in de buurtschap geïnteresseerd is, interessant kan zijn om te lezen, verneem ik dat graag. U kunt dat evt. mailen naar frank@plaatsengids.nl.

Hallo,
Ik verzamel de geschiedenis van Wolfersveen, daarvan heb ik diverse kaarten dus ook van de Heurne.
De Heurne bij Ruurlo had vroeger een eigen kengetal, volgens mij was dat 05736.
Ik heb diverse telefoonboeken van 1915 tot 1950, maar Ruurlo had in 1950 nog geen kengetal maar moest nog via een telefoniste gebeld worden, daarom had baron van Kell telefoonnummer 1.
Als ik een telefoonboek tegenkom met de Heurne bij Ruurlo laat ik het je weten.

Dag Wim,
Dank! Dat lijkt me een nuttige toevoeging. Als je een keer zo'n pagina tegenkomt zou je hem wellicht willen scannen en mij toesturen, dan kan ik hem op deze pagina afbeelden, om een indruk te geven van wie er in een bepaald tijdperk gewoond hebben (voor zover ze telefoon hadden natuurlijk). Heurne was 06736, Ruurlo was 06735.
M.vr.gr. Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl
P.S. Ik heb de pagina over jouw hobby zojuist gelinkt op onze pagina van Wolfersveen: https://www.plaatsengids.nl/wolfersveen en die pagina nog iets verder uitgewerkt. Jammer dat de voetbalvereniging Wolfersveen geen pagina op hun site heeft over de geschiedenis van de vereniging. Er valt vast veel te vertellen over ontstaan en ontwikkeling sinds 1947. Omdat zij er niets over schrijven, kan ik dat dus ook niet doen...

Reactie toevoegen