Veel kleine kernen hebben bij de invoering van het postcodeboek in 1978 helaas geen eigen postcode en postale plaatsnaam gekregen, waardoor ze voor de postadressen sindsdien 'in' een groter buurdorp liggen. Zo ligt Herxen voor de post nu 'in' Wijhe.
Post naar iemand in Herxen had vroeger in het adres gewoon de plaatsnaam Herxen. In 1978 zijn helaas veel kleine kernen adresmatig onder een groter buurdorp 'weggemoffeld', waardoor bij Herxenaren in hun post nu Wijhe als plaatsnaam staat.
Vóór de introductie van het postcodeboek in 1978 waren veel gemeenten voor de postadressen nog ingedeeld in 'wijken', met een letter. Herxen was in de gemeente Wijhe dus wijk G, en de fam. V.d. Linde woonde daarbinnen op huisnr. 64. Zo ging dat vroeger...
- Herxen is een dorp* in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Olst-Wijhe. T/m 2000 gemeente Wijhe.
* Geografisch gezien kun je hier even legitiem van een klein dorp als van een grote buurtschap spreken, gezien de grootte of beter gezegd kleinte van de plaats, en het ontbreken van een kerk en kern van enige omvang. De inwoners beschouwen hun woonplaats als een dorp - hoewel ze op hun site en in documenten afwisselend over dorp en buurtschap spreken - dus sluiten wij ons daar bij aan.
- Het dorp Herxen heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Wijhe. Het dorp heeft wel een eigen bebouwde kom met blauwe plaatsnaamborden (komborden) en een 30 km-zone. Zoals in veel gemeenten, was ook de gemeente Wijhe voor de postadressen vroeger, vóór de tijd van het postcodeboek, verdeeld in 'wijken', die met een letter werden aangeduid. Herxen werd in dat systeem aangeduid met de letter G. Het adres van een huis werd dan aangeduid met die letter plus een huisnummer. Zie als voorbeeld de afgebeelde brieven, van een familie die op 'G 64' woonde. Mensen die bijv. hun stamboom uitzoeken en op zo'n adres uit het verleden stuiten, willen dan natuurlijk weten welk huidig adres dit is. Gemeentearchieven en heemkundekringen hebben daar vaak wel 'vertaaltabellen' van .
Terug naar bovenOudere vermeldingen
Herksen, Ca. 1310 Herxze, Hercsem, Herxe, Herchse, 1583 Harxen, 1792 (doopboek) Harksen, Harxen, 1801 Herkzen, 1840 Herxen.
Naamsverklaring
- Herkomst en betekenis onbekend. De oude vormen ondersteunen de verklaring heem 'woonplaats' van de persoon Herk niet.(1)
- Het vroeger lokale schoolhoofd J.G.J. van Booma stelt, in een publicatie over de geschiedenis van deze kern: "De oorspronkelijke vorm van de naam Herxen, meen ik voorzichtig terug te moeten leiden tot de hypothetische vorm Haarkesheim, welke vorm zou zijn ineengeschrommeld via Haarkesum, Haarksum en Harksen tot de huidige spelling. Daarbij wijs ik dan op het analoge geval, dat zich voordeed met de naam Windesheim. Deze plaats wordt door de volksmond aangeduid als Winsum. In het Groningerland komt ook een plaatsnaam Winsum voor, welke zeker van de oorspronkelijke vorm Windesheim is afgeleid. Evenals Windo of Windu is Haarke of Harko een naam van oud-germaanse oorsprong, welke in de provincie Groningen aanleiding gaf tot de vorming van een plaatsnaam Harkstede, hetgeen eertijds moet zijn geweest Haarkes stede (d.w.z. de hofstede van Haarke).
Zou het nu van teveel fantasie getuigen, te komen tot de voorzichtige veronderstelling, dat in overoude tijden ten zuiden van Swol (= Zwolle) een aanzienlijk man genaamd Haarke zal hebben geleefd, wiens naam zou voortleven in de buurtschappen Harkulo of Herkulo (= loo of bos van Haarke) en tevens in de buurtschapsnaam Herxen, dat dan zijn woonplaats oftewel "heim" zou zijn geweest. Als dit is geweest in het begin onzer jaartelling of aan het begin der middeleeuwen zal hij zijn woning hebben gehad op een der zogeheten IJsselduinen, Noordberg, Zuidberg, of op de hoogte waar later het aanzienlijke huis Herxen of Hogerbeecke zou staan."
Terug naar bovenHerxen ligt N van Wijhe en grenst in het N aan het dorp Windesheim (gem. Zwolle), in het W aan de IJssel met aan de overkant de buurtschap Marle (eveneens gem. Olst-Wijhe) en het buitengebied van het dorp Wapenveld (in de Gelderse gemeente Heerde), en in het O aan de spoorlijn Zwolle-Deventer en de idem Rijksstraatweg N337.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Herxen 51 huizen met 368 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 60 huizen met ca. 150 inwoners.
Terug naar boven- Geschiedenis van Herxen op de dorpssite.
- Geschiedenis van de voormalige marken van Wijhe.
- Havezate Herxen is in 1810 gesloopt.
- Van 1891 tot 1918 was hier een stopplaats aan de spoorlijn Arnhem-Zwolle.
- Verslag van een moordzaak in Herxen in 1837. Een man vermoordt zijn vrouw omdat hij een verhouding heeft met de dienstmeid. De man wordt hiervoor ter dood veroordeeld en sterft, onder grote publieke belangstelling, aan de galg in Zwolle.
- Reeds in de 17e eeuw werd hier onderwijs gegeven. In 1964 is een nieuw schoolgebouw gereed gekomen. Wanneer de lagere school hier is gestopt, is ons vooralsnog niet bekend. Evenmin is ons bekend of dit pand nog bestaat, en wat de huidige bestemming is.
Terug naar boven- Het Dorpsontwikkelingsplan Herxen (2009) verwoordt welke aspecten de inwoners belangrijk vinden voor de ontwikkeling van hun dorp in de komende jaren.
- Transportbedrijf Grolleman onderzoekt anno 2017 de mogelijkheden om het bedrijf naar een andere locatie te verplaatsen. Voor de herontwikkeling van de huidige locatie leven diverse ideeën. Naast woningbouw voor starters en ouderen wordt ook geïnventariseerd of het mogelijk en wenselijk is om tot heden ontbrekende voorzieningen in Herxen te realiseren. Bijvoorbeeld een ruimte voor een thuiszorgorganisatie waar ook spreekuren voor medische en paramedische diensten gehouden kunnen worden. Wellicht kunnen bijv. ook kappers, schoonheidsspecialisten of pedicures in deze ruimten wekelijks hun diensrten aanbieden.
Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Olst-Wijhe heeft een 'positieve grondhouding' ten opzichte van de herontwikkeling van het bedrijfsperceel naar woningen en zorg- en welzijnsvoorzieningen. Wel stellen zij enkele randvoorwaarden waar aan voldaan moet worden. Zo moet middels onderzoek worden aangetoond dat de woningen nodig zijn om in de woonbehoefte van de inwoners van Herxen te voorzien. Blijkens de link is dat onderzoek inmiddels uitgevoerd. Wordt vervolgd dus...
Terug naar boven- Diverse markante oude boerderijen, waaronder boerderij De Tempel.
Terug naar boven- De Evenementencommissie is een subcommissie van de overkoepelende Stichting Evenementen Herxen en organiseert jaarlijks diverse evenementen, zoals: Jaarwisseling, Winterbarbeque, Dropping, Toneel, Paasvuur, Kanovaren, Viswedstrij, Fiets hem erin, Appelpersdag en Sinterklaas. Voor de 55-plussers is er wekelijks gymnastiek op maandagmorgen, en op woensdagmiddag soos. Ook zorgt de evenementencommissie ervoor dat er jaarlijks een kerstboom bij het Dorpshuis komt te staan.
- Beachvolleybal Herxen (1e zaterdag van juni).
- De Feestcommissie organiseert jaarlijks in het 3e weekend van juni het Herxer Feest (in 2020 voor de 40e keer). Gedurende drie dagen, van vrijdag tot en met zondag, wordt een compleet programma aangeboden voor jong en ouder. Voor een indruk van dit evenement vermelden wij hierna het programma voor Herxer Feest editie 2019: "Vrijdagavond trappen ze af met het bekende duo Gratis & Veur Niks, waarbij weer een aantal smeuïge herinneringen van het afgelopen jaar zullen passeren. De rest van de avond zal in het teken staan van Tirolermuziek. Zorg dat je erbij bent in een passende outfit! Zaterdag starten ze om 11.30 uur met de pony/kleinveemarkt en welbekende rommelmarkt. Heb je spullen om te verkopen, nieuw of gebruikt, of heb je iets voor op pony/kleinveemarkt, meld je dan aan voor een standplaats via hermanherxen4@gmail.com. Om 13.30 uur start de optocht door Herxen en de kindermiddag, deze zal in het teken staan van Wild Wild West. Om 16.00 uur start er een pubquiz met veilingronde. Wil je graag meedoen met de pubquiz geef je dan op via herxerfeest@hotmail.com. Het belooft een spannende strijd te worden! LEAD is de live band die er voor zorgt dat het zaterdagavond één groot feest wordt, met de beste hits van vroeger en nu. Zondag starten ze om 12.30 uur met een dikke ribben solex toertocht. Om 13.00 uur starten ze met de Herxer Survivalrun 3 km en om 13.30 uur met de 6 en 9 km. Je kunt je opgeven via herxerfeest@hotmail.com. De inschrijving start om 12.30 uur. Aansluitend zal Lara Leaves, een akoestische coverband, zorgen voor een gezellige zondagmiddag. Het repertoire bestaat uit het beste uit zestig jaar popmuziek, met ruimte voor spontane verzoekjes."
- Appelpersdag en Kunstroute Herxen (weekend eind september / begin oktober), met alle dagen live muziek, op vrijdag een markt, en op zondag een appeltaartenbakwedstrijd.
Terug naar boven- In 2015 hebben Waterschap Vallei en Veluwe en Staatsbosbeheer nabij het dorp een nevengeul langs de IJssel aangelegd. Samen met zo'n 30 andere maatregelen verspreid langs de IJssel, zorgt deze geul ervoor dat in de komende jaren de ecologische waterkwaliteit van de IJssel verbetert. Deze 'wateropgave' van het Waterschap sluit mooi aan bij de Gebiedsontwikkeling Herxen, waarbij kleiwinning en natuurontwikkeling in samenhang worden gerealiseerd.
- In het N van het dorp ligt natuurreservaat Tichelgaten (met o.a. zogeheten kleigaten, die in de winter populair zijn om op te schaatsen), in de directe omgeving van de bossen van de voormalige havezathe Windesheim. Het natuurreservaat staat onder meer bekend om de vele ganzen die er overwinteren. Ook de zeldzame roerdomp en het ijsvogeltje kun je hier nog aantreffen. Eind 2012 is in de Tichelgaten een buurtboomgaard aangelegd, speciaal bedoeld (als ontmoetingspunt) voor inwoners van Harculo, Windesheim en Herxen.
- Langeafstands-Wandelroute het Maarten van Rossumpad en fietsroute LF 3 (Hanzeroute) komen door het dorp.
- Kuierroute Boerhaar - Wijhe - Herxen - Elshof start bij café-restaurant Logtenberg in het centrum van Boerhaar.
- 'Laarzenpad' naar de IJssel.
Verlegging IJsseldijk bij Paddenpol
"In juli 2021 heeft de minister van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) Cora van Nieuwenhuizen, samen met diverse bestuurders, haar handtekening gezet onder een samenwerkingsovereenkomst voor het verleggen van de IJsseldijk bij Paddenpol, tussen Wijhe en Herxen. Naast de minister ondertekenden ook Breun Breunissen van Waterschap Drents Overijsselse Delta (WDODelta), gedeputeerde Bert Boerman van de provincie Overijssel en directeur Terreinbeheer & Ontwikkeling Boudewijn Revis van Staatsbosbeheer. De dijkverlegging is het resultaat van een effectieve samenwerking die zorgt voor waterveiligheid in combinatie met een klimaatbuffer en 13 hectare extra riviernatuur langs de IJssel. Een natuurgebied waar ook mensen van gaan genieten. De samenwerking is een landelijk voorbeeldproject van Integraal Riviermanagement (IRM) met uitvoering op korte termijn. Hierin werken Rijk en regio samen aan de uitdaging om het Nederlandse rivierengebied veerkrachtig en toekomstbestendig te maken.
De dijkverlegging Paddenpol is een initiatief van de provincie Overijssel, provincie Gelderland, Staatsbosbeheer en van de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Vanuit het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) trof Waterschap Drents Overijsselse Delta al voorbereidingen om de dijk te versterken. In 2019 bleek uit onderzoek dat bij Paddenpol Z van Herxen een dijkverlegging in plaats van een dijkversterking ook kansrijk was en direct kansen biedt voor natuurontwikkeling en waterveiligheid. Minister van Infrastructuur en Waterstaat, Cora van Nieuwenhuizen: “Ik ben trots op deze samenwerking waarmee we laten zien hoe Rijk en regio het Nederlandse rivierengebied veerkrachtig en toekomstbestendig kunnen maken. Nu kan de dijkverlegging bij Paddenpol doorgaan, wat kansen biedt voor waterstandsverlaging, natuur, waterkwaliteit, duurzaamheid, ruimtelijke kwaliteit en recreatie.”
Krachten bundelen. De dijkverlegging en de inrichting van het buitendijkse gebied dragen bij aan de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water (KRW), de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW), Integraal riviermanagement (IRM) en provinciale natuur- en klimaatdoelen. Zo zorgt de waterstandsdaling er voor dat waterveiligheid wordt gecombineerd met andere doelen, zoals voor natuurontwikkeling en waterkwaliteit. De ministeries IenW en LNV en de provincies Overijssel en Gelderland betalen mee om deze doelen te halen. De totale kosten van de dijkverlegging worden geschat op ruim 20 miljoen euro. “De samenwerking rond Paddenpol laat zien wat er bereikt kan worden als we krachten bundelen. Verschillende maatschappelijke doelen worden op een klein stukje land in één keer bereikt. Van waterveiligheid tot natuur en van waterkwaliteit tot klimaatadaptatie. Een mooie kans die we nu gezamenlijk binnen schieten,” licht bestuurder Breun Breunissen van het waterschap toe.
Voordeel dijkverlegging. Een dijkverlegging levert meer ruimte voor de IJssel op dan een dijkversterking. De uiterwaard wordt breder. Dat zorgt voor een minder hoge waterstand op de rivier in tijden van hoge afvoeren. Tegelijkertijd blijft het hoge water langer staan en fungeert de Paddenpol als natuurlijke waterbuffer die water levert aan de natuur in tijden van droogte. De inrichting levert ook een hogere ecologische waterkwaliteit op, met een geul voor vissen. Tevens ontstaat er extra riviernatuur met natte graslanden.
Inrichtingsvoorstel. In 2019 is gestart met nadenken over de inrichting van het nieuwe buitendijkse gebied. De ministeries LNV en IenW, provincie Overijssel, provincie Gelderland, Staatsbosbeheer en Waterschap Drents Overijsselse Delta hebben dit uitgewerkt tot een inrichtingsvoorstel voor de dijkverlegging. Hierin werkten ze samen met belangenbehartigers van onder andere natuur, landbouw, recreatie en met omwonenden en Plaatselijk Belang Herxen. Versterking IJsseldijk Zwolle-Olst. Nu de samenwerkingsovereenkomst is ondertekend, volgt de stap van het inrichtingsplan naar een uitwerking van een Voorlopig en een Definitief Ontwerp. Naar verwachting gaat voor het project IJsselwerken in 2023 de eerste schop de grond in en is het in 2027 klaar." (bron: Waterschap Drents Overijsselse Delta, juli 2021)
Terug naar boven- Diaserie van natuur en landschap in dit dorp.
- Op de site Herxen in Beeld kun je recente en oudere foto's en video's van dit dorp bekijken.
- Documentaire 'Ontmoeting met Herxen', over het dorp en zijn inwoners, door Waldemar de Vries en Sjoerd Litjens (2016). - Aftermovie van deze documentaire.
- Voor de beide afgebeelde poststukken geldt: collectie Nico de Weijer.
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Herxen.
- Nieuws: - Nieuws uit dit dorp en de buurkernen Harculo en Windesheim op Facebook.
- Belangenorganisatie: - Plaatselijk Belang Herxen is een belangenvereniging die tot doel heeft om de leefbaarheid van deze kern in stand te houden en waar mogelijk te verbeteren. Om op te kunnen komen voor de belangen van de Herxenaren heeft Plaastelijk Belang regelmatig contact met de gemeente Olst-Wijhe en andere (overheids)organisaties.
- Dorpshuis: - Dorpshuis Herxer Marke / De huiskamer van Herxen met terras, café en feest- en vergaderzalen. "In ons dorpshuis laten wij je graag genieten van een heerlijke lunch buiten op ons terras. We regelen je verjaardagsfeest tot in de puntjes of zorgen juist dat je ongestoord kunt vergaderen in een van onze zalen. Bij alles wat we doen staan gastvrijheid en veelzijdigheid centraal. Want op onze prachtige locatie is zowel binnen als buiten veel mogelijk.".
- Sport: - Voetbalvereniging F.C. Herxen.
- Overige verenigingen: - Motormoat'n Club Gasderop is er voor de kernen Harculo, Herxen en Windesheim.
Reactie toevoegen