Hengelo (Gelderland)

Plaats
Dorp
Bronckhorst
Achterhoek
Gelderland

gemeente_hengelo_gl_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Hengelo anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Hengelo anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Hengelo (Gelderland)

Terug naar boven

Status

- Hengelo is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Bronckhorst. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2004.

- Wapen van de voormalige gemeente Hengelo.

- Onder het dorp Hengelo vallen ook de buurtschappen Bekveld, Dunsborg, Gooi, Noordink, Varssel en een deel van de buurtschap Veldhoek. Dat zijn 6 buurtschappen in totaal.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
Hengel.

Oudere vermeldingen
965 kopie 11e-12e eeuw Heingelon, 1082-1121 kopie 15e-16e eeuw Heingelo, 1152 Hengelo, 1294-1295 Hingelo, 1418 Hengel.

Naamsverklaring
Als betekenis werd vroeger 'bosje op een helling' gegeven. De oude vormen wijzen echter op een samenstelling van heinge 'omheining' en lo 'licht, open bos'; lon in Heingelon is datief meervoud van lo.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Hengelo ligt ZO van de dorpen Wichmond, Warnsveld en De Hoven en de stad Zutphen, Z van het dorp Vorden, ZW van de steden Lochem en Borculo en de dorpen Ruurlo en Barchem, W van de stad Groenlo, NW van de dorpen Zieuwent, Halle en Mariënvelde, N van het dorp Velswijk en de stad Doetinchem, NO van de dorpen Keijenborg, Hummelo, Laag Keppel en Hoog-Keppel, O van het dorp Toldijk en OZO van het dorp Steenderen en de stad Bronkhorst.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Hengelo 453 huizen met 3.001 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 79/581 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Dunsborgshoek 22/154, Het Gooij of Het Gooi 107/677, Bekveld 80/509, Noordink 98/606 en Varssel 67/474. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.700 huizen met ca. 6.700 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van deze voormalige gemeente, kun je terecht bij de volgende instanties:

- "Oudheidkundige Vereniging Hengelo Gelderland is opgericht in 1988. Tot het werkterrein van de vereniging behoren naast het gelijknamige dorp het dorp Keijenborg en de buurtschappen van de voormalige gemeente. Het doel van de vereniging is: de beoefening van historie en volkskunde in de ruimste zin van het woord, in het bijzonder met betrekking tot de (voormalige) gemeente; het wekken van belangstelling voor het opsporen en verzamelen van alles wat betrekking heeft op de historie en volkskunde van de voormalige gemeente; de zorg voor en het beheer van door de vereniging aangelegde verzamelingen.

In het kader van deze doelstellingen hebben wij de afgelopen jaren o.a. bij de gemeente erop aangedrongen te komen tot het opstellen van een gemeentelijke monumentenlijst, fietstochten georganiseerd op de Open Monumentendagen, een archief aangelegd en initiatieven ontplooid om het pand Dorpszicht en het Rusthuis te behouden. Tevens hebben wij films en video’s gemaakt van historische gebouwen en gebeurtenissen, een film gemaakt van het jaar 2000, een boek gepubliceerd over de oorlogsjaren en een aantal kalenders uitgegeven met oude dorpsgezichten. Ook hebben we een herdenkingsjaar voor Herman van Velzen mede georganiseerd, traditionele oogst- en slachtdemonstraties georganiseerd en het initiatief genomen tot een heemkundeproject op de basisscholen. Om de contacten tussen de leden te verstevigen, verschijnt vier keer per jaar het verenigingsblad "de Olde Kaste". Ook worden jaarlijks lezingen gehouden, een stadswandeling en/of excursie(s) georganiseerd. Regelmatig worden er projectgroepen gevormd, met als doel nog meer te weten te komen over het verleden van onze gemeente."

- "Het doel van internetgroep Oud Hengelo is het beschrijven van de geschiedenis van bestaande en verdwenen boerderijen, landhuizen en bedrijven in de gehele voormalige gemeente. Voor de bewoners- en eigenarengeschiedenis van deze panden zijn aanvullende genealogische gegevens en/of stambomen van harte welkom. Of de informatie nu gebruikt wordt voor persoonlijk onderhoud of een spreekbeurt op school, wij willen graag dat jong en ouder deze website gaan zien als een waardevolle aanvulling op de reeds bestaande bronnen. Aanvullingen zijn ook welkom m.b.t. de algemene geschiedenis van gebouwen, scholen, kerken, verenigingen, enz. De gegevens worden gepresenteerd in een vast en overzichtelijk formaat en geïllustreerd met recente en oude foto’s en kaarten. We zouden het ook zeer op prijs stellen als je nog foto’s of ander materiaal hebt van je boerderij, woning, bedrijf of vereniging waarvan wij een digitale afdruk mogen maken voor nader onderzoek. Wellicht is het goed te weten dat het geenszins de bedoeling is met deze site geld te gaan verdienen, het is en blijft een kostbare en tijdrovende hobby van onze vrijwilligers."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Dorpsbelang Hengelo is na de gemeentelijke herindeling van 2005 opgericht in 2007. De dorpsraad maakte zich er hard voor dat er glasvezel werd aangelegd en dat park De Bleijke een flinke opknapbeurt kreeg. In oktober 2015 trad het bestuur van de dorpsraad af. Een interim-bestuur heeft onderzocht of het nog levensvatbaar zou zijn om met Dorpsbelang door te gaan. Zij concludeerden dat het dorp eigenlijk te groot is voor één belangenvereniging. Zo toonden kleine verenigingen wel belangstelling, maar bleven grote verenigingen zoals Pax (voetbal) en Het Elderink (tennis) weg. "Die zijn goed georganiseerd en hebben zo'n dorpsraad niet nodig”, stelde interim-bestuurslid Annette Kok. "Dan ga je jezelf afvragen: voor wie doe je dit eigenlijk?" Daarom is Dorpsbelang eind 2016 opgeheven.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Hengelo heeft 23 rijksmonumenten, waarvan er 5 betrekking hebben op landgoed Het Meenink en 7 op landgoed Het Zelle.

- Hengelo heeft 13 gemeentelijke monumenten.

- De protestantse Remigiuskerk in Hengelo (Kerkstraat 42) wordt in 1152 voor het eerst als parochiekerk vermeld. De kerk was gewijd aan Remigius, die in de tweede helft van de 5e eeuw bisschop van Reims was. De legende zegt dat een duif hem een flesje zalfolie bracht waarmee koning Clovis gedoopt werd. De Remigiuskerk is een laatgotische pseudobasiliek met een driezijdig gesloten koor. Dit koor is gebouwd rond 1400 en is het oudste deel van de kerk. Het schip en de toren zijn van 1450-1500 tot stand gekomen. Waarschijnlijk zijn de zijbeuken langs de toren toen doorgetrokken. In het begin van de 16e eeuw is aan de koorzijde van de noordbeuk een sacristie aangebouwd. De toren is 65 meter hoog en bestaat uit baksteen met tufstenen speklagen en drie geledingen. In de toren hangen een klok uit 1406 en een door Peter van Trier gegoten klok uit 1612.In 1893 is de huidige indeling gerealiseerd. Van 1955-1960 hebben restauraties plaatsgevonden en in 2004 is de toren gerenoveerd.

In de kerk vallen op: het bankenplan, de wandschilderingen in het koor en het orgel. De banken zijn in een halve cirkel om de preekstoel geplaatst. Het is een typisch protestantse inrichting uit die tijd. De eikenhouten preekstoel en de kaarsenkronen stammen uit de 17e eeuw. De wandschilderingen in het koor zijn gemaakt van 1425 tot 1450. Deze muurschilderingen verbeelden de Twaalf Apostelen. Deze staan in architectonische omlijstingen onder een soort baldakijn. Hoog op de oostmuur van de noordelijke zijbeuk staan nog twee schilderingen: de aanbidding van de drie koningen die als ridders zijn afgebeeld en Agatha en Margaretha. Het orgel is in 1894 gebouwd door J. Proper uit Kampen. Het is een mechanisch sleepladenorgel, waarbij gebruik is gemaakt van meerdere soorten ouder pijpwerk. In 1975 is het orgel gerenoveerd en uitgebreid. Dit instrument is in 1999 op de landelijke monumentenlijst geplaatst, omdat dit orgel als een exponent kan worden gezien van eind 19e- eeuwse orgelbouw. (bron: Protestantse Gemeente Hengelo) - De kerkdiensten kun je hier terugluisteren.

- De RK Sint-Willibrorduskerk in Hengelo (Spalstraat 36) is in de jaren 1842-1843 gebouwd naar ontwerp van architect H. Bauer, die in dienst was van Rijkswaterstaat. Het is dan ook een zogeheten waterstaatskerk. Het land voor de kerk werd beschikbaar gesteld door Wilhelmina Henrica Christiaens, die het stuk land voor haar dood had aangekocht en het toekomstig gebruik in haar testament had vastgelegd. Na de inwijding van de kerk in 1843 en het vaststellen van de beschermheilige Willibrord behoorde de kerk nog tot 1862 tot de Heilige Johannes den Dooper-parochie met als hoofdkerk de Johannes de Doperkerk in Keijenborg. De kerk is gebouwd als pseudobasiliek. In 1883 is de kerktoren door een storm in elkaar gezakt. Hierop is een nieuwe torenspits gebouwd. In 1924 is een grote restauratie uitgevoerd, waarbij glas-in- loodramen zijn aangebracht, de gepleisterde plafonds zijn vervangen door stenen gewelven en aan de voorgevel een zandstenen reliëf is toegevoegd.

- Gevelstenen in Hengelo.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Jaarlijks is er op een zondag eind mei de Quintusloop in en rond Hengelo. Volgens de organisatie "de leukste en mooiste loop van de Achterhoek". "Nieuw is sinds editie 2020 dat we vanuit het dorp starten. Zo kunnen de toeschouwers en lopers voor, tijdens en na de loop lekker genieten van een hapje en een drankje. Maar zoals altijd gaat de loop zelf natuurlijk over de mooiste verharde en onverharde wegen van de Achterhoek! De Kidsrun (1 km) is voor jongens en meisjes t/m 12 jaar. Wij kregen de vraag om ook voor G-lopers (mensen met een beperking) een wedstrijd te organiseren. Wij willen daar graag gehoor aan geven. Als G-loper (alle leeftijden) ben je van harte welkom om deel te nemen aan de 1 km. Je start tegelijk met de Kidsrun. Route 5, 10 en 21.1 km: de start is vanuit het centrum van het gezellige Hengelo. Na zo'n 500m loopt de route vooral door het prachtige buitengebied van het dorp. De laatste 500m gaan weer het centrum in om uiteindelijk weer bij de terasjes in het centrum te eindigen. Wij zorgen voor water onderweg (4x op 21,1, 2x op 10 km en 1x op 5 km) en bij de finish een flesje water en sponsjes met water. Maar bereid je zelf ook goed voor. Je bent zelf verantwoordelijk voor je eigen gezondheid."

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Deze video toont je wat er in en om Hengelo zoal te zien en te doen is (gemaakt door VVV Bronckhorst).

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Hengelo, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Zorg en welzijn: - "Zorgboerderij De Mettemaat, gelegen direct O van de dorpskern van Hengelo (Varsselseweg 4) biedt dagbesteding en logeeropvang aan mensen met een zorgvraag. We hebben verschillende groepen; zo hebben we onze jeugdgroep, volwassengroep en ouderengroep. De zorgboerderij is eind jaren negentig gestart. De boerderij wordt geleid door Jan en Joke Groot Roessink en ook de dochters helpen mee. Daarnaast zijn er een aantal medewerkers in dienst. Wij vinden het belangrijk dat iedereen gewaardeerd en gerespecteerd wordt en zich op die manier veilig en prettig voelt bij ons. Wij kijken niet naar beperkingen maar juist naar de mogelijkheden van iemand, zodat hij of zij zich verder kan ontwikkelen. Bij ons heerst een ongedwongen en vrolijke sfeer. Dit is de basis voor een fijne dag. Onze Ouderengroep heeft een apart gedeelte op de boerderij, waar ze rustig kunnen zitten en eventueel rusten, maar ze worden ook zeker betrokken bij de activiteiten op de boerderij. Zo is het mogelijk om te helpen met koken of een wandeling langs de dieren te maken."

- Duurzaamheid: - In Hengelo is in 2017 het eerste landschapspark ter wereld aangelegd dat groene stroom opwekt. Solarpark De Kwekerij heeft 7.000 zonnepanelen op een oppervlakte van 7 ha. Het zonne-energiepark produceert groene stroom voor ca. 550 huishoudens in de directe omgeving. In Hengelo was ruimte beschikbaar, omdat vanwege demografische ontwikkelingen het aantal te bouwen woningen op het terrein van de voormalige kwekerij is teruggeschroefd van 200 naar 50. De gemeente Bronckhorst wilde landschappelijk wel iets fraaiers dan een standaard solarpark waar de panelen allemaal keurig maar saai in het gelid staan. Vandaar dat de panelen zijn ingepast in een fraai landschapspark, ontworpen door tv-tuinman Lodewijk Hoekstra en de internationaal gelauwerde landschapsontwerper Nico Wissing uit Megchelen. De panelen hebben een plek gekregen te midden van de natuur. De zonnepanelen lopen met de lijnen van het landschap mee. Er graasden schapen* en je kunt er wandelen, sporten en spelen.
* "Misschien heb je al gemerkt dat medio augustus 2019 de schapen het solarpark hebben verlaten. Een aantal schapen heeft zich helaas lelijk verwond aan de randen van de profielen waarop de zonnepanelen rusten. De afgelopen maanden hebben we naarstig gezocht naar mogelijkheden om de profielen af te dekken, maar helaas blijkt er geen doeltreffende én betaalbare oplossing voor te vinden. Daarom is in overleg met Jorick ten Brinke, de schaapsherder, besloten dat De Kwekerij geen veilige graasplek is voor de brilschapen. Wij vinden dit erg jammer, maar de veiligheid van de schapen gaat uiteraard voor." Aldus een nieuwsbericht uit oktober 2019 op de site van het project.

De Achterhoek heeft zich hiermee (inter)nationaal op de zonnekaart gezet. Solarparken kenmerken zich tot dusver door een ondergrond van gebroken puin met zonnepanelen; dus een kaal terrein met een groot ijzeren hek eromheen. Een dergelijk park leidt tot veel bezwaren uit de omgeving en daarmee tot onnodig veel vertraging in de noodzakelijke energietransitie. Gelukkig zagen de omwonenden van de kwekerij direct de schoonheid en ook noodzaak van dit bijzondere park. Om het de komende jaren te onderhouden is Stichting Solarlandschapspark de Kwekerij opgericht. Een stichting, zonder winstoogmerk, met ANBI status, die naast het onderhoud gaat zorgdragen voor het verder verfraaien van het park. Maar de belangrijkste taak van de stichting is educatie bieden over duurzaamheid door rondleidingen te verzorgen en lezingen te geven.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Hengelo alg. nieuw, - idem alg. oud en - idem RK.

Terug naar boven

Bekende inwoners

- De van hun reality tv serie bekende familie Meiland is in 2020 in Hengelo komen wonen.

Reactie toevoegen