Heerde

Plaats
Dorp en gemeente
Heerde
Veluwe
Gelderland

gemeente_heerde_kadastraal_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Heerde anno ca. 1870, kaart J. Kuijper, exclusief de in 1818 opgeheven gemeente Veessen

Gemeente Heerde anno ca. 1870, kaart J. Kuijper, exclusief de in 1818 opgeheven gemeente Veessen

gemeente_veessen_kadastraal_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Kaart van de in 1818 opgeheven gemeente Veessen, situatie anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Kaart van de in 1818 opgeheven gemeente Veessen, situatie anno ca. 1870, kaart J. Kuijper

Heerde

Terug naar boven

Status

- Heerde is een dorp en gemeente in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe.

- Veessen is in 1812 van de gemeente Heerde afgesplitst tot een zelfstandige gemeente, en daar in 1818 weer aan toegevoegd.

- De gemeente Heerde omvat naast het gelijknamige dorp verder nog de dorpen Veessen, Vorchten en Wapenveld, en de buurtschappen Bakhuisbos, Berghuizen, Hoorn, Hoornerveen, Horsthoek, Kolthoorn, Markluiden, Werven en Wolbert. In totaal zijn dit 4 dorpen en 9 buurtschappen.

- Vlag, wapen en volkslied van de gemeente.

- Foto's van de plaatsnaamborden in de gemeente Heerde.

- Onder het dorp Heerde vallen ook de buurtschappen Bakhuisbos, De Vosse, Hoorn, Hoornerveen, Horsthoek, Kolthoorn en Markluiden. Dit zijn 7 buurtschappen in totaal.

- Sinds februari 2019 is Jacqueline Koops-Scheele burgemeester van de gemeente Heerde. Daarvóór was zij wethouder in de gemeente Stichtse Vecht.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
838 kopie eind 11e eeuw in uilla Herodna, 1176 kopie midden 17e eeuw Herghe l. Herdhe, Herda, 1190 Herthen, 1203 Herde, 1337 Heerde, 1381-1383 naast de huidige spelling ook Hierde.

Naamsverklaring
De oudste vorm is niet met zekerheid geïdentificeerd; de in 838 genoemde kerk stond in Epe en Herodna gold dus als naam voor een groter gebied. Onderstaande verklaringen zijn allerminst zeker: het Middelnederlandse herde, heerde betekent 'herder', het Middelnederduitse herde betekent 'kudde'. Misschien is een van beide betekenissen in deze plaatsnaam bewaard gebleven. Verder verbindt men deze naam met hard dat 'harde zandgrond, heide' zou betekenen, vergelijk Harderwijk, 't Harde en Hierden.(1)

Terug naar boven

Ligging

De gemeente Heerde ligt NO van Epe en grenst in het W aan de A50. De gelijknamige hoofdplaats ligt in het Z van de gemeente.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Heerde 666 huizen met 4.227 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 178/1.187 (= huizen/inwoners), de dorpen Wapenveld 142/794, Veessen 112/775 en Vorchten 46/298, en de buurtschappen Hoorn 61/373, Markluiden 53/306, Horsthoek 46/314 en Werven 28/180. Tegenwoordig heeft de gemeente ca. 7.500 huizen met ca. 18.500 inwoners, waarvan ca. 4.500 huizen met ca. 11.500 inwoners in het gelijknamige dorp.

Terug naar boven

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van (de kernen van) deze gemeente, kun je terecht bij de Heerder Historische Vereniging. De vereniging is opgericht in 1975 en heeft ruim 1000 leden. "Sinds de oprichting is er al veel bereikt om de plaatselijke geschiedenis bij een groter publiek bekend te maken. De beschikbare informatie maken we toegankelijk via een aantal media, o.a. het kwartaalblad Heerde Historisch, waarvan ondertussen al meer dan 170 uitgaven zijn verschenen (hier vind je een index van alle uitgaven), diverse boekuitgaven (in totaal ruim 20 titels), onze website en film- en voorlichtingsbijeenkomsten. Het bestuur en de ruim 80 vrijwilligers zijn elke week bezig om alle ontvangen informatie te verwerken. Daarnaast heeft de vereniging zich tot doel gesteld om 3 keer per jaar een grote tentoonstelling over de geschiedenis van de gemeente te organiseren.

In de Oudheidkamer van de vereniging, Villa Jacoba (Dorpsstraat 55), vind je o.a. een museaal gedeelte met de prachtige collectie zwerfstenen van Wouter Tol, de Sprengenkamer die de betekenis van de sprengen voor o.a. de Veluwse papiernijverheid duidelijk maakt. In de Notariskamer is te zien hoe de notaris, die vroeger in de villa woonde, zijn werk deed. Klederdracht en onderkleding tonen hoe in het recente verleden de mensen in deze omgeving gekleed gingen. Schilderijen van de Heerder schilder Kleintjes zijn op meerdere plaatsen in het gebouw te vinden. In de grote tentoonstellingsruimte zijn regelmatig nieuwe exposities te zien. Er is ook een omvangrijke bibliotheek met een groot aantal uitgaven over historische bijzonderheden van de gemeente Heerde in al haar facetten, genealogieën over verschillende familienamen, een grote collectie boeken, oude ansichtkaarten en foto's en muziekopnamen van dialectliedjesschrijver en -zanger Jan van Riemsdijk. Openingstijden: dinsdag 10.00-12.00 uur en 14.00-16.00 uur, donderdag 10.00-12.00 uur en zaterdag 14.00-16.00 uur."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De gemeente Heerde kan tot 2027 nog ca. 400 woningen laten bouwen. In de Woonagenda wordt vastgelegd voor wie men gaat bouwen. In de eind 2020 vast te stellen Omgevingsvisie komen de locaties waarop dat moet gebeuren in beeld.

- Toekomstvisie gemeente Heerde tot 2025.

- Structuurvisie gemeente Heerde tot 2025.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De plaats Heerde heeft 32 rijksmonumenten.

- De gemeente Heerde heeft 5 gemeentelijke monumenten.

- De Hervormde (PKN) Grote Kerk of Johanneskerk in Heerde (Dorpsstraat 31) was oorspronkelijk gewijd aan de evangelist Johannes. Het koor en de onderbouw van de toren dateren uit de 15e eeuw. De detaillering van de toren met boogfriezen en boognissen in stucwerk is in 1869 aangebracht; de spits en de balustrade van de toren dateren uit 1907. De toren is in 1986 gerestaureerd. Het tussenliggende schip met de hoogopgaande daken is in 1923 gebouwd naar ontwerp van architect H.A. Pothoven te Amersfoort in de in die tijd in zwang zijnde stijl van het expressionisme. Bij die gelegenheid is het koor met een travee (ca. drie meter) ingekort. Tussen koor en schip kwam toen de huidige houten wand met twee deuren waarboven glas-in-lood. Tegen deze wand is de preekstoel geplaatst.

De plattegrond van het schip heeft de vorm van een Grieks kruis met een bedekking van leien in Maasdekking. Het koor wordt als consistorie gebruikt en is in 1992 gerestaureerd. Tijdens de restauratie kwamen de fraaie middeleeuwse muurschilderingen tevoorschijn. De kerk valt onder de Hervormde Gemeente Heerde. Aan de noordzijde van de kerk ligt het kerkelijk bureau, los van de kerk. Aan de zuidzijde van de kerk ligt het zogeheten Koetshuis (vroeger de stalling voor de lijkkoets), waar kindernevendienst e.d. wordt gehouden. Jeugdcentrum Welgelegen, eigendom van de kerk, is gevestigd in een buiten het kerkterrein gelegen villa.

- Molen De Hoop in Heerde (Keetweg 3) is een watermolen, gelegen aan de Griftse Beek. Het is een bovenslagmolen die als korenmolen heeft gefunctioneerd. De naam 'De Hoop' is opmerkelijk voor een watermolen en komt dan ook niet veel voor. Veel windmolens heten De Hoop, omdat daar altijd de hoop was op voldoende wind. Bij watermolens is minder 'hoop' nodig, omdat zij doorgaans voldoende water hebben om te kunnen malen. De huidige molen dateert uit 1927, maar al in de 18e eeuw stond op deze plaats een watermolen. Bij de watermolen ligt een prachtige, feeërieke tuin en een grote vijver (Wijerd) die de waterval voedt. De waterval klatert onophoudelijk van bijna 4 meter hoog naar beneden. De Hoop is sinds een aantal jaren niet meer in bedrijf. In 2007 had de gemeente plannen om de molen te verbouwen tot cultureel ontmoetingscentrum. Nadien is de watermolen helemaal gerenoveerd en herbestemd tot een evenementenlocatie onder de naam 'Tot en Met / T/M'.

- Kasteel Vosbergen (16e eeuw) wordt omringd door 19e-eeuwse boerderijen.

- Gevelstenen in Heerde.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Ontdek het mooie buitengebied van Heerde, Hoorn en Wapenveld met het 'klompenpad' Vosbergenpad (14 km). Wandel over landgoed Vosbergen, langs sprengen en vroegere watermolens. Een afwisselend landschap op de flank van de Veluwe met haar rijke cultuurhistorie.

- Tussen Veessen en Wapenveld is een 8 km lange hoogwatergeul aangelegd, die bij extreem hoog water in de IJssel als extra afvoer kan dienen, wat overstromingen in de regio voorkomt. De geul is niet gegraven, maar is 'vanzelf' ontstaan door het aanleggen van een dijk aan weerszijden: de Oostdijk en de Westdijk. Het project is begin 2015 gestart en begin 2017 gereed gekomen. Overigens wordt verwacht dat de geul gemiddeld maar 1 keer in een mensenleven daadwerkelijk gebruikt hoeft te worden waar hij voor bedoeld is. In de overige tijd blijft het 'gewoon' in gebruik als landbouwgrond.

- Landgoed De Dellen.

- Huize Bonenburg (vroeger ook Boonenburg) is een oude havezathe, in 1860 verbouwd tot herenhuis. Klaas de Ruiter is eigenaar van het ZO van Heerde gelegen landgoed Bonenburg. Na verwerving van dit landgoed heeft De Ruiter het grondgebied gestaag uitgebreid - o.a. met een deel van het Vemderbroek - en ingericht met natuur, bos, fruitbomen en bijzondere gelegde meidoornhagen. Sinds 2000 is het nu 80 ha grote landgoed een onderdeel van de ecologische verbindingszone De Grift. Voor de inrichting heeft De Ruiter in 2007 de Gouden Mispel toegekend gekregen van de Vereniging Cultuurlandschap. Het landgoed is toegankelijk voor wandelaars en kan op termijn worden aangesloten op het fietsknooppuntennetwerk. De Ruiter: “Het is goed dat dit unieke natuurgebied openbaar is. Ik reken op een wisselwerking. Als de natuur zorgvuldig is aangelegd én is ingebed in de maatschappij, zullen gebruikers en bezoekers zuinig zijn op deze plek.” (bron: Nationaal Groenfonds, 15-1-2009)

Terug naar boven

Links

- Gemeente: - Officiële site van de gemeente Heerde.

- Nieuws: - Veluws Nieuws is de weekkrant voor de gemeenten Hattem, Heerde en Epe. Via deze link (onder het menu 'De krant') is de krant ook online te lezen (ook oudere nummers).

- Muziek: - "Het A-orkest van Koninklijk Fanfarekorps Wilhelmina Heerde maakt muziek op een ambitieus niveau in de eerste divisie, onder leiding van dirigent Gerben Kralt. We nemen regelmatig deel aan concoursen, maar naast serieus muziek maken is er ook voldoende ruimte voor ontspanning. We zijn een ondernemende vereniging en organiseren regelmatig concerten en evenementen, waaronder een aantal keren Night of the Music met vooraanstaande artiesten als Madeline Bell, Cor Bakker en Laura Fygi. Het orkest telt ca. 45 leden. Door veel aandacht te besteden aan de opleiding van onze jeugd hebben we een relatief jong orkest. Ons repertoire is daar ook voor een deel op afgestemd. Naast de ‘serieuze’ concerten geven we regelmatig optredens met een minder formeel karakter waar muziekwerken van films, bands en artiesten worden gespeeld en waarbij regelmatig samenwerking met een band of dansgroep wordt gezocht.

Percussiongroep Heerde is de slagwerkgroep van Wilhelmina. Men speelt op ongestemd slagwerk. De groep heeft ca. 15 leden en staat sinds 2012 onder de muzikale leiding van Henry Scholten. Vanuit een traditionele invalshoek zijn de slagwerkers een aantal jaar geleden met de komst van Henry Scholten een andere weg ingeslagen. Het instrumentarium is vernieuwd en het muzikale repertoire is volledig aangepast. Hoewel iedereen natuurlijk z’n voorkeuren heeft, streven we er naar dat ieder lid op ieder instrument (of dit nu snaredrum, bongo of pauken is) kan en mag spelen. Dit begint al bij de jongste slagwerkleerlingen. Dat houdt het voor iedereen uitdagend en afwisselend. Voor de Percussiongroep wordt een A-diploma of gelijkwaardige muzikale bekwaamheid vereist. Leerlingen starten in de Slagwerkkidsgroep om het samenspel en de technische uitvoering onder de knie te krijgen. Lijkt het jou, je zoon of je dochter ook leuk om muziek te maken? Bekijk dan hier de mogelijkheden en kom eens kijken op een van onze repetities!"

- "Het A-orkest van Muziekvereniging Soli Deo Gloria Heerde staat o.l.v. Marten van der Wal. Het orkest bestaat uit ca. 45 leden en speelt op een vrij hoog niveau (2e divisie). Door regelmatig deel te nemen aan een concours of festival houdt het orkest het niveau in stand. Het orkest kom je regelmatig tegen bij diverse evenementen in het dorp en het verleent ook medewerking aan kerkdiensten en concerten. De muziek die gespeeld wordt is afwisselend. Van prachtige koraalmuziek tot bekende marsen en van populaire muziek tot pittige concourswerken. Het orkest repeteert op de maandagavond van 19.45-21.45 uur in MFA De Heerd.

Het Opleidingsorkest van Soli Deo Gloria Heerde staat o.l.v. Niels Lammers. Na het behalen van het A-diploma mag je meespelen in het opleidingsorkest. Dit is een orkest met ca. 20 muzikanten. De meesten hebben nog les op de muziekschool. Om de leden van het opleidingsorkest te ondersteunen spelen ook een paar ‘ervaren’ muzikanten mee. In het opleidingsorkest leer je hoe het is om in een fanfare-orkest te spelen en treed je een paar keer per jaar op zoals tijdens het voorjaarsconcert, buitenconcert en met de Kerst het begeleiden van de samenzang. En wat dacht je van een studieweekend of deelname aan een festival? Je kunt het allemaal beleven bij het Opleidingsorkest! Het Opleidingsorkest repeteert op de maandagavond van 18:30-19:45 uur in MFA De Heerd.

De Malletband van Soli Deo Gloria Heerde staat o.l.v. Jan van Putten. Een groep slaginstrumenten met niet alleen trommels en drums, maar ook met instrumenten waarmee je een melodie kunt spelen heet Malletband. Je kunt dus een grote of kleine trom of drums bespelen maar ook een xylofoon, marimba of klokkenspel. Of je nu van popmuziek of juist van klassieke muziek houdt, het kan allemaal op de instrumenten bij de Malletband! De Malletband heeft elk jaar een aantal vaste optredens en is actief tijdens bijvoorbeeld Koningsdag, Truckersdag en Sinterklaasintocht. De muzikale opleiding krijg je bij SDG zelf en volgens het HaFaBra raamleerplan. Je speelt dan eerst een (hoofd)instrument en als je dat goed kunt komen er meer instrumenten bij. De Malletband repeteert op de woensdagavond van 19:45-21.00 uur in MFA De Heerd. De Blokfluitgroep van Soli Deo Gloria Heerde staat onder leiding van Aliet van de Maten. Voor jonge kinderen die nog nog geen groot instrument kunnen bespelen maar al wel graag muziek willen maken heeft SDG de Blokfluitgroep. Zodra je 9 jaar bent geworden mag je naar de muziekschool. Als je dan al op blokfluit kunt spelen dan kun je al heel veel noten lezen en ben je gewend om samen muziek te maken. De Blokfluitgroep repeteert op de donderdagmiddag van 16.00-17.00 uur in MFA De Heerd."

- Duurzaamheid: - De in 2017 opgerichte energiecoöperatie Heerde Energiek heeft als doel het opwekken en het gebruik van duurzame energie voor iedereen in deze gemeente toegankelijk maken. De coöperatie wil inwoners en bedrijven kennis, advies en mogelijkheden bieden om gebruik te maken van duurzame energie. Zo denkt de coöperatie bijvoorbeeld aan projecten waarbij gezamenlijk wordt geïnvesteerd in zonnepanelen op grote lege daken en het organiseren en stimuleren van duurzame wijk-initiatieven. En ook aan projecten om waterkracht en mestvergisting te benutten. Door gebruik te maken van bestaande structuren in de samenleving wil Heerde Energiek snel "wortels in de aarde krijgen". “Samenwerken met onder andere sport- en buurtverenigingen, kerken en scholen is een van onze belangrijkste uitgangspunten”, zegt Gert de Vos, voorzitter van de coöperatie. “We willen werken aan initiatieven die onderdeel uitmaken van de lokale economie en samenleving en hier ook positief aan bijdragen.”

- Bedrijfsleven / ondernemen: - Sinds 2019 beschikken de ondernemers in de gemeente Heerde over een gemeentebreed Ondernemersfonds. Het doel van het Ondernemersfonds is om een verbindende factor te zijn tussen de ondernemers, inwoners, verenigingen, belangengroeperingen, gemeente e.d. door voor projecten geldelijke bijdragen beschikbaar te stellen. Het fonds stelt de ondernemers in de gemeente in staat om collectieve activiteiten en voorzieningen gezamenlijk te financieren. Alles wat de ondernemers daarbij aanmerken als hun gezamenlijk belang komt voor financiering in aanmerking. Een ondernemer is voor het Ondernemersfonds iemand die OZB niet-woning (als gebruiker en/of eigenaar) betaalt conform de wettelijke regels. Ondernemers zijn o.a. vertegenwoordigers uit het MKB, cultuurinstellingen, kennisinstellingen, zorginstellingen, bosperceeleigenaren, agrarische bedrijven en recreatiebedrijven.

Reactie toevoegen