Heemse

Plaats
Dorp in de stad
Hardenberg
Salland
Overijssel

heemse_gemeentehuis_kopie.jpg

Heemse was de hoofdplaats van de t/m 30-4-1941 bestaan hebbende gemeente Ambt Hardenberg. Daar stond dus ook het gemeentehuis.

Heemse was de hoofdplaats van de t/m 30-4-1941 bestaan hebbende gemeente Ambt Hardenberg. Daar stond dus ook het gemeentehuis.

Heemse

Terug naar boven

Status

Heemse is een voormalig dorp, thans wijk in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Hardenberg. T/m 30-4-1941 gemeente Ambt Hardenberg.

Terug naar boven

Naam

In het Nedersaksisch
Hiemse.

Oudere vermeldingen
1240 Heymiss, 1326 Hemis, 1381-1383 Hemys, Hemysse, Hemissen, 1531 Heemsche, 1583 Heemsse.

Naamsverklaring
Het geslacht van Heemse wordt in 1394 vermeld. Deze naam wordt vergeleken met 1402 Heemessche, een perceel onder Vledder, samenstelling van heem 'woonplaats' en es 'bijeengelegen bouwland'. Ook denkt men aan een afleiding van heem (met Latijnse uitgang?) of aan de persoonsnaam Heimezo, zie ook Heemskerk.(1)

Terug naar boven

Ligging

Heemse ligt ZW van de oude stadskern van Hardenberg, W van de Vecht, en grenst in het N aan de N34, in het O aan de N343 en - via het buitengebied - in het Z aan de Vecht. De Bomenbuurt is de oude dorpskern.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Heemse 74 huizen met 481 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Heemse was de hoofdplaats van de gemeente Ambt Hardenberg. Hier stond het gemeentehuis. In 1966, dus nog vóór de besluitvorming rond het huidige postcodesysteem - dat in 1978 in werking is getreden, en waarbij gemeenten in de jaren daaraan voorafgaand moesten besluiten welke plaatsen zij wel of niet als 'woonplaats' voor het postcodeboek wilden benoemen - heeft de gemeente Hardenberg besloten om het dorp samen met de stad Hardenberg in het vervolg als 1 woonplaats/plaatsnaam Hardenberg te beschouwen. Sindsdien is dit dorp formeel dus een wijk van de stad Hardenberg, maar sommigen beschouwen het nog altijd als een dorp. De kern heeft ook nog altijd dorpse kenmerken en ligt ook nog altijd los van de stad. Een 'dorp in de stad' dus, een categorie die wij voor dit soort kernen in het leven hebben geroepen, en waar er nog ca. 50 van zijn in ons land (zie de link).

Rond het oude dorp Heemse liggen een aantal Hardenbergse woonwijken die vanaf de jaren zestig zijn gebouwd. Dit zijn Het Hazenbosch, Heemserbos, Heemsermars en Norden.

- Het Heemserbos is in de jaren zeventig gerealiseerd als groene woonwijk in Heemse. De villawijk grenst in het W aan het natuurgebied de Rheezerbelten, in het Z aan het zorgcomplex Clara Feyoena Heem, in het O aan de historische weidegrond voor de Witte Kerk of Lambertuskerk, in het N aan de provincialeweg N34, sportpark De Boshoek met tal van sporten op loopafstand. Toen het Heemserbos werd aangewezen als woongebied voor vrijstaande woningen, was het gemeentebestuur waakzaam voor het behoud van het boskarakter en de aansluiting op het naastliggende natuurgebied. Er werden ruime singels met bomen bewaard tussen de verschillende straten en huizen en ook de bestaande niveauverschillen werden gehandhaafd. Bij de woningbouw werd nauwlettend toegezien op het harmoniëren met de omgeving. Er werd gestimuleerd de tuin als bostuin in te richten, zonder hekken en hagen en als dat nodig was zoveel mogelijk gebruik te maken van natuurlijke afscheidingen, alles passend in het bosgebied Heemserbos.

Deze aanpak en het opvolgen van de richtlijnen heeft ertoe geleid dat het groene boskarakter binnen het Heemserbos opmerkelijk gaaf is bewaard. Belangenvereniging Heemserbos beoogt deze sfeer van aantrekkelijk wonen te bevorderen: met aandacht voor de natuur, maar het prettig wonen staat voorop. Heemserbos is voor kinderen een ideaal gebied om in vrijheid op te groeien. Er zijn meerdere speelveldjes zijn aanwezig, waar men zich ook in gezinsverband kan vermaken.

- In verschillende oudere berichten op het internet is sprake van een Stichting Oud Heemse, maar wij kunnen geen website, -pagina of recente berichten betreffende deze stichting vinden, dus wij vermoeden dat deze stichting inmiddels is opgeheven?

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Heemse heeft 4 rijksmonumenten.

- De plek waar nu de Hervormde (PKN) Lambertuskerk in Heemse staat (ook bekend als het Witte Kerkje) (Scholtensdijk 24), is al honderden jaren een plek van zingeving en religie. Oorspronkelijk was dit een Saksische offerplaats. De grote zwerfsteen die voor de kerk ligt, is vermoedelijk gebruikt als offersteen. Hierover bestaat een legende, die verhaalt over een jongeman die hier geofferd zou worden en dat de heilige Lebuïnus dit voorkwam. Tussen 750 en 762 zouden de zendelingen Lebuïnus en Marcellinus hier een christelijke kerk hebben gesticht. De houten kapel is kort na 1200 vervangen door een gebouw bestaande uit ijzeroersteen. Niet geheel duidelijk is of de toren ook al in de 13e eeuw werd gebouwd of pas in de 15e eeuw, met door een ingrijpende verbouwing vrijgekomen stenen. Het in de kerk aanwezige doopvont dateert wel uit de 13e eeuw. De kerk was tot 1610 gewijd aan de H. Lambertus van Maastricht. - Beschrijving van de kerk en het kerkhof.

- Gereformeerde kerk (vrijgemaakt) Kandelaarkerk (Weidebuurt 9).

- De Oelemölle of Oele Mölle* in Heemse (Molenplein 5) is een achtkantige, houten stellingmolen met de oorspronkelijke functie van korenmolen. De achtkant is met riet gedekt en gebouwd op een stenen onderkant. Ook de kap is met riet gedekt. De wieken hebben een vlucht van 24 meter. Het in het riet aangebrachte jaartal 1533 kan niet op deze molen slaan, daarvoor is de constructie veel te jong. Waarschijnlijk slaat het op een oude standerdmolen, die hier vroeger gestaan zou hebben. De molen zelf komt waarschijnlijk uit 1870, deze datum staat ook in de bovenas van de molen. In 1965 heeft de huidige eigenaar, de gemeente Hardenberg, de vervallen molen teruggekocht van een particulier en heeft de molen in 1968 laten restaureren. De molen kreeg daarna een functie als expositieruimte. Deze restauratie heeft echter niet het gewenste resultaat opgeleverd. De kap is naar verhouding te klein en nog meer onderdelen zijn onjuist. Een nieuwe restauratie is nodig om het geheel weer in zijn oorspronkelijke proporties te brengen. De molen is wel maalvaardig, maar niet als zodanig in gebruik. De molen draait meestal wel 2x in de week, en is op afspraak te bezichtigen.
* Er zijn verschillende verklaringen voor de naam Oelemölle, maar over het algemeen wordt aangenomen dat deze naam komt van de zogeheten Uilenbelt, waarop de molen gebouwd is. De naam is officieel in 1967 in gebruik genomen.

- Huize Nijenstede (Hessenweg 51) dateert uit 1865 en was tot 2007 een museum met streek-klederdrachten. Thans is het het woonhuis van DJ Edwin Evers, die het pand heeft laten restaureren. De collectie van het voormalige museum was sindsdien in beheer bij Stichting Oud Heemse, die de collectie wilde gaan exposeren in zorgcentrum Clara Feyoena Heem. (is dat inmiddels al operationeel?, red.)

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Heemse van Plaatselijk Belang op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Onze kern is een grote wijk, met veel verschillende straten, buurten en bewoners. Om deze woonomgeving mooi en plezierig te houden en om de leefbaarheid waar nodig en mogelijk nog verder te verbeteren, is in 1998 Plaatselijk Belang (PB) Heemse in het leven geroepen. Wat doet PB zoal?: bevorderen van de veiligheid in de wijk; onderhouden van contact met o.a. inwoners, gemeente, politie en provincie; stimuleren van onderhoud van wegen, paden en groen; onderhouden en begeleiden van wijkgerelateerde projecten."

- Onderwijs: - Basisschool De Vlinder. - Doekesschool.

- Sport: - Voetbalvereniging HHC (Hardenberg Heemse Combinatie) is in 1954 ontstaan uit een fusie van de twee voebalverenigingen uit de in de naam genoemde kernen. Aanvankelijk speelt HHC in het centrum van Hardenberg. In 1970 verhuist de voetbalclub naar het nieuwe sportpark in Heemse; De Boshoek.

- Woonzorg: - Op de locatie van het vroegere Huis Heemse bevindt zich tegenwoordig zorgcentrum Clara Feyoena Heem*. "Wonen in zorgcentrum Clara Feyoena Heem (Rheezerweg 73) is geschikt voor ouderen die intensieve zorg en veel bescherming nodig hebben, die ernstig dement zijn, of ernstige lichamelijke problemen hebben, en niet thuis kunnen wonen. Binnen Clara Feyoena Heem staat het individuele zorgleefplan centraal. In overleg met u en uw familie, huisarts en eventueel mantelzorgers bieden wij u deze zorg en behandeling aan. Het zorg- en behandelteam stelt met u en uw familie het persoonlijke zorg- en behandelplan op, wat wordt vastgelegd in een zorgleefplan. Dit zorgleefplan vormt de basis van alle zorg. Zorgcentrum Clara Feyoena Heem heeft verschillende afdelingen. Voor mensen met somatische of lichamelijk problemen en revalidatiezorg zijn er de afdelingen de Schouwe en de Baander. Voor mensen met psychogeriatrische- of geheugenproblemen zijn er de afdelingen de Delle, de Esch, de Marke en het Veurhuus. De afdelingen bestaan uit een- en meerpersoonskamers."
* Wie deze Clara Feyoena was, kun je hieronder lezen, in het laatste hoofdstuk van deze pagina.

"Zorgcentrum Clara Feyoena Heem in Heemse is in 1973 geopend en is anno 2020 dus 47 jaar oud. Het gebouw is verouderd en aan vervanging toe. De voorzieningen passen niet meer bij de wensen van de huidige en toekomstige bewoners. Daarom gaan we over tot nieuwbouw op dezelfde locatie. Deze locatie is uniek en past in de visie van Saxenburgh dat bewoners ook een stukje natuur en rust kunnen ervaren en dat vind je op deze locatie. Bovendien is dit terrein al eigendom. Dat is natuurlijk in financieel opzicht een voordeel. De schatting is namelijk dat de bouw tussen de twintig en vijfentwintig miljoen euro gaat kosten. Daarnaast hebben we ook locaties in het centrum, met een divers zorgaanbod. Bewoners die meer van drukte houden kunnen hier terecht. Binnen Saxenburgh is er voldoende keuze. Niet alleen in Hardenberg, ook in Ommen, Coevorden en Gramsbergen.

We beogen het nieuwe Clara Feyoena Heem begin 2022 te openen. De naam blijft, en is al van oudsher bekend, maar wordt wel gekoppeld aan Saxenburgh. De Raad van Bestuur van Saxenburgh vindt het heel belangrijk dat er nieuwbouw plaatsvindt bij Clara Feyoena Heem in Heemse en dat de ouderenzorg wordt vernieuwd. Niet alleen het nieuwe ziekenhuis is belangrijk, de ouderenzorg is net zo belangrijk. We hebben het programma van eisen voor de nieuwbouw van Clara Feyoena Heem opgesteld samen met medewerkers van de werkvloer, psycholoog, arts, cliëntenraad, buurtbewoners en familie van bewoners. De input van al deze mensen is meegenomen in het voorlopig ontwerp. Het oude gedeelte van Clara Feyoena Heem gaat verdwijnen. Het nieuwe gedeelte - het chalet - dat in 2006 is gebouwd, blijft staan. We gaan gefaseerd bouwen en slopen om overlast te beperken. Bewoners hoeven in ieder geval niet te verhuizen naar een tijdelijke locatie.

De nieuwbouw bestaat uit kleinschalige woonvormen in een grootschalige setting. Er worden tien woningen gebouwd die wel in verbinding met elkaar staan, maar het wordt geen groot gebouw. De woonunits zijn soms twee of drie verdiepingen hoog. Per woonunit zijn er tien bewoners met eigen kamer en voordeur. De mensen wonen in een 'wijk', met centrale voorzieningen als een winkel, een horecagelegenheid, een kapper, een pedicure en een activiteitenruimte. De bewoners van Clara Feyoena Heem, maar ook de andere inwoners van Heemse en omgeving kunnen deelnemen aan activiteiten. Dit zorgt voor veel reuring. Een kerk hoort bij een wijk, de kerkdienst in Clara Feyoena Heem blijft voortbestaan. Saxenburgh wil dat bewoners zoveel mogelijk bewegingsvrijheid hebben en dat is mogelijk op dit grote terrein. Er komt veel groen, wandelvoorzieningen en de dierenweide blijft. Kortom, er is veel aandacht voor het buitenleven. Daarnaast blijft de verbinding met de buurt, zoals de school en de kerk, belangrijk. Door de grootschaligheid kunnen wij de personele samenstelling efficiënter organiseren en door de compacte bouw zijn de looplijnen voor medewerkers korter. Dit komt de zorg ten goede.

Saxenburgh gaat meer werken met leefcirkels voor bewoners op gesloten afdelingen. Per bewoner wordt vastgesteld hoe die persoon functioneert en wat die nog kan. Op basis hiervan wordt de leefcirkel bepaald. Door het vaststellen van leefcirkels beogen we mensen veel vrijheid te geven. De leefcirkel kan een afdeling, het gebouw of buiten het gebouw zijn. Met behulp van moderne technologie (domotica), zoals sensoren, wordt een leefcirkel begrensd. Het voordeel is dat mensen meer naar buiten kunnen, meer daglicht krijgen, maar ook meer zelf de regie en zelfstandigheid kunnen behouden. Vrijheid vinden wij erg belangrijk. Het is de bedoeling dat alle locaties worden voorzien van deze nieuwe technologie. Bij de nieuwbouw van Clara Feyoena Heem in Heemse worden de leefcirkels buiten geregeld door hofjes en natuurlijke afscheidingen. Elke bewoner krijgt een persoonlijke benadering. We proberen 'thuis' na te bootsen, zeker in de nieuwbouw van Clara Feyoena Heem. Onze visie op ouderenzorg is 'Wonen zoals thuis en werken met plezier'." (bron: Saxenburgh) De actuele ontwikkelingen rond de nieuwbouw van Clara Feyoena Heem kun je vinden op de site 'Saxenburgh Bouwt'.

Terug naar boven

Bekende oud-inwoner

- Dichteres Clara Feyoena van Raesfelt-van Sytzama (1729-1807) heeft van 1753 tot haar overlijden in Heemse gewoond. Haar jeugd bracht zij door op de borg Bellingeweer in het Groningse Winsum.

Reactie toevoegen