Hedikhuizen

Plaats
Dorp
Heusden
Langstraat
Noord-Brabant

NB gemeente Hedikhuizen in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Hedikhuizen in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Hedikhuizen in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Hedikhuizen

Terug naar boven

Status

- Hedikhuizen is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de subregio Langstraat, gemeente Heusden. Het was een zelfstandige gemeente t/m 30-4-1935.

- De gemeente is per 1-5-1935 deels overgegaan naar de gemeente Vlijmen (zijnde het tot dan Hedikhuizense deel van het dorp Haarsteeg), deels naar de gemeente Heusden (zijnde het dorp Hedikhuizen en de buurtschap Luttelherpt). In 1997 gaat ook de gemeente Vlijmen op in de gemeente Heusden.

- Het dorp Hedikhuizen heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen lag het dorp daarom sindsdien 'in' Heusden. Het dorp is wél als plaatsnaam opgenomen in de rond 2010 in werking getreden gemeentelijke Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG). Per 15 januari 2018 heeft het dorp alsnog een eigen postcode (5257) en postale plaatsnaam gekregen in het postcodesysteem.

- Wapen van de voormalige gemeente Hedikhuizen.

Terug naar boven

Naam

In het Brabants
Hékèse.

Terug naar boven

Ligging

Hedikhuizen ligt O van de stad Heusden, en grenst in het N aan de Maas en de provincie Gelderland (met het dorp Well en de buurtschap Bern), in het O aan het dorp Bokhoven, in het Z aan het dorp Haarsteeg en in het W aan de buurtschap Luttelherpt en het dorp Herpt.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Hedikhuizen 137 huizen met 812 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 44/227 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Haarsteeg (deels) 60/375, Luttelherpt 13/80 en Den Dijk 20/130. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 110 huizen met ca. 275 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

- Verhalen over de geschiedenis van Hedikhuizen op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Het dorp heeft 3 rijksmonumenten, zijnde het kerkje, Fort Hedikhuizen en een daarbij gelegen inundatiesluis.

- Hedikhuizen heeft 3 gemeentelijke monumenten, zijnde de boerderijen op Oude Schoolstraat 4 en 6, en de schuur bij nr. 8.

- Het piepkleine dorpje Hedikhuizen heeft ook een naar rato piepklein kerkje; de eenbeukige, gotische Lambertuskerk, oorspronkelijk uit de 15e eeuw (met latere verbouwingen), sfeervol gelegen onderaan de Hoge Maasdijk. Voor de vernieuwde westmuur de resten van een romaanse voorgangster: een tufstenen travee-restant met kolonetten en gewelfaanzet. De toren is door oorlogshandelingen in 1944 verwoest en niet herbouwd. De kerk is niet meer als zodanig in functie, en herbestemd tot woning c.q. atelierruimte. Daarbij heeft binnen inbouw van een etage plaatsgevonden. Beneden, in de atelierruimte, bevindt zich de grafsteen van een locale notabele uit 1813.

- "Wat een indrukwekkend stuk geschiedenis biedt het prachig gerestaureerde Fort Hedikhuizen! Architecte Ina van der Stelt heeft als eigenaresse van het fort haar ziel en vakmanschap erin gelegd. En bovenin het fort heeft ze een geweldige lichte woning met binnentuin gerealiseerd. Daar woont ze niet maar ze kan er heerlijk genieten van het prachtige uitzicht. En nog heeft ze plannen zat voor de toekomst! Geweldig om zo’n inspirerende vrouw te ontmoeten die tal van projecten over de wereld heeft gerealiseerd en nog, dik in de tachtig, bruist van energie! Overigens is dit ook een heerlijke feestlocatie voor bruiloften en partijen, die er dan ook met regelmaat worden gehouden." Aldus burgemeester Willemijn van Hees, die er in mei 2019 op bezoek is geweest. Onder de link vind je een mooie fotoreportage van mevr. Van Hees van het fort (klik steeds op 'volgende', het zijn ca. 30 foto's!). En hier vind je een mooie dronevideo van het fort, anno 2016, door Albert Speelman.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- "Dorpsvereniging Hedikhuizen organiseert door het jaar heen allerlei activiteiten in het dorp. Nieuwjaarsreceptie. Het is inmiddels een goede gewoonte geworden om elkaar in het begin van het jaar weer op te zoeken en elkaar de hand te schudden. Traditiegetrouw doen we dit bij het Fort. Lief en leed. Nieuwe bewoners worden persoonlijk welkom geheten door enkele leden van de Dorpsvereniging. Ook bij geboorten van nieuwe dorpsbewoners komen we op kraamvisite met een bloemetje. Bij dorpelingen die in het ziekenhuis hebben gelegen komen we langs om een fruitmandje te bezorgen. Met kerst gaan we rond met een kerststukje voor de bejaarden en alleenstaanden. We gaan ook naar het laatste afscheid van een dorpsbewoner. Zomeractiviteit. De dorpsvereniging probeert elke zomer een activiteit te organiseren. Per jaar wordt bekeken welke interesses er zijn. De activiteiten varieren van een dorpsbarbeque tot fietstocht tot rondvaart tocht.

Mannenavond. Vrijwel elk jaar komen de mannen uit het dorp elkaar een keer tegen om bij te kletsen onder het genot van een pilsje. Meestal wordt dit gecombineerd met een activiteit. Ladies eve. Vrijwel elk jaar komen de dames uit het dorp elkaar een keer tegen om bij te kletsen. Meestal wordt dit gecombineerd met een activiteit. Sinterklaasfeest. Bij voldoende kinderen in de leeftijd t/m groep 5 komt Sinterklaas naar Hedikhuizen om de kinderen te verrassen. Film en popcorn. In de wintermaanden is er zo nu en dan tijd voor een film met popcorn. Lezing. De dorpsvereniging probeert met regelmaat een interessante lezing te verzorgen. Dit is meestal een leerzame avond, die wordt afgesloten met gezellig bijkletsen."

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- In de (Europese) Kaderrichtlijn Water zijn normen voor de leefomgeving van planten en dieren in en rond het water vastgelegd. Om deze te verbeteren worden natuurgebieden verbonden door Ecologische Verbindingszones (EVZ's). Via de EVZ's kunnen planten en dieren zich verplaatsen tussen geschikte leefgebieden. De Luisbroekse Wetering en een deel van de Hedikhuizense Maas in de driehoek Haverley, Haarsteeg en Hedikhuizen zijn aangewezen als EVZ's. Hierdoor worden de natuurgebieden de Sompen en Zooislagen en de Haarsteegse Wiel in Haarsteeg verbonden met de oevers van de Maas. Indirect, op een groter schaalniveau, worden als gevolg van de verbindingen zoals die langs de Luisbroekse Wetering en de Hedikhuizense Maas zijn aangelegd, gebieden zoals het Dommeldal, Engelermeer, Moerputten, Vlijmens Ven en Bossche Broek verbonden met de Maas.

Langs de EVZ Luisbroekse Wetering, die loopt vanaf Haverley in 's-Hertogenbosch tot aan de Sompen en Zooislagen in Haarsteeg, zijn in 2012 over het grootste deel van het traject de oevers verflauwd en er is een aantal poelen aangelegd. Door de verflauwde oevers ontstaat ruimte voor plas-dras vegetatie. Dit biedt kansen voor amfibieën, vissen en insecten die in deze zone geschikt leefgebied vinden. Ook is het gebied voor een deel ingericht tot extensief beheerd grasland. Op enkele plaatsen is struweel aangelegd en er is een onderhoudspad gemaakt over bloemrijk grasland. Ook langs de EVZ Hedikhuizense Maas - aangelegd tussen De Omloop en de Buitenwaardenweg in Hedikhuizen - zijn de oevers verflauwd en zijn poelen, plas-dras zones, extensief beheerd grasland, struweel en een onderhoudspad aangelegd. (bron: Heemkundekring Onsenoort en Waterschap Aa en Maas)

Terug naar boven

Beeld

- Fotoreportage van Hedikhuizen door Kees Wittenbols uit Breda.

- Heel veel oude foto's van Hedikhuizen, met toelichting, ingedeeld op onderwerp, door Dick Buskermolen.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Hedikhuizen.

- Nieuws: - "Voor jullie ligt het eerste exemplaar van een dorpskrant, die hopelijk in de toekomst eens per kwartaal bij alle dorpsbewoners in de bus zal vallen. Het begon als een idee om een flyer te maken voor de nieuwe bewoners van ons dorp. Het idee werd hardop uitgesproken en al snel waren we met vier enthousiastelingen en ging het idee van een flyer naar een infoboekje en van infoboekje naar een nieuwsbrief maar, nog steeds waren we niet helemaal tevreden. Het moest iets worden van, voor en door dorpsbewoners. Iets waarin we leuke foto’s van de natuur of van de activiteiten konden plaatsen. Maar waar ook verhalen van mensen en geschiedenis in vastgelegd kon worden. Zo is De Hékèse Post ontstaan! Rubrieken die blijven terugkomen in de krant zijn: ons dorp; huizen en plekken met geschiedenis; buurt bestuurt; dorpsvereniging en @Hedikhuizen.

Als initiatiefnemers hebben we alle vier hart voor ons dorp en willen we vanuit onze eigen kracht iets bijdragen. Het is de bedoeling dat dit een leuke en plezierige krant wordt, voor en door ons Hékèse bewoners. Wij zouden het heel leuk vinden dat jullie als lezers ons mooie foto’s toesturen, reageren op vragen en ideeën voor mooie verhalen met ons delen. Dit alles kan naar dehekesepost@hedikhuizen.nl of geef het persoonlijk aan ons af: Carine (Lambertusstraat 4), Laura (Bokhovenseweg 2), Wendy (Oude schoolstraat 4) of Marielle (Lambertusstraat 2A)." Aldus het voorwoord van het eerste nummer van De Hékèse Post (maart 2018).

- Duurzaamheid: - "Coöperatie Hedikhuizen Duurzaam heeft als doel om het hele dorp via een eigen netwerk van zelf lokaal duurzaam opgewekte warmte en elektriciteit te voorzien. Daarbij sluiten we aan op internationale, nationale, provinciale en lokale doelen. Dit doen we stapsgewijs en projectmatig door: het energieverbruik voor elektra, ruimteverwarming en mobiliteit vanaf 2018 jaarlijks te verminderen door onder andere isoleren van woningen en gebouwen, en toepassen van energiezuinige apparatuur; de energieopwekking voor elektra, ruimteverwarming en mobiliteit in eigen beheer en verantwoordelijkheid te verduurzamen; zelf verantwoordelijk te zijn voor de opslag van energie als dat nodig blijkt; zelf verantwoordelijk te zijn voor (de exploitatie van) het netwerk en de distributie van energie binnen het dorp (off-grid gaan). Revenuen worden ingezet ter bevordering van de leefbaarheid voor alle inwoners van het dorp en voor het verduurzamen van de energievoorziening.

We bereiken dit door: bundeling van de krachten van de warmtekrachtkoppeling (wkk), een biovergister, zonnepanelen en warmte van warmteopslag, en restwarmte van een grootschalige kas en een steenfabriek; fors inzetten op energiebesparing door collectieve inventarisatie en verbetering; een warmtenet en opslagvoorzieningen voor energie en warmte; sleutelprojecten voor kleinschalige opwekking; distributie via een eigen netwerk dat onderdeel uitmaakt van de duurzame energievoorziening. Dit organiseren we door het binnen een coöperatie met leden uit bewoners en bedrijven in Hedikhuizen oprichten en exploiteren van installaties voor het zelf opwekken van duurzame energie.

Er komt een biovergister voor brandstof voor de wkk die warmte en elektriciteit levert, een zonneweide voor aanvullende elektriciteit en balans in het net, opslag van elektriciteit en een warmtenet incl. opslag in de bodem voor verwarming van woningen en gebouwen. De distributie van warmte en elektriciteit gaat via een lokaal netwerk, waarvoor een beroep op de experimentenregeling in de Energiewet wordt gedaan. Het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving in combinatie met het aanleggen van een zonneweide voor de elektriciteitsvoorziening vormt de ruggengraat van het project. In juni 2018 is een haalbaarheidsonderzoek afgerond. De samenvatting vind je in de alinea's hierboven. Dit haalbaarheidsonderzoek was een eerste verkenning naar mogelijkheden en onmogelijkheden. De mogelijkheden worden verder in detail uitgewerkt en doorgerekend. De komende periode wordt bekeken welke onderdelen daadwerkelijk voor realisatie in aanmerking komen. - Dit filmpje d.d. september 2018 geeft je een samenvatting van de plannen van Hedikhuizen Duurzaam."

In oktober 2019 heeft de gemeente Heusden een samenwerkingsovereenkomst getekend met Coöperatie Hedikhuizen Duurzaam, met de intentie dat de gemeente de coöperatie gaat ondersteunen bij haar doelen. Dat kan zijn met ambtelijke uren, door experts in te huren, en/of door de coöperatie met geld te steunen. Nadere afspraken daarover worden later gemaakt. Belangrijk is ook dat de resultaten van het project worden gedeeld. De coöperatie werkt concreet aan de realisatie van een zonneveld, en aan mogelijkheden om de steenfabriek bij het dorp een rol te laten spelen bij de verwarming van het dorp met heet water. Via een eigen netwerk zou de warmte en de opgewekte energie verspreid kunnen worden. Windmolens zijn voor het dorp geen reële mogelijkheid, zo bleek uit onderzoek. Belangrijke reden is dat het dorp te dicht bij een laagvlieggebied van Defensie ligt.

Reactie toevoegen