Haule

Plaats
Dorp
Ooststellingwerf
Stellingwerven
Fryslân

haule plaatsnaambord.jpg

Haule is een dorp in de provincie Fryslân, in de streek Stellingwerven, gemeente Ooststellingwerf.

Haule is een dorp in de provincie Fryslân, in de streek Stellingwerven, gemeente Ooststellingwerf.

Haule kerk.JPG

Haule, de huidige Hervormde kerk uit 1854

Haule, de huidige Hervormde kerk uit 1854

Haule

Terug naar boven

Status

- Haule is een dorp in de provincie Fryslân, in de streek Stellingwerven, gemeente Ooststellingwerf.

- Onder het dorp Haule valt ook het grootste deel van de buurtschap Koudenburg.

Terug naar boven

Naam

In het Fries en Stellingwerfs
De Haule. Van oorsprong is dit een Stellingwerfstalig dorp. Tegenwoordig wordt er overwegend Nederlands gesproken, maar ook het Stellingwerfs en het Fries zijn er nog vertegenwoordigd.

Uitspraak
De Hauwel.

Oudere vermeldingen
1408 Haaule, 1472 Haula.

Naamsverklaring
Mogelijk verwant met het Oudengelse hafola, en het Nieuwfriese holle ´hoofd´. De verklaring als hoofd ´bron´ van de Kuinder is hoogst onzeker. Misschien oorspronkelijk een stuk land dat hoger lag dan de omgeving*, of een vooruitspringend landstuk.(1)
* Die veelal uit veen bestond, red.

Terug naar boven

Ligging

Haule ligt ZO van Drachten, N van Oosterwolde, ZW van Haulerwijk, NO van Donkerbroek en grenst in het O aan de provincie Drenthe (kern Veenhuizen). De dorpsgrens loopt vanaf het Z tegen de klok in langs het riviertje de Boven-Kuinder of Boven-Tjonger, de grens met Drenthe (Rolpaal), tot aan de bebouwing van Haulerwijk, vervolgens om het natuurgebied Het Blauwe Bos richting Waskemeer en daarna weer naar de Boven-Kuinder.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Haule 29 huizen met 142 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 230 huizen met ca. 600 inwoners. Gemeentelijke prognoses verwachten een kleine daling tot 565 inwoners in 2025. De huizen zijn vrijwel allemaal koopwoningen. Er is slechts een handvol huurwoningen, voornamelijk seniorenwoningen.

Terug naar boven

Geschiedenis

In den beginne
Haule is een van de oudste dorpen in de gemeente Ooststellingwerf, in de late middeleeuwen ontstaan als langgerekte agrarische nederzetting, op een rug in het omringende lagergelegen veenlandschap en stroomgebied. Tot in de 16e eeuw kwamen in dit destijds eenzame gebied nog wolven voor. Vanaf 1756 is in het buitengebied van het dorp de veenkolonie Haulerwijk ontstaan. Deze lange tijd als buurtschap van het dorp beschouwde nederzetting, heeft pas in 1880, toen het al ruim groter was dan het 'moederdorp', de status van zelfstandig dorp verkregen.

Uitbreidingen
De aanvankelijk zeer dunne lintbebouwing aan de Dorpsstraat en de in het ZW verlengde daarvan lopende Zwetteweg en Bovenweg, is sinds eind 19e eeuw verdicht. Pas in de afgelopen decennia heeft een bescheiden komvorming plaatsgevonden middels en rond de De Mandestraat en de Claes Egbesweg.

Weg naar Veenhuizen v.v.
De Veenhuizer ondernemer Frederik van der Donk wilde in 1727 een voor paard en wagen begaanbare weg aanleggen op een dijkje door het hoogveen tussen het Drentse Veenhuizen en het Friese Haule. Voor die moeite en het toekomstig wegonderhoud verzocht hij om tol te mogen heffen van de wagens en het vee die gebruik maakten van die weg. De toenmalige Drentse Staten zagen hier echter niets in. Het plan werd zonder opgaaf van redenen afgewezen. Het zou kunnen dat die afwijzing was ingegeven door defensieve motieven; de weg maakte de Zwartendijksterschans bij Een-West immers overbodig. Maar binnen een eeuw kwam die weg er alsnog, zoals het kaartje op deze pagina laat zien.

Religie
Reeds in 1328 is hier sprake van een kerk (de huidige Hervormde kerk, destijds uiteraard nog katholiek). Verder was er in het dorp nog een Gereformeerde kerk, gebouwd in 1908 en in ca. 1969 afgebroken, en een Hervormde kapel, nabij de huidige rotonde, gebouwd in 1927 en rond 1960 afgebroken.

School en overige voorzieningen / bedrijvigheid
Sinds 1851 is er in het dorp een school. De huidige openbare basisschool De Trede (die met haar slechts ca. 50 leerlingen toch kwalitatief zeer goed onderwijs biedt en gelukkig ook niet met sluiting wordt bedreigd) is met dorpshuis De Mande in een gezamenlijk pand gevestigd. Verdere voorzieningen in het dorp zijn de kerk, dorpscafé De Turfsteker en een tuincentrum. Er is in het dorp geen winkel meer voor de dagelijkse boodschappen. Er rijdt twee keer per week een mobiele winkel door het dorp, één keer per week een vishandelaar en af en toe een groenteboer. - Overige bedrijvigheid in Haule.

Voor overige voorzieningen zijn de inwoners aangewezen op de omringende dorpen Oosterwolde, Haulerwijk, Waskemeer en Donkerbroek. Met de laatstgenoemde 3 dorpen vormt het dorp binnen de gemeente Ooststellingwerf een samenhangende regio, die voor haar toekomstige ontwikkelingen gezamenlijk optrekt.

Heemkunde
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de in 2014 opgerichte Historische Vereniging Haule. "Op onze website vind je informatie in woord en beeld over de historie van ons dorp. De website beoogt in een behoefte te voorzien voor mensen die ons dorp een warm hart toedragen. Veel oud-Haulenaren die tegenwoordig elders wonen, soms zelfs in het buitenland, kunnen op deze manier toch in contact blijven met hun geboorteplaats c.q. vroegere woonplaats. We hopen dat je er veel plezier aan beleeft. We stellen inbreng van foto's en geschreven woord, in welke vorm dan ook, zeer op prijs. De foto's graag groter dan 350kb opsturen naar info@historischevereniginghaule.nl. We beschikken over apparatuur voor het maken van een kopie en we kunnen scannen. We willen eventueel, als je dat op prijs stelt, ook bij jou thuis foto's etc. scannen, wat vaak nog beter is, omdat er dan gelijk een achtergrondverhaaltje bij de foto's kan worden gemaakt."

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- " 'De kracht van Haule' is het motto van de Dorpsvisie 2013-2023. De vorige Dorpsvisie dateert van 2003. Hoog tijd om deze na tien jaar te actualiseren en op deze wijze de contouren voor de toekomst te schetsen. In 2010 verscheen de Structuurvisie 2010-2020-2030 “Ooststellingwerf de Grenzeloze Toekomst”, waarin de toekomst van onze gemeente wordt geschetst. Het coalitieakkoord Gemeente Ooststellingwerf 2010-2014 geeft bovendien aan dat de dorpen meer betrokken zullen worden bij wat er in hun dorp gebeurt om zo de leefbaarheid te verbeteren. Zelfwerkzaamheid en eigen initiatieven van de inwoners worden daarbij als zeer belangrijk ervaren. In de Structuurvisie heeft de gemeente een indeling gemaakt in een viertal elkaar deels overlappende deelgebieden. Ons dorp is daarbij ingedeeld in het deelgebied van “De kanaal- en wegdorpen tussen Haulerwijk en Oosterwolde”, samen met de dorpen Donkerbroek, Waskemeer en Haulerwijk.

Inmiddels vindt tussen deze vier dorpen het zogeheten regio-overleg plaats, waarbij de besturen van de verenigingen van Plaatselijk Belang met elkaar en met de gemeente communiceren over de toekomst van dit gebied. Vanuit dit overleg is gestart met het maken van een ‘gebiedsagenda’. Als basis voor de gebiedsagenda dienen de verschillende dorpsvisies en dorpsagenda’s. De Dorpsvisie Haule gaat over de ontwikkelingsrichting. De vertaling van de dorpsvisie in concrete plannen geschiedt in de dorpsagenda. Hoe meer overeenstemming tussen de dorpen, des te groter de kans dat de gemeente rekening zal houden met de wensen die vanuit de dorpen naar voren worden gebracht. Uiteraard binnen de kaders die door de gemeenteraad zijn/worden vastgesteld.

Alle dorpen, dus ook Haule, zullen in de toekomst meer over de dorps- en gemeentegrenzen heen moeten kijken. Dat kan op allerlei gebieden, zoals onderwijs en opvang, sport, maar bijvoorbeeld ook op het gebied van duurzaamheidsprojecten. De noodzaak om met andere dorpen samen te werken sluit daarbij aan op de plannen van de gemeente om de dorpen meer bij het beleid van de gemeente te betrekken. Allemaal argumenten voor het herschrijven van onze dorpsvisie.

'De kracht van Haule' is als motto gekozen voor de nieuwe dorpsvisie. Ons dorp behoort tot de kleinere dorpen binnen de gemeente. Het voortbestaan van deze gemeenschap en het handhaven en verbeteren van de bestaande voorzieningen liggen de inwoners na aan het hart. Willen de inwoners dit voor de toekomst zeker stellen dan zullen we als individueel dorp herkenbaar moeten blijven. Of dat lukt is in belangrijke mate afhankelijk van de inzet, de saamhorigheid en de betrokkenheid - kortom ‘de eigen kracht’ - van de inwoners.

Nadat was vastgesteld dat Haule toe was aan een nieuwe dorpsvisie ging het bestuur van Plaatselijk Belang aan het werk. Behalve de hiervoor genoemde verouderde dorpsvisie maakte het bestuur o.a. gebruik van de leefbaarheidsmonitor 2010 van de gemeente en uiteraard van de binnen het dorp beschikbare kennis. Onze nieuwe dorpsvisie zou daardoor een voor alle partijen leesbaar, uitvoeringsgericht en beleidsbeïnvloedend stuk moeten zijn. Dit is het resultaat. Een visie van en voor het dorp. De Dorpsvisie 2013-2023 wil zowel voor de gemeente als voor het dorp een handvat zijn waarop partijen gedurende het komende decennium kunnen terugvallen bij het maken van beleid. Wij wensen je veel leesplezier bij het lezen van onze nieuwe dorpsvisie. Bestuur Plaatselijk Belang “Helpt Elkander”."

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Het dorp heeft geen rijksmonumenten, wel 2 gemeentelijke monumenten, en wel de boerderij op Dorpsstraat 97 en de huidige Hervormde (PKN) Dorpskerk (Dorpsstraat 76), in 1854 gebouwd op de plek van de voorganger. - Geschiedenis Hervormde kerk. - Uit de Beneficiaalboeken. Het hoofdorgel in deze kerk is in 1952 gebouwd door de fa. B. Koch uit Duitsland. Het is hier in 1982 door een aantal vrijwilligers geplaatst. Daarbij is een nieuwe kast gemaakt. Het orgel, afkomstig uit Silvolde, was daar in een open opstelling geplaatst en had derhalve geen kast. In de kerk staat ook een positief met een open front, waarvan de bouwer en het bouwjaar onbekend zijn. Waarschijnlijk is het instrument niet geheel voltooid. Het sleeplade-orgeltje is geheel mechanisch en heeft geen pedaal. De kerkt valt tegenwoordig onder de Protestantse Gemeente Donkerbroek - Haule.

- Bij de kerk staat een oorlogsmonument uit 2004, dat de tijdens WO II gevallenen uit het dorp herdenkt.

Terug naar boven

Evenementen

- Plaatselijk Belang Haule organiseert jaarlijks op een zaterdag in april (in 2021 voor de 39e keer) een Rommelmarkt. Vanaf 9.00 uur kunnen de belangstellenden in en achter dorpshuis De Mande rommelmarktspullen kopen die de dagen ervoor door de vrijwilligers zijn ingezameld en gesorteerd. Vanaf 9.30 uur zijn in het dorpshuis producten te koop via opbod. De rommelmarkt duurt tot 12.00 uur.

- Eens in de 5 jaar is er in het dorp het Dorpsfeest. De eerstvolgende keer is in 2021. Onder de link vind je verslagen van de vorige Dorpsfeesten.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Het landschap in en rond Haule bestaat hoofdzakelijk uit een combinatie van percelen grasland, percelen die gebruikt worden voor de akkerbouw en natuurgebieden, al met al een zogeheten coulissen-landschap.

- Z van het dorp ligt 47 ha grote natuurgebied Haulerpolder, dat wordt beheerd door Natuurmonumenten.

- N van Haule ligt het Haulerveld met o.a. het Blauwe Bos, met naast bos verder ook heide en vennen. Het Blauwe Bos heeft zijn naam te danken aan de blauwachtige sparren die in het meest oostelijke deel van het gebied voorkomen. Het zijn geen blauwsparren zoals men die in veel tuinen aantreft, maar het zijn met name douglas en de sitkaspar die deze blauwe gloed hebben. Opvallend aan het Blauwe Bos is de variatie in terreintypen: naaldbos, loofbos, heide, water en grasland. Deze variatie is vooral van belang voor randbewoners in de natuur: reeën, randvogels, amfibieën en dergelijke. Door het bos loopt een aantal ruiter- en wandelpaden. Een wandeling in het Blauwe Bos is extra aangenaam doordat er veel zonlicht naar binnen valt. Het gehele boscomplex is vrij toegankelijk en ook goed per auto bereikbaar. Parkeren kan op verschillende plaatsen, maar het makkelijkst om te parkeren is de parkeerplaats van staatsbosbeheer aan de Tonckensweg (N918). De inrit naar de (onverharde) parkeerplaats bevindt zich ter hoogte van huisnummer 12.

In het bos bevindt zich ook een speeltuin. De speeltuin is voorzien van twee glijbanen, een evenwichtsbalk, een ronde schommel, twee 'gewone' schommels, een zandbak, een klimhuisje en diverse zitbankjes. Naast het speeltuintje is nog een grasveld met paaltjes met diverse plaatjes zoals van een eekhoorn. Op het bijbehorende bord kun je lezen wat je kunt doen of wat je kunt opzoeken. In het bos is een verhard pad dat je ook gemakkelijk kunt bewandelen met wandelwagen, rolstoel, fiets of ander voertuig met wielen. Het speeltuintje ligt vlak naast het betonpad en is niet verhard.

- In 2006 is het project 'Herstel van landschap rondom Jardinga, Weper, Haule en Donkerbroek' uitgevoerd. Met dit project bood de gemeente Ooststellingwerf particuliere grondeigenaren de mogelijkheid om tegen een geringe eigen bijdrage een bestaande houtwal te herstellen, een bestaande poel op te knappen of een haag of houtsingel op het erf aan te planten. De genoemde kernen liggen aan weerszijden van het beekdal van de Boven Tjonger in een uniek landschap. Het karakter wordt bepaald door de grillige vormen, zware beplantingen en natuurlijke hoogteverschillen rondom Jardinga en Weper en de singels en bosstroken in een regelmatig patroon rondom Haule en Donkerbroek. Een uniek maar tegelijk ook kwetsbaar landschap. Veel landschapselementen zoals houtwallen, bosjes, poelen en singels hebben in de loop der jaren hun oorspronkelijke functie verloren. Ze worden steeds minder onderhouden en dreigen te verdwijnen. Middels het project uit 2006 tracht men wat er nog van dit landschap over is, zo goed mogelijk te behouden.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Haule, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Oude foto's, ansichtkaarten en krantenartikelen van Haule op Facebook.

- Filmpjes over Haule.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Haule.

- Belangenorganisatie: - Vereniging Plaatselijk Belang 'Helpt Elkander' is ruim 100 jaar geleden opgericht en zet zich in voor behoud en waar mogelijkheid verbetering van de leefbaarheid van het dorp, onder meer door overleg met de gemeente en het periodiek opstellen en mede uitvoeren van een Dorpsvisie (waarvoor zie het hoofdstuk Recente ontwikkelingen).

- Onderwijs: - "OBS de Trede is een openbare dorpsschool die staat voor: het geven van kwalitatief goed onderwijs; ruimte en aandacht voor ieder kind; openheid, betrokkenheid en samenwerking. OBS de Trede is een kleine dorpsschool, die bezocht wordt door kinderen uit Haule, maar ook uit naastliggende dorpen zoals Waskemeer en Haulerwijk. Het is een fijne school waar ieder kind het beste uit zichzelf kan halen en zoveel mogelijk talenten worden benut. Op het grote schoolplein spelen de kinderen van groep 1 t/m 8 dagelijks met veel plezier samen. Met een enthousiast team en betrokken ouders leren we onze kinderen datgene dat zij nodig hebben voor nu en de toekomst. We bieden de kinderen een brede ontwikkeling die past bij hun talenten en onderwijsbehoeften. Dit doen we door te werken met een duidelijke structuur en ruimte te bieden voor elk kind. De leerkrachten blijven zich voortdurend ontwikkelen door o.a. zelf cursussen te volgen en in brede zin te zoeken naar een werkwijze waar ieder kind zich optimaal door kan ontwikkelen.

Vertrouwen in jezelf en de ander is nodig om tot ontwikkeling te kunnen komen. Weten dat de ander er voor je is en dat je gewaardeerd en gerespecteerd wordt om wie je bent. Wij zijn een school met een veilig pedagogisch klimaat, waarin kinderen en ouders bevestiging krijgen, gehoord worden en hulp kunnen vragen of bieden. Als school zijn we onderdeel van de leefbaarheid in het dorp Haule en de omliggende dorpen. Daarom kijken we met de kinderen naar wat er speelt in de wereld om ons heen. Hierdoor is OBS de Trede voortdurend in beweging. De school kenmerkt zich door: een veilig klimaat; een sterke ouderbetrokkenheid; een compleet aanbod voor alle vakgebieden; opbrengst- en handelingsgericht werken; een professioneel team; zorgen voor effectief onderwijs; een bewuste onderwijs inrichting; begeleiden op weg naar zelfstandigheid; zichtbaar zijn in de schoolomgeving; kinderparticipatie d.m.v. de Leerlingenraad. Kortom: een school waar kinderen, ouders en leerkrachten gezien worden en waar we samen klimmen naar de top van onze talenten!"

- Verenigingsleven: - Er is in het dorp een actief verenigingsleven (waaronder - IJsclub Nieuw Leven, - Korfbalvereniging VZK, - Gymvereniging Haule) (aparte pagina voor de sportverenigingen) met een bijbehorende flinke dosis zelfwerkzaamheid. Dit verenigingsleven vormt de basis voor de vele sociale contacten tussen de inwoners.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Haule.

Reactie toevoegen